| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
੫. ਮਾਰਧੀਤੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
5. Māradhītusuttavaṇṇanā
੧੬੧. ਪਞ੍ਚਮੇ ਅਭਾਸਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅ-ਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਭਾਸਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਾਸਯਿਤ੍વਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੂਤਿ ‘‘ਗੋਪਾਲਕਦਾਰਕਂ વਿਯ ਦਣ੍ਡਕੇਨ ਭੂਮਿਂ ਲੇਖਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ। ‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’ਨ੍ਤਿ? ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ, ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ।
161. Pañcame abhāsitvāti ettha a-kāro nipātamattaṃ, bhāsitvāti attho. Abhāsayitvātipi pāṭho. Upasaṅkamiṃsūti ‘‘gopālakadārakaṃ viya daṇḍakena bhūmiṃ lekhaṃ datvā ativiya dummano hutvā nisinno. ‘Kinnu kho kāraṇa’nti? Pucchitvā, jānissāmā’’ti upasaṅkamiṃsu.
ਸੋਚਸੀਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਆਰਞ੍ਞਮਿવ ਕੁਞ੍ਜਰਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਪੇਸਿਤਗਣਿਕਾਰਹਤ੍ਥਿਨਿਯੋ ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਕੁਞ੍ਜਰਂ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਲੋਭੇਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਆਨਯਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਆਨਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਮਾਰਧੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇਭੂਮਕવਟ੍ਟਂ।
Socasīti cintesi. Āraññamiva kuñjaranti yathā araññato pesitagaṇikārahatthiniyo āraññakaṃ kuñjaraṃ itthikuttadassanena palobhetvā bandhitvā ānayanti, evaṃ ānayissāma. Māradheyyanti tebhūmakavaṭṭaṃ.
ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੂਤਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਥੋਕਂ ਅਧਿવਾਸੇਥ, ਮਯਂ ਤਂ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਿਤਰਂ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਉਚ੍ਚਾવਚਾਤਿ ਨਾਨਾવਿਧਾ। ਏਕਸਤਂ ਏਕਸਤਨ੍ਤਿ ਏਕੇਕਂ ਸਤਂ ਸਤਂ ਕਤ੍વਾ। ਕੁਮਾਰਿવਣ੍ਣਸਤਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕੁਮਾਰਿਅਤ੍ਤਭਾવਾਨਂ ਸਤਂ।
Upasaṅkamiṃsūti – ‘‘tumhe thokaṃ adhivāsetha, mayaṃ taṃ ānessāmā’’ti pitaraṃ samassāsetvā upasaṅkamiṃsu. Uccāvacāti nānāvidhā. Ekasataṃ ekasatanti ekekaṃ sataṃ sataṃ katvā. Kumārivaṇṇasatanti iminā nayena kumāriattabhāvānaṃ sataṃ.
ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਂ ਹਦਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮੇવ ਕਥੇਸਿ। ਸੇਨਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਸੇਨਂ। ਸਾ ਹਿ ਪਿਯਰੂਪਸਾਤਰੂਪਾ ਨਾਮ। ਏਕਾਹਂ ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਏਕੋ ਅਹਂ ਝਾਯਨ੍ਤੋ। ਸੁਖਮਨੁਬੋਧਿਨ੍ਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਸੁਖਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਿਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਿਯਰੂਪਂ ਸਾਤਰੂਪਂ ਸੇਨਂ ਜਿਨਿਤ੍વਾ ਅਹਂ ਏਕੋ ਝਾਯਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਂ ਹਦਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸੁਖਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਿਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਜਨੇਨ ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવਂ ਨ ਕਰੋਮਿ, ਤੇਨੇવ ਚ ਮੇ ਕਾਰਣੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕ੍ਖੀ ਨ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ।
Atthassapattiṃ hadayassa santinti, dvīhipi padehi arahattameva kathesi. Senanti kilesasenaṃ. Sā hi piyarūpasātarūpā nāma. Ekāhaṃ jhāyanti eko ahaṃ jhāyanto. Sukhamanubodhinti arahattasukhaṃ anubujjhiṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – piyarūpaṃ sātarūpaṃ senaṃ jinitvā ahaṃ eko jhāyanto ‘‘atthassa pattiṃ hadayassa santi’’nti saṅkhaṃ gataṃ arahattasukhaṃ anubujjhiṃ. Tasmā janena mittasanthavaṃ na karomi, teneva ca me kāraṇena kenaci saddhiṃ sakkhī na sampajjatīti.
ਕਥਂવਿਹਾਰੀਬਹੁਲੋਤਿ ਕਤਮੇਨ વਿਹਾਰੇਨ ਬਹੁਲਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ। ਅਲਦ੍ਧਾਤਿ ਅਲਭਿਤ੍વਾ। ਯੋਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਕਤਮੇਨ ਝਾਨੇਨ ਬਹੁਲਂ ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਅਲਭਿਤ੍વਾવ ਪਰਿਬਾਹਿਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ।
Kathaṃvihārībahuloti katamena vihārena bahulaṃ viharanto. Aladdhāti alabhitvā. Yoti nipātamattaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – katamena jhānena bahulaṃ jhāyantaṃ taṃ puggalaṃ kāmasaññā alabhitvāva paribāhirā hontīti.
ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਕਾਯਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ। ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਅਸਙ੍ਖਰਾਨੋਤਿ ਤਯੋ ਕਮ੍ਮਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਨਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤੋ। ਅਨੋਕੋਤਿ ਅਨਾਲਯੋ। ਅਞ੍ਞਾਯ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅવਿਤਕ੍ਕਝਾਯੀਤਿ ਅવਿਤਕ੍ਕੇਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੇਨ ਝਾਯਨ੍ਤੋ। ਨ ਕੁਪ੍ਪਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਦੋਸੇਨ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਰਾਗੇਨ ਨ ਸਰਤਿ, ਮੋਹੇਨ ਨ ਥੀਨੋ। ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਮੂਲਕਿਲੇਸੇਸੁ ਗਹਿਤੇਸੁ ਦਿਯਡ੍ਢਕਿਲੇਸਸਹਸ੍ਸਂ ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਪਠਮਪਦੇਨ વਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ ਗਹਿਤਂ, ਦੁਤਿਯੇਨ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ, ਤਤਿਯੇਨ ਥਿਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇਸਨੀવਰਣਾਨਿ। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨੀવਰਣਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਖੀਣਾਸવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Passaddhakāyoti catutthajjhānena assāsapassāsakāyassa passaddhattā passaddhakāyo. Suvimuttacittoti arahattaphalavimuttiyā suṭṭhu vimuttacitto. Asaṅkharānoti tayo kammābhisaṅkhāre anabhisaṅkharonto. Anokoti anālayo. Aññāya dhammanti catusaccadhammaṃ jānitvā. Avitakkajhāyīti avitakkena catutthajjhānena jhāyanto. Na kuppatītiādīsu dosena na kuppati, rāgena na sarati, mohena na thīno. Imesu tīsu mūlakilesesu gahitesu diyaḍḍhakilesasahassaṃ gahitameva hoti. Paṭhamapadena vā byāpādanīvaraṇaṃ gahitaṃ, dutiyena kāmacchandanīvaraṇaṃ, tatiyena thinaṃ ādiṃ katvā sesanīvaraṇāni. Iti iminā nīvaraṇappahānena khīṇāsavaṃ dasseti.
ਪਞ੍ਚੋਘਤਿਣ੍ਣੋਤਿ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰਿਕਂ ਕਿਲੇਸੋਘਂ ਤਿਣ੍ਣੋ। ਛਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਛਟ੍ਠਂ ਕਿਲੇਸੋਘਂ ਅਤਰਿ। ਪਞ੍ਚੋਘਗ੍ਗਹਣੇਨ વਾ ਪਞ੍ਚੋਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ , ਛਟ੍ਠਗ੍ਗਹਣੇਨ ਪਞ੍ਚੁਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਗਣਸਙ੍ਘਚਾਰੀਤਿ ਗਣੇ ਚ ਸਙ੍ਘੇ ਚ ਚਰਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਗਣਸਙ੍ਘਚਾਰੀ ਨਾਮ। ਅਦ੍ਧਾ ਚਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਦ੍ਧਾ ਬਹੁਜਨਾ ਏਕਂਸੇਨ ਚਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਤ੍ਥਾ। ਅਨੋਕੋਤਿ ਅਨਾਲਯੋ।
Pañcoghatiṇṇoti pañcadvārikaṃ kilesoghaṃ tiṇṇo. Chaṭṭhanti manodvārikampi chaṭṭhaṃ kilesoghaṃ atari. Pañcoghaggahaṇena vā pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni , chaṭṭhaggahaṇena pañcuddhambhāgiyāni veditabbāni. Gaṇasaṅghacārīti gaṇe ca saṅghe ca caratīti satthā gaṇasaṅghacārī nāma. Addhā carissantīti aññepi saddhā bahujanā ekaṃsena carissanti. Ayanti ayaṃ satthā. Anokoti anālayo.
ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜ ਨੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਚ੍ਚੁਰਾਜਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਾਰਂ ਨਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਯਮਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਨਯਮਾਨੇਸੁ।
Acchejjanessatīti acchinditvā nayissati, maccurājassa hatthato acchinditvā nibbānapāraṃ nayissatīti vuttaṃ hoti. Nayamānānanti nayamānesu.
ਸੇਲਂવ ਸਿਰਸੂਹਚ੍ਚ, ਪਾਤਾਲੇ ਗਾਧਮੇਸਥਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੂਟਾਗਾਰਪ੍ਪਮਾਣਂ ਸਿਲਂ ਸੀਸੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਾਤਾਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਗવੇਸਨਂ વਿਯ। ਖਾਣੁਂવ ਉਰਸਾਸਜ੍ਜਾਤਿ ਉਰਸਿ ਖਾਣੁਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ વਿਯ। ਅਪੇਥਾਤਿ ਅਪਗਚ੍ਛਥ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਾ ‘‘ਇਦਮવੋਚਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਦ੍ਦਲ੍ਲਮਾਨਾਤਿ ਗਾਥਂ ਆਹਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਦਦ੍ਦਲ੍ਲਮਾਨਾਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਜਲਮਾਨਾ ਸੋਭਮਾਨਾ। ਆਗਞ੍ਛੁਨ੍ਤਿ ਆਗਤਾ। ਪਨੁਦੀਤਿ ਨੀਹਰਿ। ਤੂਲਂ ਭਟ੍ਠਂવ ਮਾਲੁਤੋਤਿ ਯਥਾ ਫਲਤੋ ਭਟ੍ਠਂ ਸਿਮ੍ਬਲਿਤੂਲਂ વਾ ਪੋਟਕਿਤੂਲਂ વਾ વਾਤੋ ਪਨੁਦਤਿ ਨੀਹਰਤਿ, ਏવਂ ਪਨੁਦੀਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
Selaṃva sirasūhacca, pātāle gādhamesathāti mahantaṃ kūṭāgārappamāṇaṃ silaṃ sīse ṭhapetvā pātāle patiṭṭhagavesanaṃ viya. Khāṇuṃva urasāsajjāti urasi khāṇuṃ paharitvā viya. Apethāti apagacchatha. Imasmiṃ ṭhāne saṅgītikārā ‘‘idamavocā’’ti desanaṃ niṭṭhapetvā daddallamānāti gāthaṃ āhaṃsu. Tattha daddallamānāti ativiya jalamānā sobhamānā. Āgañchunti āgatā. Panudīti nīhari. Tūlaṃ bhaṭṭhaṃva mālutoti yathā phalato bhaṭṭhaṃ simbalitūlaṃ vā poṭakitūlaṃ vā vāto panudati nīharati, evaṃ panudīti. Pañcamaṃ.
ਤਤਿਯੋ વਗ੍ਗੋ।
Tatiyo vaggo.
ਇਤਿ ਸਾਰਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਿਨਿਯਾ
Iti sāratthappakāsiniyā
ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Saṃyuttanikāya-aṭṭhakathāya
ਮਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mārasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੫. ਮਾਰਧੀਤੁਸੁਤ੍ਤਂ • 5. Māradhītusuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੫. ਮਾਰਧੀਤੁਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Māradhītusuttavaṇṇanā
