Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
੩. ਮਣਿਥੂਣવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ
3. Maṇithūṇavimānavaṇṇanā
ਉਚ੍ਚਮਿਦਂ ਮਣਿਥੂਣਂ વਿਮਾਨਨ੍ਤਿ ਮਣਿਥੂਣવਿਮਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ। ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਮਨਮਗ੍ਗੇ ਏਕੋ ਉਪਾਸਕੋ વਿਸਮਂ ਸਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਣ੍ਟਕੇ ਨੀਹਰਤਿ, ਗਚ੍ਛਗੁਮ੍ਬੇ ਅਪਨੇਤਿ, ਉਦਕਕਾਲੇ ਮਾਤਿਕਾਸੁ ਸੇਤੁਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, વਿવਨਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਛਾਯਾਰੁਕ੍ਖੇ ਰੋਪੇਤਿ, ਜਲਾਸਯੇਸੁ ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਤੇ ਪੁਥੁਲਗਮ੍ਭੀਰੇ ਕਰੋਤਿ, ਤਿਤ੍ਥੇ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਯਥਾવਿਭવਂ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੇ ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ –
Uccamidaṃmaṇithūṇaṃ vimānanti maṇithūṇavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena sambahulā therā bhikkhū araññāyatane viharanti. Tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya gamanamagge eko upāsako visamaṃ samaṃ karoti, kaṇṭake nīharati, gacchagumbe apaneti, udakakāle mātikāsu setuṃ bandhati, vivanaṭṭhānesu chāyārukkhe ropeti, jalāsayesu mattikaṃ uddharitvā te puthulagambhīre karoti, titthe sampādeti, yathāvibhavaṃ dānaṃ deti, sīlaṃ rakkhati. So aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsesu dvādasayojanike kanakavimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallānatthero upasaṅkamitvā imāhi gāthāhi paṭipucchi –
੧੧੨੬.
1126.
‘‘ਉਚ੍ਚਮਿਦਂ ਮਣਿਥੂਣਂ વਿਮਾਨਂ, ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਦ੍વਾਦਸ ਯੋਜਨਾਨਿ।
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato dvādasa yojanāni;
ਕੂਟਾਗਾਰਾ ਸਤ੍ਤਸਤਾ ਉਲ਼ਾਰਾ, વੇਲ਼ੁਰਿਯਥਮ੍ਭਾ ਰੁਚਕਤ੍ਥਤਾ ਸੁਭਾ॥
Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.
੧੧੨੭.
1127.
‘‘ਤਤ੍ਥਚ੍ਛਸਿ ਪਿવਸਿ ਖਾਦਸਿ ਚ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ વੀਣਾ ਪવਦਨ੍ਤਿ વਗ੍ਗੁਂ।
‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;
ਦਿਬ੍ਬਾ ਰਸਾ ਕਾਮਗੁਣੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ, ਨਾਰਿਯੋ ਚ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਚ੍ਛਨ੍ਨਾ॥
Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇacchannā.
੧੧੨੮.
1128.
‘‘ਕੇਨ ਤੇਤਾਦਿਸੋ વਣ੍ਣੋ…ਪੇ॰…વਣ੍ਣੋ ਚ ਤੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਪਭਾਸਤੀ’’ਤਿ॥
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਹਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ –
Sopi tassa gāthāhi byākāsi –
੧੧੩੦.
1130.
‘‘ਸੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ…ਪੇ॰… ਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ’’॥
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
੧੧੩੧.
1131.
‘‘ਅਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋ, વਿવਨੇ ਪਥੇ ਸਙ੍ਕਮਨਂ ਅਕਾਸਿਂ।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, vivane pathe saṅkamanaṃ akāsiṃ;
ਆਰਾਮਰੁਕ੍ਖਾਨਿ ਚ ਰੋਪਯਿਸ੍ਸਂ, ਪਿਯਾ ਚ ਮੇ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ ਅਹੇਸੁਂ।
Ārāmarukkhāni ca ropayissaṃ, piyā ca me sīlavanto ahesuṃ;
ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਨਞ੍ਚ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਦਾਨਂ વਿਪੁਲਂ ਅਦਾਸਿਂ॥
Annañca pānañca pasannacitto, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
੧੧੩੨.
1132.
‘‘ਤੇਨ ਮੇਤਾਦਿਸੋ વਣ੍ਣੋ…ਪੇ॰…વਣ੍ਣੋ ਚ ਮੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਪਭਾਸਤੀ’’ਤਿ॥
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
੧੧੩੧. ਤਤ੍ਥ વਿવਨੇਤਿ ਅਰਞ੍ਞੇ। ਆਰਾਮਰੁਕ੍ਖਾਨਿ ਚਾ ਆਰਾਮਭੂਤੇ ਰੁਕ੍ਖੇ, ਆਰਾਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖੇ ਰੋਪੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
1131. Tattha vivaneti araññe. Ārāmarukkhāni cā ārāmabhūte rukkhe, ārāmaṃ katvā tattha rukkhe ropesinti attho. Sesaṃ sabbaṃ vuttanayameva.
ਮਣਿਥੂਣવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Maṇithūṇavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿ • Vimānavatthupāḷi / ੩. ਮਣਿਥੂਣવਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ • 3. Maṇithūṇavimānavatthu