Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
မာရကထာဝဏ္ဏနာ
Mārakathāvaṇṇanā
၃၂. ဣဒာနိ သရဏဂမနူပသမ္ပဒံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အထ ခော ဘဂဝာ’’တိအာဒိ အာရဒ္ဓံ။ တတ္ရာယံ အနုပုဗ္ဗပဒဝဏ္ဏနာ (သံ. နိ. အဋ္ဌ. ၁.၁.၁၄၁) – မုတ္တာဟန္တိ မုတ္တော အဟံ။ စာရိကန္တိ အနုပုဗ္ဗဂမနစာရိကံ, ဂာမနိဂမရာဇဓာနီသု အနုက္ကမေန ဂမနသင္ခာတံ စာရိကန္တိ အတ္ထော။ စရထာတိ ဒိဝသံ ယောဇနပရမံ ဂစ္ဆန္တာ စရထ။ မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထာတိ ဧကေန မဂ္ဂေန ဒ္ဝီသု ဂတေသု ဧကသ္မိံ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ ဧကေန တုဏ္ဟီဘူတေန ဌာတဗ္ဗံ ဟောတိ, တသ္မာ ဧဝမာဟ။ အာဒိကလ္ယာဏန္တိ အာဒိမ္ဟိ ကလ္ယာဏံ သုန္ဒရံ ဘဒ္ဒကံ, တထာ မဇ္ဈပရိယောသာနေသု။ အာဒိမဇ္ဈပရိယောသာနဉ္စ နာမေတံ သာသနသ္သ စ ဒေသနာယ စ ဝသေန ဒုဗ္ဗိဓံ။ တတ္ထ သာသနသ္သ သီလံ အာဒိ, သမထဝိပသ္သနာမဂ္ဂာ မဇ္ဈံ, ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာနံ။ သီလသမာဓယော ဝာ အာဒိ, ဝိပသ္သနာမဂ္ဂာ မဇ္ဈံ, ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာနံ။ သီလသမာဓိဝိပသ္သနာ ဝာ အာဒိ, မဂ္ဂော မဇ္ဈံ, ဖလနိဗ္ဗာနာနိ ပရိယောသာနံ။ ဒေသနာယ ပန စတုပ္ပဒိကဂာထာယ တာဝ ပဌမပာဒော အာဒိ, ဒုတိယတတိယာ မဇ္ဈံ, စတုတ္ထော ပရိယောသာနံ။ ပဉ္စပဒဆပ္ပဒာနံ ပဌမပာဒော အာဒိ, အဝသာနပာဒော ပရိယောသာနံ, သေသာ မဇ္ဈံ။ ဧကာနုသန္ဓိကသ္သ သုတ္တသ္သ နိဒာနံ အာဒိ, ဣဒမဝောစာတိ ပရိယောသာနံ, သေသံ မဇ္ဈံ။ အနေကာနုသန္ဓိကသ္သ သုတ္တသ္သ မဇ္ဈေ ဗဟုကမ္ပိ အနုသန္ဓိ မဇ္ဈမေဝ, နိဒာနံ အာဒိ, ဣဒမဝောစာတိ ပရိယောသာနံ။ သာတ္ထန္တိ သာတ္ထကံ ကတ္ဝာ ဒေသေထ။ သဗ္ယဉ္ဇနန္တိ ဗ္ယဉ္ဇနေဟိ စေဝ ပဒေဟိ စ ပရိပူရံ ကတ္ဝာ ဒေသေထ။ ကေဝလပရိပုဏ္ဏန္တိ သကလပရိပုဏ္ဏံ။ ပရိသုဒ္ဓန္တိ နိရုပက္ကိလေသံ။ ဗ္ရဟ္မစရိယန္တိ သိက္ခတ္တယသင္ဂဟံ သာသနဗ္ရဟ္မစရိယံ။ ပကာသေထာတိ အာဝိ ကရောထ။
32. Idāni saraṇagamanūpasampadaṃ dassetuṃ ‘‘atha kho bhagavā’’tiādi āraddhaṃ. Tatrāyaṃ anupubbapadavaṇṇanā (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.141) – muttāhanti mutto ahaṃ. Cārikanti anupubbagamanacārikaṃ, gāmanigamarājadhānīsu anukkamena gamanasaṅkhātaṃ cārikanti attho. Carathāti divasaṃ yojanaparamaṃ gacchantā caratha. Mā ekena dve agamitthāti ekena maggena dvīsu gatesu ekasmiṃ dhammaṃ desente ekena tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ hoti, tasmā evamāha. Ādikalyāṇanti ādimhi kalyāṇaṃ sundaraṃ bhaddakaṃ, tathā majjhapariyosānesu. Ādimajjhapariyosānañca nāmetaṃ sāsanassa ca desanāya ca vasena dubbidhaṃ. Tattha sāsanassa sīlaṃ ādi, samathavipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhayo vā ādi, vipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhivipassanā vā ādi, maggo majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Desanāya pana catuppadikagāthāya tāva paṭhamapādo ādi, dutiyatatiyā majjhaṃ, catuttho pariyosānaṃ. Pañcapadachappadānaṃ paṭhamapādo ādi, avasānapādo pariyosānaṃ, sesā majjhaṃ. Ekānusandhikassa suttassa nidānaṃ ādi, idamavocāti pariyosānaṃ, sesaṃ majjhaṃ. Anekānusandhikassa suttassa majjhe bahukampi anusandhi majjhameva, nidānaṃ ādi, idamavocāti pariyosānaṃ. Sātthanti sātthakaṃ katvā desetha. Sabyañjananti byañjanehi ceva padehi ca paripūraṃ katvā desetha. Kevalaparipuṇṇanti sakalaparipuṇṇaṃ. Parisuddhanti nirupakkilesaṃ. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Pakāsethāti āvi karotha.
အပ္ပရဇက္ခဇာတိကာတိ ပညာစက္ခုမ္ဟိ အပ္ပကိလေသရဇသဘာဝာ, ဒုကူလသာဏိယာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဝိယ စတုပ္ပဒိကဂာထာပရိယောသာနေ အရဟတ္တံ ပတ္တုံ သမတ္ထာ သတ္တာ သန္တီတိ အတ္ထော။ ပရိဟာယန္တီတိ အလာဘပရိဟာနိယာ ဓမ္မတော ပရိဟာယန္တိ။ တေနေဝာဟ ‘‘အနဓိဂတံ နာဓိဂစ္ဆန္တာ ဝိသေသာဓိဂမတော ပရိဟာယန္တီ’’တိ။ သေနာနိဂမောတိ သေနာယ နိဂမော။ ပဌမကပ္ပိကာနံ ကိရ တသ္မိံ ဌာနေ သေနာနိဝေသော အဟောသိ, တသ္မာ သော ပဒေသော ‘‘သေနာနိဂမော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘သေနာနိဂာမော’’တိပိ ပာဌော, သေနာနိ နာမ သုဇာတာယ ပိတာ, တသ္သ ဂာမောတိ အတ္ထော။ တေနုပသင္ကမိသ္သာမီတိ နာဟံ တုမ္ဟေ ဥယ္ယောဇေတ္ဝာ ပရိဝေဏာဒီနိ ကာရေတ္ဝာ ဥပဋ္ဌာကာဒီဟိ ပရိစရိယမာနော ဝိဟရိသ္သာမိ, တိဏ္ဏံ ပန ဇဋိလာနံ အဍ္ဎုဍ္ဎာနိ ပာဋိဟာရိယသဟသ္သာနိ ဒသ္သေတ္ဝာ ဓမ္မမေဝ ဒေသေတုံ ဥပသင္ကမိသ္သာမိ။
Apparajakkhajātikāti paññācakkhumhi appakilesarajasabhāvā, dukūlasāṇiyā paṭicchannā viya catuppadikagāthāpariyosāne arahattaṃ pattuṃ samatthā sattā santīti attho. Parihāyantīti alābhaparihāniyā dhammato parihāyanti. Tenevāha ‘‘anadhigataṃ nādhigacchantā visesādhigamato parihāyantī’’ti. Senānigamoti senāya nigamo. Paṭhamakappikānaṃ kira tasmiṃ ṭhāne senāniveso ahosi, tasmā so padeso ‘‘senānigamo’’ti vuccati. ‘‘Senānigāmo’’tipi pāṭho, senāni nāma sujātāya pitā, tassa gāmoti attho. Tenupasaṅkamissāmīti nāhaṃ tumhe uyyojetvā pariveṇādīni kāretvā upaṭṭhākādīhi paricariyamāno viharissāmi, tiṇṇaṃ pana jaṭilānaṃ aḍḍhuḍḍhāni pāṭihāriyasahassāni dassetvā dhammameva desetuṃ upasaṅkamissāmi.
၃၃. မာရော ပာပိမာတိ အတ္တနော ဝိသယံ အတိက္ကမိတုံ ပဋိပန္နေ သတ္တေ မာရေတီတိ မာရော, ပရေ ပာပေ နိယောဇေတိ, သယံ ဝာ ပာပေ နိယုတ္တောတိ ပာပိမာ။ အညာနိပိသ္သ ကဏ္ဟော အဓိပတိ ဝသဝတ္တီ အန္တကော နမုစိ ပမတ္တဗန္ဓူတိအာဒီနိ ဗဟူနိ နာမာနိ, ဣဓ ပန နာမဒ္ဝယမေဝ ဂဟိတံ။ ဥပသင္ကမီတိ ‘‘အယံ သမဏော ဂောတမော မဟာယုဒ္ဓံ ဝိစာရေန္တော ဝိယ ‘မာ ဧကေန ဒ္ဝေ အဂမိတ္ထ, ဓမ္မံ ဒေသေထာ’တိ သဋ္ဌိ ဇနေ ဥယ္ယောဇေတိ, ဣမသ္မိံ ပန ဧကသ္မိမ္ပိ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေ မယ္ဟံ စိတ္တသ္သ သာတံ နတ္ထိ, ဧဝံ ဗဟူသု ဒေသေန္တေသု ကုတော ဘဝိသ္သတိ, ပဋိဗာဟာမိ န’’န္တိ စိန္တေတ္ဝာ ဥပသင္ကမိ။
33.Māro pāpimāti attano visayaṃ atikkamituṃ paṭipanne satte māretīti māro, pare pāpe niyojeti, sayaṃ vā pāpe niyuttoti pāpimā. Aññānipissa kaṇho adhipati vasavattī antako namuci pamattabandhūtiādīni bahūni nāmāni, idha pana nāmadvayameva gahitaṃ. Upasaṅkamīti ‘‘ayaṃ samaṇo gotamo mahāyuddhaṃ vicārento viya ‘mā ekena dve agamittha, dhammaṃ desethā’ti saṭṭhi jane uyyojeti, imasmiṃ pana ekasmimpi dhammaṃ desente mayhaṃ cittassa sātaṃ natthi, evaṃ bahūsu desentesu kuto bhavissati, paṭibāhāmi na’’nti cintetvā upasaṅkami.
