Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā

    [౪౪౯] ౧౧. మట్ఠకుణ్డలీజాతకవణ్ణనా

    [449] 11. Maṭṭhakuṇḍalījātakavaṇṇanā

    అలఙ్కతో మట్ఠకుణ్డలీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఏకం మతపుత్తం కుటుమ్బికం ఆరబ్భ కథేసి. సావత్థియం కిరేకస్స బుద్ధుపట్ఠాకస్స కుటుమ్బికస్స పియపుత్తో కాలమకాసి. సో పుత్తసోకసమప్పితో న న్హాయతి న భుఞ్జతి న కమ్మన్తే విచారేతి, న బుద్ధుపట్ఠానం గచ్ఛతి, కేవలం ‘‘పియపుత్తక, మం ఓహాయ పఠమతరం గతోసీ’’తిఆదీని వత్వా విప్పలపతి. సత్థా పచ్చూససమయే లోకం ఓలోకేన్తో తస్స సోతాపత్తిఫలూపనిస్సయం దిస్వా పునదివసే భిక్ఖుసఙ్ఘపరివుతో సావత్థియం పిణ్డాయ చరిత్వా కతభత్తకిచ్చో భిక్ఖూ ఉయ్యోజేత్వా ఆనన్దత్థేరేన పచ్ఛాసమణేన తస్స ఘరద్వారం అగమాసి. సత్థు ఆగతభావం కుటుమ్బికస్స ఆరోచేసుం. అథస్స గేహజనో ఆసనం పఞ్ఞపేత్వా సత్థారం నిసీదాపేత్వా కుటుమ్బికం పరిగ్గహేత్వా సత్థు సన్తికం ఆనేసి. తం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసిన్నం సత్థా కరుణాసీతలేన వచనేన ఆమన్తేత్వా ‘‘కిం, ఉపాసక, పుత్తకం అనుసోచసీ’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఆమ, భన్తే’’తి వుత్తే ‘‘ఉపాసక, పోరాణకపణ్డితా పుత్తే కాలకతే సోకసమప్పితా విచరన్తాపి పణ్డితానం కథం సుత్వా ‘అలబ్భనీయట్ఠాన’న్తి తథతో ఞత్వా అప్పమత్తకమ్పి సోకం న కరింసూ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.

    Alaṅkato maṭṭhakuṇḍalīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mataputtaṃ kuṭumbikaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kirekassa buddhupaṭṭhākassa kuṭumbikassa piyaputto kālamakāsi. So puttasokasamappito na nhāyati na bhuñjati na kammante vicāreti, na buddhupaṭṭhānaṃ gacchati, kevalaṃ ‘‘piyaputtaka, maṃ ohāya paṭhamataraṃ gatosī’’tiādīni vatvā vippalapati. Satthā paccūsasamaye lokaṃ olokento tassa sotāpattiphalūpanissayaṃ disvā punadivase bhikkhusaṅghaparivuto sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā katabhattakicco bhikkhū uyyojetvā ānandattherena pacchāsamaṇena tassa gharadvāraṃ agamāsi. Satthu āgatabhāvaṃ kuṭumbikassa ārocesuṃ. Athassa gehajano āsanaṃ paññapetvā satthāraṃ nisīdāpetvā kuṭumbikaṃ pariggahetvā satthu santikaṃ ānesi. Taṃ vanditvā ekamantaṃ nisinnaṃ satthā karuṇāsītalena vacanena āmantetvā ‘‘kiṃ, upāsaka, puttakaṃ anusocasī’’ti pucchitvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte ‘‘upāsaka, porāṇakapaṇḍitā putte kālakate sokasamappitā vicarantāpi paṇḍitānaṃ kathaṃ sutvā ‘alabbhanīyaṭṭhāna’nti tathato ñatvā appamattakampi sokaṃ na kariṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే ఏకస్స మహావిభవస్స బ్రాహ్మణస్స పుత్తో పఞ్చదససోళసవస్సకాలే ఏకేన బ్యాధినా ఫుట్ఠో కాలం కత్వా దేవలోకే నిబ్బత్తి. బ్రాహ్మణో తస్స కాలకిరియతో పట్ఠాయ సుసానం గన్త్వా ఛారికపుఞ్జం ఆవిజ్ఝన్తో పరిదేవతి, సబ్బకమ్మన్తే పరిచ్చజిత్వా సోకసమప్పితో విచరతి. తదా దేవపుత్తో అనువిచరన్తో తం దిస్వా ‘‘ఏకం ఉపమం కత్వా సోకం హరిస్సామీ’’తి తస్స సుసానం గన్త్వా పరిదేవనకాలే తస్సేవ పుత్తవణ్ణీ హుత్వా సబ్బాభరణపటిమణ్డితో ఏకస్మిం పదేసే ఠత్వా ఉభో హత్థే సీసే ఠపేత్వా మహాసద్దేన పరిదేవి. బ్రాహ్మణో సద్దం సుత్వా తం ఓలోకేత్వా పుత్తపేమం పటిలభిత్వా తస్స సన్తికే ఠత్వా ‘‘తాత మాణవ, ఇమస్మిం సుసానమజ్ఝే కస్మా పరిదేవసీ’’తి పుచ్ఛన్తో పఠమం గాథమాహ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente ekassa mahāvibhavassa brāhmaṇassa putto pañcadasasoḷasavassakāle ekena byādhinā phuṭṭho kālaṃ katvā devaloke nibbatti. Brāhmaṇo tassa kālakiriyato paṭṭhāya susānaṃ gantvā chārikapuñjaṃ āvijjhanto paridevati, sabbakammante pariccajitvā sokasamappito vicarati. Tadā devaputto anuvicaranto taṃ disvā ‘‘ekaṃ upamaṃ katvā sokaṃ harissāmī’’ti tassa susānaṃ gantvā paridevanakāle tasseva puttavaṇṇī hutvā sabbābharaṇapaṭimaṇḍito ekasmiṃ padese ṭhatvā ubho hatthe sīse ṭhapetvā mahāsaddena paridevi. Brāhmaṇo saddaṃ sutvā taṃ oloketvā puttapemaṃ paṭilabhitvā tassa santike ṭhatvā ‘‘tāta māṇava, imasmiṃ susānamajjhe kasmā paridevasī’’ti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ౧౧౫.

    115.

    ‘‘అలఙ్కతో మట్ఠకుణ్డలీ, మాలధారీ హరిచన్దనుస్సదో;

    ‘‘Alaṅkato maṭṭhakuṇḍalī, māladhārī haricandanussado;

    బాహా పగ్గయ్హ కన్దసి, వనమజ్ఝే కిం దుక్ఖితో తువ’’న్తి.

    Bāhā paggayha kandasi, vanamajjhe kiṃ dukkhito tuva’’nti.

    తత్థ అలఙ్కతోతి నానాభరణవిభూసితో. మట్ఠకుణ్డలీతి కరణపరినిట్ఠితేహి మట్ఠేహి కుణ్డలేహి సమన్నాగతో. మాలధారీతి విచిత్రకుసుమమాలధరో. హరిచన్దనుస్సదోతి సువణ్ణవణ్ణేన చన్దనేన అనులిత్తో. వనమజ్ఝేతి సుసానమజ్ఝే. కిం దుక్ఖితో తువన్తి కింకారణా దుక్ఖితో త్వం, ఆచిక్ఖ, అహం తే యం ఇచ్ఛసి, తం దస్సామీతి ఆహ.

    Tattha alaṅkatoti nānābharaṇavibhūsito. Maṭṭhakuṇḍalīti karaṇapariniṭṭhitehi maṭṭhehi kuṇḍalehi samannāgato. Māladhārīti vicitrakusumamāladharo. Haricandanussadoti suvaṇṇavaṇṇena candanena anulitto. Vanamajjheti susānamajjhe. Kiṃ dukkhito tuvanti kiṃkāraṇā dukkhito tvaṃ, ācikkha, ahaṃ te yaṃ icchasi, taṃ dassāmīti āha.

    అథస్స కథేన్తో మాణవో దుతియం గాథమాహ –

    Athassa kathento māṇavo dutiyaṃ gāthamāha –

    ౧౧౬.

    116.

    ‘‘సోవణ్ణమయో పభస్సరో, ఉప్పన్నో రథపఞ్జరో మమ;

    ‘‘Sovaṇṇamayo pabhassaro, uppanno rathapañjaro mama;

    తస్స చక్కయుగం న విన్దామి, తేన దుక్ఖేన జహామి జీవిత’’న్తి.

    Tassa cakkayugaṃ na vindāmi, tena dukkhena jahāmi jīvita’’nti.

    బ్రాహ్మణో సమ్పటిచ్ఛన్తో తతియం గాథమాహ –

    Brāhmaṇo sampaṭicchanto tatiyaṃ gāthamāha –

    ౧౧౭.

    117.

    ‘‘సోవణ్ణమయం మణీమయం, లోహమయం అథ రూపియామయం;

    ‘‘Sovaṇṇamayaṃ maṇīmayaṃ, lohamayaṃ atha rūpiyāmayaṃ;

    పావద రథం కరిస్సామి తే, చక్కయుగం పటిపాదయామి త’’న్తి.

    Pāvada rathaṃ karissāmi te, cakkayugaṃ paṭipādayāmi ta’’nti.

    తత్థ పావదాతి యాదిసేన తే అత్థో యాదిసం రోచేసి, తాదిసం వద, అహం తే రథ కరిస్సామి. పటిపాదయామి తన్తి తం పఞ్జరానురూపం చక్కయుగం అధిగచ్ఛాపేమి.

    Tattha pāvadāti yādisena te attho yādisaṃ rocesi, tādisaṃ vada, ahaṃ te ratha karissāmi. Paṭipādayāmi tanti taṃ pañjarānurūpaṃ cakkayugaṃ adhigacchāpemi.

    తం సుత్వా మాణవేన కథితాయ గాథాయ పఠమపాదం సత్థా అభిసమ్బుద్ధో హుత్వా కథేసి, సేసం మాణవో.

    Taṃ sutvā māṇavena kathitāya gāthāya paṭhamapādaṃ satthā abhisambuddho hutvā kathesi, sesaṃ māṇavo.

    ౧౧౮.

    118.

    ‘‘సో మాణవో తస్స పావది, చన్దసూరియా ఉభయేత్థ భాతరో;

    ‘‘So māṇavo tassa pāvadi, candasūriyā ubhayettha bhātaro;

    సోవణ్ణమయో రథో మమ, తేన చక్కయుగేన సోభతీ’’తి.

    Sovaṇṇamayo ratho mama, tena cakkayugena sobhatī’’ti.

    బ్రాహ్మణో తదనన్తరం ఆహ –

    Brāhmaṇo tadanantaraṃ āha –

    ౧౧౯.

    119.

    ‘‘బాలో ఖో త్వంసి మాణవ, యో త్వం పత్థయసి అపత్థియం;

    ‘‘Bālo kho tvaṃsi māṇava, yo tvaṃ patthayasi apatthiyaṃ;

    మఞ్ఞామి తువం మరిస్ససి, న హి త్వం లచ్ఛసి చన్దసూరియే’’తి. –

    Maññāmi tuvaṃ marissasi, na hi tvaṃ lacchasi candasūriye’’ti. –

    బ్రాహ్మణేన వుత్తగాథాయ అపత్థియన్తి అపత్థేతబ్బం.

    Brāhmaṇena vuttagāthāya apatthiyanti apatthetabbaṃ.

    తతో మాణవో ఆహ –

    Tato māṇavo āha –

    ౧౨౦.

    120.

    ‘‘గమనాగమనమ్పి దిస్సతి, వణ్ణధాతు ఉభయేత్థ వీథియో;

    ‘‘Gamanāgamanampi dissati, vaṇṇadhātu ubhayettha vīthiyo;

    పేతో పన నేవ దిస్సతి, కో ను ఖో కన్దతం బాల్యతరో’’తి.

    Peto pana neva dissati, ko nu kho kandataṃ bālyataro’’ti.

    మాణవేన వుత్తగాథాయ గమనాగమనన్తి ఉగ్గమనఞ్చ అత్థగమనఞ్చ. వణ్ణోయేవ వణ్ణధాతు. ఉభయేత్థ వీథియోతి ఏత్థ ఆకాసే ‘‘అయం చన్దస్స వీథి, అయం సూరియస్స వీథీ’’తి ఏవం ఉభయగమనాగమనభూమియోపి పఞ్ఞాయన్తి. పేతో పనాతి పరలోకం గతసత్తో పన న దిస్సతేవ. కో ను ఖోతి ఏవం సన్తే అమ్హాకం ద్విన్నం కన్దన్తానం కో ను ఖో బాల్యతరోతి.

    Māṇavena vuttagāthāya gamanāgamananti uggamanañca atthagamanañca. Vaṇṇoyeva vaṇṇadhātu. Ubhayettha vīthiyoti ettha ākāse ‘‘ayaṃ candassa vīthi, ayaṃ sūriyassa vīthī’’ti evaṃ ubhayagamanāgamanabhūmiyopi paññāyanti. Peto panāti paralokaṃ gatasatto pana na dissateva. Ko nu khoti evaṃ sante amhākaṃ dvinnaṃ kandantānaṃ ko nu kho bālyataroti.

    ఏవం మాణవే కథేన్తే బ్రాహ్మణో సల్లక్ఖేత్వా గాథమాహ –

    Evaṃ māṇave kathente brāhmaṇo sallakkhetvā gāthamāha –

    ౧౨౧.

    121.

    ‘‘సచ్చం ఖో వదేసి మాణవ, అహమేవ కన్దతం బాల్యతరో;

    ‘‘Saccaṃ kho vadesi māṇava, ahameva kandataṃ bālyataro;

    చన్దం వియ దారకో రుదం, పేతం కాలకతాభిపత్థయే’’తి.

    Candaṃ viya dārako rudaṃ, petaṃ kālakatābhipatthaye’’ti.

    తత్థ చన్దం వియ దారకోతి యథా దహరో గామదారకో ‘‘చన్దం దేథా’’తి చన్దస్సత్థాయ రోదేయ్య, ఏవం అహమ్పి పేతం కాలకతం అభిపత్థేమీతి.

    Tattha candaṃ viya dārakoti yathā daharo gāmadārako ‘‘candaṃ dethā’’ti candassatthāya rodeyya, evaṃ ahampi petaṃ kālakataṃ abhipatthemīti.

    ఇతి బ్రాహ్మణో మాణవస్స కథాయ నిస్సోకో హుత్వా తస్స థుతిం కరోన్తో సేసగాథా అభాసి –

    Iti brāhmaṇo māṇavassa kathāya nissoko hutvā tassa thutiṃ karonto sesagāthā abhāsi –

    ౧౨౨.

    122.

    ‘‘ఆదిత్తం వత మం సన్తం, ఘతసిత్తంవ పావకం;

    ‘‘Ādittaṃ vata maṃ santaṃ, ghatasittaṃva pāvakaṃ;

    వారినా వియ ఓసిఞ్చం, సబ్బం నిబ్బాపయే దరం.

    Vārinā viya osiñcaṃ, sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.

    ౧౨౩.

    123.

    ‘‘అబ్బహీ వత మే సల్లం, యమాసి హదయస్సితం;

    ‘‘Abbahī vata me sallaṃ, yamāsi hadayassitaṃ;

    యో మే సోకపరేతస్స, పుత్తసోకం అపానుది.

    Yo me sokaparetassa, puttasokaṃ apānudi.

    ౧౨౪.

    124.

    ‘‘సోహం అబ్బూళ్హసల్లోస్మి, వీతసోకో అనావిలో;

    ‘‘Sohaṃ abbūḷhasallosmi, vītasoko anāvilo;

    న సోచామి న రోదామి, తవ సుత్వాన మాణవా’’తి.

    Na socāmi na rodāmi, tava sutvāna māṇavā’’ti.

    అథ నం మాణవో ‘‘బ్రాహ్మణ, యస్సత్థాయ త్వం రోదసి, అహం తే పుత్తో, అహం దేవలోకే నిబ్బత్తో, ఇతో పట్ఠాయ మా మం అనుసోచి, దానం దేహి, సీలం రక్ఖాహి, ఉపోసథం కరోహీ’’తి ఓవదిత్వా సకట్ఠానమేవ గతో. బ్రాహ్మణోపి తస్సోవాదే ఠత్వా దానాదీని పుఞ్ఞాని కత్వా కాలకతో దేవలోకే నిబ్బత్తి.

    Atha naṃ māṇavo ‘‘brāhmaṇa, yassatthāya tvaṃ rodasi, ahaṃ te putto, ahaṃ devaloke nibbatto, ito paṭṭhāya mā maṃ anusoci, dānaṃ dehi, sīlaṃ rakkhāhi, uposathaṃ karohī’’ti ovaditvā sakaṭṭhānameva gato. Brāhmaṇopi tassovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā kālakato devaloke nibbatti.

    సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేహి, సచ్చపరియోసానే కుటుమ్బికో సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి.తదా ధమ్మదేసకదేవపుత్తో అహమేవ అహోసిన్తి.

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānehi, saccapariyosāne kuṭumbiko sotāpattiphale patiṭṭhahi.Tadā dhammadesakadevaputto ahameva ahosinti.

    మట్ఠకుణ్డలీజాతకవణ్ణనా ఏకాదసమా.

    Maṭṭhakuṇḍalījātakavaṇṇanā ekādasamā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౪౪౯. మట్ఠకుణ్డలీజాతకం • 449. Maṭṭhakuṇḍalījātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact