Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
5. මානත්ථද්ධසුත්තං
5. Mānatthaddhasuttaṃ
201. සාවත්ථිනිදානං . තෙන ඛො පන සමයෙන මානත්ථද්ධො නාම බ්රාහ්මණො සාවත්ථියං පටිවසති. සො නෙව මාතරං අභිවාදෙති, න පිතරං අභිවාදෙති, න ආචරියං අභිවාදෙති, න ජෙට්ඨභාතරං අභිවාදෙති. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා මහතියා පරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙති. අථ ඛො මානත්ථද්ධස්ස බ්රාහ්මණස්ස එතදහොසි – ‘‘අයං ඛො සමණො ගොතමො මහතියා පරිසාය පරිවුතො ධම්මං දෙසෙති. යංනූනාහං යෙන සමණො ගොතමො තෙනුපසඞ්කමෙය්යං. සචෙ මං සමණො ගොතමො ආලපිස්සති, අහම්පි තං ආලපිස්සාමි. නො චෙ මං සමණො ගොතමො ආලපිස්සති, අහම්පි නාලපිස්සාමී’’ති. අථ ඛො මානත්ථද්ධො බ්රාහ්මණො යෙන භගවා තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා තුණ්හීභූතො එකමන්තං අට්ඨාසි. අථ ඛො භගවා තං නාලපි. අථ ඛො මානත්ථද්ධො බ්රාහ්මණො – ‘නායං සමණො ගොතමො කිඤ්චි ජානාතී’ති තතොව පුන නිවත්තිතුකාමො අහොසි. අථ ඛො භගවා මානත්ථද්ධස්ස බ්රාහ්මණස්ස චෙතසා චෙතොපරිවිතක්කමඤ්ඤාය මානත්ථද්ධං බ්රාහ්මණං ගාථාය අජ්ඣභාසි –
201. Sāvatthinidānaṃ . Tena kho pana samayena mānatthaddho nāma brāhmaṇo sāvatthiyaṃ paṭivasati. So neva mātaraṃ abhivādeti, na pitaraṃ abhivādeti, na ācariyaṃ abhivādeti, na jeṭṭhabhātaraṃ abhivādeti. Tena kho pana samayena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ deseti. Atha kho mānatthaddhassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho samaṇo gotamo mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ deseti. Yaṃnūnāhaṃ yena samaṇo gotamo tenupasaṅkameyyaṃ. Sace maṃ samaṇo gotamo ālapissati, ahampi taṃ ālapissāmi. No ce maṃ samaṇo gotamo ālapissati, ahampi nālapissāmī’’ti. Atha kho mānatthaddho brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā tuṇhībhūto ekamantaṃ aṭṭhāsi. Atha kho bhagavā taṃ nālapi. Atha kho mānatthaddho brāhmaṇo – ‘nāyaṃ samaṇo gotamo kiñci jānātī’ti tatova puna nivattitukāmo ahosi. Atha kho bhagavā mānatthaddhassa brāhmaṇassa cetasā cetoparivitakkamaññāya mānatthaddhaṃ brāhmaṇaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘න මානං බ්රාහ්මණ සාධු, අත්ථිකස්සීධ බ්රාහ්මණ;
‘‘Na mānaṃ brāhmaṇa sādhu, atthikassīdha brāhmaṇa;
යෙන අත්ථෙන ආගච්ඡි, තමෙවමනුබ්රූහයෙ’’ති.
Yena atthena āgacchi, tamevamanubrūhaye’’ti.
