| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
បុគ្គលបញ្ញត្តិបករណ-មូលដីកា
Puggalapaññattipakaraṇa-mūlaṭīkā
១. មាតិកាវណ្ណនា
1. Mātikāvaṇṇanā
១. ធម្មសង្គហេ តិកទុកវសេន សង្គហិតានំ ធម្មានំ វិភង្គេ ខន្ធាទិវិភាគំ ទស្សេត្វា តថាសង្គហិតវិភត្តានំ ធាតុកថាយ សង្គហាសង្គហាទិប្បភេទំ វត្វា យាយ បញ្ញត្តិយា តេសំ សភាវតោ ឧបាទាយ ច បញ្ញាបនំ ហោតិ, តំ បភេទតោ ទស្សេតុំ ‘‘ឆ បញ្ញត្តិយោ’’តិអាទិនា បុគ្គលបញ្ញត្តិ អារទ្ធា។ តត្ថ យេ ធម្មេ បុព្ពាបរិយភាវេន បវត្តមានេ អសភាវសមូហវសេន ឧបាទាយ ‘‘បុគ្គលោ, ឥត្ថី, បុរិសោ, ទេវោ, មនុស្សោ’’តិអាទិកា បុគ្គលបញ្ញត្តិ ហោតិ, តេសំ អញ្ញេសញ្ច ពាហិររូបនិព្ពានានំ សសភាវសមូហសសភាវភេទវសេន បញ្ញាបនា សភាវបញ្ញត្តីតិ ខន្ធបញ្ញត្តិអាទិកា បញ្ចវិធា វេទិតព្ពា។ តាយ ធម្មសង្គហាទីសុ វិភត្តា សភាវបញ្ញត្តិ សព្ពាបិ សង្គហិតា ហោតិ។ បុគ្គលបញ្ញត្តិ បន អសភាវបញ្ញត្តិ។ តាយ ច សមយវិមុត្តាទិប្បភេទាយ សត្តសន្តានគតេ បរិញ្ញេយ្យាទិសភាវធម្មេ ឧបាទាយ បវត្តិតោ បធានាយ ‘‘វិហារោ មញ្ចោ’’តិអាទិកា ច សព្ពា អសភាវបញ្ញត្តិ សង្គហិតា ហោតិ។
1. Dhammasaṅgahe tikadukavasena saṅgahitānaṃ dhammānaṃ vibhaṅge khandhādivibhāgaṃ dassetvā tathāsaṅgahitavibhattānaṃ dhātukathāya saṅgahāsaṅgahādippabhedaṃ vatvā yāya paññattiyā tesaṃ sabhāvato upādāya ca paññāpanaṃ hoti, taṃ pabhedato dassetuṃ ‘‘cha paññattiyo’’tiādinā puggalapaññatti āraddhā. Tattha ye dhamme pubbāpariyabhāvena pavattamāne asabhāvasamūhavasena upādāya ‘‘puggalo, itthī, puriso, devo, manusso’’tiādikā puggalapaññatti hoti, tesaṃ aññesañca bāhirarūpanibbānānaṃ sasabhāvasamūhasasabhāvabhedavasena paññāpanā sabhāvapaññattīti khandhapaññattiādikā pañcavidhā veditabbā. Tāya dhammasaṅgahādīsu vibhattā sabhāvapaññatti sabbāpi saṅgahitā hoti. Puggalapaññatti pana asabhāvapaññatti. Tāya ca samayavimuttādippabhedāya sattasantānagate pariññeyyādisabhāvadhamme upādāya pavattito padhānāya ‘‘vihāro mañco’’tiādikā ca sabbā asabhāvapaññatti saṅgahitā hoti.
ឯត្តាវតា ច បញ្ញត្តិ នាម វិជ្ជមានបញ្ញត្តិ អវិជ្ជមានបញ្ញត្តិ ច។ តា ឯវ ហិ វោមិស្សា ឥតរា ចតស្សោតិ។ តស្មា តាសំ ទស្សនេន ឥមស្មិំ បករណេ សព្ពា បញ្ញត្តិយោ ទស្សិតាតិ វេទិតព្ពា។ ខន្ធាទិបញ្ញត្តីសុ បន ឆសុ អញ្ញត្ថ អទស្សិតប្បភេទំ ឥធេវ ច ទស្សិតប្បភេទំ បុគ្គលបញ្ញត្តិំ ឧបាទាយ ឥមស្ស បករណស្ស បុគ្គលបញ្ញត្តីតិ នាមំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ យេ ធម្មេ ឥធ បញ្ញបេតុកាមោតិ បញ្ញត្តិយា វត្ថុភាវេន ទស្សេតុកាមោតិ អធិប្បាយោ។ ន ហិ ឯតស្មិំ បករណេ បញ្ញាបនំ ករោតិ, វត្ថូហិ បន បញ្ញត្តិយោ ទស្សេតីតិ។
Ettāvatā ca paññatti nāma vijjamānapaññatti avijjamānapaññatti ca. Tā eva hi vomissā itarā catassoti. Tasmā tāsaṃ dassanena imasmiṃ pakaraṇe sabbā paññattiyo dassitāti veditabbā. Khandhādipaññattīsu pana chasu aññattha adassitappabhedaṃ idheva ca dassitappabhedaṃ puggalapaññattiṃ upādāya imassa pakaraṇassa puggalapaññattīti nāmaṃ vuttanti veditabbaṃ. Ye dhamme idha paññapetukāmoti paññattiyā vatthubhāvena dassetukāmoti adhippāyo. Na hi etasmiṃ pakaraṇe paññāpanaṃ karoti, vatthūhi pana paññattiyo dassetīti.
ខន្ធាតិ បញ្ញាបនាតិ ឥទំ ខន្ធាតិ រូបំ បថវីតិអាទិកា សព្ពាបិ សាមញ្ញប្បភេទបញ្ញាបនា នាម ហោតិ, តំ សន្ធាយ វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។ បញ្ញាបនាតិ ឯតស្ស បន ទស្សនា ឋបនាតិ ឯតេ ទ្វេ អត្ថា, តេសំ បកាសនា និក្ខិបនាតិ។ តត្ថ ‘‘រូបក្ខន្ធោ…បេ.… អញ្ញាតាវិន្ទ្រិយំ សមយវិមុត្តោ’’តិអាទិនា ឥទមេវំនាមកំ ឥទមេវំនាមកន្តិ តំតំកោដ្ឋាសិកករណំ ពោធនមេវ និក្ខិបនា, ន បញ្ញបេតព្ពានំ មញ្ចាទីនំ វិយ ឋានសម្ពន្ធករណំ។ យោ បនាយំ ‘‘នាមបញ្ញត្តិ ហិ ទស្សេតិ ច ឋបេតិ ចា’’តិ កត្តុនិទ្ទេសោ កតោ, សោ ភាវភូតាយ ករណភូតាយ វា នាមបញ្ញត្តិយា តេសំ តេសំ ធម្មានំ ទិដ្ឋតាយ ឋបិតតាយ ច តំនិមិត្តតំ សន្ធាយ កតោតិ វេទិតព្ពោ។
Khandhātipaññāpanāti idaṃ khandhāti rūpaṃ pathavītiādikā sabbāpi sāmaññappabhedapaññāpanā nāma hoti, taṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Paññāpanāti etassa pana dassanā ṭhapanāti ete dve atthā, tesaṃ pakāsanā nikkhipanāti. Tattha ‘‘rūpakkhandho…pe… aññātāvindriyaṃ samayavimutto’’tiādinā idamevaṃnāmakaṃ idamevaṃnāmakanti taṃtaṃkoṭṭhāsikakaraṇaṃ bodhanameva nikkhipanā, na paññapetabbānaṃ mañcādīnaṃ viya ṭhānasambandhakaraṇaṃ. Yo panāyaṃ ‘‘nāmapaññatti hi dasseti ca ṭhapeti cā’’ti kattuniddeso kato, so bhāvabhūtāya karaṇabhūtāya vā nāmapaññattiyā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ diṭṭhatāya ṭhapitatāya ca taṃnimittataṃ sandhāya katoti veditabbo.
វិជ្ជមានបញ្ញត្តីតិអាទិនា វចនេន បាឡិយំ អនាគតតំ សន្ធាយ ‘‘បាឡិមុត្តកេនា’’តិអាទិមាហ។ កុសលាកុសលស្សេវាតិ កុសលាកុសលស្ស វិយ។ វិជ្ជមានស្សាតិ ឯតស្ស អត្ថោ សតោតិ, តស្ស អត្ថោ សម្ភូតស្សាតិ។ វិជ្ជមានស្ស សតោតិ វា វិជ្ជមានភូតស្សាតិ អត្ថោ។ តមេវត្ថំ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘សម្ភូតស្សា’’តិ។ តេន អវិជ្ជមានភាវំ បដិក្ខិបតិ។ តថា អវិជ្ជមានស្សាតិ យថា កុសលាទីនិ អកុសលាទិសភាវតោ, ផស្សាទយោ ច វេទនាទិសភាវតោ វិនិវត្តសភាវានិ វិជ្ជន្តិ, តថា អវិជ្ជមានស្ស យេ ធម្មេ ឧបាទាយ ‘‘ឥត្ថី, បុរិសោ’’តិ ឧបលទ្ធិ ហោតិ, តេ អបនេត្វា តេហិ វិនិវត្តស្ស ឥត្ថិអាទិសភាវស្ស អភាវតោ អសម្ភូតស្សាតិ អត្ថោ។ យំ បនេតស្ស ‘‘តេនាការេន អវិជ្ជមានស្ស អញ្ញេនាការេន វិជ្ជមានស្សា’’តិ អត្ថំ កេចិ វទន្តិ, តត្ថ យំ វត្តព្ពំ, តំ បញ្ញត្តិទុកេ វុត្តមេវ។ អវិជ្ជមានេបិ សភាវេ លោកនិរុត្តិំ អនុគន្ត្វា អនភិនិវេសេន ចិត្តេន ‘‘ឥត្ថី, បុរិសោ’’តិ គហណសព្ភាវា ‘‘លោកនិរុត្តិមត្តសិទ្ធស្សា’’តិ អាហ។ សាភិនិវេសេន បន ចិត្តេន គយ្ហមានំ បញ្ចមសច្ចាទិកំ ន សភាវតោ, នាបិ សង្កេតេន សិទ្ធន្តិ ‘‘សព្ពាការេនបិ អនុបលព្ភនេយ្យ’’ន្តិ វុត្តំ។ តាសុ ឥមស្មិំ…បេ.… លព្ភន្តីតិ ឥមស្មិំ បករណេ សរូបតោ តិស្សន្នំ អាគតតំ សន្ធាយ វុត្តំ។
Vijjamānapaññattītiādinā vacanena pāḷiyaṃ anāgatataṃ sandhāya ‘‘pāḷimuttakenā’’tiādimāha. Kusalākusalassevāti kusalākusalassa viya. Vijjamānassāti etassa attho satoti, tassa attho sambhūtassāti. Vijjamānassa satoti vā vijjamānabhūtassāti attho. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘sambhūtassā’’ti. Tena avijjamānabhāvaṃ paṭikkhipati. Tathā avijjamānassāti yathā kusalādīni akusalādisabhāvato, phassādayo ca vedanādisabhāvato vinivattasabhāvāni vijjanti, tathā avijjamānassa ye dhamme upādāya ‘‘itthī, puriso’’ti upaladdhi hoti, te apanetvā tehi vinivattassa itthiādisabhāvassa abhāvato asambhūtassāti attho. Yaṃ panetassa ‘‘tenākārena avijjamānassa aññenākārena vijjamānassā’’ti atthaṃ keci vadanti, tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ paññattiduke vuttameva. Avijjamānepi sabhāve lokaniruttiṃ anugantvā anabhinivesena cittena ‘‘itthī, puriso’’ti gahaṇasabbhāvā ‘‘lokaniruttimattasiddhassā’’ti āha. Sābhinivesena pana cittena gayhamānaṃ pañcamasaccādikaṃ na sabhāvato, nāpi saṅketena siddhanti ‘‘sabbākārenapianupalabbhaneyya’’nti vuttaṃ. Tāsu imasmiṃ…pe… labbhantīti imasmiṃ pakaraṇe sarūpato tissannaṃ āgatataṃ sandhāya vuttaṃ.
យថាវុត្តស្ស បន អដ្ឋកថានយស្ស អវិរោធេន អាចរិយវាទា យោជេតព្ពា, តស្មា បញ្ញបេតព្ពដ្ឋេន ចេសា បញ្ញត្តីតិ ឯតស្ស សភាវតោ អវិជ្ជមានត្តា បញ្ញបេតព្ពមត្តដ្ឋេន បញ្ញត្តីតិ អត្ថោ។ បញ្ញបេតព្ពម្បិ ហិ សសភាវំ តជ្ជបរមត្ថនាមលាភតោ ន បរតោ លភិតព្ពំ បញ្ញត្តិនាមំ លភតិ, និសភាវំ បន សភាវាភាវតោ ន អត្តនោ សភាវេន នាមំ លភតីតិ។ សត្តោតិអាទិកេន នាមេន បញ្ញបិតព្ពមត្តដ្ឋេន បញ្ញត្តីតិ នាមំ លភតិ, និសភាវា ច សត្តាទយោ។ ន ហិ សសភាវស្ស រូបាទីហិ ឯកត្តេន អញ្ញត្តេន វា អនុបលព្ភសភាវតា អត្ថីតិ។
Yathāvuttassa pana aṭṭhakathānayassa avirodhena ācariyavādā yojetabbā, tasmā paññapetabbaṭṭhena cesā paññattīti etassa sabhāvato avijjamānattā paññapetabbamattaṭṭhena paññattīti attho. Paññapetabbampi hi sasabhāvaṃ tajjaparamatthanāmalābhato na parato labhitabbaṃ paññattināmaṃ labhati, nisabhāvaṃ pana sabhāvābhāvato na attano sabhāvena nāmaṃ labhatīti. Sattotiādikena nāmena paññapitabbamattaṭṭhena paññattīti nāmaṃ labhati, nisabhāvā ca sattādayo. Na hi sasabhāvassa rūpādīhi ekattena aññattena vā anupalabbhasabhāvatā atthīti.
កិរីដំ មកុដំ, តំ អស្ស អត្ថីតិ កិរីដី។ ឯតស្មិញ្ច អាចរិយវាទេ អនូនេន លក្ខណេន ភវិតព្ពន្តិ សព្ពសមោរោធោ កាតព្ពោ។ ទុតិយំ តតិយន្តិ ឯវំបការា ហិ ឧបនិធាបញ្ញត្តិ ឧបនិក្ខិត្តកបញ្ញត្តិ ច សង្ខាតព្ពប្បធានត្តា ឆបិ បញ្ញត្តិយោ ភជតីតិ យុត្តំ វត្តុំ, ឥតរា ច យថាយោគំ តំ តំ បញ្ញត្តិន្តិ។ ទុតិយំ តតិយំ ទ្វេ តីណីតិអាទិ បន សង្ខា នាម កាចិ នត្ថីតិ តាសំ ឧបាទាសន្តតិបញ្ញត្តីនំ អវិជ្ជមានបញ្ញត្តិភាវំ, ឥតរាសញ្ច ឧបនិធាបញ្ញត្តីនំ យថានិទស្សិតានំ អវិជ្ជមានេនអវិជ្ជមានបញ្ញត្តិភាវំ មញ្ញមានោ អាហ ‘‘សេសា អវិជ្ជមានបក្ខញ្ចេវ អវិជ្ជមានេនអវិជ្ជមានបក្ខញ្ច ភជន្តី’’តិ។ ទុតិយំ តតិយំ ទ្វេ តីណីតិអាទីនំ ឧបនិធាឧបនិក្ខិត្តកបញ្ញត្តីនំ អវិជ្ជមានេនអវិជ្ជមានបញ្ញត្តិភាវមេវ មញ្ញតិ។ យញ្ហិ បឋមាទិកំ អបេក្ខិត្វា យស្ស ចេកាទិកស្ស ឧបនិក្ខិបិត្វា បញ្ញាបីយតិ, តញ្ច សង្ខានំ កិញ្ចិ នត្ថីតិ។ តថា សន្តតិបញ្ញត្តិយា ច។ ន ហិ អសីតិ អាសីតិកោ ច វិជ្ជមានោតិ។
Kirīṭaṃ makuṭaṃ, taṃ assa atthīti kirīṭī. Etasmiñca ācariyavāde anūnena lakkhaṇena bhavitabbanti sabbasamorodho kātabbo. Dutiyaṃ tatiyanti evaṃpakārā hi upanidhāpaññatti upanikkhittakapaññatti ca saṅkhātabbappadhānattā chapi paññattiyo bhajatīti yuttaṃ vattuṃ, itarā ca yathāyogaṃ taṃ taṃ paññattinti. Dutiyaṃ tatiyaṃ dve tīṇītiādi pana saṅkhā nāma kāci natthīti tāsaṃ upādāsantatipaññattīnaṃ avijjamānapaññattibhāvaṃ, itarāsañca upanidhāpaññattīnaṃ yathānidassitānaṃ avijjamānenaavijjamānapaññattibhāvaṃ maññamāno āha ‘‘sesā avijjamānapakkhañceva avijjamānenaavijjamānapakkhañca bhajantī’’ti. Dutiyaṃ tatiyaṃ dve tīṇītiādīnaṃ upanidhāupanikkhittakapaññattīnaṃ avijjamānenaavijjamānapaññattibhāvameva maññati. Yañhi paṭhamādikaṃ apekkhitvā yassa cekādikassa upanikkhipitvā paññāpīyati, tañca saṅkhānaṃ kiñci natthīti. Tathā santatipaññattiyā ca. Na hi asīti āsītiko ca vijjamānoti.
ឯកច្ចា ភូមិបញ្ញត្តីតិ កាមាវចរាទិបញ្ញត្តិំ សន្ធាយាហ។ កាមាវចរាទី ហិ សភាវធម្មាតិ អធិប្បាយោ។ កាមោតិ បន ឱកាសេ គហិតេ អវិជ្ជមានេនវិជ្ជមានបញ្ញត្តិ ឯសា ភវិតុំ អរហតិ, កម្មនិព្ពត្តក្ខន្ធេសុ គហិតេសុ វិជ្ជមានេនវិជ្ជមានបញ្ញត្តិ។ យថា បន វចនសង្ខាតាយ វចនសមុដ្ឋាបកចេតនាសង្ខាតាយ វា កិរិយាយ ភាណកោតិ បុគ្គលស្ស បញ្ញត្តិ វិជ្ជមានេនអវិជ្ជមានបញ្ញត្តិបក្ខំ ភជតិ, ឯវំ កិសោ ថូលោតិ រូបាយតនសង្ខាតេន សណ្ឋានេន បុគ្គលាទីនំ បញ្ញាបនា វិជ្ជមានេនអវិជ្ជមានបញ្ញត្តិ ភវិតុំ អរហតិ។ សណ្ឋានន្តិ វា រូបាយតនេ អគ្គហិតេ អវិជ្ជមានេនអវិជ្ជមានបញ្ញត្តិ។ រូបំ ផស្សោតិអាទិកា បន វិជ្ជមានបញ្ញត្តិ រុប្បនាទិកិច្ចវសេន កិច្ចបញ្ញត្តិយំ, បច្ចត្តធម្មនាមវសេន បច្ចត្តបញ្ញត្តិយំ វា អវរោធេតព្ពា។ វិជ្ជមានាវិជ្ជមានបញ្ញត្តីសុ ច វុត្តាសុ តាសំ វោមិស្សតាវសេន បវត្តា ឥតរាបិ វុត្តាយេវ ហោន្តីតិ អយម្បិ អាចរិយវាទោ សព្ពសង្គាហកោតិ ទដ្ឋព្ពោ។
Ekaccā bhūmipaññattīti kāmāvacarādipaññattiṃ sandhāyāha. Kāmāvacarādī hi sabhāvadhammāti adhippāyo. Kāmoti pana okāse gahite avijjamānenavijjamānapaññatti esā bhavituṃ arahati, kammanibbattakkhandhesu gahitesu vijjamānenavijjamānapaññatti. Yathā pana vacanasaṅkhātāya vacanasamuṭṭhāpakacetanāsaṅkhātāya vā kiriyāya bhāṇakoti puggalassa paññatti vijjamānenaavijjamānapaññattipakkhaṃ bhajati, evaṃ kiso thūloti rūpāyatanasaṅkhātena saṇṭhānena puggalādīnaṃ paññāpanā vijjamānenaavijjamānapaññatti bhavituṃ arahati. Saṇṭhānanti vā rūpāyatane aggahite avijjamānenaavijjamānapaññatti. Rūpaṃ phassotiādikā pana vijjamānapaññatti ruppanādikiccavasena kiccapaññattiyaṃ, paccattadhammanāmavasena paccattapaññattiyaṃ vā avarodhetabbā. Vijjamānāvijjamānapaññattīsu ca vuttāsu tāsaṃ vomissatāvasena pavattā itarāpi vuttāyeva hontīti ayampi ācariyavādo sabbasaṅgāhakoti daṭṭhabbo.
២. ‘‘យាវតា បញ្ចក្ខន្ធា’’តិអាទិកស្ស អត្ថំ ទស្សេន្តោ ‘‘យត្តកេន បញ្ញាបនេនា’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ យាវតា បញ្ចក្ខន្ធាតិ យាវតា រូបក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណក្ខន្ធោតិ ខន្ធានំ ខន្ធបញ្ញត្តិ, ឯត្តាវតា ខន្ធានំ ខន្ធបញ្ញត្តិ, ឯវំ បាឡិយោជនំ កត្វា សង្ខេបប្បភេទវសេន អយំ អត្ថោ វុត្តោតិ វេទិតព្ពោ។ ‘‘យាវតា បញ្ចក្ខន្ធា’’តិ, ‘‘ខន្ធានំ ខន្ធបញ្ញត្តី’’តិ ហិ ឥមស្ស អត្ថោ ‘‘យត្តកេន បញ្ញាបនេន សង្ខេបតោ បញ្ចក្ខន្ធាតិ វា’’តិ ឯតេន ទស្សិតោ, ‘‘យាវតា រូបក្ខន្ធោ’’តិអាទិកស្ស បន ‘‘បភេទតោ រូបក្ខន្ធោ’’តិអាទិកេនាតិ។ តត្ថ រូបក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណក្ខន្ធោតិ បភេទនិទស្សនមត្តមេតំ។ តេន អវុត្តោបិ សព្ពោ សង្គហិតោ ហោតីតិ ‘‘តត្រាបិ រូបក្ខន្ធោ កាមាវចរោ’’តិអាទិ វុត្តំ។ អយំ វា ឯត្ថ បាឡិយា អត្ថយោជនា – ‘‘យាវតា’’តិ ឥទំ សព្ពេហិ បទេហិ យោជេត្វា យត្តកា បញ្ចក្ខន្ធា, តត្តកា ខន្ធានំ ខន្ធបញ្ញត្តិ។ យត្តកោ បញ្ចន្នំ ខន្ធានំ តប្បភេទានញ្ច រូបក្ខន្ធាទីនំ បភេទោ, តត្តកោ ខន្ធានំ ខន្ធបញ្ញត្តិយា បភេទោតិ បករណន្តរេ វុត្តេន វត្ថុភេទេន ខន្ធបញ្ញត្តិយា បភេទំ ទស្សេតិ។ ឯស នយោ ‘‘យាវតា អាយតនាន’’ន្តិអាទីសុបិ។
2. ‘‘Yāvatā pañcakkhandhā’’tiādikassa atthaṃ dassento ‘‘yattakena paññāpanenā’’tiādimāha. Tattha yāvatā pañcakkhandhāti yāvatā rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandhoti khandhānaṃ khandhapaññatti, ettāvatā khandhānaṃ khandhapaññatti, evaṃ pāḷiyojanaṃ katvā saṅkhepappabhedavasena ayaṃ attho vuttoti veditabbo. ‘‘Yāvatā pañcakkhandhā’’ti, ‘‘khandhānaṃ khandhapaññattī’’ti hi imassa attho ‘‘yattakena paññāpanena saṅkhepato pañcakkhandhāti vā’’ti etena dassito, ‘‘yāvatā rūpakkhandho’’tiādikassa pana ‘‘pabhedato rūpakkhandho’’tiādikenāti. Tattha rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandhoti pabhedanidassanamattametaṃ. Tena avuttopi sabbo saṅgahito hotīti ‘‘tatrāpi rūpakkhandho kāmāvacaro’’tiādi vuttaṃ. Ayaṃ vā ettha pāḷiyā atthayojanā – ‘‘yāvatā’’ti idaṃ sabbehi padehi yojetvā yattakā pañcakkhandhā, tattakā khandhānaṃ khandhapaññatti. Yattako pañcannaṃ khandhānaṃ tappabhedānañca rūpakkhandhādīnaṃ pabhedo, tattako khandhānaṃ khandhapaññattiyā pabhedoti pakaraṇantare vuttena vatthubhedena khandhapaññattiyā pabhedaṃ dasseti. Esa nayo ‘‘yāvatā āyatanāna’’ntiādīsupi.
៧. ឯកទេសេនេវាតិ ឧទ្ទេសមត្តេនេវាតិ អត្ថោ។
7. Ekadesenevāti uddesamattenevāti attho.
មាតិកាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mātikāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / បុគ្គលបញ្ញត្តិបាឡិ • Puggalapaññattipāḷi / ១. ឯកកឧទ្ទេសោ • 1. Ekakauddeso
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ១. មាតិកាវណ្ណនា • 1. Mātikāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ១. មាតិកាវណ្ណនា • 1. Mātikāvaṇṇanā
