| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಮತಸನ್ತಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Matasantakakathāvaṇṇanā
೩೬೯. ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸಾತಿ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಮಿಂ ಕಾಲಂಕತೇ। ತತ್ಥ ‘‘ಪತ್ತಚೀವರೇ’’ತಿ ಪಧಾನಪರಿಕ್ಖಾರದಸ್ಸನಮುಖೇನ ಸಬ್ಬಪರಿಕ್ಖಾರನಿದಸ್ಸನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಧಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಞ್ಚೇತಂ ಹೋತಿ, ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯಮೇವ ಮತತ್ತಾತಿ ಏಕೇ। ನೋತಿ ತಕ್ಕೋ ಪತ್ತಚತುಕ್ಕೇ ಸಬ್ಬಥಾ ಅಕಪ್ಪಿಯಪತ್ತನಯವಿರೋಧತೋ। ಅಧಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಸೇನಾಸನೇ ಚ ವಸತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಆವಾಸೇ ದ್ವೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವಸನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಚೇಕೋ ಕಾಲಂಕತೋ, ಇತರೋ ತಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಅಪಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸಙ್ಘಸನ್ತಕಂ ಗಹಿತಂ ಹೋತಿ, ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಅನಾವಾಸೇ ಗಣ್ಹಾತಿ, ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸಾಮಿಕಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ। ಮರಣಸಮಯೇ ವತ್ತುಂ ಅಸಹನ್ತೋ ಚೇ ಚಿತ್ತೇನೇವ ದೇತಿ, ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ಸಙ್ಘೋವ ತಸ್ಸ ಸಾಮೀ। ಪರೋ ವಾ ಅವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ಸಯಮೇವ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಗಹಣಂ ನ ರುಹತಿ, ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಚೇ, ಭಣ್ಡಗ್ಘೇನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ತಸ್ಸ ಚ ಆವಾಸಗತಸ್ಸ ಕೋ ಸಾಮೀ। ‘‘ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಚನತೋ ಸಙ್ಘೇನ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಸೋ ವಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಏಕೇ। ಜೀವಮಾನಕಾಲೇ ಗಹಿತತ್ತಾ ನ ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀತಿ ಏಕೇ। ಸಾಮಿಕೋ ಚೇ ಸಯಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತುಂ ಲಭತಿ, ಸಙ್ಘೋಪಿ ಲಭತಿ ಸಾಮಿಠಾನೇ ಠಿತತ್ತಾತಿ ಇತರೇ, ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
369.Bhikkhussāti bhikkhusmiṃ kālaṃkate. Tattha ‘‘pattacīvare’’ti padhānaparikkhāradassanamukhena sabbaparikkhāranidassananti veditabbaṃ. Adhammena uppannañcetaṃ hoti, saṅghassa kappiyameva matattāti eke. Noti takko pattacatukke sabbathā akappiyapattanayavirodhato. Adhammena uppannasenāsane ca vasato anāpatti. Aññatarasmiṃ āvāse dve bhikkhū vasanti, tattha ceko kālaṃkato, itaro tassa parikkhāraṃ apāpetvā taṃ theyyacittena gaṇhāti, saṅghasantakaṃ gahitaṃ hoti, bhaṇḍagghena kāretabbo. Anāvāse gaṇhāti, na kāretabbo assāmikassa gahitattā. Maraṇasamaye vattuṃ asahanto ce citteneva deti, puññaṃ pasavati, saṅghova tassa sāmī. Paro vā avissāsiko sayameva gaṇhāti, gahaṇaṃ na ruhati, theyyacittena ce, bhaṇḍagghena kāretabbo. Tassa ca āvāsagatassa ko sāmī. ‘‘Saṅgho sāmī’’ti vacanato saṅghena balakkārena so vāretabboti eke. Jīvamānakāle gahitattā na saṅgho sāmīti eke. Sāmiko ce sayaṃ passitvā acchindituṃ labhati, saṅghopi labhati sāmiṭhāne ṭhitattāti itare, vicāretvā gahetabbaṃ.
ಮತಕಸ್ಸ ಹಿರಞ್ಞಾದಿಅಕಪ್ಪಿಯಭಣ್ಡಂ ಹೋತಿ। ಉಗ್ಗಹಿತಞ್ಚೇತಂ ಹೋತಿ, ಉಗ್ಗಹಿತೇ ವುತ್ತನಯೇನ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಚೇ, ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೋ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ। ದಾಸೋ ಚೇ ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ, ನ ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ, ಆರಾಮಿಕೋ ಚೇ, ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ। ಗಾವೀಮಹಿಂಸೀಆದಯೋ ಹೋನ್ತಿ, ಆವಾಸಗತಾನಂ ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ, ಅನಾವಾಸಗತಾನಂ ನ ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ। ಸಙ್ಘೋ ಚೇ ಆವಾಸಂ ಆನೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಸಮೀಪೇ ಬಹಿಸೀಮಾಯ ಠಪೇತಿ, ಕಾರಕಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ, ತಥಾ ಆರಾಮಿಕೇ। ಮತಕಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖಾರೋ ನಿಕ್ಖೇಪವಸೇನ ಠಪಿತೋ ಹೋತಿ, ಏಸೋವ ಸಾಮೀ। ಮಹಗ್ಘೋ ಚೇ ಹೋತಿ, ಸೇಸಸ್ಸ ಸಙ್ಘೋ ಸಾಮೀ। ‘‘ಕೇನಚಿ ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕೇನಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಕ್ಕಮೋ ಏತೇನ ದಸ್ಸಿತೋ। ಪುನ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನಂ ಬಹುಭಾವೇ ಸತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ದಾತಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೇನ ಭಗವತಾ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯಂ ‘‘ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕಾನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾಮಣೇರವಾರೇ ‘‘ಚೀವರ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ। ‘‘ಇಮಂ ತುಯ್ಹಂ ದೇಮಿ ದದಾಮಿ ದಜ್ಜಾಮಿ ಓಣೋಜೇಮಿ ಪರಿಚ್ಚಜಾಮಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಾಮಿ ನಿಸ್ಸಜ್ಜಾಮೀ’ತಿ ವಾ ‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮಸ್ಸ ದೇಮಿ…ಪೇ॰… ನಿಸ್ಸಜ್ಜಾಮೀ’ತಿ ವಾ ವದತಿ, ‘ಸಮ್ಮುಖಾ ವಾ ಪರಮ್ಮುಖಾ ವಾ ವುತ್ತೇ ದಿನ್ನಂಯೇವ ಹೋತೀ’ತಿ ದಾನಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಚ ‘ತುಯ್ಹಂ ಗಣ್ಹಾಹೀ’ತಿ ವುತ್ತೇ ‘ಮಯ್ಹಂ ಗಣ್ಹಾಮೀ’ತಿ ವದತಿ, ‘ಸುದಿನ್ನಂ ಸುಗ್ಗಹಿತಞ್ಚಾ’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೪೬೯) ಗಹಣಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಚ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘ಮಮ ಸನ್ತಕಂ ತವ ಚ ಮಮ ಚ ಹೋತೂ’ತಿ ಏವಮಾದಿವಚನೇನ ಸಮಾನಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಆಚರಿಯಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ।
Matakassa hiraññādiakappiyabhaṇḍaṃ hoti. Uggahitañcetaṃ hoti, uggahite vuttanayena paṭipajjitabbaṃ. Dhammena uppannaṃ ce, kappiyakārako ācikkhitabbo. Dāso ce gahito hoti, na saṅgho sāmī, ārāmiko ce, saṅgho sāmī. Gāvīmahiṃsīādayo honti, āvāsagatānaṃ saṅgho sāmī, anāvāsagatānaṃ na saṅgho sāmī. Saṅgho ce āvāsaṃ ānetvā attano santakaṃ katvā pacchā samīpe bahisīmāya ṭhapeti, kārakasaṅgho sāmī, tathā ārāmike. Matakassa parikkhāro nikkhepavasena ṭhapito hoti, esova sāmī. Mahaggho ce hoti, sesassa saṅgho sāmī. ‘‘Kenaci gilānupaṭṭhākenā’’ti vattabbakkamo etena dassito. Puna upaṭṭhākānaṃ bahubhāve sati sabbesaṃ dātabbakammaṃ dassentena bhagavatā kammavācāyaṃ ‘‘gilānupaṭṭhākāna’’nti vuttaṃ. Sāmaṇeravāre ‘‘cīvara’’nti pāṭho. ‘‘Imaṃ tuyhaṃ demi dadāmi dajjāmi oṇojemi pariccajāmi vissajjāmi nissajjāmī’ti vā ‘itthannāmassa demi…pe… nissajjāmī’ti vā vadati, ‘sammukhā vā parammukhā vā vutte dinnaṃyeva hotī’ti dānalakkhaṇassa ca ‘tuyhaṃ gaṇhāhī’ti vutte ‘mayhaṃ gaṇhāmī’ti vadati, ‘sudinnaṃ suggahitañcā’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) gahaṇalakkhaṇassa ca vuttattā ‘mama santakaṃ tava ca mama ca hotū’ti evamādivacanena samānaparikkhāraṃ kātuṃ vaṭṭatīti ācariyā’’ti likhitaṃ.
ಅನುಗಣ್ಠಿಪದೇ ಪನ ಅತೀವ ಪಪಞ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ಪುನ ‘‘ಇದಮೇತ್ಥ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ – ಸಚೇಸಮ್ಬಹುಲಾ, ದ್ವೇ ವಾ ಸಮಾನಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಕತ್ತುಕಾಮಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಸಬ್ಬೇ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಂ ವತ್ತಮಾನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಪೇಸಲಸ್ಸ ಏಕಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತಿ, ಸೋ ಪುನ ತೇಸಮೇವ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ತೇ ಸಮಾನಪರಿಕ್ಖಾರಿಕಾ ಹೋನ್ತೀತಿ। ಇದಂ ಸಮಾನಪರಿಕ್ಖಾರಲಕ್ಖಣಂ ಪಾಳಿಆದೀಸು ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇಯೇವ ಪತನತೋ ಅಚಲಪ್ಪತ್ತಂ ಹೋತಿ, ತಥಾಪಿ ಪೋರಾಣವಿಧಿಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ವತ್ತನತೋ ಪಟಿಸೇಧೇತಬ್ಬೋ, ಆಚರಿಯಾನಂ ಮತಾನುಸಾರೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕಾತುಕಾಮೇನಾತಿ ಅಪರೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ‘‘ವಸ್ಸಂವುತ್ಥಸಾಮಣೇರೋ ಪಞ್ಚಸು ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಏಕಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುನ ಗಹಿತೋ ಲಾಭಂ ನ ಲಭತಿ, ಅನ್ತಿಮವತ್ಥುಂ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
Anugaṇṭhipade pana atīva papañcaṃ katvā puna ‘‘idamettha ācariyānaṃ sanniṭṭhānaṃ – sacesambahulā, dve vā samānaparikkhāraṃ kattukāmā honti, te sabbe attano santakaṃ vattamānaṃ uppajjanakena saddhiṃ pesalassa ekassa pariccajanti, so puna tesameva pariccajati, ettāvatā te samānaparikkhārikā hontīti. Idaṃ samānaparikkhāralakkhaṇaṃ pāḷiādīsu vuttalakkhaṇeyeva patanato acalappattaṃ hoti, tathāpi porāṇavidhiṃ ajjhottharitvā vattanato paṭisedhetabbo, ācariyānaṃ matānusārena kātabbaṃ kātukāmenāti apare’’ti vuttaṃ, ‘‘vassaṃvutthasāmaṇero pañcasu sikkhāpadesu ekaṃ atikkamitvā puna gahito lābhaṃ na labhati, antimavatthuṃ ajjhāpanno nāma hotī’’ti vadanti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೨೨೫. ಮತಸನ್ತಕಕಥಾ • 225. Matasantakakathā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಮತಸನ್ತಕಕಥಾ • Matasantakakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಮತಸನ್ತಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Matasantakakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಮತಸನ್ತಕಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Matasantakakathādivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೨೨೫. ಮತಸನ್ತಕಕಥಾ • 225. Matasantakakathā
