Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമാനവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
൪. മഞ്ജിട്ഠകവഗ്ഗോ
4. Mañjiṭṭhakavaggo
൧. മഞ്ജിട്ഠകവിമാനവണ്ണനാ
1. Mañjiṭṭhakavimānavaṇṇanā
മഞ്ജിട്ഠകവഗ്ഗേ മഞ്ജിട്ഠകേ വിമാനസ്മിന്തി മഞ്ജിട്ഠകവിമാനം. തസ്സ കാ ഉപ്പത്തി? ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ. തത്ഥ അഞ്ഞതരോ ഉപാസകോ ഭഗവന്തം നിമന്തേത്വാ അനന്തരവിമാനേ വുത്തനയേനേവ മണ്ഡപം സജ്ജേത്വാ തത്ഥ നിസിന്നം സത്ഥാരം പൂജേത്വാ ദാനം ദേതി. തേന ച സമയേന അഞ്ഞതരാ കുലദാസീ അന്ധവനേ സുപുപ്ഫിതം സാലരുക്ഖം ദിസ്വാ തത്ഥ പുപ്ഫാനി ഗഹേത്വാ ഹീരേഹി ആവുണിത്വാ വടംസകേ കത്വാ പുന ബഹൂനി മുത്തപുപ്ഫാനി അഗ്ഗപുപ്ഫാനി ച ഗഹേത്വാ നഗരം പവിട്ഠാ. തസ്മിം മണ്ഡപേ യുഗന്ധരപബ്ബതകുച്ഛിം ഓഭാസയമാനം ബാലസൂരിയം വിയ ഛബ്ബണ്ണബുദ്ധരംസിയോ വിസ്സജ്ജേത്വാ നിസിന്നം, ഭഗവന്തം ദിസ്വാ പസന്നചിത്താ തേഹി പുപ്ഫേഹി പൂജേന്തീ വടംസകാനി ആസനസ്സ സമന്തതോ ഠപേത്വാ ഇതരാനി ച പുപ്ഫാനി ഓകിരിത്വാ സക്കച്ചം വന്ദിത്വാ തിക്ഖത്തും പദക്ഖിണം കത്വാ അഗമാസി. സാ അപരഭാഗേ കാലം കത്വാ താവതിംസഭവനേ നിബ്ബത്തി, തത്ഥ തസ്സാ രത്തഫലികമയം വിമാനം, തസ്സ ച പുരതോ സുവണ്ണവാലുകാസന്ഥതഭൂമിഭാഗം മഹന്തം സാലവനം പാതുരഹോസി. സാ യദാ വിമാനതോ നിക്ഖമിത്വാ സാലവനം പവിസതി, തദാ സാലസാഖാ ഓനമിത്വാ തസ്സാ ഉപരി കുസുമാനി ഓകിരന്തി. തം ആയസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന ഉപഗന്ത്വാ ഇമാഹി ഗാഥാഹി കതകമ്മം പുച്ഛി –
Mañjiṭṭhakavagge mañjiṭṭhake vimānasminti mañjiṭṭhakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tattha aññataro upāsako bhagavantaṃ nimantetvā anantaravimāne vuttanayeneva maṇḍapaṃ sajjetvā tattha nisinnaṃ satthāraṃ pūjetvā dānaṃ deti. Tena ca samayena aññatarā kuladāsī andhavane supupphitaṃ sālarukkhaṃ disvā tattha pupphāni gahetvā hīrehi āvuṇitvā vaṭaṃsake katvā puna bahūni muttapupphāni aggapupphāni ca gahetvā nagaraṃ paviṭṭhā. Tasmiṃ maṇḍape yugandharapabbatakucchiṃ obhāsayamānaṃ bālasūriyaṃ viya chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjetvā nisinnaṃ, bhagavantaṃ disvā pasannacittā tehi pupphehi pūjentī vaṭaṃsakāni āsanassa samantato ṭhapetvā itarāni ca pupphāni okiritvā sakkaccaṃ vanditvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā agamāsi. Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbatti, tattha tassā rattaphalikamayaṃ vimānaṃ, tassa ca purato suvaṇṇavālukāsanthatabhūmibhāgaṃ mahantaṃ sālavanaṃ pāturahosi. Sā yadā vimānato nikkhamitvā sālavanaṃ pavisati, tadā sālasākhā onamitvā tassā upari kusumāni okiranti. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno heṭṭhā vuttanayena upagantvā imāhi gāthāhi katakammaṃ pucchi –
൬൮൯.
