| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
มาติกาวณฺณนา
Mātikāvaṇṇanā
(ข-ช) อิทานิ ‘‘สมาติก’’นฺติ วุตฺตตฺตา มาติกํ ตาว ทเสฺสตุํ ‘‘ปาราชิกา จ จตฺตาโร’’ติอาทิ อารทฺธํฯ สพฺพสิกฺขานํ ปน มูลภูตตฺตา อธิสีลสิกฺขาว ปฐมํ วุตฺตาฯ ‘‘สีเล ปติฎฺฐายา’’ติ (สุํ. นิ. ๑.๑.๒๓, ๑๙๒; เปฎโก. ๒๒; มิ. ป. ๒.๑.๙) หิ วุตฺตํฯ ตตฺราปิ มหาสาวชฺชตฺตา, มูลเจฺฉชฺชวเสน ปวตฺตนโต จ สพฺพปฐมํ ชานิตพฺพาติ ปาราชิกาว ปฐมํ วุตฺตาติฯ อิทานิ ยถานิกฺขิตฺตานิ มาติกาปทานิ ปฎิปาฎิยา วิตฺถาเรตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘ปาราชิกา จ จตฺตาโร’’ติ ปฐมปทํ อุทฺธฎํ, ตสฺสายมโตฺถ – ปาราชิกาติ ปราชิตา ปราชยมาปนฺนา, สิกฺขาปทํ อติกฺกมิตฺวา เตเนว อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา, ตาย วา ปราชยมาปาทิตานเมตํ อธิวจนํ, เต ปน จตฺตาโรติ วุตฺตํ โหติฯ
(Kha-ja) idāni ‘‘samātika’’nti vuttattā mātikaṃ tāva dassetuṃ ‘‘pārājikā ca cattāro’’tiādi āraddhaṃ. Sabbasikkhānaṃ pana mūlabhūtattā adhisīlasikkhāva paṭhamaṃ vuttā. ‘‘Sīle patiṭṭhāyā’’ti (suṃ. ni. 1.1.23, 192; peṭako. 22; mi. pa. 2.1.9) hi vuttaṃ. Tatrāpi mahāsāvajjattā, mūlacchejjavasena pavattanato ca sabbapaṭhamaṃ jānitabbāti pārājikāva paṭhamaṃ vuttāti. Idāni yathānikkhittāni mātikāpadāni paṭipāṭiyā vitthāretvā dassetuṃ ‘‘pārājikā ca cattāro’’ti paṭhamapadaṃ uddhaṭaṃ, tassāyamattho – pārājikāti parājitā parājayamāpannā, sikkhāpadaṃ atikkamitvā teneva āpattiṃ āpajjitvā, tāya vā parājayamāpāditānametaṃ adhivacanaṃ, te pana cattāroti vuttaṃ hoti.
