Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၅. မာတင္ဂပုတ္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    5. Mātaṅgaputtattheragāthāvaṇṇanā

    အတိသီတန္တိ အာယသ္မတော မာတင္ဂပုတ္တတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယံ ကိရ ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဟိမဝန္တသမီပေ မဟတော ဇာတသ္သရသ္သ ဟေဋ္ဌာ မဟတိ နာဂဘဝနေ မဟာနုဘာဝော နာဂရာဇာ ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တော ဧကဒိဝသံ နာဂဘဝနတော နိက္ခမိတ္ဝာ ဝိစရန္တော သတ္ထာရံ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော အတ္တနော သီသမဏိနာ ပူဇံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ကောသလရဋ္ဌေ မာတင္ဂသ္သ နာမ ကုဋုမ္ဗိကသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တော မာတင္ဂပုတ္တောတ္ဝေဝ ပညာယိတ္ထ။ သော ဝိညုတံ ပတ္တော အလသဇာတိကော ဟုတ္ဝာ ကိဉ္စိ ကမ္မံ အကရောန္တော ဉာတကေဟိ အညေဟိ စ ဂရဟိတော ‘‘သုခဇီဝိနော ဣမေ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ’’တိ သုခဇီဝိတံ အာကင္ခန္တော ဘိက္ခူဟိ ကတပရိစယော ဟုတ္ဝာ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဓမ္မံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အညေ ဘိက္ခူ ဣဒ္ဓိမန္တေ ဒိသ္ဝာ ဣဒ္ဓိဗလံ ပတ္ထေတ္ဝာ သတ္ထု သန္တိကေ ကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ ဘာဝနံ အနုယုဉ္ဇန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၄၈.၈-၂၉) –

    Atisītanti āyasmato mātaṅgaputtattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle himavantasamīpe mahato jātassarassa heṭṭhā mahati nāgabhavane mahānubhāvo nāgarājā hutvā nibbatto ekadivasaṃ nāgabhavanato nikkhamitvā vicaranto satthāraṃ ākāsena gacchantaṃ disvā pasannamānaso attano sīsamaṇinā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kosalaraṭṭhe mātaṅgassa nāma kuṭumbikassa putto hutvā nibbatto mātaṅgaputtotveva paññāyittha. So viññutaṃ patto alasajātiko hutvā kiñci kammaṃ akaronto ñātakehi aññehi ca garahito ‘‘sukhajīvino ime samaṇā sakyaputtiyā’’ti sukhajīvitaṃ ākaṅkhanto bhikkhūhi kataparicayo hutvā satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā aññe bhikkhū iddhimante disvā iddhibalaṃ patthetvā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā bhāvanaṃ anuyuñjanto chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.8-29) –

    ‘‘ပဒုမုတ္တရော နာမ ဇိနော၊ သဗ္ဗဓမ္မာန ပာရဂူ။

    ‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;

    ဝိဝေကကာမော သမ္ဗုဒ္ဓော၊ ဂစ္ဆတေ အနိလဉ္ဇသေ။

    Vivekakāmo sambuddho, gacchate anilañjase.

    ‘‘အဝိဒူရေ ဟိမဝန္တသ္သ၊ မဟာဇာတသ္သရော အဟု။

    ‘‘Avidūre himavantassa, mahājātassaro ahu;

    တတ္ထ မေ ဘဝနံ အာသိ၊ ပုညကမ္မေန သံယုတံ။

    Tattha me bhavanaṃ āsi, puññakammena saṃyutaṃ.

    ‘‘ဘဝနာ အဘိနိက္ခမ္မ၊ အဒ္ဒသံ လောကနာယကံ။

    ‘‘Bhavanā abhinikkhamma, addasaṃ lokanāyakaṃ;

    ဣန္ဒီဝရံဝ ဇလိတံ၊ အာဒိတ္တံဝ ဟုတာသနံ။

    Indīvaraṃva jalitaṃ, ādittaṃva hutāsanaṃ.

    ‘‘ဝိစိနံ နဒ္ဒသံ ပုပ္ဖံ၊ ပူဇယိသ္သန္တိ နာယကံ။

    ‘‘Vicinaṃ naddasaṃ pupphaṃ, pūjayissanti nāyakaṃ;

    သကံ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ၊ အဝန္ဒိံ သတ္ထုနော အဟံ။

    Sakaṃ cittaṃ pasādetvā, avandiṃ satthuno ahaṃ.

    ‘‘မမ သီသေ မဏိံ ဂယ္ဟ၊ ပူဇယိံ လောကနာယကံ။

    ‘‘Mama sīse maṇiṃ gayha, pūjayiṃ lokanāyakaṃ;

    ဣမာယ မဏိပူဇာယ၊ ဝိပာကော ဟောတု ဘဒ္ဒကော။

    Imāya maṇipūjāya, vipāko hotu bhaddako.

    ‘‘ပဒုမုတ္တရော လောကဝိဒူ၊ အာဟုတီနံ ပဋိဂ္ဂဟော။

    ‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;

    အန္တလိက္ခေ ဌိတော သတ္ထာ၊ ဣမံ ဂာထံ အဘာသထ။

    Antalikkhe ṭhito satthā, imaṃ gāthaṃ abhāsatha.

    ‘‘သော တေ ဣဇ္ဈတု သင္ကပ္ပော၊ လဘသ္သု ဝိပုလံ သုခံ။

    ‘‘So te ijjhatu saṅkappo, labhassu vipulaṃ sukhaṃ;

    ဣမာယ မဏိပူဇာယ၊ အနုဘောဟိ မဟာယသံ။

    Imāya maṇipūjāya, anubhohi mahāyasaṃ.

    ‘‘ဣဒံ ဝတ္ဝာန ဘဂဝာ၊ ဇလဇုတ္တမနာမကော။

    ‘‘Idaṃ vatvāna bhagavā, jalajuttamanāmako;

    အဂမာသိ ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌော၊ ယတ္ထ စိတ္တံ ပဏီဟိတံ။

    Agamāsi buddhaseṭṭho, yattha cittaṃ paṇīhitaṃ.

    ‘‘သဋ္ဌိကပ္ပာနိ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇမကာရယိံ။

    ‘‘Saṭṭhikappāni devindo, devarajjamakārayiṃ;

    အနေကသတက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ အဟောသဟံ။

    Anekasatakkhattuñca, cakkavattī ahosahaṃ.

    ‘‘ပုဗ္ဗကမ္မံ သရန္တသ္သ၊ ဒေဝဘူတသ္သ မေ သတော။

    ‘‘Pubbakammaṃ sarantassa, devabhūtassa me sato;

    မဏိ နိဗ္ဗတ္တတေ မယ္ဟံ၊ အာလောကကရဏော မမံ။

    Maṇi nibbattate mayhaṃ, ālokakaraṇo mamaṃ.

    ‘‘ဆဠသီတိသဟသ္သာနိ ၊ နာရိယော မေ ပရိဂ္ဂဟာ။

    ‘‘Chaḷasītisahassāni , nāriyo me pariggahā;

    ဝိစိတ္တဝတ္ထာဘရဏာ၊ အာမုက္ကမဏိကုဏ္ဍလာ။

    Vicittavatthābharaṇā, āmukkamaṇikuṇḍalā.

    ‘‘အဠာရပမ္ဟာ ဟသုလာ၊ သုသညာ တနုမဇ္ဈိမာ။

    ‘‘Aḷārapamhā hasulā, susaññā tanumajjhimā;

    ပရိဝာရေန္တိ မံ နိစ္စံ၊ မဏိပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Parivārenti maṃ niccaṃ, maṇipūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘သောဏ္ဏမယာ မဏိမယာ၊ လောဟိတင္ကမယာ တထာ။

    ‘‘Soṇṇamayā maṇimayā, lohitaṅkamayā tathā;

    ဘဏ္ဍာ မေ သုကတာ ဟောန္တိ၊ ယဒိစ္ဆသိ ပိဠန္ဓနာ။

    Bhaṇḍā me sukatā honti, yadicchasi piḷandhanā.

    ‘‘ကူဋာဂာရာ ဂဟာ ရမ္မာ၊ သယနဉ္စ မဟာရဟံ။

    ‘‘Kūṭāgārā gahā rammā, sayanañca mahārahaṃ;

    မမ သင္ကပ္ပမညာယ၊ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ယဒိစ္ဆကံ။

    Mama saṅkappamaññāya, nibbattanti yadicchakaṃ.

    ‘‘လာဘာ တေသံ သုလဒ္ဓဉ္စ၊ ယေ လဘန္တိ ဥပသ္သုတိံ။

    ‘‘Lābhā tesaṃ suladdhañca, ye labhanti upassutiṃ;

    ပုညက္ခေတ္တံ မနုသ္သာနံ၊ ဩသဓံ သဗ္ဗပာဏိနံ။

    Puññakkhettaṃ manussānaṃ, osadhaṃ sabbapāṇinaṃ.

    ‘‘မယ္ဟမ္ပိ သုကတံ ကမ္မံ၊ ယောဟံ အဒက္ခိ နာယကံ။

    ‘‘Mayhampi sukataṃ kammaṃ, yohaṃ adakkhi nāyakaṃ;

    ဝိနိပာတာ ပမုတ္တောမ္ဟိ၊ ပတ္တောမ္ဟိ အစလံ ပဒံ။

    Vinipātā pamuttomhi, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘ယံ ယံ ယောနူပပဇ္ဇာမိ၊ ဒေဝတ္တံ အထ မာနုသံ။

    ‘‘Yaṃ yaṃ yonūpapajjāmi, devattaṃ atha mānusaṃ;

    ဒိဝသဉ္စေဝ ရတ္တိဉ္စ၊ အာလောကော ဟောတိ မေ သဒာ။

    Divasañceva rattiñca, āloko hoti me sadā.

    ‘‘တာယေဝ မဏိပူဇာယ၊ အနုဘောတ္ဝာန သမ္ပဒာ။

    ‘‘Tāyeva maṇipūjāya, anubhotvāna sampadā;

    ဉာဏာလောကော မယာ ဒိဋ္ဌော၊ ပတ္တောမ္ဟိ အစလံ ပဒံ။

    Ñāṇāloko mayā diṭṭho, pattomhi acalaṃ padaṃ.

    ‘‘သတသဟသ္သိတော ကပ္ပေ၊ ယံ မဏိံ အဘိပူဇယိံ။

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ maṇiṃ abhipūjayiṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ မဏိပူဇာယိဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, maṇipūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ဆဠဘိညော ပန ဟုတ္ဝာ ပုဂ္ဂလာဓိဋ္ဌာနဝသေန ကောသဇ္ဇံ ဂရဟန္တော အတ္တနော စ ဝီရိယာရမ္ဘံ ကိတ္တေန္တော –

    Chaḷabhiñño pana hutvā puggalādhiṭṭhānavasena kosajjaṃ garahanto attano ca vīriyārambhaṃ kittento –

    ၂၃၁.

    231.

    ‘‘အတိသီတံ အတိဥဏ္ဟံ၊ အတိသာယမိဒံ အဟု။

    ‘‘Atisītaṃ atiuṇhaṃ, atisāyamidaṃ ahu;

    ဣတိ ဝိသ္သဋ္ဌကမ္မန္တေ၊ ခဏာ အစ္စေန္တိ မာဏဝေ။

    Iti vissaṭṭhakammante, khaṇā accenti māṇave.

    ၂၃၂.

    232.

    ‘‘ယော စ သီတဉ္စ ဥဏ္ဟဉ္စ၊ တိဏာ ဘိယ္ယော န မညတိ။

    ‘‘Yo ca sītañca uṇhañca, tiṇā bhiyyo na maññati;

    ကရံ ပုရိသကိစ္စာနိ၊ သော သုခာ န ဝိဟာယတိ။

    Karaṃ purisakiccāni, so sukhā na vihāyati.

    ၂၃၃.

    233.

