Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā

    [៤៤៩] ១១. មដ្ឋកុណ្ឌលីជាតកវណ្ណនា

    [449] 11. Maṭṭhakuṇḍalījātakavaṇṇanā

    អលង្កតោ មដ្ឋកុណ្ឌលីតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ មតបុត្តំ កុដុម្ពិកំ អារព្ភ កថេសិ។ សាវត្ថិយំ កិរេកស្ស ពុទ្ធុបដ្ឋាកស្ស កុដុម្ពិកស្ស បិយបុត្តោ កាលមកាសិ។ សោ បុត្តសោកសមប្បិតោ ន ន្ហាយតិ ន ភុញ្ជតិ ន កម្មន្តេ វិចារេតិ, ន ពុទ្ធុបដ្ឋានំ គច្ឆតិ, កេវលំ ‘‘បិយបុត្តក, មំ ឱហាយ បឋមតរំ គតោសី’’តិអាទីនិ វត្វា វិប្បលបតិ។ សត្ថា បច្ចូសសមយេ លោកំ ឱលោកេន្តោ តស្ស សោតាបត្តិផលូបនិស្សយំ ទិស្វា បុនទិវសេ ភិក្ខុសង្ឃបរិវុតោ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា កតភត្តកិច្ចោ ភិក្ខូ ឧយ្យោជេត្វា អានន្ទត្ថេរេន បច្ឆាសមណេន តស្ស ឃរទ្វារំ អគមាសិ។ សត្ថុ អាគតភាវំ កុដុម្ពិកស្ស អារោចេសុំ។ អថស្ស គេហជនោ អាសនំ បញ្ញបេត្វា សត្ថារំ និសីទាបេត្វា កុដុម្ពិកំ បរិគ្គហេត្វា សត្ថុ សន្តិកំ អានេសិ។ តំ វន្ទិត្វា ឯកមន្តំ និសិន្នំ សត្ថា ករុណាសីតលេន វចនេន អាមន្តេត្វា ‘‘កិំ, ឧបាសក, បុត្តកំ អនុសោចសី’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘អាម, ភន្តេ’’តិ វុត្តេ ‘‘ឧបាសក, បោរាណកបណ្ឌិតា បុត្តេ កាលកតេ សោកសមប្បិតា វិចរន្តាបិ បណ្ឌិតានំ កថំ សុត្វា ‘អលព្ភនីយដ្ឋាន’ន្តិ តថតោ ញត្វា អប្បមត្តកម្បិ សោកំ ន ករិំសូ’’តិ វត្វា តេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។

    Alaṅkato maṭṭhakuṇḍalīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mataputtaṃ kuṭumbikaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kirekassa buddhupaṭṭhākassa kuṭumbikassa piyaputto kālamakāsi. So puttasokasamappito na nhāyati na bhuñjati na kammante vicāreti, na buddhupaṭṭhānaṃ gacchati, kevalaṃ ‘‘piyaputtaka, maṃ ohāya paṭhamataraṃ gatosī’’tiādīni vatvā vippalapati. Satthā paccūsasamaye lokaṃ olokento tassa sotāpattiphalūpanissayaṃ disvā punadivase bhikkhusaṅghaparivuto sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā katabhattakicco bhikkhū uyyojetvā ānandattherena pacchāsamaṇena tassa gharadvāraṃ agamāsi. Satthu āgatabhāvaṃ kuṭumbikassa ārocesuṃ. Athassa gehajano āsanaṃ paññapetvā satthāraṃ nisīdāpetvā kuṭumbikaṃ pariggahetvā satthu santikaṃ ānesi. Taṃ vanditvā ekamantaṃ nisinnaṃ satthā karuṇāsītalena vacanena āmantetvā ‘‘kiṃ, upāsaka, puttakaṃ anusocasī’’ti pucchitvā ‘‘āma, bhante’’ti vutte ‘‘upāsaka, porāṇakapaṇḍitā putte kālakate sokasamappitā vicarantāpi paṇḍitānaṃ kathaṃ sutvā ‘alabbhanīyaṭṭhāna’nti tathato ñatvā appamattakampi sokaṃ na kariṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ឯកស្ស មហាវិភវស្ស ព្រាហ្មណស្ស បុត្តោ បញ្ចទសសោឡសវស្សកាលេ ឯកេន ព្យាធិនា ផុដ្ឋោ កាលំ កត្វា ទេវលោកេ និព្ពត្តិ។ ព្រាហ្មណោ តស្ស កាលកិរិយតោ បដ្ឋាយ សុសានំ គន្ត្វា ឆារិកបុញ្ជំ អាវិជ្ឈន្តោ បរិទេវតិ, សព្ពកម្មន្តេ បរិច្ចជិត្វា សោកសមប្បិតោ វិចរតិ។ តទា ទេវបុត្តោ អនុវិចរន្តោ តំ ទិស្វា ‘‘ឯកំ ឧបមំ កត្វា សោកំ ហរិស្សាមី’’តិ តស្ស សុសានំ គន្ត្វា បរិទេវនកាលេ តស្សេវ បុត្តវណ្ណី ហុត្វា សព្ពាភរណបដិមណ្ឌិតោ ឯកស្មិំ បទេសេ ឋត្វា ឧភោ ហត្ថេ សីសេ ឋបេត្វា មហាសទ្ទេន បរិទេវិ។ ព្រាហ្មណោ សទ្ទំ សុត្វា តំ ឱលោកេត្វា បុត្តបេមំ បដិលភិត្វា តស្ស សន្តិកេ ឋត្វា ‘‘តាត មាណវ, ឥមស្មិំ សុសានមជ្ឈេ កស្មា បរិទេវសី’’តិ បុច្ឆន្តោ បឋមំ គាថមាហ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente ekassa mahāvibhavassa brāhmaṇassa putto pañcadasasoḷasavassakāle ekena byādhinā phuṭṭho kālaṃ katvā devaloke nibbatti. Brāhmaṇo tassa kālakiriyato paṭṭhāya susānaṃ gantvā chārikapuñjaṃ āvijjhanto paridevati, sabbakammante pariccajitvā sokasamappito vicarati. Tadā devaputto anuvicaranto taṃ disvā ‘‘ekaṃ upamaṃ katvā sokaṃ harissāmī’’ti tassa susānaṃ gantvā paridevanakāle tasseva puttavaṇṇī hutvā sabbābharaṇapaṭimaṇḍito ekasmiṃ padese ṭhatvā ubho hatthe sīse ṭhapetvā mahāsaddena paridevi. Brāhmaṇo saddaṃ sutvā taṃ oloketvā puttapemaṃ paṭilabhitvā tassa santike ṭhatvā ‘‘tāta māṇava, imasmiṃ susānamajjhe kasmā paridevasī’’ti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –

    ១១៥.

    115.

    ‘‘អលង្កតោ មដ្ឋកុណ្ឌលី, មាលធារី ហរិចន្ទនុស្សទោ;

    ‘‘Alaṅkato maṭṭhakuṇḍalī, māladhārī haricandanussado;

    ពាហា បគ្គយ្ហ កន្ទសិ, វនមជ្ឈេ កិំ ទុក្ខិតោ តុវ’’ន្តិ។

    Bāhā paggayha kandasi, vanamajjhe kiṃ dukkhito tuva’’nti.

    តត្ថ អលង្កតោតិ នានាភរណវិភូសិតោ។ មដ្ឋកុណ្ឌលីតិ ករណបរិនិដ្ឋិតេហិ មដ្ឋេហិ កុណ្ឌលេហិ សមន្នាគតោ។ មាលធារីតិ វិចិត្រកុសុមមាលធរោ។ ហរិចន្ទនុស្សទោតិ សុវណ្ណវណ្ណេន ចន្ទនេន អនុលិត្តោ។ វនមជ្ឈេតិ សុសានមជ្ឈេ។ កិំ ទុក្ខិតោ តុវន្តិ កិំការណា ទុក្ខិតោ ត្វំ, អាចិក្ខ, អហំ តេ យំ ឥច្ឆសិ, តំ ទស្សាមីតិ អាហ។

    Tattha alaṅkatoti nānābharaṇavibhūsito. Maṭṭhakuṇḍalīti karaṇapariniṭṭhitehi maṭṭhehi kuṇḍalehi samannāgato. Māladhārīti vicitrakusumamāladharo. Haricandanussadoti suvaṇṇavaṇṇena candanena anulitto. Vanamajjheti susānamajjhe. Kiṃ dukkhito tuvanti kiṃkāraṇā dukkhito tvaṃ, ācikkha, ahaṃ te yaṃ icchasi, taṃ dassāmīti āha.

    អថស្ស កថេន្តោ មាណវោ ទុតិយំ គាថមាហ –

    Athassa kathento māṇavo dutiyaṃ gāthamāha –

    ១១៦.

    116.

    ‘‘សោវណ្ណមយោ បភស្សរោ, ឧប្បន្នោ រថបញ្ជរោ មម;

    ‘‘Sovaṇṇamayo pabhassaro, uppanno rathapañjaro mama;

    តស្ស ចក្កយុគំ ន វិន្ទាមិ, តេន ទុក្ខេន ជហាមិ ជីវិត’’ន្តិ។

    Tassa cakkayugaṃ na vindāmi, tena dukkhena jahāmi jīvita’’nti.

    ព្រាហ្មណោ សម្បដិច្ឆន្តោ តតិយំ គាថមាហ –

    Brāhmaṇo sampaṭicchanto tatiyaṃ gāthamāha –

    ១១៧.

    117.

    ‘‘សោវណ្ណមយំ មណីមយំ, លោហមយំ អថ រូបិយាមយំ;

    ‘‘Sovaṇṇamayaṃ maṇīmayaṃ, lohamayaṃ atha rūpiyāmayaṃ;

    បាវទ រថំ ករិស្សាមិ តេ, ចក្កយុគំ បដិបាទយាមិ ត’’ន្តិ។

    Pāvada rathaṃ karissāmi te, cakkayugaṃ paṭipādayāmi ta’’nti.

    តត្ថ បាវទាតិ យាទិសេន តេ អត្ថោ យាទិសំ រោចេសិ, តាទិសំ វទ, អហំ តេ រថ ករិស្សាមិ។ បដិបាទយាមិ តន្តិ តំ បញ្ជរានុរូបំ ចក្កយុគំ អធិគច្ឆាបេមិ។

    Tattha pāvadāti yādisena te attho yādisaṃ rocesi, tādisaṃ vada, ahaṃ te ratha karissāmi. Paṭipādayāmi tanti taṃ pañjarānurūpaṃ cakkayugaṃ adhigacchāpemi.

    តំ សុត្វា មាណវេន កថិតាយ គាថាយ បឋមបាទំ សត្ថា អភិសម្ពុទ្ធោ ហុត្វា កថេសិ, សេសំ មាណវោ។

    Taṃ sutvā māṇavena kathitāya gāthāya paṭhamapādaṃ satthā abhisambuddho hutvā kathesi, sesaṃ māṇavo.

    ១១៨.

    118.

    ‘‘សោ មាណវោ តស្ស បាវទិ, ចន្ទសូរិយា ឧភយេត្ថ ភាតរោ;

    ‘‘So māṇavo tassa pāvadi, candasūriyā ubhayettha bhātaro;

    សោវណ្ណមយោ រថោ មម, តេន ចក្កយុគេន សោភតី’’តិ។

    Sovaṇṇamayo ratho mama, tena cakkayugena sobhatī’’ti.

    ព្រាហ្មណោ តទនន្តរំ អាហ –

    Brāhmaṇo tadanantaraṃ āha –

    ១១៩.

    119.

    ‘‘ពាលោ ខោ ត្វំសិ មាណវ, យោ ត្វំ បត្ថយសិ អបត្ថិយំ;

    ‘‘Bālo kho tvaṃsi māṇava, yo tvaṃ patthayasi apatthiyaṃ;

    មញ្ញាមិ តុវំ មរិស្សសិ, ន ហិ ត្វំ លច្ឆសិ ចន្ទសូរិយេ’’តិ។ –

    Maññāmi tuvaṃ marissasi, na hi tvaṃ lacchasi candasūriye’’ti. –

    ព្រាហ្មណេន វុត្តគាថាយ អបត្ថិយន្តិ អបត្ថេតព្ពំ។

    Brāhmaṇena vuttagāthāya apatthiyanti apatthetabbaṃ.

    តតោ មាណវោ អាហ –

    Tato māṇavo āha –

    ១២០.

    120.

    ‘‘គមនាគមនម្បិ ទិស្សតិ, វណ្ណធាតុ ឧភយេត្ថ វីថិយោ;

    ‘‘Gamanāgamanampi dissati, vaṇṇadhātu ubhayettha vīthiyo;

    បេតោ បន នេវ ទិស្សតិ, កោ នុ ខោ កន្ទតំ ពាល្យតរោ’’តិ។

    Peto pana neva dissati, ko nu kho kandataṃ bālyataro’’ti.

    មាណវេន វុត្តគាថាយ គមនាគមនន្តិ ឧគ្គមនញ្ច អត្ថគមនញ្ច។ វណ្ណោយេវ វណ្ណធាតុ។ ឧភយេត្ថ វីថិយោតិ ឯត្ថ អាកាសេ ‘‘អយំ ចន្ទស្ស វីថិ, អយំ សូរិយស្ស វីថី’’តិ ឯវំ ឧភយគមនាគមនភូមិយោបិ បញ្ញាយន្តិ។ បេតោ បនាតិ បរលោកំ គតសត្តោ បន ន ទិស្សតេវ។ កោ នុ ខោតិ ឯវំ សន្តេ អម្ហាកំ ទ្វិន្នំ កន្ទន្តានំ កោ នុ ខោ ពាល្យតរោតិ។

    Māṇavena vuttagāthāya gamanāgamananti uggamanañca atthagamanañca. Vaṇṇoyeva vaṇṇadhātu. Ubhayettha vīthiyoti ettha ākāse ‘‘ayaṃ candassa vīthi, ayaṃ sūriyassa vīthī’’ti evaṃ ubhayagamanāgamanabhūmiyopi paññāyanti. Peto panāti paralokaṃ gatasatto pana na dissateva. Ko nu khoti evaṃ sante amhākaṃ dvinnaṃ kandantānaṃ ko nu kho bālyataroti.

    ឯវំ មាណវេ កថេន្តេ ព្រាហ្មណោ សល្លក្ខេត្វា គាថមាហ –

    Evaṃ māṇave kathente brāhmaṇo sallakkhetvā gāthamāha –

    ១២១.

    121.

    ‘‘សច្ចំ ខោ វទេសិ មាណវ, អហមេវ កន្ទតំ ពាល្យតរោ;

    ‘‘Saccaṃ kho vadesi māṇava, ahameva kandataṃ bālyataro;

    ចន្ទំ វិយ ទារកោ រុទំ, បេតំ កាលកតាភិបត្ថយេ’’តិ។

    Candaṃ viya dārako rudaṃ, petaṃ kālakatābhipatthaye’’ti.

    តត្ថ ចន្ទំ វិយ ទារកោតិ យថា ទហរោ គាមទារកោ ‘‘ចន្ទំ ទេថា’’តិ ចន្ទស្សត្ថាយ រោទេយ្យ, ឯវំ អហម្បិ បេតំ កាលកតំ អភិបត្ថេមីតិ។

    Tattha candaṃ viya dārakoti yathā daharo gāmadārako ‘‘candaṃ dethā’’ti candassatthāya rodeyya, evaṃ ahampi petaṃ kālakataṃ abhipatthemīti.

    ឥតិ ព្រាហ្មណោ មាណវស្ស កថាយ និស្សោកោ ហុត្វា តស្ស ថុតិំ ករោន្តោ សេសគាថា អភាសិ –

    Iti brāhmaṇo māṇavassa kathāya nissoko hutvā tassa thutiṃ karonto sesagāthā abhāsi –

    ១២២.

    122.

    ‘‘អាទិត្តំ វត មំ សន្តំ, ឃតសិត្តំវ បាវកំ;

    ‘‘Ādittaṃ vata maṃ santaṃ, ghatasittaṃva pāvakaṃ;

    វារិនា វិយ ឱសិញ្ចំ, សព្ពំ និព្ពាបយេ ទរំ។

    Vārinā viya osiñcaṃ, sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.

    ១២៣.

    123.

    ‘‘អព្ពហី វត មេ សល្លំ, យមាសិ ហទយស្សិតំ;

    ‘‘Abbahī vata me sallaṃ, yamāsi hadayassitaṃ;

    យោ មេ សោកបរេតស្ស, បុត្តសោកំ អបានុទិ។

    Yo me sokaparetassa, puttasokaṃ apānudi.

    ១២៤.

    124.

    ‘‘សោហំ អព្ពូឡ្ហសល្លោស្មិ, វីតសោកោ អនាវិលោ;

    ‘‘Sohaṃ abbūḷhasallosmi, vītasoko anāvilo;

    ន សោចាមិ ន រោទាមិ, តវ សុត្វាន មាណវា’’តិ។

    Na socāmi na rodāmi, tava sutvāna māṇavā’’ti.

    អថ នំ មាណវោ ‘‘ព្រាហ្មណ, យស្សត្ថាយ ត្វំ រោទសិ, អហំ តេ បុត្តោ, អហំ ទេវលោកេ និព្ពត្តោ, ឥតោ បដ្ឋាយ មា មំ អនុសោចិ, ទានំ ទេហិ, សីលំ រក្ខាហិ, ឧបោសថំ ករោហី’’តិ ឱវទិត្វា សកដ្ឋានមេវ គតោ។ ព្រាហ្មណោបិ តស្សោវាទេ ឋត្វា ទានាទីនិ បុញ្ញានិ កត្វា កាលកតោ ទេវលោកេ និព្ពត្តិ។

    Atha naṃ māṇavo ‘‘brāhmaṇa, yassatthāya tvaṃ rodasi, ahaṃ te putto, ahaṃ devaloke nibbatto, ito paṭṭhāya mā maṃ anusoci, dānaṃ dehi, sīlaṃ rakkhāhi, uposathaṃ karohī’’ti ovaditvā sakaṭṭhānameva gato. Brāhmaṇopi tassovāde ṭhatvā dānādīni puññāni katvā kālakato devaloke nibbatti.

    សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេហិ, សច្ចបរិយោសានេ កុដុម្ពិកោ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ។តទា ធម្មទេសកទេវបុត្តោ អហមេវ អហោសិន្តិ។

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānehi, saccapariyosāne kuṭumbiko sotāpattiphale patiṭṭhahi.Tadā dhammadesakadevaputto ahameva ahosinti.

    មដ្ឋកុណ្ឌលីជាតកវណ្ណនា ឯកាទសមា។

    Maṭṭhakuṇḍalījātakavaṇṇanā ekādasamā.







    Related texts:



    តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៤៤៩. មដ្ឋកុណ្ឌលីជាតកំ • 449. Maṭṭhakuṇḍalījātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact