Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-මූලටීකා • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā

    පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තිපකරණ-මූලටීකා

    Puggalapaññattipakaraṇa-mūlaṭīkā

    1. මාතිකාවණ්‌ණනා

    1. Mātikāvaṇṇanā

    1. ධම්‌මසඞ්‌ගහෙ තිකදුකවසෙන සඞ්‌ගහිතානං ධම්‌මානං විභඞ්‌ගෙ ඛන්‌ධාදිවිභාගං දස්‌සෙත්‌වා තථාසඞ්‌ගහිතවිභත්‌තානං ධාතුකථාය සඞ්‌ගහාසඞ්‌ගහාදිප්‌පභෙදං වත්‌වා යාය පඤ්‌ඤත්‌තියා තෙසං සභාවතො උපාදාය ච පඤ්‌ඤාපනං හොති, තං පභෙදතො දස්‌සෙතුං ‘‘ඡ පඤ්‌ඤත්‌තියො’’තිආදිනා පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌ති ආරද්‌ධා. තත්‌ථ යෙ ධම්‌මෙ පුබ්‌බාපරියභාවෙන පවත්‌තමානෙ අසභාවසමූහවසෙන උපාදාය ‘‘පුග්‌ගලො, ඉත්‌ථී, පුරිසො, දෙවො, මනුස්‌සො’’තිආදිකා පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌ති හොති, තෙසං අඤ්‌ඤෙසඤ්‌ච බාහිරරූපනිබ්‌බානානං සසභාවසමූහසසභාවභෙදවසෙන පඤ්‌ඤාපනා සභාවපඤ්‌ඤත්‌තීති ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌තිආදිකා පඤ්‌චවිධා වෙදිතබ්‌බා. තාය ධම්‌මසඞ්‌ගහාදීසු විභත්‌තා සභාවපඤ්‌ඤත්‌ති සබ්‌බාපි සඞ්‌ගහිතා හොති. පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌ති පන අසභාවපඤ්‌ඤත්‌ති. තාය ච සමයවිමුත්‌තාදිප්‌පභෙදාය සත්‌තසන්‌තානගතෙ පරිඤ්‌ඤෙය්‍යාදිසභාවධම්‌මෙ උපාදාය පවත්‌තිතො පධානාය ‘‘විහාරො මඤ්‌චො’’තිආදිකා ච සබ්‌බා අසභාවපඤ්‌ඤත්‌ති සඞ්‌ගහිතා හොති.

    1. Dhammasaṅgahe tikadukavasena saṅgahitānaṃ dhammānaṃ vibhaṅge khandhādivibhāgaṃ dassetvā tathāsaṅgahitavibhattānaṃ dhātukathāya saṅgahāsaṅgahādippabhedaṃ vatvā yāya paññattiyā tesaṃ sabhāvato upādāya ca paññāpanaṃ hoti, taṃ pabhedato dassetuṃ ‘‘cha paññattiyo’’tiādinā puggalapaññatti āraddhā. Tattha ye dhamme pubbāpariyabhāvena pavattamāne asabhāvasamūhavasena upādāya ‘‘puggalo, itthī, puriso, devo, manusso’’tiādikā puggalapaññatti hoti, tesaṃ aññesañca bāhirarūpanibbānānaṃ sasabhāvasamūhasasabhāvabhedavasena paññāpanā sabhāvapaññattīti khandhapaññattiādikā pañcavidhā veditabbā. Tāya dhammasaṅgahādīsu vibhattā sabhāvapaññatti sabbāpi saṅgahitā hoti. Puggalapaññatti pana asabhāvapaññatti. Tāya ca samayavimuttādippabhedāya sattasantānagate pariññeyyādisabhāvadhamme upādāya pavattito padhānāya ‘‘vihāro mañco’’tiādikā ca sabbā asabhāvapaññatti saṅgahitā hoti.

    එත්‌තාවතා ච පඤ්‌ඤත්‌ති නාම විජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති අවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති ච. තා එව හි වොමිස්‌සා ඉතරා චතස්‌සොති. තස්‌මා තාසං දස්‌සනෙන ඉමස්‌මිං පකරණෙ සබ්‌බා පඤ්‌ඤත්‌තියො දස්‌සිතාති වෙදිතබ්‌බා. ඛන්‌ධාදිපඤ්‌ඤත්‌තීසු පන ඡසු අඤ්‌ඤත්‌ථ අදස්‌සිතප්‌පභෙදං ඉධෙව ච දස්‌සිතප්‌පභෙදං පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තිං උපාදාය ඉමස්‌ස පකරණස්‌ස පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තීති නාමං වුත්‌තන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. යෙ ධම්‌මෙ ඉධ පඤ්‌ඤපෙතුකාමොති පඤ්‌ඤත්‌තියා වත්‌ථුභාවෙන දස්‌සෙතුකාමොති අධිප්‌පායො. න හි එතස්‌මිං පකරණෙ පඤ්‌ඤාපනං කරොති, වත්‌ථූහි පන පඤ්‌ඤත්‌තියො දස්‌සෙතීති.

