| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ਮਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Mārakathāvaṇṇanā
੩੨. ਇਦਾਨਿ ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੧੪੧) – ਮੁਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹਂ। ਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਗਮਨਚਾਰਿਕਂ, ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਗਮਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਰਥਾਤਿ ਦਿવਸਂ ਯੋਜਨਪਰਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਚਰਥ। ਮਾ ਏਕੇਨ ਦ੍વੇ ਅਗਮਿਤ੍ਥਾਤਿ ਏਕੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਦ੍વੀਸੁ ਗਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਏਕੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੇਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਭਦ੍ਦਕਂ, ਤਥਾ ਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨੇਸੁ। ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸਨਾਯ ਚ વਸੇਨ ਦੁਬ੍ਬਿਧਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਆਦਿ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਾ ਮਜ੍ਝਂ, ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਸੀਲਸਮਾਧਯੋ વਾ ਆਦਿ, વਿਪਸ੍ਸਨਾਮਗ੍ਗਾ ਮਜ੍ਝਂ, ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਸੀਲਸਮਾਧਿવਿਪਸ੍ਸਨਾ વਾ ਆਦਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਮਜ੍ਝਂ, ਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਦੇਸਨਾਯ ਪਨ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਗਾਥਾਯ ਤਾવ ਪਠਮਪਾਦੋ ਆਦਿ, ਦੁਤਿਯਤਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਂ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਪਞ੍ਚਪਦਛਪ੍ਪਦਾਨਂ ਪਠਮਪਾਦੋ ਆਦਿ, ਅવਸਾਨਪਾਦੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ, ਸੇਸਾ ਮਜ੍ਝਂ। ਏਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਾਨਂ ਆਦਿ, ਇਦਮવੋਚਾਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ, ਸੇਸਂ ਮਜ੍ਝਂ। ਅਨੇਕਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ ਮਜ੍ਝਮੇવ, ਨਿਦਾਨਂ ਆਦਿ, ਇਦਮવੋਚਾਤਿ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਸਾਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਸੇਥ। ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਚੇવ ਪਦੇਹਿ ਚ ਪਰਿਪੂਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਸੇਥ। ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸਕਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਂ ਸਾਸਨਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਪਕਾਸੇਥਾਤਿ ਆવਿ ਕਰੋਥ।
32. Idāni saraṇagamanūpasampadaṃ dassetuṃ ‘‘atha kho bhagavā’’tiādi āraddhaṃ. Tatrāyaṃ anupubbapadavaṇṇanā (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.141) – muttāhanti mutto ahaṃ. Cārikanti anupubbagamanacārikaṃ, gāmanigamarājadhānīsu anukkamena gamanasaṅkhātaṃ cārikanti attho. Carathāti divasaṃ yojanaparamaṃ gacchantā caratha. Mā ekena dve agamitthāti ekena maggena dvīsu gatesu ekasmiṃ dhammaṃ desente ekena tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ hoti, tasmā evamāha. Ādikalyāṇanti ādimhi kalyāṇaṃ sundaraṃ bhaddakaṃ, tathā majjhapariyosānesu. Ādimajjhapariyosānañca nāmetaṃ sāsanassa ca desanāya ca vasena dubbidhaṃ. Tattha sāsanassa sīlaṃ ādi, samathavipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhayo vā ādi, vipassanāmaggā majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Sīlasamādhivipassanā vā ādi, maggo majjhaṃ, phalanibbānāni pariyosānaṃ. Desanāya pana catuppadikagāthāya tāva paṭhamapādo ādi, dutiyatatiyā majjhaṃ, catuttho pariyosānaṃ. Pañcapadachappadānaṃ paṭhamapādo ādi, avasānapādo pariyosānaṃ, sesā majjhaṃ. Ekānusandhikassa suttassa nidānaṃ ādi, idamavocāti pariyosānaṃ, sesaṃ majjhaṃ. Anekānusandhikassa suttassa majjhe bahukampi anusandhi majjhameva, nidānaṃ ādi, idamavocāti pariyosānaṃ. Sātthanti sātthakaṃ katvā desetha. Sabyañjananti byañjanehi ceva padehi ca paripūraṃ katvā desetha. Kevalaparipuṇṇanti sakalaparipuṇṇaṃ. Parisuddhanti nirupakkilesaṃ. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanabrahmacariyaṃ. Pakāsethāti āvi karotha.
ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਜਾਤਿਕਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਕਿਲੇਸਰਜਸਭਾવਾ, ਦੁਕੂਲਸਾਣਿਯਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ વਿਯ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਲਾਭਪਰਿਹਾਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਤੋ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਅਨਧਿਗਤਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਤੋ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸੇਨਾਨਿਗਮੋਤਿ ਸੇਨਾਯ ਨਿਗਮੋ। ਪਠਮਕਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਕਿਰ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸੇਨਾਨਿવੇਸੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਪਦੇਸੋ ‘‘ਸੇਨਾਨਿਗਮੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਸੇਨਾਨਿਗਾਮੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਸੇਨਾਨਿ ਨਾਮ ਸੁਜਾਤਾਯ ਪਿਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਗਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿવੇਣਾਦੀਨਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਦੀਹਿ ਪਰਿਚਰਿਯਮਾਨੋ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਨ ਜਟਿਲਾਨਂ ਅਡ੍ਢੁਡ੍ਢਾਨਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਮੇવ ਦੇਸੇਤੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ।
Apparajakkhajātikāti paññācakkhumhi appakilesarajasabhāvā, dukūlasāṇiyā paṭicchannā viya catuppadikagāthāpariyosāne arahattaṃ pattuṃ samatthā sattā santīti attho. Parihāyantīti alābhaparihāniyā dhammato parihāyanti. Tenevāha ‘‘anadhigataṃ nādhigacchantā visesādhigamato parihāyantī’’ti. Senānigamoti senāya nigamo. Paṭhamakappikānaṃ kira tasmiṃ ṭhāne senāniveso ahosi, tasmā so padeso ‘‘senānigamo’’ti vuccati. ‘‘Senānigāmo’’tipi pāṭho, senāni nāma sujātāya pitā, tassa gāmoti attho. Tenupasaṅkamissāmīti nāhaṃ tumhe uyyojetvā pariveṇādīni kāretvā upaṭṭhākādīhi paricariyamāno viharissāmi, tiṇṇaṃ pana jaṭilānaṃ aḍḍhuḍḍhāni pāṭihāriyasahassāni dassetvā dhammameva desetuṃ upasaṅkamissāmi.
੩੩. ਮਾਰੋ ਪਾਪਿਮਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਤੇ ਮਾਰੇਤੀਤਿ ਮਾਰੋ, ਪਰੇ ਪਾਪੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ, ਸਯਂ વਾ ਪਾਪੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਾਪਿਮਾ। ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿਸ੍ਸ ਕਣ੍ਹੋ ਅਧਿਪਤਿ વਸવਤ੍ਤੀ ਅਨ੍ਤਕੋ ਨਮੁਚਿ ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੂਤਿਆਦੀਨਿ ਬਹੂਨਿ ਨਾਮਾਨਿ, ਇਧ ਪਨ ਨਾਮਦ੍વਯਮੇવ ਗਹਿਤਂ। ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਮਹਾਯੁਦ੍ਧਂ વਿਚਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ‘ਮਾ ਏਕੇਨ ਦ੍વੇ ਅਗਮਿਤ੍ਥ, ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਥਾ’ਤਿ ਸਟ੍ਠਿ ਜਨੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਂ ਬਹੂਸੁ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇਸੁ ਕੁਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਟਿਬਾਹਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ।
33.Māro pāpimāti attano visayaṃ atikkamituṃ paṭipanne satte māretīti māro, pare pāpe niyojeti, sayaṃ vā pāpe niyuttoti pāpimā. Aññānipissa kaṇho adhipati vasavattī antako namuci pamattabandhūtiādīni bahūni nāmāni, idha pana nāmadvayameva gahitaṃ. Upasaṅkamīti ‘‘ayaṃ samaṇo gotamo mahāyuddhaṃ vicārento viya ‘mā ekena dve agamittha, dhammaṃ desethā’ti saṭṭhi jane uyyojeti, imasmiṃ pana ekasmimpi dhammaṃ desente mayhaṃ cittassa sātaṃ natthi, evaṃ bahūsu desentesu kuto bhavissati, paṭibāhāmi na’’nti cintetvā upasaṅkami.
ਸਬ੍ਬਪਾਸੇਹੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਕਿਲੇਸਪਾਸੇਹਿ। ਯੇ ਦਿਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚ ਮਾਨੁਸਾਤਿ ਯੇ ਦਿਬ੍ਬਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਾਨੁਸਕਕਾਮਗੁਣਸਙ੍ਖਾਤਾ ਚ ਕਿਲੇਸਪਾਸਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਤੇਹਿ ਤ੍વਂ ਬਦ੍ਧੋਤਿ વਦਤਿ। ਮਹਾਬਨ੍ਧਨਬਦ੍ਧੋਤਿ ਮਹਤਾ ਕਿਲੇਸਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਦ੍ਧੋ, ਮਹਤਿ વਾ ਬਨ੍ਧਨੇ ਬਦ੍ਧੋ, ਕਿਲੇਸਬਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਠਾਨਭੂਤੇ ਭવਚਾਰਕੇ ਬਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਮੇ ਸਮਣ ਮੋਕ੍ਖਸੀਤਿ ਸਮਣ ਤ੍વਂ ਮਮ વਿਸਯਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਸਿ। ‘‘ਨ ਮੇ ਸਮਣ ਮੋਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਮਾਰੋ ‘‘ਮੁਤ੍ਤਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਪਾਸੇਹੀ’’ਤਿ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਅਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੋ વਦਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੋਪਿ વਾ ‘‘ਏવਮਯਂ ਪਰੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮੋਕ੍ਖਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਕੋਹਞ੍ਞੇ ਠਤ੍વਾ વਦਤਿ।
Sabbapāsehīti sabbehi kilesapāsehi. Ye dibbā ye ca mānusāti ye dibbakāmaguṇasaṅkhātā mānusakakāmaguṇasaṅkhātā ca kilesapāsā nāma atthi, sabbehi tehi tvaṃ baddhoti vadati. Mahābandhanabaddhoti mahatā kilesabandhanena baddho, mahati vā bandhane baddho, kilesabandhanassa ṭhānabhūte bhavacārake baddhoti attho. Na me samaṇa mokkhasīti samaṇa tvaṃ mama visayato na muccissasi. ‘‘Na me samaṇa mokkhasī’’ti ca idaṃ māro ‘‘muttāhaṃ, bhikkhave, sabbapāsehī’’ti bhagavato vacanaṃ asaddahanto vadati, saddahantopi vā ‘‘evamayaṃ paresaṃ sattānaṃ mokkhāya ussāhaṃ na kareyyā’’ti santajjento kohaññe ṭhatvā vadati.
ਨਿਹਤੋਤਿ ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਨਿਹਤੋ, ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਭਾવਂ ਗਮਿਤੋ ਪਰਾਜਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਚਰਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞੇਪਿ ਬਨ੍ਧਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ। ਰਾਗਪਾਸੋ ਹਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੇਸੁਪਿ ਕਿਚ੍ਚਸਾਧਨਤੋ ‘‘ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤੇਨੇવ ਨਂ ਮਾਰੋਪਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਚਰੋਤਿ ਮਞ੍ਞਤਿ। ਮਨਸਿ ਜਾਤੋਤਿ ਮਾਨਸੋ, ਮਨਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
Nihatoti tvaṃ mayā nihato, nibbisevanabhāvaṃ gamito parājitoti attho. Antalikkhe carante pañcābhiññepi bandhatīti antalikkhacaro. Rāgapāso hi antalikkhacaresupi kiccasādhanato ‘‘antalikkhacaro’’ti vuccati, teneva naṃ māropi antalikkhacaroti maññati. Manasi jātoti mānaso, manasampayuttoti attho. Sesamettha uttānatthameva.
ਮਾਰਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੮. ਮਾਰਕਥਾ • 8. Mārakathā
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾ • Pabbajjākathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Pabbajjākathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੭. ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਥਾ • 7. Pabbajjākathā
