| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮಾನವತ್ಥು-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
೪. ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕವಗ್ಗೋ
4. Mañjiṭṭhakavaggo
೧. ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ
1. Mañjiṭṭhakavimānavaṇṇanā
ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕವಗ್ಗೇ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕೇ ವಿಮಾನಸ್ಮಿನ್ತಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕವಿಮಾನಂ। ತಸ್ಸ ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ। ತತ್ಥ ಅಞ್ಞತರೋ ಉಪಾಸಕೋ ಭಗವನ್ತಂ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಅನನ್ತರವಿಮಾನೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಮಣ್ಡಪಂ ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಸಿನ್ನಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಪೂಜೇತ್ವಾ ದಾನಂ ದೇತಿ। ತೇನ ಚ ಸಮಯೇನ ಅಞ್ಞತರಾ ಕುಲದಾಸೀ ಅನ್ಧವನೇ ಸುಪುಪ್ಫಿತಂ ಸಾಲರುಕ್ಖಂ ದಿಸ್ವಾ ತತ್ಥ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಹೀರೇಹಿ ಆವುಣಿತ್ವಾ ವಟಂಸಕೇ ಕತ್ವಾ ಪುನ ಬಹೂನಿ ಮುತ್ತಪುಪ್ಫಾನಿ ಅಗ್ಗಪುಪ್ಫಾನಿ ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ನಗರಂ ಪವಿಟ್ಠಾ। ತಸ್ಮಿಂ ಮಣ್ಡಪೇ ಯುಗನ್ಧರಪಬ್ಬತಕುಚ್ಛಿಂ ಓಭಾಸಯಮಾನಂ ಬಾಲಸೂರಿಯಂ ವಿಯ ಛಬ್ಬಣ್ಣಬುದ್ಧರಂಸಿಯೋ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಂ, ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಾ ತೇಹಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜೇನ್ತೀ ವಟಂಸಕಾನಿ ಆಸನಸ್ಸ ಸಮನ್ತತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಇತರಾನಿ ಚ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಕಿರಿತ್ವಾ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ಸಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ತಾವತಿಂಸಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತತ್ಥ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಫಲಿಕಮಯಂ ವಿಮಾನಂ, ತಸ್ಸ ಚ ಪುರತೋ ಸುವಣ್ಣವಾಲುಕಾಸನ್ಥತಭೂಮಿಭಾಗಂ ಮಹನ್ತಂ ಸಾಲವನಂ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಸಾ ಯದಾ ವಿಮಾನತೋ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಸಾಲವನಂ ಪವಿಸತಿ, ತದಾ ಸಾಲಸಾಖಾ ಓನಮಿತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ಉಪರಿ ಕುಸುಮಾನಿ ಓಕಿರನ್ತಿ। ತಂ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಕತಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ –
Mañjiṭṭhakavagge mañjiṭṭhake vimānasminti mañjiṭṭhakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tattha aññataro upāsako bhagavantaṃ nimantetvā anantaravimāne vuttanayeneva maṇḍapaṃ sajjetvā tattha nisinnaṃ satthāraṃ pūjetvā dānaṃ deti. Tena ca samayena aññatarā kuladāsī andhavane supupphitaṃ sālarukkhaṃ disvā tattha pupphāni gahetvā hīrehi āvuṇitvā vaṭaṃsake katvā puna bahūni muttapupphāni aggapupphāni ca gahetvā nagaraṃ paviṭṭhā. Tasmiṃ maṇḍape yugandharapabbatakucchiṃ obhāsayamānaṃ bālasūriyaṃ viya chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjetvā nisinnaṃ, bhagavantaṃ disvā pasannacittā tehi pupphehi pūjentī vaṭaṃsakāni āsanassa samantato ṭhapetvā itarāni ca pupphāni okiritvā sakkaccaṃ vanditvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā agamāsi. Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbatti, tattha tassā rattaphalikamayaṃ vimānaṃ, tassa ca purato suvaṇṇavālukāsanthatabhūmibhāgaṃ mahantaṃ sālavanaṃ pāturahosi. Sā yadā vimānato nikkhamitvā sālavanaṃ pavisati, tadā sālasākhā onamitvā tassā upari kusumāni okiranti. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno heṭṭhā vuttanayena upagantvā imāhi gāthāhi katakammaṃ pucchi –
೬೮೯.
689.
‘‘ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕೇ ವಿಮಾನಸ್ಮಿಂ, ಸೋಣ್ಣವಾಲುಕಸನ್ಥತೇ।
‘‘Mañjiṭṭhake vimānasmiṃ, soṇṇavālukasanthate;
ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೇನ ತೂರಿಯೇನ, ರಮಸಿ ಸುಪ್ಪವಾದಿತೇ॥
Pañcaṅgikena tūriyena, ramasi suppavādite.
