| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
5. මාරධීතුසුත්‌තවණ්‌ණනා
5. Māradhītusuttavaṇṇanā
161. පඤ්‌චමෙ අභාසිත්‌වාති එත්‌ථ අ-කාරො නිපාතමත්‌තං, භාසිත්‌වාති අත්‌ථො. අභාසයිත්‌වාතිපි පාඨො. උපසඞ්‌කමිංසූති ‘‘ගොපාලකදාරකං විය දණ්‌ඩකෙන භූමිං ලෙඛං දත්‌වා අතිවිය දුම්‌මනො හුත්‌වා නිසින්‌නො. ‘කින්‌නු ඛො කාරණ’න්‌ති? පුච්‌ඡිත්‌වා, ජානිස්‌සාමා’’ති උපසඞ්‌කමිංසු.
161. Pañcame abhāsitvāti ettha a-kāro nipātamattaṃ, bhāsitvāti attho. Abhāsayitvātipi pāṭho. Upasaṅkamiṃsūti ‘‘gopālakadārakaṃ viya daṇḍakena bhūmiṃ lekhaṃ datvā ativiya dummano hutvā nisinno. ‘Kinnu kho kāraṇa’nti? Pucchitvā, jānissāmā’’ti upasaṅkamiṃsu.
සොචසීති චින්‌තෙසි. ආරඤ්‌ඤමිව කුඤ්‌ජරන්‌ති යථා අරඤ්‌ඤතො පෙසිතගණිකාරහත්‌ථිනියො ආරඤ්‌ඤකං කුඤ්‌ජරං ඉත්‌ථිකුත්‌තදස්‌සනෙන පලොභෙත්‌වා බන්‌ධිත්‌වා ආනයන්‌ති, එවං ආනයිස්‌සාම. මාරධෙය්‍යන්‌ති තෙභූමකවට්‌ටං.
Socasīti cintesi. Āraññamiva kuñjaranti yathā araññato pesitagaṇikārahatthiniyo āraññakaṃ kuñjaraṃ itthikuttadassanena palobhetvā bandhitvā ānayanti, evaṃ ānayissāma. Māradheyyanti tebhūmakavaṭṭaṃ.
උපසඞ්‌කමිංසූති – ‘‘තුම්‌හෙ ථොකං අධිවාසෙථ, මයං තං ආනෙස්‌සාමා’’ති පිතරං සමස්‌සාසෙත්‌වා උපසඞ්‌කමිංසු. උච්‌චාවචාති නානාවිධා. එකසතං එකසතන්‌ති එකෙකං සතං සතං කත්‌වා. කුමාරිවණ්‌ණසතන්‌ති ඉමිනා නයෙන කුමාරිඅත්‌තභාවානං සතං.
Upasaṅkamiṃsūti – ‘‘tumhe thokaṃ adhivāsetha, mayaṃ taṃ ānessāmā’’ti pitaraṃ samassāsetvā upasaṅkamiṃsu. Uccāvacāti nānāvidhā. Ekasataṃ ekasatanti ekekaṃ sataṃ sataṃ katvā. Kumārivaṇṇasatanti iminā nayena kumāriattabhāvānaṃ sataṃ.
අත්‌ථස්‌ස පත්‌තිං හදයස්‌ස සන්‌තින්‌ති, ද්‌වීහිපි පදෙහි අරහත්‌තමෙව කථෙසි. සෙනන්‌ති කිලෙසසෙනං. සා හි පියරූපසාතරූපා නාම. එකාහං ඣායන්‌ති එකො අහං ඣායන්‌තො. සුඛමනුබොධින්‌ති අරහත්‌තසුඛං අනුබුජ්‌ඣිං. ඉදං වුත්‌තං හොති – පියරූපං සාතරූපං සෙනං ජිනිත්‌වා අහං එකො ඣායන්‌තො ‘‘අත්‌ථස්‌ස පත්‌තිං හදයස්‌ස සන්‌ති’’න්‌ති සඞ්‌ඛං ගතං අරහත්‌තසුඛං අනුබුජ්‌ඣිං. තස්‌මා ජනෙන මිත්‌තසන්‌ථවං න කරොමි, තෙනෙව ච මෙ කාරණෙන කෙනචි සද්‌ධිං සක්‌ඛී න සම්‌පජ්‌ජතීති.
Atthassapattiṃ hadayassa santinti, dvīhipi padehi arahattameva kathesi. Senanti kilesasenaṃ. Sā hi piyarūpasātarūpā nāma. Ekāhaṃ jhāyanti eko ahaṃ jhāyanto. Sukhamanubodhinti arahattasukhaṃ anubujjhiṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – piyarūpaṃ sātarūpaṃ senaṃ jinitvā ahaṃ eko jhāyanto ‘‘atthassa pattiṃ hadayassa santi’’nti saṅkhaṃ gataṃ arahattasukhaṃ anubujjhiṃ. Tasmā janena mittasanthavaṃ na karomi, teneva ca me kāraṇena kenaci saddhiṃ sakkhī na sampajjatīti.
කථංවිහාරීබහුලොති කතමෙන විහාරෙන බහුලං විහරන්‌තො. අලද්‌ධාති අලභිත්‌වා. යොති නිපාතමත්‌තං. ඉදං වුත්‌තං හොති – කතමෙන ඣානෙන බහුලං ඣායන්‌තං තං පුග්‌ගලං කාමසඤ්‌ඤා අලභිත්‌වාව පරිබාහිරා හොන්‌තීති.
Kathaṃvihārībahuloti katamena vihārena bahulaṃ viharanto. Aladdhāti alabhitvā. Yoti nipātamattaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – katamena jhānena bahulaṃ jhāyantaṃ taṃ puggalaṃ kāmasaññā alabhitvāva paribāhirā hontīti.
පස්‌සද්‌ධකායොති චතුත්‌ථජ්‌ඣානෙන අස්‌සාසපස්‌සාසකායස්‌ස පස්‌සද්‌ධත්‌තා පස්‌සද්‌ධකායො. සුවිමුත්‌තචිත්‌තොති අරහත්‌තඵලවිමුත්‌තියා සුට්‌ඨු විමුත්‌තචිත්‌තො. අසඞ්‌ඛරානොති තයො කම්‌මාභිසඞ්‌ඛාරෙ අනභිසඞ්‌ඛරොන්‌තො. අනොකොති අනාලයො. අඤ්‌ඤාය ධම්‌මන්‌ති චතුසච්‌චධම්‌මං ජානිත්‌වා. අවිතක්‌කඣායීති අවිතක්‌කෙන චතුත්‌ථජ්‌ඣානෙන ඣායන්‌තො. න කුප්‌පතීතිආදීසු දොසෙන න කුප්‌පති, රාගෙන න සරති, මොහෙන න ථීනො. ඉමෙසු තීසු මූලකිලෙසෙසු ගහිතෙසු දියඩ්‌ඪකිලෙසසහස්‌සං ගහිතමෙව හොති. පඨමපදෙන වා බ්‍යාපාදනීවරණං ගහිතං, දුතියෙන කාමච්‌ඡන්‌දනීවරණං, තතියෙන ථිනං ආදිං කත්‌වා සෙසනීවරණානි. ඉති ඉමිනා නීවරණප්‌පහානෙන ඛීණාසවං දස්‌සෙති.
Passaddhakāyoti catutthajjhānena assāsapassāsakāyassa passaddhattā passaddhakāyo. Suvimuttacittoti arahattaphalavimuttiyā suṭṭhu vimuttacitto. Asaṅkharānoti tayo kammābhisaṅkhāre anabhisaṅkharonto. Anokoti anālayo. Aññāya dhammanti catusaccadhammaṃ jānitvā. Avitakkajhāyīti avitakkena catutthajjhānena jhāyanto. Na kuppatītiādīsu dosena na kuppati, rāgena na sarati, mohena na thīno. Imesu tīsu mūlakilesesu gahitesu diyaḍḍhakilesasahassaṃ gahitameva hoti. Paṭhamapadena vā byāpādanīvaraṇaṃ gahitaṃ, dutiyena kāmacchandanīvaraṇaṃ, tatiyena thinaṃ ādiṃ katvā sesanīvaraṇāni. Iti iminā nīvaraṇappahānena khīṇāsavaṃ dasseti.
පඤ්‌චොඝතිණ්‌ණොති පඤ්‌චද්‌වාරිකං කිලෙසොඝං තිණ්‌ණො. ඡට්‌ඨන්‌ති මනොද්‌වාරිකම්‌පි ඡට්‌ඨං කිලෙසොඝං අතරි. පඤ්‌චොඝග්‌ගහණෙන වා පඤ්‌චොරම්‌භාගියානි සංයොජනානි , ඡට්‌ඨග්‌ගහණෙන පඤ්‌චුද්‌ධම්‌භාගියානි වෙදිතබ්‌බානි. ගණසඞ්‌ඝචාරීති ගණෙ ච සඞ්‌ඝෙ ච චරතීති සත්‌ථා ගණසඞ්‌ඝචාරී නාම. අද්‌ධා චරිස්‌සන්‌තීති අඤ්‌ඤෙපි සද්‌ධා බහුජනා එකංසෙන චරිස්‌සන්‌ති. අයන්‌ති අයං සත්‌ථා. අනොකොති අනාලයො.
Pañcoghatiṇṇoti pañcadvārikaṃ kilesoghaṃ tiṇṇo. Chaṭṭhanti manodvārikampi chaṭṭhaṃ kilesoghaṃ atari. Pañcoghaggahaṇena vā pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni , chaṭṭhaggahaṇena pañcuddhambhāgiyāni veditabbāni. Gaṇasaṅghacārīti gaṇe ca saṅghe ca caratīti satthā gaṇasaṅghacārī nāma. Addhā carissantīti aññepi saddhā bahujanā ekaṃsena carissanti. Ayanti ayaṃ satthā. Anokoti anālayo.
අච්‌ඡෙජ්‌ජ නෙස්‌සතීති අච්‌ඡින්‌දිත්‌වා නයිස්‌සති, මච්‌චුරාජස්‌ස හත්‌ථතො අච්‌ඡින්‌දිත්‌වා නිබ්‌බානපාරං නයිස්‌සතීති වුත්‌තං හොති. නයමානානන්‌ති නයමානෙසු.
Acchejjanessatīti acchinditvā nayissati, maccurājassa hatthato acchinditvā nibbānapāraṃ nayissatīti vuttaṃ hoti. Nayamānānanti nayamānesu.
සෙලංව සිරසූහච්‌ච, පාතාලෙ ගාධමෙසථාති මහන්‌තං කූටාගාරප්‌පමාණං සිලං සීසෙ ඨපෙත්‌වා පාතාලෙ පතිට්‌ඨගවෙසනං විය. ඛාණුංව උරසාසජ්‌ජාති උරසි ඛාණුං පහරිත්‌වා විය. අපෙථාති අපගච්‌ඡථ. ඉමස්‌මිං ඨානෙ සඞ්‌ගීතිකාරා ‘‘ඉදමවොචා’’ති දෙසනං නිට්‌ඨපෙත්‌වා දද්‌දල්‌ලමානාති ගාථං ආහංසු. තත්‌ථ දද්‌දල්‌ලමානාති අතිවිය ජලමානා සොභමානා. ආගඤ්‌ඡුන්‌ති ආගතා. පනුදීති නීහරි. තූලං භට්‌ඨංව මාලුතොති යථා ඵලතො භට්‌ඨං සිම්‌බලිතූලං වා පොටකිතූලං වා වාතො පනුදති නීහරති, එවං පනුදීති. පඤ්‌චමං.
Selaṃva sirasūhacca, pātāle gādhamesathāti mahantaṃ kūṭāgārappamāṇaṃ silaṃ sīse ṭhapetvā pātāle patiṭṭhagavesanaṃ viya. Khāṇuṃva urasāsajjāti urasi khāṇuṃ paharitvā viya. Apethāti apagacchatha. Imasmiṃ ṭhāne saṅgītikārā ‘‘idamavocā’’ti desanaṃ niṭṭhapetvā daddallamānāti gāthaṃ āhaṃsu. Tattha daddallamānāti ativiya jalamānā sobhamānā. Āgañchunti āgatā. Panudīti nīhari. Tūlaṃ bhaṭṭhaṃva mālutoti yathā phalato bhaṭṭhaṃ simbalitūlaṃ vā poṭakitūlaṃ vā vāto panudati nīharati, evaṃ panudīti. Pañcamaṃ.
තතියො වග්‌ගො.
Tatiyo vaggo.
ඉති සාරත්‌ථප්‌පකාසිනියා
Iti sāratthappakāsiniyā
සංයුත්‌තනිකාය-අට්‌ඨකථාය
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
මාරසංයුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Mārasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 5. මාරධීතුසුත්‌තං • 5. Māradhītusuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 5. මාරධීතුසුත්‌තවණ්‌ණනා • 5. Māradhītusuttavaṇṇanā
