| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[258] 8. манд̇хаад̇уж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[258] 8. Mandhātujātakavaṇṇanā
яаавад̇аа жанд̣̇имасуурияаад̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о згам̣ угган̣тид̇абхигкум̣ аараб̣бха гат̇зси. со гира саавад̇т̇им̣ бин̣д̣ааяа жарамаано згам̣ алан̇гад̇абадияад̇д̇ам̣ ид̇т̇им̣ д̣̇исваа угган̣ти. ат̇а нам̣ бхигкуу д̇хаммасабхам̣ аанзд̇ваа ‘‘аяам̣, бханд̇з, бхигку угган̣тид̇о’’д̇и сад̇т̇у д̣̇ассзсум̣. сад̇т̇аа ‘‘сажжам̣ гира д̇вам̣, бхигку, угган̣тид̇о’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘сажжам̣, бханд̇з’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘гад̣̇аа д̇вам̣ , бхигку, аг̇аарам̣ аж̇жхаавасамаано д̇ан̣хам̣ буурзд̇ум̣ сагкиссаси, гаамад̇ан̣хаа хи наамзсаа самуд̣̇д̣̇о вияа д̣̇уббуураа, бораан̣агарааж̇аано д̣̇висахассабарид̇д̇ад̣̇ийбабариваарзсу жад̇уусу махаад̣̇ийбзсу жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ гаарзд̇ваа мануссабарихаарзнзва жаад̇умахаарааж̇игад̣̇звалогз раж̇ж̇ам̣ гаарзд̇ваа д̇аавад̇им̣сад̣̇звалогз чад̇д̇им̣сааяа саггаанан̃жа васанадтаанз д̣̇звараж̇ж̇ам̣ гаарзд̇вааби ад̇д̇ано гаамад̇ан̣хам̣ буурзд̇ум̣ асаггонд̇аава гааламагам̣су, д̇вам̣ банзд̇ам̣ д̇ан̣хам̣ гад̣̇аа буурзд̇ум̣ сагкиссасий’’д̇и вад̇ваа ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Yāvatā candimasūriyāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira sāvatthiṃ piṇḍāya caramāno ekaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ itthiṃ disvā ukkaṇṭhi. Atha naṃ bhikkhū dhammasabhaṃ ānetvā ‘‘ayaṃ, bhante, bhikkhu ukkaṇṭhito’’ti satthu dassesuṃ. Satthā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, ukkaṇṭhito’’ti pucchitvā ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘kadā tvaṃ , bhikkhu, agāraṃ ajjhāvasamāno taṇhaṃ pūretuṃ sakkhissasi, kāmataṇhā hi nāmesā samuddo viya duppūrā, porāṇakarājāno dvisahassaparittadīpaparivāresu catūsu mahādīpesu cakkavattirajjaṃ kāretvā manussaparihāreneva cātumahārājikadevaloke rajjaṃ kāretvā tāvatiṃsadevaloke chattiṃsāya sakkānañca vasanaṭṭhāne devarajjaṃ kāretvāpi attano kāmataṇhaṃ pūretuṃ asakkontāva kālamakaṃsu, tvaṃ panetaṃ taṇhaṃ kadā pūretuṃ sakkhissasī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з батамагаббигзсу махаасаммад̇о наама рааж̇аа ахоси. д̇асса буд̇д̇о рож̇о наама, д̇асса буд̇д̇о варарож̇о наама, д̇асса буд̇д̇о галяаан̣о наама, д̇асса буд̇д̇о варагаляаан̣о наама, д̇асса буд̇д̇о убосат̇о наама, д̇асса буд̇д̇о манд̇хаад̇у наама ахоси. со сад̇д̇ахи рад̇анзхи жад̇уухи жа ид̣̇д̇хийхи саманнааг̇ад̇о жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ гаарзси. д̇асса ваамахад̇т̇ам̣ саман̃ж̇ид̇ваа д̣̇агкин̣ахад̇т̇зна абподид̇агаалз аагаасаа д̣̇иб̣б̣амзгхо вияа ж̇аан̣уббамаан̣ам̣ сад̇д̇арад̇анавассам̣ вассад̇и, зваруубо ажчарияамануссо ахоси. со жад̇ураасийд̇и вассасахассаани гумаарагийл̣ам̣ гийл̣и. жад̇ураасийд̇и вассасахассаани обараж̇ж̇ам̣ гаарзси, жад̇ураасийд̇и вассасахассаани жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ гаарзси, ааяуббамаан̣ам̣ асан̇кязяяам̣ ахоси.
