| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
มโนกมฺมทฺวารกถา
Manokammadvārakathā
มโนกมฺมทฺวารกถายํ ปน กามาวจราทิวเสน จตุพฺพิโธ มโน มโน นามฯ ตตฺถ กามาวจโร จตุปญฺญาสวิโธ โหติ, รูปาวจโร ปนฺนรสวิโธ, อรูปาวจโร ทฺวาทสวิโธ, โลกุตฺตโร อฎฺฐวิโธติ สโพฺพปิ เอกูนนวุติวิโธ โหติฯ ตตฺถ อยํ นาม มโน มโนทฺวารํ น โหตีติ น วตฺตโพฺพฯ ยถา หิ อยํ นาม เจตนา กมฺมํ น โหตีติ น วตฺตพฺพา, อนฺตมโส ปญฺจวิญฺญาณสมฺปยุตฺตาปิ หิ เจตนา มหาปกรเณ กมฺมเนฺตฺวว นิทฺทิฎฺฐา, เอวเมว อยํ นาม มโน มโนทฺวารํ น โหตีติ น วตฺตโพฺพฯ
Manokammadvārakathāyaṃ pana kāmāvacarādivasena catubbidho mano mano nāma. Tattha kāmāvacaro catupaññāsavidho hoti, rūpāvacaro pannarasavidho, arūpāvacaro dvādasavidho, lokuttaro aṭṭhavidhoti sabbopi ekūnanavutividho hoti. Tattha ayaṃ nāma mano manodvāraṃ na hotīti na vattabbo. Yathā hi ayaṃ nāma cetanā kammaṃ na hotīti na vattabbā, antamaso pañcaviññāṇasampayuttāpi hi cetanā mahāpakaraṇe kammantveva niddiṭṭhā, evameva ayaṃ nāma mano manodvāraṃ na hotīti na vattabbo.
เอตฺถาห – กมฺมํ นาเมตํ กิํ กโรตีติ? อายูหติ, อภิสงฺขโรติ, ปิณฺฑํ กโรติ, เจเตติ, กเปฺปติ, ปกเปฺปตีติฯ เอวํ สเนฺต ปญฺจวิญฺญาณเจตนา กิํ อายูหติ, อภิสงฺขโรติ, ปิณฺฑํ กโรติ, เจเตติ, กเปฺปติ, ปกเปฺปตีติ?ฯ สหชาตธเมฺมฯ สาปิ หิ สหชาเต สมฺปยุตฺตกฺขเนฺธ อายูหติ อภิสงฺขโรติ ปิณฺฑํ กโรติ เจเตติ กเปฺปติ ปกเปฺปตีติฯ กิํ วา อิมินา วาเทน? สพฺพสงฺคาหิกวเสน เหตํ วุตฺตํฯ อิทํ ปเนตฺถ สนฺนิฎฺฐานํ – เตภูมกกุสลากุสโล เอกูนติํสวิโธ มโน มโนกมฺมทฺวารํ นามฯ ยา ปน ตสฺมิํ มโนทฺวาเร สิทฺธา เจตนา ยาย อภิชฺฌาพฺยาปาทมิจฺฉาทสฺสนานิ เจว อนภิชฺฌาอพฺยาปาทสมฺมาทสฺสนานิ จ คณฺหาติ, อิทํ มโนกมฺมํ นามฯ อิโต ปรํ สพฺพํ กมฺมววตฺถานญฺจ ทฺวารววตฺถานญฺจ เหฎฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ อิมานิ ตีณิ กมฺมทฺวารานิ นามฯ
Etthāha – kammaṃ nāmetaṃ kiṃ karotīti? Āyūhati, abhisaṅkharoti, piṇḍaṃ karoti, ceteti, kappeti, pakappetīti. Evaṃ sante pañcaviññāṇacetanā kiṃ āyūhati, abhisaṅkharoti, piṇḍaṃ karoti, ceteti, kappeti, pakappetīti?. Sahajātadhamme. Sāpi hi sahajāte sampayuttakkhandhe āyūhati abhisaṅkharoti piṇḍaṃ karoti ceteti kappeti pakappetīti. Kiṃ vā iminā vādena? Sabbasaṅgāhikavasena hetaṃ vuttaṃ. Idaṃ panettha sanniṭṭhānaṃ – tebhūmakakusalākusalo ekūnatiṃsavidho mano manokammadvāraṃ nāma. Yā pana tasmiṃ manodvāre siddhā cetanā yāya abhijjhābyāpādamicchādassanāni ceva anabhijjhāabyāpādasammādassanāni ca gaṇhāti, idaṃ manokammaṃ nāma. Ito paraṃ sabbaṃ kammavavatthānañca dvāravavatthānañca heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti. Imāni tīṇi kammadvārāni nāma.
มโนกมฺมทฺวารกถา นิฎฺฐิตาฯ
Manokammadvārakathā niṭṭhitā.
