Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఇతివుత్తక-అట్ఠకథా • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
౧౦. మారధేయ్యసుత్తవణ్ణనా
10. Māradheyyasuttavaṇṇanā
౫౯. దసమస్స కా ఉప్పత్తి? ఏకదివసం కిర సత్థా సేక్ఖబహులాయ పరిసాయ పరివుతో నిసిన్నో తేసం అజ్ఝాసయం ఓలోకేత్వా ఉపరి విసేసాధిగమాయ ఉస్సాహం జనేతుం అసేక్ఖభూమిం థోమేన్తో ఇదం సుత్తం అభాసి. తత్థ అతిక్కమ్మాతిఆదీసు అయం సఙ్ఖేపత్థో – అతిక్కమ్మ అతిక్కమిత్వా అభిభవిత్వా. మారధేయ్యం మారస్స విసయం ఇస్సరియట్ఠానం. ఆదిచ్చోవ యథా ఆదిచ్చో అబ్భాదిఉపక్కిలేసవిముత్తో అత్తనో ఇద్ధియా ఆనుభావేన తేజసాతి తీహి గుణేహి సమన్నాగతో నభం అబ్భుస్సక్కమానో సబ్బం ఆకాసగతం తమం అతిక్కమ్మ అతిక్కమిత్వా అభిభవిత్వా విధమిత్వా విరోచతి, ఓభాసతి, తపతి; ఏవమేవ ఖీణాసవో భిక్ఖు తీహి ధమ్మేహి సమన్నాగతో సబ్బుపక్కిలేసవిముత్తో మారధేయ్యసఙ్ఖాతం తేభూమకధమ్మప్పవత్తం అభిభవిత్వా విరోచతీతి.
59. Dasamassa kā uppatti? Ekadivasaṃ kira satthā sekkhabahulāya parisāya parivuto nisinno tesaṃ ajjhāsayaṃ oloketvā upari visesādhigamāya ussāhaṃ janetuṃ asekkhabhūmiṃ thomento idaṃ suttaṃ abhāsi. Tattha atikkammātiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – atikkamma atikkamitvā abhibhavitvā. Māradheyyaṃ mārassa visayaṃ issariyaṭṭhānaṃ. Ādiccova yathā ādicco abbhādiupakkilesavimutto attano iddhiyā ānubhāvena tejasāti tīhi guṇehi samannāgato nabhaṃ abbhussakkamāno sabbaṃ ākāsagataṃ tamaṃ atikkamma atikkamitvā abhibhavitvā vidhamitvā virocati, obhāsati, tapati; evameva khīṇāsavo bhikkhu tīhi dhammehi samannāgato sabbupakkilesavimutto māradheyyasaṅkhātaṃ tebhūmakadhammappavattaṃ abhibhavitvā virocatīti.
అసేక్ఖేనాతి ఏత్థ సిక్ఖాసు జాతాతి సేక్ఖా, సత్తన్నం సేక్ఖానం ఏతేతి వా సేక్ఖా, అపరియోసితసిక్ఖత్తా సయమేవ సిక్ఖన్తీతి వా సేక్ఖా మగ్గధమ్మా హేట్ఠిమఫలత్తయధమ్మా చ. అగ్గఫలధమ్మా పన ఉపరి సిక్ఖితబ్బాభావేన న సేక్ఖాతి అసేక్ఖా. యత్థ హి సేక్ఖభావాసఙ్కా అత్థి, తత్థాయం పటిసేధోతి లోకియధమ్మేసు నిబ్బానే చ అసేక్ఖభావానాపత్తి దట్ఠబ్బా. సీలసమాధిపఞ్ఞాసఙ్ఖాతా హి సిక్ఖా అత్తనో పటిపక్ఖకిలేసేహి విప్పయుత్తా పరిసుద్ధా ఉపక్కిలేసానం ఆరమ్మణభావమ్పి అనుపగమనతో సాతిసయం సిక్ఖాతి వత్తుం యుత్తా, అట్ఠసుపి మగ్గఫలేసు విజ్జన్తి; తస్మా చతుమగ్గహేట్ఠిమఫలత్తయధమ్మా వియ అరహత్తఫలధమ్మాపి ‘‘తాసు సిక్ఖాసు జాతా’’తి చ, తంసిక్ఖాసమఙ్గినో అరహతో ఇతరేసం వియ సేక్ఖత్తే సతి ‘‘సేక్ఖస్స ఏతే’’తి చ ‘‘సిక్ఖా సీలం ఏతేస’’న్తి చ సేక్ఖాతి ఆసఙ్కా సియున్తి తదాసఙ్కానివత్తనత్థం అసేక్ఖాతి యథావుత్తసేక్ఖభావప్పటిసేధం కత్వా వుత్తం. అరహత్తఫలే పవత్తమానా హి సిక్ఖా పరినిట్ఠితకిచ్చత్తా న సిక్ఖాకిచ్చం కరోన్తి, కేవలం సిక్ఖాఫలభావేన పవత్తన్తి. తస్మా తా న సిక్ఖావచనం అరహన్తి, నాపి తంసమఙ్గినో సేక్ఖవచనం, న చ తంసమ్పయుత్తధమ్మా సిక్ఖనసీలా. ‘‘సిక్ఖాసు జాతా’’తి ఏవమాదిఅత్థేహి అగ్గఫలధమ్మా సేక్ఖా న హోన్తి. హేట్ఠిమఫలేసు పన సిక్ఖా సకదాగామిమగ్గవిపస్సనాదీనం ఉపనిస్సయభావతో సిక్ఖాకిచ్చం కరోన్తీతి సిక్ఖావచనం అరహన్తి, తంసమఙ్గినో చ సేక్ఖవచనం, తంసమ్పయుత్తా ధమ్మా చ సిక్ఖనసీలా. సేక్ఖధమ్మా యథావుత్తేహి అత్థేహి సేక్ఖా హోన్తియేవ.
Asekkhenāti ettha sikkhāsu jātāti sekkhā, sattannaṃ sekkhānaṃ eteti vā sekkhā, apariyositasikkhattā sayameva sikkhantīti vā sekkhā maggadhammā heṭṭhimaphalattayadhammā ca. Aggaphaladhammā pana upari sikkhitabbābhāvena na sekkhāti asekkhā. Yattha hi sekkhabhāvāsaṅkā atthi, tatthāyaṃ paṭisedhoti lokiyadhammesu nibbāne ca asekkhabhāvānāpatti daṭṭhabbā. Sīlasamādhipaññāsaṅkhātā hi sikkhā attano paṭipakkhakilesehi vippayuttā parisuddhā upakkilesānaṃ ārammaṇabhāvampi anupagamanato sātisayaṃ sikkhāti vattuṃ yuttā, aṭṭhasupi maggaphalesu vijjanti; tasmā catumaggaheṭṭhimaphalattayadhammā viya arahattaphaladhammāpi ‘‘tāsu sikkhāsu jātā’’ti ca, taṃsikkhāsamaṅgino arahato itaresaṃ viya sekkhatte sati ‘‘sekkhassa ete’’ti ca ‘‘sikkhā sīlaṃ etesa’’nti ca sekkhāti āsaṅkā siyunti tadāsaṅkānivattanatthaṃ asekkhāti yathāvuttasekkhabhāvappaṭisedhaṃ katvā vuttaṃ. Arahattaphale pavattamānā hi sikkhā pariniṭṭhitakiccattā na sikkhākiccaṃ karonti, kevalaṃ sikkhāphalabhāvena pavattanti. Tasmā tā na sikkhāvacanaṃ arahanti, nāpi taṃsamaṅgino sekkhavacanaṃ, na ca taṃsampayuttadhammā sikkhanasīlā. ‘‘Sikkhāsu jātā’’ti evamādiatthehi aggaphaladhammā sekkhā na honti. Heṭṭhimaphalesu pana sikkhā sakadāgāmimaggavipassanādīnaṃ upanissayabhāvato sikkhākiccaṃ karontīti sikkhāvacanaṃ arahanti, taṃsamaṅgino ca sekkhavacanaṃ, taṃsampayuttā dhammā ca sikkhanasīlā. Sekkhadhammā yathāvuttehi atthehi sekkhā hontiyeva.
అథ వా సేక్ఖాతి అపరియోసితసిక్ఖానం వచనన్తి, అసేక్ఖాతి పదం పరియోసితసిక్ఖానం దస్సనన్తి న లోకియధమ్మనిబ్బానానం అసేక్ఖభావాపత్తి. వుడ్ఢిప్పత్తా సేక్ఖా అసేక్ఖా చ సేక్ఖధమ్మేసు ఏవ కేసఞ్చి వుడ్ఢిప్పత్తానం అసేక్ఖతా ఆపజ్జతీతి అరహత్తమగ్గధమ్మా వుడ్ఢిప్పత్తా. యథావుత్తేహి చ అత్థేహి సేక్ఖాతి కత్వా అసేక్ఖా ఆపన్నాతి చే? తం న, సదిసేసు తబ్బోహారతో. అరహత్తమగ్గతో హి నిన్నానాకరణం అరహత్తఫలం ఠపేత్వా పరిఞ్ఞాదికిచ్చకరణం విపాకభావఞ్చ, తస్మా తే ఏవ సేక్ఖా ధమ్మా అరహత్తఫలభావం ఆపన్నాతి సక్కా వత్తుం. కుసలసుఖతో చ విపాకసుఖం సన్తతరతాయ పణీతతరన్తి వుడ్ఢిప్పత్తావ తే ధమ్మా హోన్తీతి ‘‘అసేక్ఖా’’తి వుచ్చన్తి.
Atha vā sekkhāti apariyositasikkhānaṃ vacananti, asekkhāti padaṃ pariyositasikkhānaṃ dassananti na lokiyadhammanibbānānaṃ asekkhabhāvāpatti. Vuḍḍhippattā sekkhā asekkhā ca sekkhadhammesu eva kesañci vuḍḍhippattānaṃ asekkhatā āpajjatīti arahattamaggadhammā vuḍḍhippattā. Yathāvuttehi ca atthehi sekkhāti katvā asekkhā āpannāti ce? Taṃ na, sadisesu tabbohārato. Arahattamaggato hi ninnānākaraṇaṃ arahattaphalaṃ ṭhapetvā pariññādikiccakaraṇaṃ vipākabhāvañca, tasmā te eva sekkhā dhammā arahattaphalabhāvaṃ āpannāti sakkā vattuṃ. Kusalasukhato ca vipākasukhaṃ santataratāya paṇītataranti vuḍḍhippattāva te dhammā hontīti ‘‘asekkhā’’ti vuccanti.
తే పన అసేక్ఖధమ్మే ఖన్ధవసేన ఇధ తిధా విభజిత్వా తేహి సమన్నాగమేన ఖీణాసవస్స ఆనుభావం విభావేన్తో భగవా ‘‘అసేక్ఖేన సీలక్ఖన్ధేనా’’తిఆదిమాహ. తత్థ సీలసద్దస్స అత్థో హేట్ఠా వుత్తో. ఖన్ధసద్దో పన రాసిమ్హి పఞ్ఞత్తియం రుళ్హియం గుణేతి బహూసు అత్థేసు దిట్ఠప్పయోగో. తథా హి ‘‘అసఙ్ఖేయ్యో అప్పమేయ్యో మహాఉదకక్ఖన్ధోత్వేవ సఙ్ఖ్యం గచ్ఛతీ’’తిఆదీసు (అ॰ ని॰ ౪.౫౧; ౬.౩౭) రాసిమ్హి ఆగతో. ‘‘అద్దసా ఖో భగవా మహన్తం దారుక్ఖన్ధం గఙ్గాయ నదియా సోతేన వుయ్హమాన’’న్తిఆదీసు (సం॰ ని॰ ౪.౨౪౧) పఞ్ఞత్తియం. ‘‘చిత్తం మనో మానసం హదయం పణ్డరం మనో మనాయతనం విఞ్ఞాణం విఞ్ఞాణక్ఖన్ధో’’తిఆదీసు (ధ॰ స॰ ౬౩, ౬౫) రుళ్హియం. ‘‘న ఖో, ఆవుసో విసాఖ, అరియేన అట్ఠఙ్గికేన మగ్గేన తయో ఖన్ధా సఙ్గహితా, తీహి చ ఖో, ఆవుసో విసాఖ, ఖన్ధేహి అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో సఙ్గహితో’’తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౧.౪౬౨) గుణే. ఇధాపి గుణేయేవ దట్ఠబ్బో. తస్మా అసేక్ఖేన సీలసఙ్ఖాతేన గుణేనాతి అత్థో. సమన్నాగతోతి సమ్పయుత్తో సమఙ్గీభూతో. సమాదహతి ఏతేన, సయం వా సమాదహతి, సమాధానమేవ వాతి సమాధి. పకారేహి జానాతి యథాసభావం పటివిజ్ఝతీతి పఞ్ఞా. సీలమేవ ఖన్ధో సీలక్ఖన్ధో. సేసేసుపి ఏసేవ నయో.
Te pana asekkhadhamme khandhavasena idha tidhā vibhajitvā tehi samannāgamena khīṇāsavassa ānubhāvaṃ vibhāvento bhagavā ‘‘asekkhena sīlakkhandhenā’’tiādimāha. Tattha sīlasaddassa attho heṭṭhā vutto. Khandhasaddo pana rāsimhi paññattiyaṃ ruḷhiyaṃ guṇeti bahūsu atthesu diṭṭhappayogo. Tathā hi ‘‘asaṅkheyyo appameyyo mahāudakakkhandhotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’tiādīsu (a. ni. 4.51; 6.37) rāsimhi āgato. ‘‘Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’ntiādīsu (saṃ. ni. 4.241) paññattiyaṃ. ‘‘Cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho’’tiādīsu (dha. sa. 63, 65) ruḷhiyaṃ. ‘‘Na kho, āvuso visākha, ariyena aṭṭhaṅgikena maggena tayo khandhā saṅgahitā, tīhi ca kho, āvuso visākha, khandhehi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅgahito’’tiādīsu (ma. ni. 1.462) guṇe. Idhāpi guṇeyeva daṭṭhabbo. Tasmā asekkhena sīlasaṅkhātena guṇenāti attho. Samannāgatoti sampayutto samaṅgībhūto. Samādahati etena, sayaṃ vā samādahati, samādhānameva vāti samādhi. Pakārehi jānāti yathāsabhāvaṃ paṭivijjhatīti paññā. Sīlameva khandho sīlakkhandho. Sesesupi eseva nayo.
తత్థ అగ్గఫలభూతా సమ్మావాచా, సమ్మాకమ్మన్తో, సమ్మాఆజీవో చ సభావేనేవ అసేక్ఖో సీలక్ఖన్ధో నామ, తథా సమ్మాసమాధి అసేక్ఖో సమాధిక్ఖన్ధో. తదుపకారకతో పన సమ్మావాయామసమ్మాసతియో సమాధిక్ఖన్ధే సఙ్గహం గచ్ఛన్తి. తథా సమ్మాదిట్ఠి అసేక్ఖో పఞ్ఞాక్ఖన్ధో. తదుపకారకతో సమ్మాసఙ్కప్పో పఞ్ఞాక్ఖన్ధే సఙ్గహం గచ్ఛతీతి ఏవమేత్థ అట్ఠపి అరహత్తఫలధమ్మా తీహి ఖన్ధేహి సఙ్గహేత్వా దస్సితాతి వేదితబ్బం.
Tattha aggaphalabhūtā sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo ca sabhāveneva asekkho sīlakkhandho nāma, tathā sammāsamādhi asekkho samādhikkhandho. Tadupakārakato pana sammāvāyāmasammāsatiyo samādhikkhandhe saṅgahaṃ gacchanti. Tathā sammādiṭṭhi asekkho paññākkhandho. Tadupakārakato sammāsaṅkappo paññākkhandhe saṅgahaṃ gacchatīti evamettha aṭṭhapi arahattaphaladhammā tīhi khandhehi saṅgahetvā dassitāti veditabbaṃ.
యస్స ఏతే సుభావితాతి యేన అరహతా ఏతే సీలాదయో అసేక్ఖధమ్మక్ఖన్ధా సుభావితా సుట్ఠు వడ్ఢితా, సో ఆదిచ్చోవ విరోచతీతి సమ్బన్ధో. ‘‘యస్స చేతే’’తిపి పఠన్తి. తేసఞ్చ సద్దో నిపాతమత్తం. ఏవమేతస్మిం వగ్గే పఠమసుత్తే వట్టం, పరియోసానసుత్తే వివట్టం, ఇతరేసు వట్టవివట్టం కథితం.
Yassa ete subhāvitāti yena arahatā ete sīlādayo asekkhadhammakkhandhā subhāvitā suṭṭhu vaḍḍhitā, so ādiccova virocatīti sambandho. ‘‘Yassa cete’’tipi paṭhanti. Tesañca saddo nipātamattaṃ. Evametasmiṃ vagge paṭhamasutte vaṭṭaṃ, pariyosānasutte vivaṭṭaṃ, itaresu vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
దసమసుత్తవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dasamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
పఠమవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / ఇతివుత్తకపాళి • Itivuttakapāḷi / ౧౦. మారధేయ్యసుత్తం • 10. Māradheyyasuttaṃ