Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៥. មារធីតុសុត្តំ
5. Māradhītusuttaṃ
១៦១. អថ ខោ មារោ បាបិមា ភគវតោ សន្តិកេ ឥមា និព្ពេជនីយា គាថាយោ អភាសិត្វា តម្ហា ឋានា អបក្កម្ម ភគវតោ អវិទូរេ បថវិយំ បល្លង្កេន និសីទិ តុណ្ហីភូតោ មង្កុភូតោ បត្តក្ខន្ធោ អធោមុខោ បជ្ឈាយន្តោ អប្បដិភានោ កដ្ឋេន ភូមិំ វិលិខន្តោ។ អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ យេន មារោ បាបិមា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា មារំ បាបិមន្តំ គាថាយ អជ្ឈភាសិំសុ –
161. Atha kho māro pāpimā bhagavato santike imā nibbejanīyā gāthāyo abhāsitvā tamhā ṭhānā apakkamma bhagavato avidūre pathaviyaṃ pallaṅkena nisīdi tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno kaṭṭhena bhūmiṃ vilikhanto. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena māro pāpimā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā māraṃ pāpimantaṃ gāthāya ajjhabhāsiṃsu –
‘‘កេនាសិ ទុម្មនោ តាត, បុរិសំ កំ នុ សោចសិ;
‘‘Kenāsi dummano tāta, purisaṃ kaṃ nu socasi;
មយំ តំ រាគបាសេន, អារញ្ញមិវ កុញ្ជរំ;
Mayaṃ taṃ rāgapāsena, āraññamiva kuñjaraṃ;
ពន្ធិត្វា អានយិស្សាម, វសគោ តេ ភវិស្សតី’’តិ។
Bandhitvā ānayissāma, vasago te bhavissatī’’ti.
‘‘អរហំ សុគតោ លោកេ, ន រាគេន សុវានយោ;
‘‘Arahaṃ sugato loke, na rāgena suvānayo;
មារធេយ្យំ អតិក្កន្តោ, តស្មា សោចាមហំ ភុស’’ន្តិ។
Māradheyyaṃ atikkanto, tasmā socāmahaṃ bhusa’’nti.
អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បាទេ តេ, សមណ, បរិចារេមា’’តិ។ អថ ខោ ភគវា ន មនសាកាសិ, យថា តំ អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Atha kho bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ ឯកមន្តំ អបក្កម្ម ឯវំ សមចិន្តេសុំ – ‘‘ឧច្ចាវចា ខោ បុរិសានំ អធិប្បាយា។ យំនូន មយំ ឯកសតំ ឯកសតំ កុមារិវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនេយ្យាមា’’តិ។ អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ ឯកសតំ ឯកសតំ កុមារិវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនិត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បាទេ តេ, សមណ, បរិចារេមា’’តិ។ តម្បិ ភគវា ន មនសាកាសិ, យថា តំ អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘‘uccāvacā kho purisānaṃ adhippāyā. Yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ kumārivaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmā’’ti. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekasataṃ ekasataṃ kumārivaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ ឯកមន្តំ អបក្កម្ម ឯវំ សមចិន្តេសុំ – ‘‘ឧច្ចាវចា ខោ បុរិសានំ អធិប្បាយា ។ យំនូន មយំ ឯកសតំ ឯកសតំ អវិជាតវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនេយ្យាមា’’តិ។ អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ ឯកសតំ ឯកសតំ អវិជាតវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនិត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បាទេ តេ, សមណ, បរិចារេមា’’តិ។ តម្បិ ភគវា ន មនសាកាសិ, យថា តំ អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘‘uccāvacā kho purisānaṃ adhippāyā . Yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ avijātavaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmā’’ti. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekasataṃ ekasataṃ avijātavaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… យំនូន មយំ ឯកសតំ ឯកសតំ សកិំ វិជាតវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនេយ្យាមាតិ។ អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… សកិំ វិជាតវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនិត្វា យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ ឯតទវោចុំ – ‘‘បាទេ តេ, សមណ, បរិចារេមា’’តិ។ តម្បិ ភគវា ន មនសាកាសិ, យថា តំ អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។
Atha kho taṇhā ca…pe… yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ sakiṃ vijātavaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca…pe… sakiṃ vijātavaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… យំនូន មយំ ឯកសតំ ឯកសតំ ទុវិជាតវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនេយ្យាមាតិ។ អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… ទុវិជាតវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនិត្វា យេន ភគវា…បេ.… យថា តំ អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។ អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… មជ្ឈិមិត្ថិវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនេយ្យាមាតិ។ អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… មជ្ឈិមិត្ថិវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនិត្វា…បេ.… អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។
Atha kho taṇhā ca…pe… yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ duvijātavaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca…pe… duvijātavaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā…pe… yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto. Atha kho taṇhā ca…pe… majjhimitthivaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca…pe… majjhimitthivaṇṇasataṃ abhinimminitvā…pe… anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… មហិត្ថិវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនេយ្យាមាតិ ។ អថ ខោ តណ្ហា ច…បេ.… មហិត្ថិវណ្ណសតំ អភិនិម្មិនិត្វា យេន ភគវា…បេ.… អនុត្តរេ ឧបធិសង្ខយេ វិមុត្តោ។ អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ ឯកមន្តំ អបក្កម្ម ឯតទវោចុំ – សច្ចំ កិរ នោ បិតា អវោច –
Atha kho taṇhā ca…pe… mahitthivaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti . Atha kho taṇhā ca…pe… mahitthivaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā…pe… anuttare upadhisaṅkhaye vimutto. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṃ apakkamma etadavocuṃ – saccaṃ kira no pitā avoca –
‘‘អរហំ សុគតោ លោកេ, ន រាគេន សុវានយោ;
‘‘Arahaṃ sugato loke, na rāgena suvānayo;
មារធេយ្យំ អតិក្កន្តោ, តស្មា សោចាមហំ ភុស’’ន្តិ។
Māradheyyaṃ atikkanto, tasmā socāmahaṃ bhusa’’nti.
‘‘យញ្ហិ មយំ សមណំ វា ព្រាហ្មណំ វា អវីតរាគំ ឥមិនា ឧបក្កមេន ឧបក្កមេយ្យាម ហទយំ វាស្ស ផលេយ្យ, ឧណ្ហំ លោហិតំ វា មុខតោ ឧគ្គច្ឆេយ្យ, ឧម្មាទំ វា បាបុណេយ្យ ចិត្តក្ខេបំ វា។ សេយ្យថា វា បន នឡោ ហរិតោ លុតោ ឧស្សុស្សតិ វិសុស្សតិ មិលាយតិ; ឯវមេវ ឧស្សុស្សេយ្យ វិសុស្សេយ្យ មិលាយេយ្យា’’តិ។
‘‘Yañhi mayaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā avītarāgaṃ iminā upakkamena upakkameyyāma hadayaṃ vāssa phaleyya, uṇhaṃ lohitaṃ vā mukhato uggaccheyya, ummādaṃ vā pāpuṇeyya cittakkhepaṃ vā. Seyyathā vā pana naḷo harito luto ussussati visussati milāyati; evameva ussusseyya visusseyya milāyeyyā’’ti.
អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិំសុ; ឧបសង្កមិត្វា ឯកមន្តំ អដ្ឋំសុ។ ឯកមន្តំ ឋិតា ខោ តណ្ហា មារធីតា ភគវន្តំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho taṇhā māradhītā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘សោកាវតិណ្ណោ នុ វនម្ហិ ឈាយសិ,
‘‘Sokāvatiṇṇo nu vanamhi jhāyasi,
វិត្តំ នុ ជីនោ ឧទ បត្ថយានោ;
Vittaṃ nu jīno uda patthayāno;
អាគុំ នុ គាមស្មិមកាសិ កិញ្ចិ,
Āguṃ nu gāmasmimakāsi kiñci,
កស្មា ជនេន ន ករោសិ សក្ខិំ;
Kasmā janena na karosi sakkhiṃ;
សក្ខី ន សម្បជ្ជតិ កេនចិ តេ’’តិ។
Sakkhī na sampajjati kenaci te’’ti.
‘‘អត្ថស្ស បត្តិំ ហទយស្ស សន្តិំ,
‘‘Atthassa pattiṃ hadayassa santiṃ,
ជេត្វាន សេនំ បិយសាតរូបំ;
Jetvāna senaṃ piyasātarūpaṃ;
តស្មា ជនេន ន ករោមិ សក្ខិំ;
Tasmā janena na karomi sakkhiṃ;
សក្ខី ន សម្បជ្ជតិ កេនចិ មេ’’តិ។
Sakkhī na sampajjati kenaci me’’ti.
អថ ខោ អរតិ 3 មារធីតា ភគវន្តំ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –
Atha kho arati 4 māradhītā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘កថំ វិហារីពហុលោធ ភិក្ខុ,
‘‘Kathaṃ vihārībahulodha bhikkhu,
បញ្ចោឃតិណ្ណោ អតរីធ ឆដ្ឋំ;
Pañcoghatiṇṇo atarīdha chaṭṭhaṃ;
បរិពាហិរា ហោន្តិ អលទ្ធ យោ ត’’ន្តិ។
Paribāhirā honti aladdha yo ta’’nti.
‘‘បស្សទ្ធកាយោ សុវិមុត្តចិត្តោ,
‘‘Passaddhakāyo suvimuttacitto,
អសង្ខរានោ សតិមា អនោកោ;
Asaṅkharāno satimā anoko;
អញ្ញាយ ធម្មំ អវិតក្កឈាយី,
Aññāya dhammaṃ avitakkajhāyī,
‘‘ឯវំវិហារីពហុលោធ ភិក្ខុ,
‘‘Evaṃvihārībahulodha bhikkhu,
បញ្ចោឃតិណ្ណោ អតរីធ ឆដ្ឋំ;
Pañcoghatiṇṇo atarīdha chaṭṭhaṃ;
ឯវំ ឈាយិំ ពហុលំ កាមសញ្ញា,
Evaṃ jhāyiṃ bahulaṃ kāmasaññā,
បរិពាហិរា ហោន្តិ អលទ្ធ យោ ត’’ន្តិ។
Paribāhirā honti aladdha yo ta’’nti.
អថ ខោ រគា 9 មារធីតា ភគវតោ សន្តិកេ គាថាយ អជ្ឈភាសិ –
Atha kho ragā 10 māradhītā bhagavato santike gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘អច្ឆេជ្ជ តណ្ហំ គណសង្ឃចារី,
‘‘Acchejja taṇhaṃ gaṇasaṅghacārī,
ពហុំ វតាយំ ជនតំ អនោកោ,
Bahuṃ vatāyaṃ janataṃ anoko,
អច្ឆេជ្ជ នេស្សតិ មច្ចុរាជស្ស បារ’’ន្តិ។
Acchejja nessati maccurājassa pāra’’nti.
‘‘នយន្តិ វេ មហាវីរា, សទ្ធម្មេន តថាគតា;
‘‘Nayanti ve mahāvīrā, saddhammena tathāgatā;
ធម្មេន នយមានានំ, កា ឧសូយា វិជានត’’ន្តិ។
Dhammena nayamānānaṃ, kā usūyā vijānata’’nti.
អថ ខោ តណ្ហា ច អរតិ ច រគា ច មារធីតរោ យេន មារោ បាបិមា តេនុបសង្កមិំសុ។ អទ្ទសា ខោ មារោ បាបិមា តណ្ហញ្ច អរតិញ្ច រគញ្ច មារធីតរោ ទូរតោវ អាគច្ឆន្តិយោ។ ទិស្វាន គាថាហិ អជ្ឈភាសិ –
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena māro pāpimā tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho māro pāpimā taṇhañca aratiñca ragañca māradhītaro dūratova āgacchantiyo. Disvāna gāthāhi ajjhabhāsi –
គិរិំ នខេន ខនថ, អយោ ទន្តេហិ ខាទថ។
Giriṃ nakhena khanatha, ayo dantehi khādatha.
ខាណុំវ ឧរសាសជ្ជ, និព្ពិជ្ជាបេថ គោតមា’’តិ។
Khāṇuṃva urasāsajja, nibbijjāpetha gotamā’’ti.
‘‘ទទ្ទល្លមានា អាគញ្ឆុំ, តណ្ហា ច អរតី រគា;
‘‘Daddallamānā āgañchuṃ, taṇhā ca aratī ragā;
តា តត្ថ បនុទី សត្ថា, តូលំ ភដ្ឋំវ មាលុតោ’’តិ។
Tā tattha panudī satthā, tūlaṃ bhaṭṭhaṃva māluto’’ti.
តតិយោ វគ្គោ។
Tatiyo vaggo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
សម្ពហុលា សមិទ្ធិ ច, គោធិកំ សត្តវស្សានិ;
Sambahulā samiddhi ca, godhikaṃ sattavassāni;
ធីតរំ ទេសិតំ ពុទ្ធ, សេដ្ឋេន ឥមំ មារបញ្ចកន្តិ។
Dhītaraṃ desitaṃ buddha, seṭṭhena imaṃ mārapañcakanti.
មារសំយុត្តំ សមត្តំ។
Mārasaṃyuttaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៥. មារធីតុសុត្តវណ្ណនា • 5. Māradhītusuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៥. មារធីតុសុត្តវណ្ណនា • 5. Māradhītusuttavaṇṇanā