೬೯೦.
690.
‘‘ತಮ್ಹಾ ವಿಮಾನಾ ಓರುಯ್ಹ, ನಿಮ್ಮಿತಾ ರತನಾಮಯಾ।
‘‘Tamhā vimānā oruyha, nimmitā ratanāmayā;
ಓಗಾಹಸಿ ಸಾಲವನಂ, ಪುಪ್ಫಿತಂ ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕಂ॥
Ogāhasi sālavanaṃ, pupphitaṃ sabbakālikaṃ.
೬೯೧.
691.
‘‘ಯಸ್ಸ ಯಸ್ಸೇವ ಸಾಲಸ್ಸ, ಮೂಲೇ ತಿಟ್ಠಸಿ ದೇವತೇ।
‘‘Yassa yasseva sālassa, mūle tiṭṭhasi devate;
ಸೋ ಸೋ ಮುಞ್ಚತಿ ಪುಪ್ಫಾನಿ, ಓನಮಿತ್ವಾ ದುಮುತ್ತಮೋ॥
So so muñcati pupphāni, onamitvā dumuttamo.
೬೯೨.
692.
‘‘ವಾತೇರಿತಂ ಸಾಲವನಂ, ಆಧುತಂ ದಿಜಸೇವಿತಂ।
‘‘Vāteritaṃ sālavanaṃ, ādhutaṃ dijasevitaṃ;
ವಾತಿ ಗನ್ಧೋ ದಿಸಾ ಸಬ್ಬಾ, ರುಕ್ಖೋ ಮಞ್ಜೂಸಕೋ ಯಥಾ॥
Vāti gandho disā sabbā, rukkho mañjūsako yathā.
೬೯೩.
693.
‘‘ಘಾಯಸೇ ತಂ ಸುಚಿಗನ್ಧಂ, ರೂಪಂ ಪಸ್ಸಸಿ ಅಮಾನುಸಂ।
‘‘Ghāyase taṃ sucigandhaṃ, rūpaṃ passasi amānusaṃ;
ದೇವತೇ ಪುಚ್ಛಿತಾಚಿಕ್ಖ, ಕಿಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸಿದಂ ಫಲ’’ನ್ತಿ॥
Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti.
೬೮೯. ತತ್ಥ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕೇ ವಿಮಾನಸ್ಮಿನ್ತಿ ರತ್ತಫಲಿಕಮಯೇ ವಿಮಾನೇ। ಸಿನ್ದುವಾರಕಣವೀರಮಕುಲಸದಿಸವಣ್ಣಞ್ಹಿ ‘‘ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸೋಣ್ಣವಾಲುಕಸನ್ಥತೇತಿ ಸಮನ್ತತೋ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಾಹಿ ಸುವಣ್ಣವಾಲುಕಾಹಿ ಸನ್ಥತಭೂಮಿಭಾಗೇ। ರಮಸಿ ಸುಪ್ಪವಾದಿತೇತಿ ಸುಟ್ಠು ಪವಾದಿತೇನ ಪಞ್ಚಙ್ಗಿಕೇನ ತೂರಿಯೇನ ಅಭಿರಮಸಿ।
689. Tattha mañjiṭṭhake vimānasminti rattaphalikamaye vimāne. Sinduvārakaṇavīramakulasadisavaṇṇañhi ‘‘mañjiṭṭhaka’’nti vuccati. Soṇṇavālukasanthateti samantato vippakiṇṇāhi suvaṇṇavālukāhi santhatabhūmibhāge. Ramasi suppavāditeti suṭṭhu pavāditena pañcaṅgikena tūriyena abhiramasi.
೬೯೦. ನಿಮಿತ್ತಾ ರತನಾಮಯಾತಿ ತವ ಸುಚರಿತಸಿಪ್ಪಿನಾ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿತಾ ರತನಮಯಾ ವಿಮಾನಾ। ಓಗಾಹಸೀತಿ ಪವಿಸಸಿ। ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಸಬ್ಬಕಾಲೇ ಸುಖಂ ಸಬ್ಬಉತುಸಪ್ಪಾಯಂ, ಸಬ್ಬಕಾಲೇ ಪುಪ್ಫನಕಂ ವಾ।
690.Nimittāratanāmayāti tava sucaritasippinā abhinimmitā ratanamayā vimānā. Ogāhasīti pavisasi. Sabbakālikanti sabbakāle sukhaṃ sabbautusappāyaṃ, sabbakāle pupphanakaṃ vā.
೬೯೨. ವಾತೇರಿತನ್ತಿ ಯಥಾ ಪುಪ್ಫಾನಿ ಓಕಿರನ್ತಿ, ಏವಂ ವಾತೇನ ಈರಿತಂ ಚಲಿತಂ। ಆಧುತನ್ತಿ ಮನ್ದೇನ ಮಾಲುತೇನ ಸಣಿಕಸಣಿಕಂ ವಿಧೂಪಯಮಾನಂ। ದಿಜಸೇವಿತನ್ತಿ ಮಯೂರಕೋಕಿಲಾದಿಸಕುಣಸಙ್ಘೇಹಿ ಉಪಸೇವಿತಂ।
692.Vāteritanti yathā pupphāni okiranti, evaṃ vātena īritaṃ calitaṃ. Ādhutanti mandena mālutena saṇikasaṇikaṃ vidhūpayamānaṃ. Dijasevitanti mayūrakokilādisakuṇasaṅghehi upasevitaṃ.
ಏವಂ ಥೇರೇನ ಪುಟ್ಠಾ ಸಾ ದೇವತಾ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ –
Evaṃ therena puṭṭhā sā devatā imāhi gāthāhi byākāsi –
೬೯೪.
694.
‘‘ಅಹಂ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಮನುಸ್ಸಭೂತಾ, ದಾಸೀ ಅಯಿರಕುಲೇ ಅಹುಂ।
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, dāsī ayirakule ahuṃ;
ಬುದ್ಧಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾನ, ಸಾಲಪುಪ್ಫೇಹಿ ಓಕಿರಿಂ॥
Buddhaṃ nisinnaṃ disvāna, sālapupphehi okiriṃ.
೬೯೫.
695.
‘‘ವಟಂಸಕಞ್ಚ ಸುಕತಂ, ಸಾಲಪುಪ್ಫಮಯಂ ಅಹಂ।
‘‘Vaṭaṃsakañca sukataṃ, sālapupphamayaṃ ahaṃ;
ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉಪನಾಮೇಸಿಂ, ಪಸನ್ನಾ ಸೇಹಿ ಪಾಣಿಭಿ॥
Buddhassa upanāmesiṃ, pasannā sehi pāṇibhi.
೬೯೬.
696.
‘‘ತಾಹಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರಿತ್ವಾನ, ಕುಸಲಂ ಬುದ್ಧವಣ್ಣಿತಂ।
‘‘Tāhaṃ kammaṃ karitvāna, kusalaṃ buddhavaṇṇitaṃ;
ಅಪೇತಸೋಕಾ ಸುಖಿತಾ, ಸಮ್ಪಮೋದಾಮನಾಮಯಾ’’ತಿ॥
Apetasokā sukhitā, sampamodāmanāmayā’’ti.
೬೯೪-೫. ತತ್ಥ ಅಯಿರಕುಲೇತಿ ಅಯ್ಯಕುಲೇ, ಸಾಮಿಕಗೇಹೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಹುನ್ತಿ ಅಹೋಸಿಂ। ಓಕಿರಿನ್ತಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ವಿಪ್ಪಕಿರಿಂ। ಉಪನಾಮೇಸಿನ್ತಿ ಪೂಜಾವಸೇನ ಉಪನಾಮೇಸಿಂ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
694-5. Tattha ayirakuleti ayyakule, sāmikageheti attho. Ahunti ahosiṃ. Okirinti pupphehi vippakiriṃ. Upanāmesinti pūjāvasena upanāmesiṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
ಅಥಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಸಪರಿವಾರಾಯ ತಸ್ಸಾ ದೇವತಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಲೋಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಭಗವತೋ ತಮತ್ಥಂ ನಿವೇದೇಸಿ। ಭಗವಾ ತಂ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಂ ಕತ್ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಮಹಾಜನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ। ದೇಸನಾ ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಸಾತ್ಥಿಕಾ ಅಹೋಸೀತಿ।
Athāyasmā mahāmoggallāno saparivārāya tassā devatāya dhammaṃ desetvā manussalokaṃ āgantvā bhagavato tamatthaṃ nivedesi. Bhagavā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattamahājanassa dhammaṃ desesi. Desanā sadevakassa lokassa sātthikā ahosīti.
ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕವಿಮಾನವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Mañjiṭṭhakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ವಿಮಾನವತ್ಥುಪಾಳಿ • Vimānavatthupāḷi / ೧. ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕವಿಮಾನವತ್ಥು • 1. Mañjiṭṭhakavimānavatthu