Atīte paṭhamakappikesu mahāsammato nāma rājā ahosi. Tassa putto rojo nāma, tassa putto vararojo nāma, tassa putto kalyāṇo nāma, tassa putto varakalyāṇo nāma, tassa putto uposatho nāma, tassa putto mandhātu nāma ahosi. So sattahi ratanehi catūhi ca iddhīhi samannāgato cakkavattirajjaṃ kāresi. Tassa vāmahatthaṃ samañjitvā dakkhiṇahatthena apphoṭitakāle ākāsā dibbamegho viya jāṇuppamāṇaṃ sattaratanavassaṃ vassati, evarūpo acchariyamanusso ahosi. So caturāsīti vassasahassāni kumārakīḷaṃ kīḷi. Caturāsīti vassasahassāni oparajjaṃ kāresi, caturāsīti vassasahassāni cakkavattirajjaṃ kāresi, āyuppamāṇaṃ asaṅkhyeyyaṃ ahosi.
со згад̣̇ивасам̣ гаамад̇ан̣хам̣ буурзд̇ум̣ асаггонд̇о угган̣тид̇аагаарам̣ д̣̇ассзси. ат̇аамажжаа ‘‘гим̣ ну ко, д̣̇зва, угган̣тид̇осий’’д̇и бужчим̣су. ‘‘маяхам̣ бун̃н̃аб̣алз ологияамаанз ид̣̇ам̣ раж̇ж̇ам̣ гим̣ гариссад̇и, гад̇арам̣ ну ко таанам̣ раман̣ийяа’’нд̇и? ‘‘д̣̇звалого, махаарааж̇аа’’д̇и. со жаггарад̇анам̣ аб̣бхуггирид̇ваа сад̣̇д̇хим̣ барисааяа жаад̇умахаарааж̇игад̣̇звалогам̣ аг̇амааси. ат̇асса жад̇д̇ааро махаарааж̇аано д̣̇иб̣б̣амаалааг̇анд̇хахад̇т̇аа д̣̇зваг̇ан̣абаривуд̇аа бажжуг̇г̇аманам̣ гад̇ваа д̇ам̣ аад̣̇ааяа жаад̇умахаарааж̇игад̣̇звалогам̣ г̇анд̇ваа д̣̇звараж̇ж̇ам̣ ад̣̇ам̣су. д̇асса сагабарисааяа бариваарид̇ассзва д̇асмим̣ раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇асса д̣̇ийгхо ад̣̇д̇хаа вийд̇ивад̇д̇о.
So ekadivasaṃ kāmataṇhaṃ pūretuṃ asakkonto ukkaṇṭhitākāraṃ dassesi. Athāmaccā ‘‘kiṃ nu kho, deva, ukkaṇṭhitosī’’ti pucchiṃsu. ‘‘Mayhaṃ puññabale olokiyamāne idaṃ rajjaṃ kiṃ karissati, kataraṃ nu kho ṭhānaṃ ramaṇīya’’nti? ‘‘Devaloko, mahārājā’’ti. So cakkaratanaṃ abbhukkiritvā saddhiṃ parisāya cātumahārājikadevalokaṃ agamāsi. Athassa cattāro mahārājāno dibbamālāgandhahatthā devagaṇaparivutā paccuggamanaṃ katvā taṃ ādāya cātumahārājikadevalokaṃ gantvā devarajjaṃ adaṃsu. Tassa sakaparisāya parivāritasseva tasmiṃ rajjaṃ kārentassa dīgho addhā vītivatto.
