Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
ਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾ
Mātikāvaṇṇanā
(ਖ-ਜ) ਇਦਾਨਿ ‘‘ਸਮਾਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮਾਤਿਕਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਨਂ ਪਨ ਮੂਲਭੂਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾવ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯਾ’’ਤਿ (ਸੁਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧.੨੩, ੧੯੨; ਪੇਟਕੋ॰ ੨੨; ਮਿ॰ ਪ॰ ੨.੧.੯) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਤ੍ਤਾ, ਮੂਲਚ੍ਛੇਜ੍ਜવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਨਤੋ ਚ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾવ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਮਾਤਿਕਾਪਦਾਨਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ’’ਤਿ ਪਠਮਪਦਂ ਉਦ੍ਧਟਂ, ਤਸ੍ਸਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਪਾਰਾਜਿਕਾਤਿ ਪਰਾਜਿਤਾ ਪਰਾਜਯਮਾਪਨ੍ਨਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਤਾਯ વਾ ਪਰਾਜਯਮਾਪਾਦਿਤਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ, ਤੇ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
(Kha-ja) idāni ‘‘samātika’’nti vuttattā mātikaṃ tāva dassetuṃ ‘‘pārājikā ca cattāro’’tiādi āraddhaṃ. Sabbasikkhānaṃ pana mūlabhūtattā adhisīlasikkhāva paṭhamaṃ vuttā. ‘‘Sīle patiṭṭhāyā’’ti (suṃ. ni. 1.1.23, 192; peṭako. 22; mi. pa. 2.1.9) hi vuttaṃ. Tatrāpi mahāsāvajjattā, mūlacchejjavasena pavattanato ca sabbapaṭhamaṃ jānitabbāti pārājikāva paṭhamaṃ vuttāti. Idāni yathānikkhittāni mātikāpadāni paṭipāṭiyā vitthāretvā dassetuṃ ‘‘pārājikā ca cattāro’’ti paṭhamapadaṃ uddhaṭaṃ, tassāyamattho – pārājikāti parājitā parājayamāpannā, sikkhāpadaṃ atikkamitvā teneva āpattiṃ āpajjitvā, tāya vā parājayamāpāditānametaṃ adhivacanaṃ, te pana cattāroti vuttaṃ hoti.