689.
‘‘മഞ്ജിട്ഠകേ വിമാനസ്മിം, സോണ്ണവാലുകസന്ഥതേ;
‘‘Mañjiṭṭhake vimānasmiṃ, soṇṇavālukasanthate;
പഞ്ചങ്ഗികേന തൂരിയേന, രമസി സുപ്പവാദിതേ.
Pañcaṅgikena tūriyena, ramasi suppavādite.
൬൯൦.
690.
‘‘തമ്ഹാ വിമാനാ ഓരുയ്ഹ, നിമ്മിതാ രതനാമയാ;
‘‘Tamhā vimānā oruyha, nimmitā ratanāmayā;
ഓഗാഹസി സാലവനം, പുപ്ഫിതം സബ്ബകാലികം.
Ogāhasi sālavanaṃ, pupphitaṃ sabbakālikaṃ.
൬൯൧.
691.
‘‘യസ്സ യസ്സേവ സാലസ്സ, മൂലേ തിട്ഠസി ദേവതേ;
‘‘Yassa yasseva sālassa, mūle tiṭṭhasi devate;
സോ സോ മുഞ്ചതി പുപ്ഫാനി, ഓനമിത്വാ ദുമുത്തമോ.
So so muñcati pupphāni, onamitvā dumuttamo.
൬൯൨.
692.
‘‘വാതേരിതം സാലവനം, ആധുതം ദിജസേവിതം;
‘‘Vāteritaṃ sālavanaṃ, ādhutaṃ dijasevitaṃ;
വാതി ഗന്ധോ ദിസാ സബ്ബാ, രുക്ഖോ മഞ്ജൂസകോ യഥാ.
Vāti gandho disā sabbā, rukkho mañjūsako yathā.
൬൯൩.
693.
‘‘ഘായസേ തം സുചിഗന്ധം, രൂപം പസ്സസി അമാനുസം;
‘‘Ghāyase taṃ sucigandhaṃ, rūpaṃ passasi amānusaṃ;
ദേവതേ പുച്ഛിതാചിക്ഖ, കിസ്സ കമ്മസ്സിദം ഫല’’ന്തി.
Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti.
൬൮൯. തത്ഥ മഞ്ജിട്ഠകേ വിമാനസ്മിന്തി രത്തഫലികമയേ വിമാനേ. സിന്ദുവാരകണവീരമകുലസദിസവണ്ണഞ്ഹി ‘‘മഞ്ജിട്ഠക’’ന്തി വുച്ചതി. സോണ്ണവാലുകസന്ഥതേതി സമന്തതോ വിപ്പകിണ്ണാഹി സുവണ്ണവാലുകാഹി സന്ഥതഭൂമിഭാഗേ. രമസി സുപ്പവാദിതേതി സുട്ഠു പവാദിതേന പഞ്ചങ്ഗികേന തൂരിയേന അഭിരമസി.
689. Tattha mañjiṭṭhake vimānasminti rattaphalikamaye vimāne. Sinduvārakaṇavīramakulasadisavaṇṇañhi ‘‘mañjiṭṭhaka’’nti vuccati. Soṇṇavālukasanthateti samantato vippakiṇṇāhi suvaṇṇavālukāhi santhatabhūmibhāge. Ramasi suppavāditeti suṭṭhu pavāditena pañcaṅgikena tūriyena abhiramasi.
൬൯൦. നിമിത്താ രതനാമയാതി തവ സുചരിതസിപ്പിനാ അഭിനിമ്മിതാ രതനമയാ വിമാനാ. ഓഗാഹസീതി പവിസസി. സബ്ബകാലികന്തി സബ്ബകാലേ സുഖം സബ്ബഉതുസപ്പായം, സബ്ബകാലേ പുപ്ഫനകം വാ.
690.Nimittāratanāmayāti tava sucaritasippinā abhinimmitā ratanamayā vimānā. Ogāhasīti pavisasi. Sabbakālikanti sabbakāle sukhaṃ sabbautusappāyaṃ, sabbakāle pupphanakaṃ vā.
൬൯൨. വാതേരിതന്തി യഥാ പുപ്ഫാനി ഓകിരന്തി, ഏവം വാതേന ഈരിതം ചലിതം. ആധുതന്തി മന്ദേന മാലുതേന സണികസണികം വിധൂപയമാനം. ദിജസേവിതന്തി മയൂരകോകിലാദിസകുണസങ്ഘേഹി ഉപസേവിതം.
692.Vāteritanti yathā pupphāni okiranti, evaṃ vātena īritaṃ calitaṃ. Ādhutanti mandena mālutena saṇikasaṇikaṃ vidhūpayamānaṃ. Dijasevitanti mayūrakokilādisakuṇasaṅghehi upasevitaṃ.
ഏവം ഥേരേന പുട്ഠാ സാ ദേവതാ ഇമാഹി ഗാഥാഹി ബ്യാകാസി –
Evaṃ therena puṭṭhā sā devatā imāhi gāthāhi byākāsi –
൬൯൪.
694.
‘‘അഹം മനുസ്സേസു മനുസ്സഭൂതാ, ദാസീ അയിരകുലേ അഹും;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, dāsī ayirakule ahuṃ;
ബുദ്ധം നിസിന്നം ദിസ്വാന, സാലപുപ്ഫേഹി ഓകിരിം.
Buddhaṃ nisinnaṃ disvāna, sālapupphehi okiriṃ.
൬൯൫.
695.
‘‘വടംസകഞ്ച സുകതം, സാലപുപ്ഫമയം അഹം;
‘‘Vaṭaṃsakañca sukataṃ, sālapupphamayaṃ ahaṃ;
ബുദ്ധസ്സ ഉപനാമേസിം, പസന്നാ സേഹി പാണിഭി.
Buddhassa upanāmesiṃ, pasannā sehi pāṇibhi.
൬൯൬.
696.
‘‘താഹം കമ്മം കരിത്വാന, കുസലം ബുദ്ധവണ്ണിതം;
‘‘Tāhaṃ kammaṃ karitvāna, kusalaṃ buddhavaṇṇitaṃ;
അപേതസോകാ സുഖിതാ, സമ്പമോദാമനാമയാ’’തി.
Apetasokā sukhitā, sampamodāmanāmayā’’ti.
൬൯൪-൫. തത്ഥ അയിരകുലേതി അയ്യകുലേ, സാമികഗേഹേതി അത്ഥോ. അഹുന്തി അഹോസിം. ഓകിരിന്തി പുപ്ഫേഹി വിപ്പകിരിം. ഉപനാമേസിന്തി പൂജാവസേന ഉപനാമേസിം. സേസം വുത്തനയമേവ.
694-5. Tattha ayirakuleti ayyakule, sāmikageheti attho. Ahunti ahosiṃ. Okirinti pupphehi vippakiriṃ. Upanāmesinti pūjāvasena upanāmesiṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
അഥായസ്മാ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനോ സപരിവാരായ തസ്സാ ദേവതായ ധമ്മം ദേസേത്വാ മനുസ്സലോകം ആഗന്ത്വാ ഭഗവതോ തമത്ഥം നിവേദേസി. ഭഗവാ തം അട്ഠുപ്പത്തിം കത്വാ സമ്പത്തമഹാജനസ്സ ധമ്മം ദേസേസി. ദേസനാ സദേവകസ്സ ലോകസ്സ സാത്ഥികാ അഹോസീതി.
Athāyasmā mahāmoggallāno saparivārāya tassā devatāya dhammaṃ desetvā manussalokaṃ āgantvā bhagavato tamatthaṃ nivedesi. Bhagavā taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattamahājanassa dhammaṃ desesi. Desanā sadevakassa lokassa sātthikā ahosīti.
മഞ്ജിട്ഠകവിമാനവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mañjiṭṭhakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / വിമാനവത്ഥുപാളി • Vimānavatthupāḷi / ൧. മഞ്ജിട്ഠകവിമാനവത്ഥു • 1. Mañjiṭṭhakavimānavatthu