    ‘‘ဒဗ္ဗံ ကုသံ ပောဋကိလံ၊ ဥသီရံ မုဉ္ဇပဗ္ဗဇံ။

    ‘‘Dabbaṃ kusaṃ poṭakilaṃ, usīraṃ muñjapabbajaṃ;

    ဥရသာ ပနုဒိသ္သာမိ၊ ဝိဝေကမနုဗ္ရူဟယ’’န္တိ။ – ဂာထာတ္တယမာဟ။

    Urasā panudissāmi, vivekamanubrūhaya’’nti. – gāthāttayamāha;

    တတ္ထ အတိသီတန္တိ ဟိမပာတဝဒ္ဒလာဒိနာ အတိဝိယ သီတံ, ဣဒံ အဟူတိ အာနေတ္ဝာ သမ္ဗန္ဓော။ အတိဥဏ္ဟန္တိ ဓမ္မပရိတာပာဒိနာ အတိဝိယ ဥဏ္ဟံ, ဥဘယေနပိ ဥတုဝသေန ကောသဇ္ဇဝတ္ထုမာဟ။ အတိသာယန္တိ ဒိဝသသ္သ ပရိဏတိယာ အတိသာယံ, သာယဂ္ဂဟဏေနေဝ စေတ္ထ ပာတောပိ သင္ဂယ္ဟတိ , တဒုဘယေန ကာလဝသေန ကောသဇ္ဇဝတ္ထုမာဟ။ ဣတီတိ ဣမိနာ ပကာရေန။ ဧတေန ‘‘ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနာ ကမ္မံ ကတ္တဗ္ဗံ ဟောတီ’’တိအာဒိနာ (အ. နိ. ၈.၈၀; ဒီ. နိ. ၃.၃၃၄) ဝုတ္တံ ကောသဇ္ဇဝတ္ထုံ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဝိသ္သဋ္ဌကမ္မန္တေတိ ပရိစ္စတ္တယောဂကမ္မန္တေ။ ခဏာတိ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒာဒယော ဗ္ရဟ္မစရိယဝာသသ္သ ဩကာသာ။ အစ္စေန္တီတိ အတိက္ကမန္တိ။ မာဏဝေတိ သတ္တေ။ တိဏာ ဘိယ္ယော န မညတီတိ တိဏတော ဥပရိ န မညတိ, တိဏံ ဝိယ မညတိ, သီတုဏ္ဟာနိ အဘိဘဝိတ္ဝာ အတ္တနာ ကတ္တဗ္ဗံ ကရောတိ။ ကရန္တိ ကရောန္တော။ ပုရိသကိစ္စာနီတိ ဝီရပုရိသေန ကတ္တဗ္ဗာနိ အတ္တဟိတပရဟိတာနိ။ သုခာတိ သုခတော, နိဗ္ဗာနသုခတောတိ အဓိပ္ပာယော။ တတိယဂာထာယ အတ္ထော ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တောယေဝ။

    Tattha atisītanti himapātavaddalādinā ativiya sītaṃ, idaṃ ahūti ānetvā sambandho. Atiuṇhanti dhammaparitāpādinā ativiya uṇhaṃ, ubhayenapi utuvasena kosajjavatthumāha. Atisāyanti divasassa pariṇatiyā atisāyaṃ, sāyaggahaṇeneva cettha pātopi saṅgayhati , tadubhayena kālavasena kosajjavatthumāha. Itīti iminā pakārena. Etena ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhunā kammaṃ kattabbaṃ hotī’’tiādinā (a. ni. 8.80; dī. ni. 3.334) vuttaṃ kosajjavatthuṃ saṅgaṇhāti. Vissaṭṭhakammanteti pariccattayogakammante. Khaṇāti buddhuppādādayo brahmacariyavāsassa okāsā. Accentīti atikkamanti. Māṇaveti satte. Tiṇā bhiyyo na maññatīti tiṇato upari na maññati, tiṇaṃ viya maññati, sītuṇhāni abhibhavitvā attanā kattabbaṃ karoti. Karanti karonto. Purisakiccānīti vīrapurisena kattabbāni attahitaparahitāni. Sukhāti sukhato, nibbānasukhatoti adhippāyo. Tatiyagāthāya attho heṭṭhā vuttoyeva.

    မာတင္ဂပုတ္တတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Mātaṅgaputtattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၅. မာတင္ဂပုတ္တတ္ထေရဂာထာ • 5. Mātaṅgaputtattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact