| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
මතසන්‌තකකථාවණ්‌ණනා
Matasantakakathāvaṇṇanā
369. භික්‌ඛුස්‌සාති භික්‌ඛුස්‌මිං කාලංකතෙ. තත්‌ථ ‘‘පත්‌තචීවරෙ’’ති පධානපරික්‌ඛාරදස්‌සනමුඛෙන සබ්‌බපරික්‌ඛාරනිදස්‌සනන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. අධම්‌මෙන උප්‌පන්‌නඤ්‌චෙතං හොති, සඞ්‌ඝස්‌ස කප්‌පියමෙව මතත්‌තාති එකෙ. නොති තක්‌කො පත්‌තචතුක්‌කෙ සබ්‌බථා අකප්‌පියපත්‌තනයවිරොධතො. අධම්‌මෙන උප්‌පන්‌නසෙනාසනෙ ච වසතො අනාපත්‌ති. අඤ්‌ඤතරස්‌මිං ආවාසෙ ද්‌වෙ භික්‌ඛූ වසන්‌ති, තත්‌ථ චෙකො කාලංකතො, ඉතරො තස්‌ස පරික්‌ඛාරං අපාපෙත්‌වා තං ථෙය්‍යචිත්‌තෙන ගණ්‌හාති, සඞ්‌ඝසන්‌තකං ගහිතං හොති, භණ්‌ඩග්‌ඝෙන කාරෙතබ්‌බො. අනාවාසෙ ගණ්‌හාති, න කාරෙතබ්‌බො අස්‌සාමිකස්‌ස ගහිතත්‌තා. මරණසමයෙ වත්‌තුං අසහන්‌තො චෙ චිත්‌තෙනෙව දෙති, පුඤ්‌ඤං පසවති, සඞ්‌ඝොව තස්‌ස සාමී. පරො වා අවිස්‌සාසිකො සයමෙව ගණ්‌හාති, ගහණං න රුහති, ථෙය්‍යචිත්‌තෙන චෙ, භණ්‌ඩග්‌ඝෙන කාරෙතබ්‌බො. තස්‌ස ච ආවාසගතස්‌ස කො සාමී. ‘‘සඞ්‌ඝො සාමී’’ති වචනතො සඞ්‌ඝෙන බලක්‌කාරෙන සො වාරෙතබ්‌බොති එකෙ. ජීවමානකාලෙ ගහිතත්‌තා න සඞ්‌ඝො සාමීති එකෙ. සාමිකො චෙ සයං පස්‌සිත්‌වා අච්‌ඡින්‌දිතුං ලභති, සඞ්‌ඝොපි ලභති සාමිඨානෙ ඨිතත්‌තාති ඉතරෙ, විචාරෙත්‌වා ගහෙතබ්‌බං.
369.Bhikkhussāti bhikkhusmiṃ kālaṃkate. Tattha ‘‘pattacīvare’’ti padhānaparikkhāradassanamukhena sabbaparikkhāranidassananti veditabbaṃ. Adhammena uppannañcetaṃ hoti, saṅghassa kappiyameva matattāti eke. Noti takko pattacatukke sabbathā akappiyapattanayavirodhato. Adhammena uppannasenāsane ca vasato anāpatti. Aññatarasmiṃ āvāse dve bhikkhū vasanti, tattha ceko kālaṃkato, itaro tassa parikkhāraṃ apāpetvā taṃ theyyacittena gaṇhāti, saṅghasantakaṃ gahitaṃ hoti, bhaṇḍagghena kāretabbo. Anāvāse gaṇhāti, na kāretabbo assāmikassa gahitattā. Maraṇasamaye vattuṃ asahanto ce citteneva deti, puññaṃ pasavati, saṅghova tassa sāmī. Paro vā avissāsiko sayameva gaṇhāti, gahaṇaṃ na ruhati, theyyacittena ce, bhaṇḍagghena kāretabbo. Tassa ca āvāsagatassa ko sāmī. ‘‘Saṅgho sāmī’’ti vacanato saṅghena balakkārena so vāretabboti eke. Jīvamānakāle gahitattā na saṅgho sāmīti eke. Sāmiko ce sayaṃ passitvā acchindituṃ labhati, saṅghopi labhati sāmiṭhāne ṭhitattāti itare, vicāretvā gahetabbaṃ.
මතකස්‌ස හිරඤ්‌ඤාදිඅකප්‌පියභණ්‌ඩං හොති. උග්‌ගහිතඤ්‌චෙතං හොති, උග්‌ගහිතෙ වුත්‌තනයෙන පටිපජ්‌ජිතබ්‌බං. ධම්‌මෙන උප්‌පන්‌නං චෙ, කප්‌පියකාරකො ආචික්‌ඛිතබ්‌බො. දාසො චෙ ගහිතො හොති, න සඞ්‌ඝො සාමී, ආරාමිකො චෙ, සඞ්‌ඝො සාමී. ගාවීමහිංසීආදයො හොන්‌ති, ආවාසගතානං සඞ්‌ඝො සාමී, අනාවාසගතානං න සඞ්‌ඝො සාමී. සඞ්‌ඝො චෙ ආවාසං ආනෙත්‌වා අත්‌තනො සන්‌තකං කත්‌වා පච්‌ඡා සමීපෙ බහිසීමාය ඨපෙති, කාරකසඞ්‌ඝො සාමී, තථා ආරාමිකෙ. මතකස්‌ස පරික්‌ඛාරො නික්‌ඛෙපවසෙන ඨපිතො හොති, එසොව සාමී. මහග්‌ඝො චෙ හොති, සෙසස්‌ස සඞ්‌ඝො සාමී. ‘‘කෙනචි ගිලානුපට්‌ඨාකෙනා’’ති වත්‌තබ්‌බක්‌කමො එතෙන දස්‌සිතො. පුන උපට්‌ඨාකානං බහුභාවෙ සති සබ්‌බෙසං දාතබ්‌බකම්‌මං දස්‌සෙන්‌තෙන භගවතා කම්‌මවාචායං ‘‘ගිලානුපට්‌ඨාකාන’’න්‌ති වුත්‌තං. සාමණෙරවාරෙ ‘‘චීවර’’න්‌ති පාඨො. ‘‘ඉමං තුය්‌හං දෙමි දදාමි දජ්‌ජාමි ඔණොජෙමි පරිච්‌චජාමි විස්‌සජ්‌ජාමි නිස්‌සජ්‌ජාමී’ති වා ‘ඉත්‌ථන්‌නාමස්‌ස දෙමි…පෙ.… නිස්‌සජ්‌ජාමී’ති වා වදති, ‘සම්‌මුඛා වා පරම්‌මුඛා වා වුත්‌තෙ දින්‌නංයෙව හොතී’ති දානලක්‌ඛණස්‌ස ච ‘තුය්‌හං ගණ්‌හාහී’ති වුත්‌තෙ ‘මය්‌හං ගණ්‌හාමී’ති වදති, ‘සුදින්‌නං සුග්‌ගහිතඤ්‌චා’ති (පාරා. අට්‌ඨ. 2.469) ගහණලක්‌ඛණස්‌ස ච වුත්‌තත්‌තා ‘මම සන්‌තකං තව ච මම ච හොතූ’ති එවමාදිවචනෙන සමානපරික්‌ඛාරං කාතුං වට්‌ටතීති ආචරියා’’ති ලිඛිතං.
Matakassa hiraññādiakappiyabhaṇḍaṃ hoti. Uggahitañcetaṃ hoti, uggahite vuttanayena paṭipajjitabbaṃ. Dhammena uppannaṃ ce, kappiyakārako ācikkhitabbo. Dāso ce gahito hoti, na saṅgho sāmī, ārāmiko ce, saṅgho sāmī. Gāvīmahiṃsīādayo honti, āvāsagatānaṃ saṅgho sāmī, anāvāsagatānaṃ na saṅgho sāmī. Saṅgho ce āvāsaṃ ānetvā attano santakaṃ katvā pacchā samīpe bahisīmāya ṭhapeti, kārakasaṅgho sāmī, tathā ārāmike. Matakassa parikkhāro nikkhepavasena ṭhapito hoti, esova sāmī. Mahaggho ce hoti, sesassa saṅgho sāmī. ‘‘Kenaci gilānupaṭṭhākenā’’ti vattabbakkamo etena dassito. Puna upaṭṭhākānaṃ bahubhāve sati sabbesaṃ dātabbakammaṃ dassentena bhagavatā kammavācāyaṃ ‘‘gilānupaṭṭhākāna’’nti vuttaṃ. Sāmaṇeravāre ‘‘cīvara’’nti pāṭho. ‘‘Imaṃ tuyhaṃ demi dadāmi dajjāmi oṇojemi pariccajāmi vissajjāmi nissajjāmī’ti vā ‘itthannāmassa demi…pe… nissajjāmī’ti vā vadati, ‘sammukhā vā parammukhā vā vutte dinnaṃyeva hotī’ti dānalakkhaṇassa ca ‘tuyhaṃ gaṇhāhī’ti vutte ‘mayhaṃ gaṇhāmī’ti vadati, ‘sudinnaṃ suggahitañcā’ti (pārā. aṭṭha. 2.469) gahaṇalakkhaṇassa ca vuttattā ‘mama santakaṃ tava ca mama ca hotū’ti evamādivacanena samānaparikkhāraṃ kātuṃ vaṭṭatīti ācariyā’’ti likhitaṃ.
අනුගණ්‌ඨිපදෙ පන අතීව පපඤ්‌චං කත්‌වා පුන ‘‘ඉදමෙත්‌ථ ආචරියානං සන්‌නිට්‌ඨානං – සචෙසම්‌බහුලා, ද්‌වෙ වා සමානපරික්‌ඛාරං කත්‌තුකාමා හොන්‌ති, තෙ සබ්‌බෙ අත්‌තනො සන්‌තකං වත්‌තමානං උප්‌පජ්‌ජනකෙන සද්‌ධිං පෙසලස්‌ස එකස්‌ස පරිච්‌චජන්‌ති, සො පුන තෙසමෙව පරිච්‌චජති, එත්‌තාවතා තෙ සමානපරික්‌ඛාරිකා හොන්‌තීති. ඉදං සමානපරික්‌ඛාරලක්‌ඛණං පාළිආදීසු වුත්‌තලක්‌ඛණෙයෙව පතනතො අචලප්‌පත්‌තං හොති, තථාපි පොරාණවිධිං අජ්‌ඣොත්‌ථරිත්‌වා වත්‌තනතො පටිසෙධෙතබ්‌බො, ආචරියානං මතානුසාරෙන කාතබ්‌බං කාතුකාමෙනාති අපරෙ’’ති වුත්‌තං, ‘‘වස්‌සංවුත්‌ථසාමණෙරො පඤ්‌චසු සික්‌ඛාපදෙසු එකං අතික්‌කමිත්‌වා පුන ගහිතො ලාභං න ලභති, අන්‌තිමවත්‌ථුං අජ්‌ඣාපන්‌නො නාම හොතී’’ති වදන්‌ති.
Anugaṇṭhipade pana atīva papañcaṃ katvā puna ‘‘idamettha ācariyānaṃ sanniṭṭhānaṃ – sacesambahulā, dve vā samānaparikkhāraṃ kattukāmā honti, te sabbe attano santakaṃ vattamānaṃ uppajjanakena saddhiṃ pesalassa ekassa pariccajanti, so puna tesameva pariccajati, ettāvatā te samānaparikkhārikā hontīti. Idaṃ samānaparikkhāralakkhaṇaṃ pāḷiādīsu vuttalakkhaṇeyeva patanato acalappattaṃ hoti, tathāpi porāṇavidhiṃ ajjhottharitvā vattanato paṭisedhetabbo, ācariyānaṃ matānusārena kātabbaṃ kātukāmenāti apare’’ti vuttaṃ, ‘‘vassaṃvutthasāmaṇero pañcasu sikkhāpadesu ekaṃ atikkamitvā puna gahito lābhaṃ na labhati, antimavatthuṃ ajjhāpanno nāma hotī’’ti vadanti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 225. මතසන්‌තකකථා • 225. Matasantakakathā
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / මතසන්‌තකකථා • Matasantakakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / මතසන්‌තකකථාවණ්‌ණනා • Matasantakakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / මතසන්‌තකකථාදිවණ්‌ණනා • Matasantakakathādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 225. මතසන්‌තකකථා • 225. Matasantakakathā
