Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya |
൫. മാരധീതുസുത്തം
5. Māradhītusuttaṃ
൧൬൧. അഥ ഖോ മാരോ പാപിമാ ഭഗവതോ സന്തികേ ഇമാ നിബ്ബേജനീയാ ഗാഥായോ അഭാസിത്വാ തമ്ഹാ ഠാനാ അപക്കമ്മ ഭഗവതോ അവിദൂരേ പഥവിയം പല്ലങ്കേന നിസീദി തുണ്ഹീഭൂതോ മങ്കുഭൂതോ പത്തക്ഖന്ധോ അധോമുഖോ പജ്ഝായന്തോ അപ്പടിഭാനോ കട്ഠേന ഭൂമിം വിലിഖന്തോ. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ യേന മാരോ പാപിമാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ മാരം പാപിമന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസിംസു –
161. Atha kho māro pāpimā bhagavato santike imā nibbejanīyā gāthāyo abhāsitvā tamhā ṭhānā apakkamma bhagavato avidūre pathaviyaṃ pallaṅkena nisīdi tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno kaṭṭhena bhūmiṃ vilikhanto. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena māro pāpimā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā māraṃ pāpimantaṃ gāthāya ajjhabhāsiṃsu –
‘‘കേനാസി ദുമ്മനോ താത, പുരിസം കം നു സോചസി;
‘‘Kenāsi dummano tāta, purisaṃ kaṃ nu socasi;
മയം തം രാഗപാസേന, ആരഞ്ഞമിവ കുഞ്ജരം;
Mayaṃ taṃ rāgapāsena, āraññamiva kuñjaraṃ;
ബന്ധിത്വാ ആനയിസ്സാമ, വസഗോ തേ ഭവിസ്സതീ’’തി.
Bandhitvā ānayissāma, vasago te bhavissatī’’ti.
‘‘അരഹം സുഗതോ ലോകേ, ന രാഗേന സുവാനയോ;
‘‘Arahaṃ sugato loke, na rāgena suvānayo;
മാരധേയ്യം അതിക്കന്തോ, തസ്മാ സോചാമഹം ഭുസ’’ന്തി.
Māradheyyaṃ atikkanto, tasmā socāmahaṃ bhusa’’nti.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘പാദേ തേ, സമണ, പരിചാരേമാ’’തി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ന മനസാകാസി, യഥാ തം അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Atha kho bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ ഏകമന്തം അപക്കമ്മ ഏവം സമചിന്തേസും – ‘‘ഉച്ചാവചാ ഖോ പുരിസാനം അധിപ്പായാ. യംനൂന മയം ഏകസതം ഏകസതം കുമാരിവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനേയ്യാമാ’’തി. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ ഏകസതം ഏകസതം കുമാരിവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘പാദേ തേ, സമണ, പരിചാരേമാ’’തി. തമ്പി ഭഗവാ ന മനസാകാസി, യഥാ തം അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘‘uccāvacā kho purisānaṃ adhippāyā. Yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ kumārivaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmā’’ti. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekasataṃ ekasataṃ kumārivaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ ഏകമന്തം അപക്കമ്മ ഏവം സമചിന്തേസും – ‘‘ഉച്ചാവചാ ഖോ പുരിസാനം അധിപ്പായാ . യംനൂന മയം ഏകസതം ഏകസതം അവിജാതവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനേയ്യാമാ’’തി. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ ഏകസതം ഏകസതം അവിജാതവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘പാദേ തേ, സമണ, പരിചാരേമാ’’തി. തമ്പി ഭഗവാ ന മനസാകാസി, യഥാ തം അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ.
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṃ apakkamma evaṃ samacintesuṃ – ‘‘uccāvacā kho purisānaṃ adhippāyā . Yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ avijātavaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmā’’ti. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekasataṃ ekasataṃ avijātavaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… യംനൂന മയം ഏകസതം ഏകസതം സകിം വിജാതവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനേയ്യാമാതി. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… സകിം വിജാതവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം ഏതദവോചും – ‘‘പാദേ തേ, സമണ, പരിചാരേമാ’’തി. തമ്പി ഭഗവാ ന മനസാകാസി, യഥാ തം അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ.
Atha kho taṇhā ca…pe… yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ sakiṃ vijātavaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca…pe… sakiṃ vijātavaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘pāde te, samaṇa, paricāremā’’ti. Tampi bhagavā na manasākāsi, yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… യംനൂന മയം ഏകസതം ഏകസതം ദുവിജാതവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനേയ്യാമാതി. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… ദുവിജാതവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനിത്വാ യേന ഭഗവാ…പേ॰… യഥാ തം അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… മജ്ഝിമിത്ഥിവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനേയ്യാമാതി. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… മജ്ഝിമിത്ഥിവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനിത്വാ…പേ॰… അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ.