со д̇ад̇т̇ааби д̇ан̣хам̣ буурзд̇ум̣ асаггонд̇о угган̣тид̇аагаарам̣ д̣̇ассзси, жад̇д̇ааро махаарааж̇аано ‘‘гим̣ ну ко, д̣̇зва, угган̣тид̇осий’’д̇и бужчим̣су. ‘‘имамхаа д̣̇звалогаа гад̇арам̣ таанам̣ раман̣ийяа’’нд̇и. ‘‘маяам̣, д̣̇зва, барзсам̣ убадтаагабарисаа, д̇аавад̇им̣сад̣̇звалого раман̣ийяо’’д̇и. манд̇хаад̇аа жаггарад̇анам̣ аб̣бхуггирид̇ваа ад̇д̇ано барисааяа баривуд̇о д̇аавад̇им̣саабхимуко бааяааси. ат̇асса сагго д̣̇зварааж̇аа д̣̇иб̣б̣амаалааг̇анд̇хахад̇т̇о д̣̇зваг̇ан̣абаривуд̇о бажжуг̇г̇аманам̣ гад̇ваа д̇ам̣ хад̇т̇з г̇ахзд̇ваа ‘‘ид̇о зхи, махаарааж̇аа’’д̇и ааха. ран̃н̃о д̣̇зваг̇ан̣абаривуд̇асса г̇аманагаалз барин̣ааяагарад̇анам̣ жаггарад̇анам̣ аад̣̇ааяа сад̣̇д̇хим̣ барисааяа мануссабат̇ам̣ од̇арид̇ваа ад̇д̇ано наг̇арамзва баависи. сагго манд̇хаад̇ум̣ д̇аавад̇им̣сабхаванам̣ нзд̇ваа д̣̇звад̇аа д̣̇вз годтаасз гад̇ваа ад̇д̇ано д̣̇звараж̇ж̇ам̣ маж̇жхз бхинд̣̇ид̇ваа ад̣̇ааси. д̇ад̇о бадтааяа д̣̇вз рааж̇аано раж̇ж̇ам̣ гаарзсум̣. звам̣ гаалз г̇ажчанд̇з сагго садти жа вассасад̇асахассаани д̇иссо жа вассагодияо ааяум̣ кзбзд̇ваа жави, ан̃н̃о сагго ниб̣б̣ад̇д̇и. соби д̣̇звараж̇ж̇ам̣ гаарзд̇ваа ааяугкаязна жави. зд̇знуубааязна чад̇д̇им̣са саггаа жавим̣су, манд̇хаад̇аа бана мануссабарихаарзна д̣̇звараж̇ж̇ам̣ гаарзсиязва.
So tatthāpi taṇhaṃ pūretuṃ asakkonto ukkaṇṭhitākāraṃ dassesi, cattāro mahārājāno ‘‘kiṃ nu kho, deva, ukkaṇṭhitosī’’ti pucchiṃsu. ‘‘Imamhā devalokā kataraṃ ṭhānaṃ ramaṇīya’’nti. ‘‘Mayaṃ, deva, paresaṃ upaṭṭhākaparisā, tāvatiṃsadevaloko ramaṇīyo’’ti. Mandhātā cakkaratanaṃ abbhukkiritvā attano parisāya parivuto tāvatiṃsābhimukho pāyāsi. Athassa sakko devarājā dibbamālāgandhahattho devagaṇaparivuto paccuggamanaṃ katvā taṃ hatthe gahetvā ‘‘ito ehi, mahārājā’’ti āha. Rañño devagaṇaparivutassa gamanakāle pariṇāyakaratanaṃ cakkaratanaṃ ādāya saddhiṃ parisāya manussapathaṃ otaritvā attano nagarameva pāvisi. Sakko mandhātuṃ tāvatiṃsabhavanaṃ netvā devatā dve koṭṭhāse katvā attano devarajjaṃ majjhe bhinditvā adāsi. Tato paṭṭhāya dve rājāno rajjaṃ kāresuṃ. Evaṃ kāle gacchante sakko saṭṭhi ca vassasatasahassāni tisso ca vassakoṭiyo āyuṃ khepetvā cavi, añño sakko nibbatti. Sopi devarajjaṃ kāretvā āyukkhayena cavi. Etenūpāyena chattiṃsa sakkā caviṃsu, mandhātā pana manussaparihārena devarajjaṃ kāresiyeva.
