| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
८. मानपरिञ्ञासुत्तवण्णना
8. Mānapariññāsuttavaṇṇanā
८. अट्ठमे अपुब्बं नत्थि, केवलं मानवसेन देसना पवत्ता। गाथासु पन मानुपेता अयं पजाति कम्मकिलेसेहि पजायतीति पजाति लद्धनामा इमे सत्ता मञ्ञनलक्खणेन मानेन उपेता उपगता। मानगन्था भवे रताति किमिकीटपटङ्गादिअत्तभावेपि मानेन गन्थिता मानसंयोजनेन संयुत्ता। ततो एव दीघरत्तं परिभाविताहंकारवसेन ‘‘एतं ममा’’ति सङ्खारेसु अज्झोसानबहुलत्ता तत्थ निच्चसुखअत्तादिविपल्लासवसेन च कामादिभवे रता। मानं अपरिजानन्ताति मानं तीहि परिञ्ञाहि न परिजानन्ता। अरहत्तमग्गञाणेन वा अनतिक्कमन्ता, ‘‘मानं अपरिञ्ञाया’’ति केचि पठन्ति। आगन्तारो पुनब्भवन्ति पुन आयातिं उपपत्तिभवं। पुनप्पुनं भवनतो वा पुनब्भवसङ्खातं संसारं अपरापरं परिवत्तनवसेन गन्तारो उपगन्तारो होन्ति, भवतो न परिमुच्चन्तीति अत्थो। ये च मानं पहन्त्वान, विमुत्ता मानसङ्खयेति ये पन अरहत्तमग्गेन सब्बसो मानं पजहित्वा मानस्स अच्चन्तसङ्खयभूते अरहत्तफले निब्बाने वा तदेकट्ठसब्बकिलेसविमुत्तिया विमुत्ता सुट्ठु मुत्ता। ते मानगन्थाभिभुनो, सब्बदुक्खमुपच्चगुन्ति ते परिक्खीणभवसंयोजना अरहन्तो सब्बसो मानगन्थं मानसंयोजनं समुच्छेदप्पहानेन अभिभवित्वा ठिता, अनवसेसं वट्टदुक्खं अतिक्कमिंसूति अत्थो। एवमेतस्मिं सत्तमसुत्ते च अरहत्तं कथितन्ति।
8. Aṭṭhame apubbaṃ natthi, kevalaṃ mānavasena desanā pavattā. Gāthāsu pana mānupetā ayaṃ pajāti kammakilesehi pajāyatīti pajāti laddhanāmā ime sattā maññanalakkhaṇena mānena upetā upagatā. Mānaganthā bhave ratāti kimikīṭapaṭaṅgādiattabhāvepi mānena ganthitā mānasaṃyojanena saṃyuttā. Tato eva dīgharattaṃ paribhāvitāhaṃkāravasena ‘‘etaṃ mamā’’ti saṅkhāresu ajjhosānabahulattā tattha niccasukhaattādivipallāsavasena ca kāmādibhave ratā. Mānaṃ aparijānantāti mānaṃ tīhi pariññāhi na parijānantā. Arahattamaggañāṇena vā anatikkamantā, ‘‘mānaṃ apariññāyā’’ti keci paṭhanti. Āgantāro punabbhavanti puna āyātiṃ upapattibhavaṃ. Punappunaṃ bhavanato vā punabbhavasaṅkhātaṃ saṃsāraṃ aparāparaṃ parivattanavasena gantāro upagantāro honti, bhavato na parimuccantīti attho. Ye ca mānaṃ pahantvāna, vimuttā mānasaṅkhayeti ye pana arahattamaggena sabbaso mānaṃ pajahitvā mānassa accantasaṅkhayabhūte arahattaphale nibbāne vā tadekaṭṭhasabbakilesavimuttiyā vimuttā suṭṭhu muttā. Te mānaganthābhibhuno, sabbadukkhamupaccagunti te parikkhīṇabhavasaṃyojanā arahanto sabbaso mānaganthaṃ mānasaṃyojanaṃ samucchedappahānena abhibhavitvā ṭhitā, anavasesaṃ vaṭṭadukkhaṃ atikkamiṃsūti attho. Evametasmiṃ sattamasutte ca arahattaṃ kathitanti.
अट्ठमसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi / ८. मानपरिञ्ञासुत्तं • 8. Mānapariññāsuttaṃ