သဗ္ဗပာသေဟီတိ သဗ္ဗေဟိ ကိလေသပာသေဟိ။ ယေ ဒိဗ္ဗာ ယေ စ မာနုသာတိ ယေ ဒိဗ္ဗကာမဂုဏသင္ခာတာ မာနုသကကာမဂုဏသင္ခာတာ စ ကိလေသပာသာ နာမ အတ္ထိ, သဗ္ဗေဟိ တေဟိ တ္ဝံ ဗဒ္ဓောတိ ဝဒတိ။ မဟာဗန္ဓနဗဒ္ဓောတိ မဟတာ ကိလေသဗန္ဓနေန ဗဒ္ဓော, မဟတိ ဝာ ဗန္ဓနေ ဗဒ္ဓော, ကိလေသဗန္ဓနသ္သ ဌာနဘူတေ ဘဝစာရကေ ဗဒ္ဓောတိ အတ္ထော။ န မေ သမဏ မောက္ခသီတိ သမဏ တ္ဝံ မမ ဝိသယတော န မုစ္စိသ္သသိ။ ‘‘န မေ သမဏ မောက္ခသီ’’တိ စ ဣဒံ မာရော ‘‘မုတ္တာဟံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗပာသေဟီ’’တိ ဘဂဝတော ဝစနံ အသဒ္ဒဟန္တော ဝဒတိ, သဒ္ဒဟန္တောပိ ဝာ ‘‘ဧဝမယံ ပရေသံ သတ္တာနံ မောက္ခာယ ဥသ္သာဟံ န ကရေယ္ယာ’’တိ သန္တဇ္ဇေန္တော ကောဟညေ ဌတ္ဝာ ဝဒတိ။
Sabbapāsehīti sabbehi kilesapāsehi. Ye dibbā ye ca mānusāti ye dibbakāmaguṇasaṅkhātā mānusakakāmaguṇasaṅkhātā ca kilesapāsā nāma atthi, sabbehi tehi tvaṃ baddhoti vadati. Mahābandhanabaddhoti mahatā kilesabandhanena baddho, mahati vā bandhane baddho, kilesabandhanassa ṭhānabhūte bhavacārake baddhoti attho. Na me samaṇa mokkhasīti samaṇa tvaṃ mama visayato na muccissasi. ‘‘Na me samaṇa mokkhasī’’ti ca idaṃ māro ‘‘muttāhaṃ, bhikkhave, sabbapāsehī’’ti bhagavato vacanaṃ asaddahanto vadati, saddahantopi vā ‘‘evamayaṃ paresaṃ sattānaṃ mokkhāya ussāhaṃ na kareyyā’’ti santajjento kohaññe ṭhatvā vadati.
နိဟတောတိ တ္ဝံ မယာ နိဟတော, နိဗ္ဗိသေဝနဘာဝံ ဂမိတော ပရာဇိတောတိ အတ္ထော။ အန္တလိက္ခေ စရန္တေ ပဉ္စာဘိညေပိ ဗန္ဓတီတိ အန္တလိက္ခစရော။ ရာဂပာသော ဟိ အန္တလိက္ခစရေသုပိ ကိစ္စသာဓနတော ‘‘အန္တလိက္ခစရော’’တိ ဝုစ္စတိ, တေနေဝ နံ မာရောပိ အန္တလိက္ခစရောတိ မညတိ။ မနသိ ဇာတောတိ မာနသော, မနသမ္ပယုတ္တောတိ အတ္ထော။ သေသမေတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝ။
Nihatoti tvaṃ mayā nihato, nibbisevanabhāvaṃ gamito parājitoti attho. Antalikkhe carante pañcābhiññepi bandhatīti antalikkhacaro. Rāgapāso hi antalikkhacaresupi kiccasādhanato ‘‘antalikkhacaro’’ti vuccati, teneva naṃ māropi antalikkhacaroti maññati. Manasi jātoti mānaso, manasampayuttoti attho. Sesamettha uttānatthameva.
မာရကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Mārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi / ၈. မာရကထာ • 8. Mārakathā
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ • Pabbajjākathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဝဏ္ဏနာ • Pabbajjākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၇. ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ • 7. Pabbajjākathā