| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತವಣ್ಣನಾ
Kiriyābyākatavaṇṇanā
ಮನೋಧಾತುಚಿತ್ತಂ
Manodhātucittaṃ
೫೬೬. ಇದಾನಿ ಕಿರಿಯಾಬ್ಯಾಕತಂ ಭಾಜೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ ಪುನ ಕತಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಬ್ಯಾಕತಾತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಕಿರಿಯಾತಿ ಕರಣಮತ್ತಂ। ಸಬ್ಬೇಸುಯೇವ ಹಿ ಕಿರಿಯಚಿತ್ತೇಸು ಯಂ ಜವನಭಾವಂ ಅಪ್ಪತ್ತಂ ತಂ ವಾತಪುಪ್ಫಂ ವಿಯ। ಯಂ ಜವನಭಾವಪ್ಪತ್ತಂ ತಂ ಛಿನ್ನಮೂಲಕರುಕ್ಖಪುಪ್ಫಂ ವಿಯ ಅಫಲಂ ಹೋತಿ, ತಂತಂ ಕಿಚ್ಚಸಾಧನವಸೇನ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಪನ ಕರಣಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಕಿರಿಯಾತಿ ವುತ್ತಂ। ನೇವಕುಸಲಾನಾಕುಸಲಾತಿಆದೀಸು ಕುಸಲಮೂಲಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಕುಸಲಹೇತುನೋ ಅಭಾವಾ ‘ನೇವಕುಸಲಾ’; ಅಕುಸಲಮೂಲಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅಕುಸಲಹೇತುನೋ ಅಭಾವಾ ‘ನೇವಅಕುಸಲಾ’; ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಅಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರಸಙ್ಖಾತಾನಮ್ಪಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಪಚ್ಚಯಾನಂ ಅಭಾವಾ ‘ನೇವಕುಸಲಾನಾಕುಸಲಾ’। ಕುಸಲಾಕುಸಲಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಜನಕಹೇತುನೋ ಅಭಾವಾ ನೇವಕಮ್ಮವಿಪಾಕಾ।
566. Idāni kiriyābyākataṃ bhājetvā dassetuṃ puna katame dhammā abyākatātiādi āraddhaṃ. Tattha kiriyāti karaṇamattaṃ. Sabbesuyeva hi kiriyacittesu yaṃ javanabhāvaṃ appattaṃ taṃ vātapupphaṃ viya. Yaṃ javanabhāvappattaṃ taṃ chinnamūlakarukkhapupphaṃ viya aphalaṃ hoti, taṃtaṃ kiccasādhanavasena pavattattā pana karaṇamattameva hoti. Tasmā kiriyāti vuttaṃ. Nevakusalānākusalātiādīsu kusalamūlasaṅkhātassa kusalahetuno abhāvā ‘nevakusalā’; akusalamūlasaṅkhātassa akusalahetuno abhāvā ‘nevaakusalā’; yonisomanasikāraayonisomanasikārasaṅkhātānampi kusalākusalapaccayānaṃ abhāvā ‘nevakusalānākusalā’. Kusalākusalasaṅkhātassa janakahetuno abhāvā nevakammavipākā.
ಇಧಾಪಿ ಚಿತ್ತಸ್ಸೇಕಗ್ಗತಾನಿದ್ದೇಸೇ ಪವತ್ತಿಟ್ಠಿತಿಮತ್ತಮೇವ ಲಬ್ಭತಿ। ದ್ವೇ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾನಿ, ತಿಸ್ಸೋ ಮನೋಧಾತುಯೋ, ತಿಸ್ಸೋ ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಧಾತುಯೋ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಸಹಗತನ್ತಿ ಇಮೇಸು ಸತ್ತರಸಸು ಚಿತ್ತೇಸು ದುಬ್ಬಲತ್ತಾ ಸಣ್ಠಿತಿ ಅವಟ್ಠಿತಿಆದೀನಿ ನ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಂ ವಿಪಾಕಮನೋಧಾತುನಿದ್ದೇಸೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಉಪ್ಪತ್ತಿಟ್ಠಾನಾ। ತಞ್ಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪಞ್ಚವಿಞ್ಞಾಣಾನನ್ತರಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಇದಂ ಪನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರೇ ವಳಞ್ಜನಕಪ್ಪವತ್ತಿಕಾಲೇ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪುರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಥಂ? ಚಕ್ಖುದ್ವಾರೇ ತಾವ ಇಟ್ಠಇಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತಅನಿಟ್ಠಅನಿಟ್ಠಮಜ್ಝತ್ತೇಸು ರೂಪಾರಮ್ಮಣೇಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಸಾದೇ ಘಟ್ಟಿತೇ ತಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆವಜ್ಜನವಸೇನ ಪುರೇಚಾರಿಕಂ ಹುತ್ವಾ ಭವಙ್ಗಂ ಆವಟ್ಟಯಮಾನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಸೋತದ್ವಾರಾದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋತಿ।
Idhāpi cittassekaggatāniddese pavattiṭṭhitimattameva labbhati. Dve pañcaviññāṇāni, tisso manodhātuyo, tisso manoviññāṇadhātuyo, vicikicchāsahagatanti imesu sattarasasu cittesu dubbalattā saṇṭhiti avaṭṭhitiādīni na labbhanti. Sesaṃ sabbaṃ vipākamanodhātuniddese vuttanayeneva veditabbaṃ, aññatra uppattiṭṭhānā. Tañhi cittaṃ pañcaviññāṇānantaraṃ uppajjati. Idaṃ pana pañcadvāre vaḷañjanakappavattikāle sabbesaṃ pure uppajjati. Kathaṃ? Cakkhudvāre tāva iṭṭhaiṭṭhamajjhattaaniṭṭhaaniṭṭhamajjhattesu rūpārammaṇesu yena kenaci pasāde ghaṭṭite taṃ ārammaṇaṃ gahetvā āvajjanavasena purecārikaṃ hutvā bhavaṅgaṃ āvaṭṭayamānaṃ uppajjati. Sotadvārādīsupi eseva nayoti.
ಕಿರಿಯಮನೋಧಾತುಚಿತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Kiriyamanodhātucittaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ • Abhidhammapiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀಪಾಳಿ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ಅಹೇತುಕಕಿರಿಯಾಅಬ್ಯಾಕತಂ • Ahetukakiriyāabyākataṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣೀ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ಮನೋಧಾತುಚಿತ್ತವಣ್ಣನಾ • Manodhātucittavaṇṇanā