д̇асса звам̣ гаалз г̇ажчанд̇з бхияяосомад̇д̇ааяа гаамад̇ан̣хаа уббаж̇ж̇и, со ‘‘гим̣ мз убад̣дхараж̇ж̇зна, саггам̣ маарзд̇ваа згараж̇ж̇амзва гариссаамий’’д̇и жинд̇зси. саггам̣ маарзд̇ум̣ наама на саггаа, д̇ан̣хаа наамзсаа вибад̇д̇имуулаа, д̇знасса ааяусан̇кааро барихааяи, ж̇араа сарийрам̣ бахари. мануссасарийран̃жа наама д̣̇звалогз на бхиж̇ж̇ад̇и, ат̇а со д̣̇звалогаа бхассид̇ваа уяяаанз од̇ари. уяяаанабаало д̇асса ааг̇ад̇абхаавам̣ рааж̇агулз нивзд̣̇зси. рааж̇агулам̣ ааг̇анд̇ваа уяяаанзязва саяанам̣ бан̃н̃абзси. рааж̇аа анудтаанасзяяааяа нибаж̇ж̇и. амажжаа ‘‘д̣̇зва, д̇умхаагам̣ барад̇о гинд̇и гат̇змаа’’д̇и бужчим̣су. ‘‘мама барад̇о д̇умхз имам̣ саасанам̣ махааж̇анасса гат̇зяяаат̇а – ‘манд̇хаад̇умахаарааж̇аа д̣̇висахассабарид̇д̇ад̣̇ийбабариваарзсу жад̇уусу махаад̣̇ийбзсу жаггавад̇д̇ираж̇ж̇ам̣ гаарзд̇ваа д̣̇ийгхарад̇д̇ам̣ жаад̇умахаарааж̇игзсу раж̇ж̇ам̣ гаарзд̇ваа чад̇д̇им̣сааяа саггаанам̣ ааяуббамаан̣зна д̣̇звалогз раж̇ж̇ам̣ гаарзд̇ваа д̇ан̣хам̣ абуурзд̇ваа гааламагаасий’’’д̇и. со звам̣ вад̇ваа гаалам̣ гад̇ваа яат̇аагаммам̣ г̇ад̇о.
Tassa evaṃ kāle gacchante bhiyyosomattāya kāmataṇhā uppajji, so ‘‘kiṃ me upaḍḍharajjena, sakkaṃ māretvā ekarajjameva karissāmī’’ti cintesi. Sakkaṃ māretuṃ nāma na sakkā, taṇhā nāmesā vipattimūlā, tenassa āyusaṅkhāro parihāyi, jarā sarīraṃ pahari. Manussasarīrañca nāma devaloke na bhijjati, atha so devalokā bhassitvā uyyāne otari. Uyyānapālo tassa āgatabhāvaṃ rājakule nivedesi. Rājakulaṃ āgantvā uyyāneyeva sayanaṃ paññapesi. Rājā anuṭṭhānaseyyāya nipajji. Amaccā ‘‘deva, tumhākaṃ parato kinti kathemā’’ti pucchiṃsu. ‘‘Mama parato tumhe imaṃ sāsanaṃ mahājanassa katheyyātha – ‘mandhātumahārājā dvisahassaparittadīpaparivāresu catūsu mahādīpesu cakkavattirajjaṃ kāretvā dīgharattaṃ cātumahārājikesu rajjaṃ kāretvā chattiṃsāya sakkānaṃ āyuppamāṇena devaloke rajjaṃ kāretvā taṇhaṃ apūretvā kālamakāsī’’’ti. So evaṃ vatvā kālaṃ katvā yathākammaṃ gato.
сад̇т̇аа имам̣ ад̇ийд̇ам̣ аахарид̇ваа абхисамб̣уд̣̇д̇хо худ̇ваа имаа г̇аат̇аа авожа –
Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā abhisambuddho hutvā imā gāthā avoca –
22.
22.
‘‘яаавад̇аа жанд̣̇имасуурияаа, барихаранд̇и д̣̇исаа бханд̇и вирожанаа;
‘‘Yāvatā candimasūriyā, pariharanti disā bhanti virocanā;
саб̣б̣зва д̣̇аасаа манд̇хаад̇у, яз баан̣аа бат̇ависсид̇аа.
Sabbeva dāsā mandhātu, ye pāṇā pathavissitā.
23.
23.
‘‘на гахаабан̣авассзна, д̇ид̇д̇и гаамзсу виж̇ж̇ад̇и;
‘‘Na kahāpaṇavassena, titti kāmesu vijjati;
аббассаад̣̇аа д̣̇укаа гаамаа, ид̇и вин̃н̃ааяа бан̣д̣ид̇о.
Appassādā dukhā kāmā, iti viññāya paṇḍito.
24.
24.
‘‘аби д̣̇иб̣б̣зсу гаамзсу, рад̇им̣ со наад̇хиг̇ажчад̇и;
‘‘Api dibbesu kāmesu, ratiṃ so nādhigacchati;
д̇ан̣хагкаяарад̇о ход̇и, саммаасамб̣уд̣̇д̇хасааваго’’д̇и.
Taṇhakkhayarato hoti, sammāsambuddhasāvako’’ti.
д̇ад̇т̇а яаавад̇аад̇и барижчзд̣̇аважанам̣. барихаранд̇ийд̇и яад̇д̇агзна барижчзд̣̇зна синзрум̣ барихаранд̇и. д̣̇исаа бханд̇ийд̇и д̣̇асасу д̣̇исаасу бхаасанд̇и бабхаасанд̇и. вирожанаад̇и аалогагаран̣ад̇ааяа вирожанасабхааваа. саб̣б̣зва д̣̇аасаа манд̇хаад̇у, яз баан̣аа бат̇ависсид̇аад̇и зд̇д̇агз бад̣̇зсз яз бат̇авиниссид̇аа баан̣аа ж̇анабад̣̇аваасино мануссаа, саб̣б̣зва д̇з ‘‘д̣̇аасаа маяам̣ ран̃н̃о манд̇хаад̇усса, аяяаго но рааж̇аа манд̇хаад̇аа’’д̇и звам̣ убаг̇ад̇ад̇д̇аа бхуж̇иссааби самаанаа д̣̇аасааязва.
Tattha yāvatāti paricchedavacanaṃ. Pariharantīti yattakena paricchedena sineruṃ pariharanti. Disā bhantīti dasasu disāsu bhāsanti pabhāsanti. Virocanāti ālokakaraṇatāya virocanasabhāvā. Sabbeva dāsā mandhātu, ye pāṇā pathavissitāti ettake padese ye pathavinissitā pāṇā janapadavāsino manussā, sabbeva te ‘‘dāsā mayaṃ rañño mandhātussa, ayyako no rājā mandhātā’’ti evaṃ upagatattā bhujissāpi samānā dāsāyeva.
на гахаабан̣авассзнаад̇и д̇зсам̣ д̣̇аасабхууд̇аанам̣ мануссаанам̣ ануг̇г̇ахааяа яам̣ манд̇хаад̇аа абподзд̇ваа сад̇д̇арад̇анавассам̣ вассаабзд̇и, д̇ам̣ ид̇ха ‘‘гахаабан̣авасса’’нд̇и вуд̇д̇ам̣. д̇ид̇д̇и гаамзсууд̇и д̇знааби гахаабан̣авассзна вад̇т̇угаамагилзсагаамзсу д̇ид̇д̇и наама над̇т̇и, звам̣ д̣̇уббуураа зсаа д̇ан̣хаа. аббассаад̣̇аа д̣̇укаа гаамаад̇и субинагуубамад̇д̇аа гаамаа наама аббассаад̣̇аа барид̇д̇асукаа, д̣̇угкамзва банзд̇т̇а б̣ахуд̇арам̣. д̇ам̣ д̣̇угкагканд̇хасуд̇д̇абарияааязна д̣̇ийбзд̇аб̣б̣ам̣. ид̇и вин̃н̃ааяаад̇и звам̣ ж̇аанид̇ваа.
Na kahāpaṇavassenāti tesaṃ dāsabhūtānaṃ manussānaṃ anuggahāya yaṃ mandhātā apphoṭetvā sattaratanavassaṃ vassāpeti, taṃ idha ‘‘kahāpaṇavassa’’nti vuttaṃ. Titti kāmesūti tenāpi kahāpaṇavassena vatthukāmakilesakāmesu titti nāma natthi, evaṃ duppūrā esā taṇhā. Appassādā dukhā kāmāti supinakūpamattā kāmā nāma appassādā parittasukhā, dukkhameva panettha bahutaraṃ. Taṃ dukkhakkhandhasuttapariyāyena dīpetabbaṃ. Iti viññāyāti evaṃ jānitvā.
д̣̇иб̣б̣зсууд̇и д̣̇звад̇аанам̣ барибхог̇зсу руубаад̣̇ийсу. рад̇им̣ сод̇и со вибассаго бхигку д̣̇иб̣б̣зхи гаамзхи ниманд̇ияамааноби д̇зсу рад̇им̣ наад̇хиг̇ажчад̇и ааяасмаа самид̣̇д̇хи вияа. д̇ан̣хагкаяарад̇од̇и ниб̣б̣аанарад̇о. ниб̣б̣аанан̃хи ааг̇амма д̇ан̣хаа кийяад̇и, д̇асмаа д̇ам̣ ‘‘д̇ан̣хагкаяо’’д̇и вужжад̇и. д̇ад̇т̇а рад̇о ход̇и абхирад̇о. саммаасамб̣уд̣̇д̇хасаавагод̇и б̣уд̣̇д̇хасса савананд̇з ж̇аад̇о б̣ахуссуд̇о яог̇ааважарабуг̇г̇ало.
Dibbesūti devatānaṃ paribhogesu rūpādīsu. Ratiṃ soti so vipassako bhikkhu dibbehi kāmehi nimantiyamānopi tesu ratiṃ nādhigacchati āyasmā samiddhi viya. Taṇhakkhayaratoti nibbānarato. Nibbānañhi āgamma taṇhā khīyati, tasmā taṃ ‘‘taṇhakkhayo’’ti vuccati. Tattha rato hoti abhirato. Sammāsambuddhasāvakoti buddhassa savanante jāto bahussuto yogāvacarapuggalo.
звам̣ сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа сажжаани багаасзд̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси, сажжабарияосаанз угган̣тид̇абхигку сод̇аабад̇д̇ипалз бад̇идтахи, ан̃н̃з бана б̣ахуу сод̇аабад̇д̇ипалаад̣̇ийни баабун̣им̣су. ‘‘д̇ад̣̇аа манд̇хаад̇урааж̇аа ахамзва ахоси’’нд̇и.
Evaṃ satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi, aññe pana bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu. ‘‘Tadā mandhāturājā ahameva ahosi’’nti.
манд̇хаад̇уж̇аад̇агаван̣н̣анаа адтамаа.
Mandhātujātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 258. манд̇хаад̇уж̇аад̇агам̣ • 258. Mandhātujātakaṃ