අථ ඛො මානත්ථද්ධො බ්රාහ්මණො – ‘‘චිත්තං මෙ සමණො ගොතමො ජානාතී’’ති තත්ථෙව භගවතො පාදෙසු සිරසා නිපතිත්වා භගවතො පාදානි මුඛෙන ච පරිචුම්බති පාණීහි ච පරිසම්බාහති, නාමඤ්ච සාවෙති – ‘‘මානත්ථද්ධාහං, භො ගොතම, මානත්ථද්ධාහං, භො ගොතමා’’ති. අථ ඛො සා පරිසා අබ්භුතචිත්තජාතා 1 අහොසි – ‘අච්ඡරියං වත භො, අබ්භුතං වත භො! අයඤ්හි මානත්ථද්ධො බ්රාහ්මණො නෙව මාතරං අභිවාදෙති, න පිතරං අභිවාදෙති, න ආචරියං අභිවාදෙති, න ජෙට්ඨභාතරං අභිවාදෙති; අථ ච පන සමණෙ ගොතමෙ එවරූපං පරමනිපච්චකාරං කරොතී’ති. අථ ඛො භගවා මානත්ථද්ධං බ්රාහ්මණං එතදවොච – ‘‘අලං, බ්රාහ්මණ , උට්ඨෙහි, සකෙ ආසනෙ නිසීද. යතො තෙ මයි චිත්තං පසන්න’’න්ති. අථ ඛො මානත්ථද්ධො බ්රාහ්මණො සකෙ ආසනෙ නිසීදිත්වා භගවන්තං ගාථාය අජ්ඣභාසි –
Atha kho mānatthaddho brāhmaṇo – ‘‘cittaṃ me samaṇo gotamo jānātī’’ti tattheva bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati pāṇīhi ca parisambāhati, nāmañca sāveti – ‘‘mānatthaddhāhaṃ, bho gotama, mānatthaddhāhaṃ, bho gotamā’’ti. Atha kho sā parisā abbhutacittajātā 2 ahosi – ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho! Ayañhi mānatthaddho brāhmaṇo neva mātaraṃ abhivādeti, na pitaraṃ abhivādeti, na ācariyaṃ abhivādeti, na jeṭṭhabhātaraṃ abhivādeti; atha ca pana samaṇe gotame evarūpaṃ paramanipaccakāraṃ karotī’ti. Atha kho bhagavā mānatthaddhaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, brāhmaṇa , uṭṭhehi, sake āsane nisīda. Yato te mayi cittaṃ pasanna’’nti. Atha kho mānatthaddho brāhmaṇo sake āsane nisīditvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘කෙසු න මානං කයිරාථ, කෙසු චස්ස සගාරවො;
‘‘Kesu na mānaṃ kayirātha, kesu cassa sagāravo;
ක්යස්ස අපචිතා අස්සු, ක්යස්සු සාධු සුපූජිතා’’ති.
Kyassa apacitā assu, kyassu sādhu supūjitā’’ti.
‘‘මාතරි පිතරි චාපි, අථො ජෙට්ඨම්හි භාතරි;
‘‘Mātari pitari cāpi, atho jeṭṭhamhi bhātari;
ආචරියෙ චතුත්ථම්හි,
Ācariye catutthamhi,
තෙසු න මානං කයිරාථ;
Tesu na mānaṃ kayirātha;
තෙසු අස්ස සගාරවො,
Tesu assa sagāravo,
ත්යස්ස අපචිතා අස්සු;
Tyassa apacitā assu;
ත්යස්සු සාධු සුපූජිතා.
Tyassu sādhu supūjitā.
‘‘අරහන්තෙ සීතීභූතෙ, කතකිච්චෙ අනාසවෙ;
‘‘Arahante sītībhūte, katakicce anāsave;
නිහච්ච මානං අථද්ධො, තෙ නමස්සෙ අනුත්තරෙ’’ති.
Nihacca mānaṃ athaddho, te namasse anuttare’’ti.
එවං වුත්තෙ, මානත්ථද්ධො බ්රාහ්මණො භගවන්තං එතදවොච – ‘‘අභික්කන්තං, භො ගොතම…පෙ.… උපාසකං මං භවං ගොතමො ධාරෙතු අජ්ජතග්ගෙ පාණුපෙතං සරණං ගත’’න්ති.
Evaṃ vutte, mānatthaddho brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 5. මානත්ථද්ධසුත්තවණ්ණනා • 5. Mānatthaddhasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. මානත්ථද්ධසුත්තවණ්ණනා • 5. Mānatthaddhasuttavaṇṇanā