| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๘. มณิปูชกเตฺถรอปทานวณฺณนา
8. Maṇipūjakattheraapadānavaṇṇanā
โอเรน หิมวนฺตสฺสาติอาทิกํ อายสฺมโต มณิปูชกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ เถโร ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุเล นิพฺพโตฺต ฆราวาสํ สณฺฐเปตฺวา ตตฺถาทีนวํ ทิสฺวา ฆราวาสํ ปหาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺตโอรภาเค เอกิสฺสา นทิยา สมีเป ปณฺณสาลํ กาเรตฺวา วสโนฺต วิเวกกามตาย ตสฺสานุกมฺปาย จ ตตฺถ อุปคตํ ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส มณิปลฺลงฺกํ ภควโต ปูเชสิฯ ภควา ตสฺส ปสาทวฑฺฒนตฺถาย ตตฺถ นิสีทิฯ โส ภิโยฺยโสมตฺตาย ปสโนฺน นิพฺพานาธิคมตฺถาย ปตฺถนํ อกาสิฯ ภควา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โส เตน ปุเญฺญน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต สพฺพตฺถ ปูชิโต สุขํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ วิภวสมฺปเนฺน กุเล นิพฺพโตฺต ฆราวาสํ วสโนฺต เอกทิวสํ สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฎิลทฺธสโทฺธ ปพฺพชิตฺวา นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Orenahimavantassātiādikaṃ āyasmato maṇipūjakattherassa apadānaṃ. Ayampi thero purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle ekasmiṃ kule nibbatto gharāvāsaṃ saṇṭhapetvā tatthādīnavaṃ disvā gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavantaorabhāge ekissā nadiyā samīpe paṇṇasālaṃ kāretvā vasanto vivekakāmatāya tassānukampāya ca tattha upagataṃ padumuttaraṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso maṇipallaṅkaṃ bhagavato pūjesi. Bhagavā tassa pasādavaḍḍhanatthāya tattha nisīdi. So bhiyyosomattāya pasanno nibbānādhigamatthāya patthanaṃ akāsi. Bhagavā anumodanaṃ vatvā pakkāmi. So tena puññena devamanussesu saṃsaranto sabbattha pūjito sukhaṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ vibhavasampanne kule nibbatto gharāvāsaṃ vasanto ekadivasaṃ satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā nacirasseva arahā ahosi.
๓๔. โส เอกทิวสํ อตฺตนา กตกุสลํ สริตฺวา สญฺชาตโสมนโสฺส ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต โอเรน หิมวนฺตสฺสาติอาทิมาหฯ ตตฺถ โอเรนาติ หิมวนฺตสฺส อปรํ ภาคํ วิหาย โอเรน, ภุมฺมเตฺถ กรณวจนํ, โอรสฺมิํ ทิสาภาเคติ อโตฺถฯ นทิกา สมฺปวตฺตถาติ อปากฎนามเธยฺยา เอกา นที สํสุฎฺฐุ ปวตฺตานี วหานี สนฺทมานา อโหสีติ อโตฺถฯ ตสฺสา จานุปเขตฺตมฺหีติ ตสฺสา นทิยา อนุปเขตฺตมฺหิ ตีรสมีเปติ อโตฺถฯ สยมฺภู วสเต ตทาติ ยทา อหํ มณิปลฺลงฺกํ ปูเชสิํ, ตทา อนาจริยโก หุตฺวา สยเมว พุทฺธภูโต ภควา วสเต วิหรตีติ อโตฺถฯ
34. So ekadivasaṃ attanā katakusalaṃ saritvā sañjātasomanasso pubbacaritāpadānaṃ pakāsento orena himavantassātiādimāha. Tattha orenāti himavantassa aparaṃ bhāgaṃ vihāya orena, bhummatthe karaṇavacanaṃ, orasmiṃ disābhāgeti attho. Nadikā sampavattathāti apākaṭanāmadheyyā ekā nadī saṃsuṭṭhu pavattānī vahānī sandamānā ahosīti attho. Tassā cānupakhettamhīti tassā nadiyā anupakhettamhi tīrasamīpeti attho. Sayambhū vasate tadāti yadā ahaṃ maṇipallaṅkaṃ pūjesiṃ, tadā anācariyako hutvā sayameva buddhabhūto bhagavā vasate viharatīti attho.
๓๕. มณิํ ปคฺคยฺห ปลฺลงฺกนฺติ มณินฺติ จิตฺตํ อาราเธติ โสมนสฺสํ กโรตีติ มณิ, อถ วา มาติ ปมาณํ กโรติ อาภรณนฺติ มณิ, อถ วา มรนฺตาปิ ราชยุวราชาทโย ตํ น ปริจฺจชนฺติ ตทตฺถาย สงฺคามํ กโรนฺตีติ มณิ, ตํ มณิํ มณิมยํ ปลฺลงฺกํ มโนรมํ สาธุ จิตฺตํ สุฎฺฐุ วิจิตฺตํ ปคฺคยฺห คเหตฺวา พุทฺธเสฎฺฐสฺส อภิโรปยิํ ปูเชสินฺติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
35.Maṇiṃ paggayha pallaṅkanti maṇinti cittaṃ ārādheti somanassaṃ karotīti maṇi, atha vā māti pamāṇaṃ karoti ābharaṇanti maṇi, atha vā marantāpi rājayuvarājādayo taṃ na pariccajanti tadatthāya saṅgāmaṃ karontīti maṇi, taṃ maṇiṃ maṇimayaṃ pallaṅkaṃ manoramaṃ sādhu cittaṃ suṭṭhu vicittaṃ paggayha gahetvā buddhaseṭṭhassa abhiropayiṃ pūjesinti attho. Sesaṃ sabbaṃ uttānatthamevāti.
มณิปูชกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Maṇipūjakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๘. มณิปูชกเตฺถรอปทานํ • 8. Maṇipūjakattheraapadānaṃ