Atha kho taṇhā ca…pe… yaṃnūna mayaṃ ekasataṃ ekasataṃ duvijātavaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca…pe… duvijātavaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā…pe… yathā taṃ anuttare upadhisaṅkhaye vimutto. Atha kho taṇhā ca…pe… majjhimitthivaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti. Atha kho taṇhā ca…pe… majjhimitthivaṇṇasataṃ abhinimminitvā…pe… anuttare upadhisaṅkhaye vimutto.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… മഹിത്ഥിവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനേയ്യാമാതി . അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച…പേ॰… മഹിത്ഥിവണ്ണസതം അഭിനിമ്മിനിത്വാ യേന ഭഗവാ…പേ॰… അനുത്തരേ ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ. അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ ഏകമന്തം അപക്കമ്മ ഏതദവോചും – സച്ചം കിര നോ പിതാ അവോച –
Atha kho taṇhā ca…pe… mahitthivaṇṇasataṃ abhinimmineyyāmāti . Atha kho taṇhā ca…pe… mahitthivaṇṇasataṃ abhinimminitvā yena bhagavā…pe… anuttare upadhisaṅkhaye vimutto. Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro ekamantaṃ apakkamma etadavocuṃ – saccaṃ kira no pitā avoca –
‘‘അരഹം സുഗതോ ലോകേ, ന രാഗേന സുവാനയോ;
‘‘Arahaṃ sugato loke, na rāgena suvānayo;
മാരധേയ്യം അതിക്കന്തോ, തസ്മാ സോചാമഹം ഭുസ’’ന്തി.
Māradheyyaṃ atikkanto, tasmā socāmahaṃ bhusa’’nti.
‘‘യഞ്ഹി മയം സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ അവീതരാഗം ഇമിനാ ഉപക്കമേന ഉപക്കമേയ്യാമ ഹദയം വാസ്സ ഫലേയ്യ, ഉണ്ഹം ലോഹിതം വാ മുഖതോ ഉഗ്ഗച്ഛേയ്യ, ഉമ്മാദം വാ പാപുണേയ്യ ചിത്തക്ഖേപം വാ. സേയ്യഥാ വാ പന നളോ ഹരിതോ ലുതോ ഉസ്സുസ്സതി വിസുസ്സതി മിലായതി; ഏവമേവ ഉസ്സുസ്സേയ്യ വിസുസ്സേയ്യ മിലായേയ്യാ’’തി.
‘‘Yañhi mayaṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā avītarāgaṃ iminā upakkamena upakkameyyāma hadayaṃ vāssa phaleyya, uṇhaṃ lohitaṃ vā mukhato uggaccheyya, ummādaṃ vā pāpuṇeyya cittakkhepaṃ vā. Seyyathā vā pana naḷo harito luto ussussati visussati milāyati; evameva ussusseyya visusseyya milāyeyyā’’ti.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമിംസു; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകമന്തം അട്ഠംസു. ഏകമന്തം ഠിതാ ഖോ തണ്ഹാ മാരധീതാ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho taṇhā māradhītā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘സോകാവതിണ്ണോ നു വനമ്ഹി ഝായസി,
‘‘Sokāvatiṇṇo nu vanamhi jhāyasi,
വിത്തം നു ജീനോ ഉദ പത്ഥയാനോ;
Vittaṃ nu jīno uda patthayāno;
ആഗും നു ഗാമസ്മിമകാസി കിഞ്ചി,
Āguṃ nu gāmasmimakāsi kiñci,
കസ്മാ ജനേന ന കരോസി സക്ഖിം;
Kasmā janena na karosi sakkhiṃ;
സക്ഖീ ന സമ്പജ്ജതി കേനചി തേ’’തി.
Sakkhī na sampajjati kenaci te’’ti.
‘‘അത്ഥസ്സ പത്തിം ഹദയസ്സ സന്തിം,
‘‘Atthassa pattiṃ hadayassa santiṃ,
ജേത്വാന സേനം പിയസാതരൂപം;
Jetvāna senaṃ piyasātarūpaṃ;
തസ്മാ ജനേന ന കരോമി സക്ഖിം;
Tasmā janena na karomi sakkhiṃ;
സക്ഖീ ന സമ്പജ്ജതി കേനചി മേ’’തി.
Sakkhī na sampajjati kenaci me’’ti.
അഥ ഖോ അരതി 3 മാരധീതാ ഭഗവന്തം ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –
Atha kho arati 4 māradhītā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘കഥം വിഹാരീബഹുലോധ ഭിക്ഖു,
‘‘Kathaṃ vihārībahulodha bhikkhu,
പഞ്ചോഘതിണ്ണോ അതരീധ ഛട്ഠം;
Pañcoghatiṇṇo atarīdha chaṭṭhaṃ;
പരിബാഹിരാ ഹോന്തി അലദ്ധ യോ ത’’ന്തി.
Paribāhirā honti aladdha yo ta’’nti.
‘‘പസ്സദ്ധകായോ സുവിമുത്തചിത്തോ,
‘‘Passaddhakāyo suvimuttacitto,
അസങ്ഖരാനോ സതിമാ അനോകോ;
Asaṅkharāno satimā anoko;
അഞ്ഞായ ധമ്മം അവിതക്കഝായീ,
Aññāya dhammaṃ avitakkajhāyī,
‘‘ഏവംവിഹാരീബഹുലോധ ഭിക്ഖു,
‘‘Evaṃvihārībahulodha bhikkhu,
പഞ്ചോഘതിണ്ണോ അതരീധ ഛട്ഠം;
Pañcoghatiṇṇo atarīdha chaṭṭhaṃ;
ഏവം ഝായിം ബഹുലം കാമസഞ്ഞാ,
Evaṃ jhāyiṃ bahulaṃ kāmasaññā,
പരിബാഹിരാ ഹോന്തി അലദ്ധ യോ ത’’ന്തി.
Paribāhirā honti aladdha yo ta’’nti.
അഥ ഖോ രഗാ 9 മാരധീതാ ഭഗവതോ സന്തികേ ഗാഥായ അജ്ഝഭാസി –
Atha kho ragā 10 māradhītā bhagavato santike gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘അച്ഛേജ്ജ തണ്ഹം ഗണസങ്ഘചാരീ,
‘‘Acchejja taṇhaṃ gaṇasaṅghacārī,
ബഹും വതായം ജനതം അനോകോ,
Bahuṃ vatāyaṃ janataṃ anoko,
അച്ഛേജ്ജ നേസ്സതി മച്ചുരാജസ്സ പാര’’ന്തി.
Acchejja nessati maccurājassa pāra’’nti.
‘‘നയന്തി വേ മഹാവീരാ, സദ്ധമ്മേന തഥാഗതാ;
‘‘Nayanti ve mahāvīrā, saddhammena tathāgatā;
ധമ്മേന നയമാനാനം, കാ ഉസൂയാ വിജാനത’’ന്തി.
Dhammena nayamānānaṃ, kā usūyā vijānata’’nti.
അഥ ഖോ തണ്ഹാ ച അരതി ച രഗാ ച മാരധീതരോ യേന മാരോ പാപിമാ തേനുപസങ്കമിംസു. അദ്ദസാ ഖോ മാരോ പാപിമാ തണ്ഹഞ്ച അരതിഞ്ച രഗഞ്ച മാരധീതരോ ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തിയോ. ദിസ്വാന ഗാഥാഹി അജ്ഝഭാസി –
Atha kho taṇhā ca arati ca ragā ca māradhītaro yena māro pāpimā tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho māro pāpimā taṇhañca aratiñca ragañca māradhītaro dūratova āgacchantiyo. Disvāna gāthāhi ajjhabhāsi –
ഗിരിം നഖേന ഖനഥ, അയോ ദന്തേഹി ഖാദഥ.
Giriṃ nakhena khanatha, ayo dantehi khādatha.
ഖാണുംവ ഉരസാസജ്ജ, നിബ്ബിജ്ജാപേഥ ഗോതമാ’’തി.
Khāṇuṃva urasāsajja, nibbijjāpetha gotamā’’ti.
‘‘ദദ്ദല്ലമാനാ ആഗഞ്ഛും, തണ്ഹാ ച അരതീ രഗാ;
‘‘Daddallamānā āgañchuṃ, taṇhā ca aratī ragā;
താ തത്ഥ പനുദീ സത്ഥാ, തൂലം ഭട്ഠംവ മാലുതോ’’തി.
Tā tattha panudī satthā, tūlaṃ bhaṭṭhaṃva māluto’’ti.
തതിയോ വഗ്ഗോ.
Tatiyo vaggo.
തസ്സുദ്ദാനം –
Tassuddānaṃ –
സമ്ബഹുലാ സമിദ്ധി ച, ഗോധികം സത്തവസ്സാനി;
Sambahulā samiddhi ca, godhikaṃ sattavassāni;
ധീതരം ദേസിതം ബുദ്ധ, സേട്ഠേന ഇമം മാരപഞ്ചകന്തി.
Dhītaraṃ desitaṃ buddha, seṭṭhena imaṃ mārapañcakanti.
മാരസംയുത്തം സമത്തം.
Mārasaṃyuttaṃ samattaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. മാരധീതുസുത്തവണ്ണനാ • 5. Māradhītusuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ൫. മാരധീതുസുത്തവണ്ണനാ • 5. Māradhītusuttavaṇṇanā