| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๔. มนาปทายีสุตฺตวณฺณนา
4. Manāpadāyīsuttavaṇṇanā
๔๔. จตุเตฺถ อุโคฺคติ คุเณหิ อุคฺคตตฺตา เอวํลทฺธนาโมฯ สาลปุปฺผกํ ขาทนียนฺติ จตุมธุรโยชิเตน สาลิปิเฎฺฐน กตํ สาลปุปฺผสทิสํ ขาทนียํฯ ตญฺหิ ปญฺญายมานวณฺฎปตฺตเกสรํ กตฺวา ชีรกาทิสมฺภารยุเตฺต สปฺปิมฺหิ ปจิตฺวา สปฺปิํ วินิวเตฺตตฺวา โกลุเมฺพ ปูเรตฺวา คนฺธวาสํ คาหาเปตฺวา ปิทหิตฺวา ลเญฺฉตฺวา ฐปิตํ โหติฯ ตํ โส ยาคุํ ปิวิตฺวา นิสินฺนสฺส ภควโต อนฺตรภเตฺต ทาตุกาโม เอวมาหฯ ปฎิคฺคเหสิ ภควาติ เทสนามตฺตเมตํ, อุปาสโก ปน ตํ ภควโต จ ปญฺจนฺนญฺจ ภิกฺขุสตานํ อทาสิฯ ยถา จ ตํ, เอวํ สูกรมํสาทีนิปิฯ ตตฺถ สมฺปนฺนโกลกนฺติ สมฺปนฺนพทรํฯ สูกรมํสนฺติ มธุรรเสหิ พทเรหิ สทฺธิํ ชีรกาทิสมฺภาเรหิ โยเชตฺวา ปกฺกํ เอกสํวจฺฉริกสูกรมํสํฯ นิพฺพตฺตเตลกนฺติ วินิวตฺติตเตลํฯ นาลิยสากนฺติ สาลิปิเฎฺฐน สทฺธิํ มทฺทิตฺวา ชีรกาทิสํยุเตฺต สปฺปิมฺหิ ปจิตฺวา จตุมธุเรน โยเชตฺวา วาสํ คาหาเปตฺวา ฐปิตํ นาลิยสากํฯ เนตํ ภควโต กปฺปตีติ เอตฺถ อกปฺปิยํ อุปาทาย กปฺปิยมฺปิ น กปฺปตีติ วุตฺตํ, เสฎฺฐิ ปน สพฺพมฺปิ ตํ อาหราเปตฺวา ราสิํ กตฺวา ยํ ยํ อกปฺปิยํ, ตํ ตํ อนฺตราปณํ ปหิณิตฺวา กปฺปิยํ อุปโภคปริโภคภณฺฑํ อทาสิฯ จนฺทนผลกํ นาติมหนฺตํ ทีฆโต อฑฺฒเตยฺยรตนํ, ติริยํ ทิยฑฺฒรตนํ, สารวรภณฺฑตฺตา ปน มหคฺฆํ อโหสิฯ ภควา ตํ ปฎิคฺคเหตฺวา ขณฺฑาขณฺฑิกํ เฉทาเปตฺวา ภิกฺขูนํ อญฺชนปิสนตฺถาย ทาเปสิฯ
44. Catutthe uggoti guṇehi uggatattā evaṃladdhanāmo. Sālapupphakaṃ khādanīyanti catumadhurayojitena sālipiṭṭhena kataṃ sālapupphasadisaṃ khādanīyaṃ. Tañhi paññāyamānavaṇṭapattakesaraṃ katvā jīrakādisambhārayutte sappimhi pacitvā sappiṃ vinivattetvā kolumbe pūretvā gandhavāsaṃ gāhāpetvā pidahitvā lañchetvā ṭhapitaṃ hoti. Taṃ so yāguṃ pivitvā nisinnassa bhagavato antarabhatte dātukāmo evamāha. Paṭiggahesi bhagavāti desanāmattametaṃ, upāsako pana taṃ bhagavato ca pañcannañca bhikkhusatānaṃ adāsi. Yathā ca taṃ, evaṃ sūkaramaṃsādīnipi. Tattha sampannakolakanti sampannabadaraṃ. Sūkaramaṃsanti madhurarasehi badarehi saddhiṃ jīrakādisambhārehi yojetvā pakkaṃ ekasaṃvaccharikasūkaramaṃsaṃ. Nibbattatelakanti vinivattitatelaṃ. Nāliyasākanti sālipiṭṭhena saddhiṃ madditvā jīrakādisaṃyutte sappimhi pacitvā catumadhurena yojetvā vāsaṃ gāhāpetvā ṭhapitaṃ nāliyasākaṃ. Netaṃ bhagavato kappatīti ettha akappiyaṃ upādāya kappiyampi na kappatīti vuttaṃ, seṭṭhi pana sabbampi taṃ āharāpetvā rāsiṃ katvā yaṃ yaṃ akappiyaṃ, taṃ taṃ antarāpaṇaṃ pahiṇitvā kappiyaṃ upabhogaparibhogabhaṇḍaṃ adāsi. Candanaphalakaṃ nātimahantaṃ dīghato aḍḍhateyyaratanaṃ, tiriyaṃ diyaḍḍharatanaṃ, sāravarabhaṇḍattā pana mahagghaṃ ahosi. Bhagavā taṃ paṭiggahetvā khaṇḍākhaṇḍikaṃ chedāpetvā bhikkhūnaṃ añjanapisanatthāya dāpesi.
อุชฺชุภูเตสูติ กายวาจาจิเตฺตหิ อุชุเกสุฯ ฉนฺทสาติ เปเมนฯ จตฺตนฺติอาทีสุ ปริจฺจาควเสน จตฺตํฯ มุตฺตจาคตาย มุตฺตํฯ อนเปกฺขจิตฺตตาย จิเตฺตน น อุคฺคหิตนฺติ อนุคฺคหีตํฯ เขตฺตูปเมติ วิรุหนเฎฺฐน เขตฺตสทิเสฯ
Ujjubhūtesūti kāyavācācittehi ujukesu. Chandasāti pemena. Cattantiādīsu pariccāgavasena cattaṃ. Muttacāgatāya muttaṃ. Anapekkhacittatāya cittena na uggahitanti anuggahītaṃ. Khettūpameti viruhanaṭṭhena khettasadise.
อญฺญตรํ มโนมยนฺติ สุทฺธาวาเสสุ เอกํ ฌานมเนน นิพฺพตฺตํ เทวกายํฯ ยถาธิปฺปาโยติ ยถาชฺฌาสโยฯ อิมินา กิํ ปุจฺฉติ? ตสฺส กิร มนุสฺสกาเล อรหตฺตตฺถาย อชฺฌาสโย อโหสิ, ตํ ปุจฺฉามีติ ปุจฺฉติฯ เทวปุโตฺตปิ อรหตฺตํ ปตฺตตาย ตคฺฆ เม ภควา ยถาธิปฺปาโยติ อาหฯ ยตฺถ ยตฺถูปปชฺชตีติ ตีสุ วา กุลสมฺปตฺตีสุ ฉสุ วา กามสเคฺคสุ ยตฺถ ยตฺถ อุปฺปชฺชติ, ตตฺถ ตตฺถ ทีฆายุ ยสวา โหตีติฯ ปญฺจมํ จตุกฺกนิปาเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ ฉฎฺฐสตฺตมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ
Aññataraṃ manomayanti suddhāvāsesu ekaṃ jhānamanena nibbattaṃ devakāyaṃ. Yathādhippāyoti yathājjhāsayo. Iminā kiṃ pucchati? Tassa kira manussakāle arahattatthāya ajjhāsayo ahosi, taṃ pucchāmīti pucchati. Devaputtopi arahattaṃ pattatāya taggha me bhagavā yathādhippāyoti āha. Yattha yatthūpapajjatīti tīsu vā kulasampattīsu chasu vā kāmasaggesu yattha yattha uppajjati, tattha tattha dīghāyu yasavā hotīti. Pañcamaṃ catukkanipāte vuttanayeneva veditabbaṃ. Chaṭṭhasattamāni uttānatthāneva.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๔. มนาปทายีสุตฺตํ • 4. Manāpadāyīsuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๔. มนาปทายีสุตฺตวณฺณนา • 4. Manāpadāyīsuttavaṇṇanā