    Ettāvatā ca paññatti nāma vijjamānapaññatti avijjamānapaññatti ca. Tā eva hi vomissā itarā catassoti. Tasmā tāsaṃ dassanena imasmiṃ pakaraṇe sabbā paññattiyo dassitāti veditabbā. Khandhādipaññattīsu pana chasu aññattha adassitappabhedaṃ idheva ca dassitappabhedaṃ puggalapaññattiṃ upādāya imassa pakaraṇassa puggalapaññattīti nāmaṃ vuttanti veditabbaṃ. Ye dhamme idha paññapetukāmoti paññattiyā vatthubhāvena dassetukāmoti adhippāyo. Na hi etasmiṃ pakaraṇe paññāpanaṃ karoti, vatthūhi pana paññattiyo dassetīti.

    ඛන්‌ධාති පඤ්‌ඤාපනාති ඉදං ඛන්‌ධාති රූපං පථවීතිආදිකා සබ්‌බාපි සාමඤ්‌ඤප්‌පභෙදපඤ්‌ඤාපනා නාම හොති, තං සන්‌ධාය වුත්‌තන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. පඤ්‌ඤාපනාති එතස්‌ස පන දස්‌සනා ඨපනාති එතෙ ද්‌වෙ අත්‌ථා, තෙසං පකාසනා නික්‌ඛිපනාති. තත්‌ථ ‘‘රූපක්‌ඛන්‌ධො…පෙ.… අඤ්‌ඤාතාවින්‌ද්‍රියං සමයවිමුත්‌තො’’තිආදිනා ඉදමෙවංනාමකං ඉදමෙවංනාමකන්‌ති තංතංකොට්‌ඨාසිකකරණං බොධනමෙව නික්‌ඛිපනා, න පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බානං මඤ්‌චාදීනං විය ඨානසම්‌බන්‌ධකරණං. යො පනායං ‘‘නාමපඤ්‌ඤත්‌ති හි දස්‌සෙති ච ඨපෙති චා’’ති කත්‌තුනිද්‌දෙසො කතො, සො භාවභූතාය කරණභූතාය වා නාමපඤ්‌ඤත්‌තියා තෙසං තෙසං ධම්‌මානං දිට්‌ඨතාය ඨපිතතාය ච තංනිමිත්‌තතං සන්‌ධාය කතොති වෙදිතබ්‌බො.

    Khandhātipaññāpanāti idaṃ khandhāti rūpaṃ pathavītiādikā sabbāpi sāmaññappabhedapaññāpanā nāma hoti, taṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Paññāpanāti etassa pana dassanā ṭhapanāti ete dve atthā, tesaṃ pakāsanā nikkhipanāti. Tattha ‘‘rūpakkhandho…pe… aññātāvindriyaṃ samayavimutto’’tiādinā idamevaṃnāmakaṃ idamevaṃnāmakanti taṃtaṃkoṭṭhāsikakaraṇaṃ bodhanameva nikkhipanā, na paññapetabbānaṃ mañcādīnaṃ viya ṭhānasambandhakaraṇaṃ. Yo panāyaṃ ‘‘nāmapaññatti hi dasseti ca ṭhapeti cā’’ti kattuniddeso kato, so bhāvabhūtāya karaṇabhūtāya vā nāmapaññattiyā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ diṭṭhatāya ṭhapitatāya ca taṃnimittataṃ sandhāya katoti veditabbo.

    විජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තීතිආදිනා වචනෙන පාළියං අනාගතතං සන්‌ධාය ‘‘පාළිමුත්‌තකෙනා’’තිආදිමාහ. කුසලාකුසලස්‌සෙවාති කුසලාකුසලස්‌ස විය. විජ්‌ජමානස්‌සාති එතස්‌ස අත්‌ථො සතොති, තස්‌ස අත්‌ථො සම්‌භූතස්‌සාති. විජ්‌ජමානස්‌ස සතොති වා විජ්‌ජමානභූතස්‌සාති අත්‌ථො. තමෙවත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘සම්‌භූතස්‌සා’’ති. තෙන අවිජ්‌ජමානභාවං පටික්‌ඛිපති. තථා අවිජ්‌ජමානස්‌සාති යථා කුසලාදීනි අකුසලාදිසභාවතො, ඵස්‌සාදයො ච වෙදනාදිසභාවතො විනිවත්‌තසභාවානි විජ්‌ජන්‌ති, තථා අවිජ්‌ජමානස්‌ස යෙ ධම්‌මෙ උපාදාය ‘‘ඉත්‌ථී, පුරිසො’’ති උපලද්‌ධි හොති, තෙ අපනෙත්‌වා තෙහි විනිවත්‌තස්‌ස ඉත්‌ථිආදිසභාවස්‌ස අභාවතො අසම්‌භූතස්‌සාති අත්‌ථො. යං පනෙතස්‌ස ‘‘තෙනාකාරෙන අවිජ්‌ජමානස්‌ස අඤ්‌ඤෙනාකාරෙන විජ්‌ජමානස්‌සා’’ති අත්‌ථං කෙචි වදන්‌ති, තත්‌ථ යං වත්‌තබ්‌බං, තං පඤ්‌ඤත්‌තිදුකෙ වුත්‌තමෙව. අවිජ්‌ජමානෙපි සභාවෙ ලොකනිරුත්‌තිං අනුගන්‌ත්‌වා අනභිනිවෙසෙන චිත්‌තෙන ‘‘ඉත්‌ථී, පුරිසො’’ති ගහණසබ්‌භාවා ‘‘ලොකනිරුත්‌තිමත්‌තසිද්‌ධස්‌සා’’ති ආහ. සාභිනිවෙසෙන පන චිත්‌තෙන ගය්‌හමානං පඤ්‌චමසච්‌චාදිකං න සභාවතො, නාපි සඞ්‌කෙතෙන සිද්‌ධන්‌ති ‘‘සබ්‌බාකාරෙනපි අනුපලබ්‌භනෙය්‍ය’’න්‌ති වුත්‌තං. තාසු ඉමස්‌මිං…පෙ.… ලබ්‌භන්‌තීති ඉමස්‌මිං පකරණෙ සරූපතො තිස්‌සන්‌නං ආගතතං සන්‌ධාය වුත්‌තං.

    Vijjamānapaññattītiādinā vacanena pāḷiyaṃ anāgatataṃ sandhāya ‘‘pāḷimuttakenā’’tiādimāha. Kusalākusalassevāti kusalākusalassa viya. Vijjamānassāti etassa attho satoti, tassa attho sambhūtassāti. Vijjamānassa satoti vā vijjamānabhūtassāti attho. Tamevatthaṃ dassento āha ‘‘sambhūtassā’’ti. Tena avijjamānabhāvaṃ paṭikkhipati. Tathā avijjamānassāti yathā kusalādīni akusalādisabhāvato, phassādayo ca vedanādisabhāvato vinivattasabhāvāni vijjanti, tathā avijjamānassa ye dhamme upādāya ‘‘itthī, puriso’’ti upaladdhi hoti, te apanetvā tehi vinivattassa itthiādisabhāvassa abhāvato asambhūtassāti attho. Yaṃ panetassa ‘‘tenākārena avijjamānassa aññenākārena vijjamānassā’’ti atthaṃ keci vadanti, tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ paññattiduke vuttameva. Avijjamānepi sabhāve lokaniruttiṃ anugantvā anabhinivesena cittena ‘‘itthī, puriso’’ti gahaṇasabbhāvā ‘‘lokaniruttimattasiddhassā’’ti āha. Sābhinivesena pana cittena gayhamānaṃ pañcamasaccādikaṃ na sabhāvato, nāpi saṅketena siddhanti ‘‘sabbākārenapianupalabbhaneyya’’nti vuttaṃ. Tāsu imasmiṃ…pe… labbhantīti imasmiṃ pakaraṇe sarūpato tissannaṃ āgatataṃ sandhāya vuttaṃ.

    යථාවුත්‌තස්‌ස පන අට්‌ඨකථානයස්‌ස අවිරොධෙන ආචරියවාදා යොජෙතබ්‌බා, තස්‌මා පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බට්‌ඨෙන චෙසා පඤ්‌ඤත්‌තීති එතස්‌ස සභාවතො අවිජ්‌ජමානත්‌තා පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බමත්‌තට්‌ඨෙන පඤ්‌ඤත්‌තීති අත්‌ථො. පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බම්‌පි හි සසභාවං තජ්‌ජපරමත්‌ථනාමලාභතො න පරතො ලභිතබ්‌බං පඤ්‌ඤත්‌තිනාමං ලභති, නිසභාවං පන සභාවාභාවතො න අත්‌තනො සභාවෙන නාමං ලභතීති. සත්‌තොතිආදිකෙන නාමෙන පඤ්‌ඤපිතබ්‌බමත්‌තට්‌ඨෙන පඤ්‌ඤත්‌තීති නාමං ලභති, නිසභාවා ච සත්‌තාදයො. න හි සසභාවස්‌ස රූපාදීහි එකත්‌තෙන අඤ්‌ඤත්‌තෙන වා අනුපලබ්‌භසභාවතා අත්‌ථීති.

    Yathāvuttassa pana aṭṭhakathānayassa avirodhena ācariyavādā yojetabbā, tasmā paññapetabbaṭṭhena cesā paññattīti etassa sabhāvato avijjamānattā paññapetabbamattaṭṭhena paññattīti attho. Paññapetabbampi hi sasabhāvaṃ tajjaparamatthanāmalābhato na parato labhitabbaṃ paññattināmaṃ labhati, nisabhāvaṃ pana sabhāvābhāvato na attano sabhāvena nāmaṃ labhatīti. Sattotiādikena nāmena paññapitabbamattaṭṭhena paññattīti nāmaṃ labhati, nisabhāvā ca sattādayo. Na hi sasabhāvassa rūpādīhi ekattena aññattena vā anupalabbhasabhāvatā atthīti.

    කිරීටං මකුටං, තං අස්‌ස අත්‌ථීති කිරීටී. එතස්‌මිඤ්‌ච ආචරියවාදෙ අනූනෙන ලක්‌ඛණෙන භවිතබ්‌බන්‌ති සබ්‌බසමොරොධො කාතබ්‌බො. දුතියං තතියන්‌ති එවංපකාරා හි උපනිධාපඤ්‌ඤත්‌ති උපනික්‌ඛිත්‌තකපඤ්‌ඤත්‌ති ච සඞ්‌ඛාතබ්‌බප්‌පධානත්‌තා ඡපි පඤ්‌ඤත්‌තියො භජතීති යුත්‌තං වත්‌තුං, ඉතරා ච යථායොගං තං තං පඤ්‌ඤත්‌තින්‌ති. දුතියං තතියං ද්‌වෙ තීණීතිආදි පන සඞ්‌ඛා නාම කාචි නත්‌ථීති තාසං උපාදාසන්‌තතිපඤ්‌ඤත්‌තීනං අවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තිභාවං, ඉතරාසඤ්‌ච උපනිධාපඤ්‌ඤත්‌තීනං යථානිදස්‌සිතානං අවිජ්‌ජමානෙනඅවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තිභාවං මඤ්‌ඤමානො ආහ ‘‘සෙසා අවිජ්‌ජමානපක්‌ඛඤ්‌චෙව අවිජ්‌ජමානෙනඅවිජ්‌ජමානපක්‌ඛඤ්‌ච භජන්‌තී’’ති. දුතියං තතියං ද්‌වෙ තීණීතිආදීනං උපනිධාඋපනික්‌ඛිත්‌තකපඤ්‌ඤත්‌තීනං අවිජ්‌ජමානෙනඅවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තිභාවමෙව මඤ්‌ඤති. යඤ්‌හි පඨමාදිකං අපෙක්‌ඛිත්‌වා යස්‌ස චෙකාදිකස්‌ස උපනික්‌ඛිපිත්‌වා පඤ්‌ඤාපීයති, තඤ්‌ච සඞ්‌ඛානං කිඤ්‌චි නත්‌ථීති. තථා සන්‌තතිපඤ්‌ඤත්‌තියා ච. න හි අසීති ආසීතිකො ච විජ්‌ජමානොති.

    Kirīṭaṃ makuṭaṃ, taṃ assa atthīti kirīṭī. Etasmiñca ācariyavāde anūnena lakkhaṇena bhavitabbanti sabbasamorodho kātabbo. Dutiyaṃ tatiyanti evaṃpakārā hi upanidhāpaññatti upanikkhittakapaññatti ca saṅkhātabbappadhānattā chapi paññattiyo bhajatīti yuttaṃ vattuṃ, itarā ca yathāyogaṃ taṃ taṃ paññattinti. Dutiyaṃ tatiyaṃ dve tīṇītiādi pana saṅkhā nāma kāci natthīti tāsaṃ upādāsantatipaññattīnaṃ avijjamānapaññattibhāvaṃ, itarāsañca upanidhāpaññattīnaṃ yathānidassitānaṃ avijjamānenaavijjamānapaññattibhāvaṃ maññamāno āha ‘‘sesā avijjamānapakkhañceva avijjamānenaavijjamānapakkhañca bhajantī’’ti. Dutiyaṃ tatiyaṃ dve tīṇītiādīnaṃ upanidhāupanikkhittakapaññattīnaṃ avijjamānenaavijjamānapaññattibhāvameva maññati. Yañhi paṭhamādikaṃ apekkhitvā yassa cekādikassa upanikkhipitvā paññāpīyati, tañca saṅkhānaṃ kiñci natthīti. Tathā santatipaññattiyā ca. Na hi asīti āsītiko ca vijjamānoti.

    එකච්‌චා භූමිපඤ්‌ඤත්‌තීති කාමාවචරාදිපඤ්‌ඤත්‌තිං සන්‌ධායාහ. කාමාවචරාදී හි සභාවධම්‌මාති අධිප්‌පායො. කාමොති පන ඔකාසෙ ගහිතෙ අවිජ්‌ජමානෙනවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති එසා භවිතුං අරහති, කම්‌මනිබ්‌බත්‌තක්‌ඛන්‌ධෙසු ගහිතෙසු විජ්‌ජමානෙනවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති. යථා පන වචනසඞ්‌ඛාතාය වචනසමුට්‌ඨාපකචෙතනාසඞ්‌ඛාතාය වා කිරියාය භාණකොති පුග්‌ගලස්‌ස පඤ්‌ඤත්‌ති විජ්‌ජමානෙනඅවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තිපක්‌ඛං භජති, එවං කිසො ථූලොති රූපායතනසඞ්‌ඛාතෙන සණ්‌ඨානෙන පුග්‌ගලාදීනං පඤ්‌ඤාපනා විජ්‌ජමානෙනඅවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති භවිතුං අරහති. සණ්‌ඨානන්‌ති වා රූපායතනෙ අග්‌ගහිතෙ අවිජ්‌ජමානෙනඅවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති. රූපං ඵස්‌සොතිආදිකා පන විජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌ති රුප්‌පනාදිකිච්‌චවසෙන කිච්‌චපඤ්‌ඤත්‌තියං, පච්‌චත්‌තධම්‌මනාමවසෙන පච්‌චත්‌තපඤ්‌ඤත්‌තියං වා අවරොධෙතබ්‌බා. විජ්‌ජමානාවිජ්‌ජමානපඤ්‌ඤත්‌තීසු ච වුත්‌තාසු තාසං වොමිස්‌සතාවසෙන පවත්‌තා ඉතරාපි වුත්‌තායෙව හොන්‌තීති අයම්‌පි ආචරියවාදො සබ්‌බසඞ්‌ගාහකොති දට්‌ඨබ්‌බො.

    Ekaccā bhūmipaññattīti kāmāvacarādipaññattiṃ sandhāyāha. Kāmāvacarādī hi sabhāvadhammāti adhippāyo. Kāmoti pana okāse gahite avijjamānenavijjamānapaññatti esā bhavituṃ arahati, kammanibbattakkhandhesu gahitesu vijjamānenavijjamānapaññatti. Yathā pana vacanasaṅkhātāya vacanasamuṭṭhāpakacetanāsaṅkhātāya vā kiriyāya bhāṇakoti puggalassa paññatti vijjamānenaavijjamānapaññattipakkhaṃ bhajati, evaṃ kiso thūloti rūpāyatanasaṅkhātena saṇṭhānena puggalādīnaṃ paññāpanā vijjamānenaavijjamānapaññatti bhavituṃ arahati. Saṇṭhānanti vā rūpāyatane aggahite avijjamānenaavijjamānapaññatti. Rūpaṃ phassotiādikā pana vijjamānapaññatti ruppanādikiccavasena kiccapaññattiyaṃ, paccattadhammanāmavasena paccattapaññattiyaṃ vā avarodhetabbā. Vijjamānāvijjamānapaññattīsu ca vuttāsu tāsaṃ vomissatāvasena pavattā itarāpi vuttāyeva hontīti ayampi ācariyavādo sabbasaṅgāhakoti daṭṭhabbo.

    2. ‘‘යාවතා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා’’තිආදිකස්‌ස අත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘යත්‌තකෙන පඤ්‌ඤාපනෙනා’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ යාවතා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධාති යාවතා රූපක්‌ඛන්‌ධො…පෙ.… විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධොති ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌ති, එත්‌තාවතා ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌ති, එවං පාළියොජනං කත්‌වා සඞ්‌ඛෙපප්‌පභෙදවසෙන අයං අත්‌ථො වුත්‌තොති වෙදිතබ්‌බො. ‘‘යාවතා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා’’ති, ‘‘ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌තී’’ති හි ඉමස්‌ස අත්‌ථො ‘‘යත්‌තකෙන පඤ්‌ඤාපනෙන සඞ්‌ඛෙපතො පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධාති වා’’ති එතෙන දස්‌සිතො, ‘‘යාවතා රූපක්‌ඛන්‌ධො’’තිආදිකස්‌ස පන ‘‘පභෙදතො රූපක්‌ඛන්‌ධො’’තිආදිකෙනාති. තත්‌ථ රූපක්‌ඛන්‌ධො…පෙ.… විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධොති පභෙදනිදස්‌සනමත්‌තමෙතං. තෙන අවුත්‌තොපි සබ්‌බො සඞ්‌ගහිතො හොතීති ‘‘තත්‍රාපි රූපක්‌ඛන්‌ධො කාමාවචරො’’තිආදි වුත්‌තං. අයං වා එත්‌ථ පාළියා අත්‌ථයොජනා – ‘‘යාවතා’’ති ඉදං සබ්‌බෙහි පදෙහි යොජෙත්‌වා යත්‌තකා පඤ්‌චක්‌ඛන්‌ධා, තත්‌තකා ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌ති. යත්‌තකො පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං තප්‌පභෙදානඤ්‌ච රූපක්‌ඛන්‌ධාදීනං පභෙදො, තත්‌තකො ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌තියා පභෙදොති පකරණන්‌තරෙ වුත්‌තෙන වත්‌ථුභෙදෙන ඛන්‌ධපඤ්‌ඤත්‌තියා පභෙදං දස්‌සෙති. එස නයො ‘‘යාවතා ආයතනාන’’න්‌තිආදීසුපි.

    2. ‘‘Yāvatā pañcakkhandhā’’tiādikassa atthaṃ dassento ‘‘yattakena paññāpanenā’’tiādimāha. Tattha yāvatā pañcakkhandhāti yāvatā rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandhoti khandhānaṃ khandhapaññatti, ettāvatā khandhānaṃ khandhapaññatti, evaṃ pāḷiyojanaṃ katvā saṅkhepappabhedavasena ayaṃ attho vuttoti veditabbo. ‘‘Yāvatā pañcakkhandhā’’ti, ‘‘khandhānaṃ khandhapaññattī’’ti hi imassa attho ‘‘yattakena paññāpanena saṅkhepato pañcakkhandhāti vā’’ti etena dassito, ‘‘yāvatā rūpakkhandho’’tiādikassa pana ‘‘pabhedato rūpakkhandho’’tiādikenāti. Tattha rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandhoti pabhedanidassanamattametaṃ. Tena avuttopi sabbo saṅgahito hotīti ‘‘tatrāpi rūpakkhandho kāmāvacaro’’tiādi vuttaṃ. Ayaṃ vā ettha pāḷiyā atthayojanā – ‘‘yāvatā’’ti idaṃ sabbehi padehi yojetvā yattakā pañcakkhandhā, tattakā khandhānaṃ khandhapaññatti. Yattako pañcannaṃ khandhānaṃ tappabhedānañca rūpakkhandhādīnaṃ pabhedo, tattako khandhānaṃ khandhapaññattiyā pabhedoti pakaraṇantare vuttena vatthubhedena khandhapaññattiyā pabhedaṃ dasseti. Esa nayo ‘‘yāvatā āyatanāna’’ntiādīsupi.

    7. එකදෙසෙනෙවාති උද්‌දෙසමත්‌තෙනෙවාති අත්‌ථො.

    7. Ekadesenevāti uddesamattenevāti attho.

    මාතිකාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Mātikāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පුග්‌ගලපඤ්‌ඤත්‌තිපාළි • Puggalapaññattipāḷi / 1. එකකඋද්‌දෙසො • 1. Ekakauddeso

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / අභිධම්‌මපිටක (අට්‌ඨකථා) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / 1. මාතිකාවණ්‌ණනා • 1. Mātikāvaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / 1. මාතිකාවණ්‌ණනා • 1. Mātikāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact