Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမာနဝတ္ထု-အဋ္ဌကထာ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
၉. မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ
9. Maṭṭhakuṇḍalīvimānavaṇṇanā
အလင္ကတော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနံ။ တသ္သ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ။ တေန သမယေန သာဝတ္ထိဝာသီ ဧကော ဗ္ရာဟ္မဏော အဒ္ဓော မဟဒ္ဓနော မဟာဘောဂော အသ္သဒ္ဓော အပ္ပသန္နော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိကော ကသ္သစိ ကိဉ္စိ န ဒေတိ, အဒာနတော ဧဝ ‘‘အဒိန္နပုဗ္ဗကော’’တိ ပညာယိတ္ထ။ သော မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဘာဝေန စ လုဒ္ဓဘာဝေန စ တထာဂတံ ဝာ တထာဂတသာဝကံ ဝာ ဒဋ္ဌုမ္ပိ န ဣစ္ဆတိ။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလံ နာမ အတ္တနော ပုတ္တဉ္စ သိက္ခာပေသိ ‘‘တာတ , တယာ သမဏော ဂောတမော တသ္သ သာဝကာ စ န ဥပသင္ကမိတဗ္ဗာ န ဒဋ္ဌဗ္ဗာ’’တိ။ သောပိ တထာ အကာသိ။ အထသ္သ ပုတ္တော ဂိလာနော အဟောသိ, ဗ္ရာဟ္မဏော ဓနက္ခယဘယေန ဘေသဇ္ဇံ န ကာရေသိ, ရောဂေ ပန ဝဍ္ဎိတေဝ ဝေဇ္ဇေ ပက္ကောသိတ္ဝာ ဒသ္သေသိ။ ဝေဇ္ဇာ တသ္သ သရီရံ ဩလောကေတ္ဝာ ‘‘အတေကိစ္ဆော’’တိ တံ ဉတ္ဝာ အပက္ကမိံသု။ ဗ္ရာဟ္မဏော ‘‘ပုတ္တေ အဗ္ဘန္တရေ မတေ နီဟရဏံ ဒုက္ခ’’န္တိ ပုတ္တံ ဗဟိဒ္ဝာရကောဋ္ဌကေ နိပဇ္ဇာပေသိ။
Alaṅkatomaṭṭhakuṇḍalīti maṭṭhakuṇḍalīvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane. Tena samayena sāvatthivāsī eko brāhmaṇo addho mahaddhano mahābhogo assaddho appasanno micchādiṭṭhiko kassaci kiñci na deti, adānato eva ‘‘adinnapubbako’’ti paññāyittha. So micchādiṭṭhibhāvena ca luddhabhāvena ca tathāgataṃ vā tathāgatasāvakaṃ vā daṭṭhumpi na icchati. Maṭṭhakuṇḍalaṃ nāma attano puttañca sikkhāpesi ‘‘tāta , tayā samaṇo gotamo tassa sāvakā ca na upasaṅkamitabbā na daṭṭhabbā’’ti. Sopi tathā akāsi. Athassa putto gilāno ahosi, brāhmaṇo dhanakkhayabhayena bhesajjaṃ na kāresi, roge pana vaḍḍhiteva vejje pakkositvā dassesi. Vejjā tassa sarīraṃ oloketvā ‘‘atekiccho’’ti taṃ ñatvā apakkamiṃsu. Brāhmaṇo ‘‘putte abbhantare mate nīharaṇaṃ dukkha’’nti puttaṃ bahidvārakoṭṭhake nipajjāpesi.
ဘဂဝာ ရတ္တိယာ ပစ္စူသသမယေ မဟာကရုဏာသမာပတ္တိတော ဝုဋ္ဌာယ လောကံ ဝောလောကေန္တော အဒ္ဒသ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီမာဏဝံ ခီဏာယုကံ တဒဟေဝ စဝနဓမ္မံ, နိရယသံဝတ္တနိကဉ္စသ္သ ကမ္မံ ကတောကာသံ။ ‘‘သစေ ပနာဟံ တတ္ထ ဂမိသ္သာမိ, သော မယိ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ပိတရံ အာဠာဟနေ ရောဒမာနံ ဥပဂန္တ္ဝာ သံဝေဇေသ္သတိ, ဧဝံ သော စ တသ္သ ပိတာ စ မမ သန္တိကံ အာဂမိသ္သတိ, မဟာဇနကာယော သန္နိပတိသ္သတိ တတ္ထ မယာ ဓမ္မေ ဒေသိတေ မဟာဓမ္မာဘိသမယော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ဧဝံ ပန ဉတ္ဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ သာဝတ္ထိံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီမာဏဝသ္သ ပိတု ဂေဟသမီပေ ဌတ္ဝာ ဆဗ္ဗဏ္ဏဗုဒ္ဓရံသိယော ဝိသ္သဇ္ဇေသိ။ တာ ဒိသ္ဝာ မာဏဝော ‘‘ကိမေတ’’န္တိ ဣတော စိတော စ ဝိလောကေန္တော အဒ္ဒသ ဘဂဝန္တံ ဒန္တံ ဂုတ္တံ သန္တိန္ဒ္ရိယံ ဒ္ဝတ္တိံသာယ မဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ အသီတိယာ အနုဗ္ယဉ္ဇနေဟိ ဗ္ယာမပ္ပဘာယ ကေတုမာလာယ စ ဝိဇ္ဇောတမာနံ အနုပမာယ ဗုဒ္ဓသိရိယာ အစိန္တေယ္ယေန ဗုဒ္ဓာနုဘာဝေန ဝိရောစမာနံ။ ဒိသ္ဝာ တသ္သ ဧတဒဟောသိ ‘‘ဗုဒ္ဓော နု ခော ဘဂဝာ ဣဓာနုပ္ပတ္တော, ယသ္သာယံ ရူပသမ္ပဒာ အတ္တနော တေဇသာ သူရိယမ္ပိ အဘိဘဝတိ, ကန္တဘာဝေန စန္ဒိမံ, ဥပသန္တဘာဝေန သဗ္ဗေပိ သမဏဗ္ရာဟ္မဏေ, ဥပသမေန နာမ ဧတ္ထေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ, အယမေဝ စ မညေ ဣမသ္မိံ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော, မမေဝ စ အနုကမ္ပာယ ဣဓာနုပ္ပတ္တော’’တိ ဗုဒ္ဓာရမ္မဏာယ ပီတိယာ နိရန္တရံ ဖုဋသရီရော အနပ္ပကံ ပီတိသောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေန္တော ပသန္နစိတ္တော အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ နိပဇ္ဇိ။ တံ ဒိသ္ဝာ ဘဂဝာ ‘‘အလံ ဣမသ္သ ဧတ္တကေန သဂ္ဂူပပတ္တိယာ’’တိ ပက္ကာမိ။
Bhagavā rattiyā paccūsasamaye mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento addasa maṭṭhakuṇḍalīmāṇavaṃ khīṇāyukaṃ tadaheva cavanadhammaṃ, nirayasaṃvattanikañcassa kammaṃ katokāsaṃ. ‘‘Sace panāhaṃ tattha gamissāmi, so mayi cittaṃ pasādetvā devaloke nibbattitvā pitaraṃ āḷāhane rodamānaṃ upagantvā saṃvejessati, evaṃ so ca tassa pitā ca mama santikaṃ āgamissati, mahājanakāyo sannipatissati tattha mayā dhamme desite mahādhammābhisamayo bhavissatī’’ti evaṃ pana ñatvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ sāvatthiṃ piṇḍāya paviṭṭho maṭṭhakuṇḍalīmāṇavassa pitu gehasamīpe ṭhatvā chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjesi. Tā disvā māṇavo ‘‘kimeta’’nti ito cito ca vilokento addasa bhagavantaṃ dantaṃ guttaṃ santindriyaṃ dvattiṃsāya mahāpurisalakkhaṇehi asītiyā anubyañjanehi byāmappabhāya ketumālāya ca vijjotamānaṃ anupamāya buddhasiriyā acinteyyena buddhānubhāvena virocamānaṃ. Disvā tassa etadahosi ‘‘buddho nu kho bhagavā idhānuppatto, yassāyaṃ rūpasampadā attano tejasā sūriyampi abhibhavati, kantabhāvena candimaṃ, upasantabhāvena sabbepi samaṇabrāhmaṇe, upasamena nāma ettheva bhavitabbaṃ, ayameva ca maññe imasmiṃ loke aggapuggalo, mameva ca anukampāya idhānuppatto’’ti buddhārammaṇāya pītiyā nirantaraṃ phuṭasarīro anappakaṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedento pasannacitto añjaliṃ paggayha nipajji. Taṃ disvā bhagavā ‘‘alaṃ imassa ettakena saggūpapattiyā’’ti pakkāmi.
သောပိ တံ ပီတိသောမနသ္သံ အဝိဇဟန္တောဝ ကာလံ ကတ္ဝာ တာဝတိံသေသု ဒ္ဝာဒသယောဇနိကေ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ ပိတာ ပနသ္သ သရီရသက္ကာရံ ကရိတ္ဝာ ဒုတိယဒိဝသေ ပစ္စူသဝေလာယံ အာဠာဟနံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဟာ ဟာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိ, ဟာ ဟာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ’’တိ ပရိဒေဝမာနော အာဠာဟနံ အနုပရိက္ကမန္တော ရောဒတိ။ ဒေဝပုတ္တော အတ္တနော ဝိဘဝသမ္ပတ္တိံ ဩလောကေတ္ဝာ ‘‘ကုတော နု ခော အဟံ ဣဓာဂတော ကိဉ္စ ကမ္မံ ကတ္ဝာ’’တိ ဥပဓာရေန္တော အတ္တနော ပုရိမတ္တဘာဝံ ဉတ္ဝာ တတ္ထ စ မရဏကာလေ ဘဂဝတိ ပဝတ္တိတံ စိတ္တပ္ပသာဒံ မနောဟရံ အဉ္ဇလိကရဏမတ္တံ ဒိသ္ဝာ ‘‘အဟော မဟာနုဘာဝာ ဗုဒ္ဓာ ဘဂဝန္တော’’တိ သာတိသယံ တထာဂတေ သဉ္ဇာတပ္ပသာဒဗဟုမာနော ‘‘အဒိန္နပုဗ္ဗကဗ္ရာဟ္မဏော နု ခော ကိံ ကရောတီ’’တိ ဥပဓာရေန္တော အာဠာဟနေ ရောဒမာနံ ဒိသ္ဝာ ‘‘အယံ မယ္ဟံ ပုဗ္ဗေ ဘေသဇ္ဇမတ္တမ္ပိ အကတ္ဝာ ဣဒာနိ နိရတ္ထကံ အာဠာဟနေ ရောဒတိ, ဟန္ဒ နံ သံဝေဇေတ္ဝာ ကုသလေ ပတိဋ္ဌာပေသ္သာမီ’’တိ ဒေဝလောကတော အာဂန္တ္ဝာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီရူပေန ရောဒမာနော ‘‘ဟာ ဟာ စန္ဒ, ဟာ ဟာ သူရိယာ’’တိ ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒန္တော ပိတု သမီပေ အဋ္ဌာသိ။ အထ နံ ဗ္ရာဟ္မဏော ‘‘အယံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ အာဂတော’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
Sopi taṃ pītisomanassaṃ avijahantova kālaṃ katvā tāvatiṃsesu dvādasayojanike vimāne nibbatti. Pitā panassa sarīrasakkāraṃ karitvā dutiyadivase paccūsavelāyaṃ āḷāhanaṃ gantvā ‘‘hā hā maṭṭhakuṇḍali, hā hā maṭṭhakuṇḍalī’’ti paridevamāno āḷāhanaṃ anuparikkamanto rodati. Devaputto attano vibhavasampattiṃ oloketvā ‘‘kuto nu kho ahaṃ idhāgato kiñca kammaṃ katvā’’ti upadhārento attano purimattabhāvaṃ ñatvā tattha ca maraṇakāle bhagavati pavattitaṃ cittappasādaṃ manoharaṃ añjalikaraṇamattaṃ disvā ‘‘aho mahānubhāvā buddhā bhagavanto’’ti sātisayaṃ tathāgate sañjātappasādabahumāno ‘‘adinnapubbakabrāhmaṇo nu kho kiṃ karotī’’ti upadhārento āḷāhane rodamānaṃ disvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ pubbe bhesajjamattampi akatvā idāni niratthakaṃ āḷāhane rodati, handa naṃ saṃvejetvā kusale patiṭṭhāpessāmī’’ti devalokato āgantvā maṭṭhakuṇḍalīrūpena rodamāno ‘‘hā hā canda, hā hā sūriyā’’ti bāhā paggayha kandanto pitu samīpe aṭṭhāsi. Atha naṃ brāhmaṇo ‘‘ayaṃ maṭṭhakuṇḍalī āgato’’ti cintetvā gāthāya ajjhabhāsi –
၁၂၀၇.
1207.
‘‘အလင္ကတော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီ၊ မာလဓာရီ ဟရိစန္ဒနုသ္သဒော။
‘‘Alaṅkato maṭṭhakuṇḍalī, māladhārī haricandanussado;
ဗာဟာ ပဂ္ဂယ္ဟ ကန္ဒသိ၊ ဝနမဇ္ဈေ ကိံ ဒုက္ခိတော တုဝ’’န္တိ။
Bāhā paggayha kandasi, vanamajjhe kiṃ dukkhito tuva’’nti.
တတ္ထ အလင္ကတောတိ ဝိဘူသိတော။ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ သရီရပ္ပဒေသသ္သ အဃံသနတ္ထံ မာလာလတာဒယော အဒသ္သေတ္ဝာ မဋ္ဌာကာရေနေဝ ကတကုဏ္ဍလော။ အထ ဝာ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီတိ ဝိသုဒ္ဓကုဏ္ဍလော, တာပေတ္ဝာ ဇာတိဟိင္ဂုလိကာယ မဇ္ဇိတ္ဝာ ဓောဝိတ္ဝာ သူကရလောမေန မဇ္ဇိတကုဏ္ဍလောတိ အတ္ထော ။ မာလဓာရီတိ မာလံ ဓာရေန္တော, ပိဠန္ဓိတမာလောတိ အတ္ထော။ ဟရိစန္ဒနုသ္သဒောတိ ရတ္တစန္ဒနေန သဗ္ဗသော အနုလိတ္တဂတ္တော။ ကိန္တိ ပုစ္ဆာဝစနံ။ ဒုက္ခိတောတိ ဒုက္ခပ္ပတ္တော။ ကိံဒုက္ခိတောတိ ဝာ ဧကမေဝ ပဒံ, ကေန ဒုက္ခေန ဒုက္ခိတောတိ အတ္ထော။
Tattha alaṅkatoti vibhūsito. Maṭṭhakuṇḍalīti sarīrappadesassa aghaṃsanatthaṃ mālālatādayo adassetvā maṭṭhākāreneva katakuṇḍalo. Atha vā maṭṭhakuṇḍalīti visuddhakuṇḍalo, tāpetvā jātihiṅgulikāya majjitvā dhovitvā sūkaralomena majjitakuṇḍaloti attho . Māladhārīti mālaṃ dhārento, piḷandhitamāloti attho. Haricandanussadoti rattacandanena sabbaso anulittagatto. Kinti pucchāvacanaṃ. Dukkhitoti dukkhappatto. Kiṃdukkhitoti vā ekameva padaṃ, kena dukkhena dukkhitoti attho.
အထ နံ ဒေဝပုတ္တော အာဟ –
Atha naṃ devaputto āha –
၁၂၀၈.
1208.
‘‘သောဝဏ္ဏမယော ပဘသ္သရော၊ ဥပ္ပန္နော ရထပဉ္ဇရော မမ။
‘‘Sovaṇṇamayo pabhassaro, uppanno rathapañjaro mama;
တသ္သ စက္ကယုဂံ န ဝိန္ဒာမိ၊ တေန ဒုက္ခေန ဇဟာမိ ဇီဝိတ’’န္တိ။
Tassa cakkayugaṃ na vindāmi, tena dukkhena jahāmi jīvita’’nti.
အထ နံ ဗ္ရာဟ္မဏော အာဟ –
Atha naṃ brāhmaṇo āha –
၁၂၀၉.
1209.
‘‘သောဝဏ္ဏမယံ မဏိမယံ၊ လောဟိတကမယံ အထ ရူပိယမယံ။
‘‘Sovaṇṇamayaṃ maṇimayaṃ, lohitakamayaṃ atha rūpiyamayaṃ;
အာစိက္ခ မေ ဘဒ္ဒမာဏဝ၊ စက္ကယုဂံ ပဋိပာဒယာမိ တေ’’တိ။
Ācikkha me bhaddamāṇava, cakkayugaṃ paṭipādayāmi te’’ti.
တံ သုတ္ဝာ မာဏဝော ‘‘အယံ ပုတ္တသ္သ ဘေသဇ္ဇံ အကတ္ဝာ ပုတ္တပတိရူပကံ မံ ဒိသ္ဝာ ရောဒန္တော ‘သုဝဏ္ဏာဒိမယံ ရထစက္ကံ ကရောမီ’တိ ဝဒတိ, ဟောတု နိဂ္ဂဏ္ဟိသ္သာမိ န’’န္တိ စိန္တေတ္ဝာ ‘‘ကီဝ မဟန္တံ မေ စက္ကယုဂံ ကရိသ္သသီ’’တိ ဝတ္ဝာ ‘‘ယာဝ မဟန္တံ အာကင္ခသီ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘စန္ဒိမသူရိယေဟိ မေ အတ္ထော, တေ မေ ဒေဟီ’’တိ ယာစန္တော –
Taṃ sutvā māṇavo ‘‘ayaṃ puttassa bhesajjaṃ akatvā puttapatirūpakaṃ maṃ disvā rodanto ‘suvaṇṇādimayaṃ rathacakkaṃ karomī’ti vadati, hotu niggaṇhissāmi na’’nti cintetvā ‘‘kīva mahantaṃ me cakkayugaṃ karissasī’’ti vatvā ‘‘yāva mahantaṃ ākaṅkhasī’’ti vutte ‘‘candimasūriyehi me attho, te me dehī’’ti yācanto –
၁၂၁၀.
1210.
‘‘သော မာဏဝော တသ္သ ပာဝဒိ၊ စန္ဒသူရိယာ ဥဘယေတ္ထ ဒိသ္သရေ။
‘‘So māṇavo tassa pāvadi, candasūriyā ubhayettha dissare;
သောဝဏ္ဏမယော ရထော မမ၊ တေန စက္ကယုဂေန သောဘတီ’’တိ။
Sovaṇṇamayo ratho mama, tena cakkayugena sobhatī’’ti.
အထ နံ ဗ္ရာဟ္မဏော အာဟ –
Atha naṃ brāhmaṇo āha –
၁၂၁၁.
1211.
‘‘ဗာလော ခော တ္ဝံ အသိ မာဏဝ၊ ယော တ္ဝံ ပတ္ထယသေ အပတ္ထိယံ။
‘‘Bālo kho tvaṃ asi māṇava, yo tvaṃ patthayase apatthiyaṃ;
မညာမိ တုဝံ မရိသ္သသိ၊ န ဟိ တ္ဝံ လစ္ဆသိ စန္ဒသူရိယေ’’တိ။
Maññāmi tuvaṃ marissasi, na hi tvaṃ lacchasi candasūriye’’ti.
အထ နံ မာဏဝော ‘‘ကိံ ပန ပညာယမာနသ္သတ္ထာယ ရောဒန္တော ဗာလော ဟောတိ, ဥဒာဟု အပညာယမာနသ္သာ’’တိ ဝတ္ဝာ –
Atha naṃ māṇavo ‘‘kiṃ pana paññāyamānassatthāya rodanto bālo hoti, udāhu apaññāyamānassā’’ti vatvā –
၁၂၁၂.
1212.
‘‘ဂမနာဂမနမ္ပိ ဒိသ္သတိ၊ ဝဏ္ဏဓာတု ဥဘယတ္ထ ဝီထိယာ။
‘‘Gamanāgamanampi dissati, vaṇṇadhātu ubhayattha vīthiyā;
ပေတော ကာလကတော န ဒိသ္သတိ၊ ကော နိဓ ကန္ဒတံ ဗာလ္ယတရော’’တိ။
Peto kālakato na dissati, ko nidha kandataṃ bālyataro’’ti.
တံ သုတ္ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ‘‘ယုတ္တံ ဧသ ဝဒတီ’’တိ သလ္လက္ခေတ္ဝာ –
Taṃ sutvā brāhmaṇo ‘‘yuttaṃ esa vadatī’’ti sallakkhetvā –
၁၂၁၃.
1213.
‘‘သစ္စံ ခော ဝဒေသိ မာဏဝ၊ အဟမေဝ ကန္ဒတံ ဗာလ္ယတရော။
‘‘Saccaṃ kho vadesi māṇava, ahameva kandataṃ bālyataro;
စန္ဒံ ဝိယ ဒာရကော ရုဒံ၊ ပေတံ ကာလကတာဘိပတ္ထယိ’’န္တိ။ –
Candaṃ viya dārako rudaṃ, petaṃ kālakatābhipatthayi’’nti. –
ဝတ္ဝာ တသ္သ ကထာယ နိသ္သောကော ဟုတ္ဝာ မာဏဝသ္သ ထုတိံ ကရောန္တော ဣမာ ဂာထာ အဘာသိ –
Vatvā tassa kathāya nissoko hutvā māṇavassa thutiṃ karonto imā gāthā abhāsi –
၁၂၁၄.
1214.
‘‘အာဒိတ္တံ ဝတ မံ သန္တံ၊ ဃတသိတ္တံဝ ပာဝကံ။
‘‘Ādittaṃ vata maṃ santaṃ, ghatasittaṃva pāvakaṃ;
ဝာရိနာ ဝိယ ဩသိဉ္စံ၊ သဗ္ဗံ နိဗ္ဗာပယေ ဒရံ။
Vārinā viya osiñcaṃ, sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.
၁၂၁၅.
1215.
‘‘အဗ္ဗဟီ ဝတ မေ သလ္လံ၊ သောကံ ဟဒယနိသ္သိတံ။
‘‘Abbahī vata me sallaṃ, sokaṃ hadayanissitaṃ;
ယော မေ သောကပရေတသ္သ၊ ပုတ္တသောကံ အပာနုဒိ။
Yo me sokaparetassa, puttasokaṃ apānudi.
၁၂၁၆.
1216.
‘‘သ္ဝာဟံ အဗ္ဗူဠ္ဟသလ္လောသ္မိ၊ သီတိဘူတောသ္မိ နိဗ္ဗုတော။
‘‘Svāhaṃ abbūḷhasallosmi, sītibhūtosmi nibbuto;
န သောစာမိ န ရောဒာမိ၊ တဝ သုတ္ဝာန မာဏဝာ’’တိ။
Na socāmi na rodāmi, tava sutvāna māṇavā’’ti.
၁၂၀၈-၁၀. တတ္ထ ရထပဉ္ဇရောတိ ရထူပတ္ထံ။ န ဝိန္ဒာမီတိ န လဘာမိ။ ဘဒ္ဒမာဏဝာတိ အာလပနံ။ ပဋိပာဒယာမီတိ သမ္ပာဒေတ္ဝာ ဒဒာမိ, မာ စက္ကယုဂာဘာဝေန ဇီဝိတံ ဇဟီတိ အဓိပ္ပာယော။ ဥဘယေတ္ထ ဒိသ္သရေတိ ဥဘောပိ ဧတ္ထ စန္ဒသူရိယာ အာကာသေ ဒိသ္သန္တိ။ ယ-ကာရော ပဒသန္ဓိကရော, ဥဘယေ ဧတ္ထာတိ ဝာ ပဒဝိဘာဂော။
1208-10. Tattha rathapañjaroti rathūpatthaṃ. Na vindāmīti na labhāmi. Bhaddamāṇavāti ālapanaṃ. Paṭipādayāmīti sampādetvā dadāmi, mā cakkayugābhāvena jīvitaṃ jahīti adhippāyo. Ubhayettha dissareti ubhopi ettha candasūriyā ākāse dissanti. Ya-kāro padasandhikaro, ubhaye etthāti vā padavibhāgo.
၁၂၁၂. ဂမနာဂမနန္တိ ဒိဝသေ ဒိဝသေ ဩဂမနုဂ္ဂမနဝသေန စန္ဒသူရိယာနံ ဂမနံ အာဂမနဉ္စ ဒိသ္သတိ။ ‘‘ဂမနောဂမန’’န္တိပိ ပာဠိ, ဥဂ္ဂမနံ ဩဂမနဉ္စာတိ အတ္ထော။ ဝဏ္ဏဓာတူတိ သီတိဘာဝဝိသိဋ္ဌာ ကန္တဘာဝဘာသုရာ, ဥဏ္ဟဘာဝဝိသိဋ္ဌာ တိက္ခဘာဝဘာသုရာ စ ဝဏ္ဏနိဘာ။ ဥဘယတ္ထာတိ စန္ဒေ သူရိယေ စာတိ ဒ္ဝီသုပိ ဝဏ္ဏဓာတု ဒိသ္သတီတိ ယောဇေတဗ္ဗံ။ ဝီထိယာတိ ပဝတ္တနဝီထိယံ အာကာသေ, နာဂဝီထိယာဒိဝီထိယံ ဝာ။ ‘‘ဥဘယေတ္ထာ’’တိပိ ပာဌော, ဥဘယေ ဧတ္ထာတိ ပဒဝိသန္ဓိ။ ဗာလ္ယတရောတိ ဗာလတရော အတိသယေန ဗာလော။
1212.Gamanāgamananti divase divase ogamanuggamanavasena candasūriyānaṃ gamanaṃ āgamanañca dissati. ‘‘Gamanogamana’’ntipi pāḷi, uggamanaṃ ogamanañcāti attho. Vaṇṇadhātūti sītibhāvavisiṭṭhā kantabhāvabhāsurā, uṇhabhāvavisiṭṭhā tikkhabhāvabhāsurā ca vaṇṇanibhā. Ubhayatthāti cande sūriye cāti dvīsupi vaṇṇadhātu dissatīti yojetabbaṃ. Vīthiyāti pavattanavīthiyaṃ ākāse, nāgavīthiyādivīthiyaṃ vā. ‘‘Ubhayetthā’’tipi pāṭho, ubhaye etthāti padavisandhi. Bālyataroti bālataro atisayena bālo.
၁၂၁၃. ဣမံ ပန ကထံ သုတ္ဝာ ‘‘အလဗ္ဘနီယဝတ္ထုံ ဝတာဟံ ပတ္ထေတ္ဝာ ကေဝလံ သောကဂ္ဂိနာ ဍယ္ဟာမိ, ကိံ မေ နိရတ္ထကေန အနယဗ္ယသနေနာ’’တိ ပဋိသင္ခာနေ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဒေဝပုတ္တော မဋ္ဌကုဏ္ဍလီရူပံ ပဋိသံဟရိတ္ဝာ အတ္တနော ဒိဗ္ဗရူပေနေဝ အဋ္ဌာသိ။ ဗ္ရာဟ္မဏော ပန တံ အနောလောကေတ္ဝာ မာဏဝဝောဟာရေနေဝ ဝောဟရန္တော ‘‘သစ္စံ ခော ဝဒေသိ မာဏဝာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ စန္ဒံ ဝိယ ဒာရကော ရုဒန္တိ စန္ဒံ အဘိပတ္ထယံ ရုဒန္တော ဒာရကော ဝိယာတိ အတ္ထော။ ကာလကတာဘိပတ္ထယိန္တိ ကာလကတံ အဘိပတ္ထယိံ။ ‘‘အဘိပတ္ထယ’’န္တိပိ ပာဌော။
1213. Imaṃ pana kathaṃ sutvā ‘‘alabbhanīyavatthuṃ vatāhaṃ patthetvā kevalaṃ sokagginā ḍayhāmi, kiṃ me niratthakena anayabyasanenā’’ti paṭisaṅkhāne aṭṭhāsi. Atha devaputto maṭṭhakuṇḍalīrūpaṃ paṭisaṃharitvā attano dibbarūpeneva aṭṭhāsi. Brāhmaṇo pana taṃ anoloketvā māṇavavohāreneva voharanto ‘‘saccaṃ kho vadesi māṇavā’’tiādimāha. Tattha candaṃ viya dārako rudanti candaṃ abhipatthayaṃ rudanto dārako viyāti attho. Kālakatābhipatthayinti kālakataṃ abhipatthayiṃ. ‘‘Abhipatthaya’’ntipi pāṭho.
၁၂၁၄-၅. အာဒိတ္တန္တိ သောကဂ္ဂိနာ အာဒိတ္တံ။ နိဗ္ဗာပယေ ဒရန္တိ နိဗ္ဗာပယိ ဒရထံ သောကပရိဠာဟံ။ အဗ္ဗဟီတိ ဥဒ္ဓရိ။
1214-5.Ādittanti sokagginā ādittaṃ. Nibbāpaye daranti nibbāpayi darathaṃ sokapariḷāhaṃ. Abbahīti uddhari.
အထ ဗ္ရာဟ္မဏော သောကံ ဝိနောဒေတ္ဝာ အတ္တနော ဥပဒေသဒာယကံ ဒိဗ္ဗရူပေန ဌိတံ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကော နာမ တ္ဝ’’န္တိ ပုစ္ဆန္တော –
Atha brāhmaṇo sokaṃ vinodetvā attano upadesadāyakaṃ dibbarūpena ṭhitaṃ disvā ‘‘ko nāma tva’’nti pucchanto –
၁၂၁၇.
1217.
‘‘ဒေဝတာ နုသိ ဂန္ဓဗ္ဗော၊ အဒု သက္ကော ပုရိန္ဒဒော။
‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu sakko purindado;
ကော ဝာ တ္ဝံ ကသ္သ ဝာ ပုတ္တော၊ ကထံ ဇာနေမု တံ မယ’’န္တိ။ –
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti. –
အာဟ။ သောပိ တသ္သ –
Āha. Sopi tassa –
၁၂၁၈.
1218.
‘‘ယဉ္စ ကန္ဒသိ ယဉ္စ ရောဒသိ၊ ပုတ္တံ အာဠာဟနေ သယံ ဒဟိတ္ဝာ။
‘‘Yañca kandasi yañca rodasi, puttaṃ āḷāhane sayaṃ dahitvā;
သ္ဝာဟံ ကုသလံ ကရိတ္ဝာ ကမ္မံ၊ တိဒသာနံ သဟဗ္ယတံ ဂတော’’တိ။ –
Svāhaṃ kusalaṃ karitvā kammaṃ, tidasānaṃ sahabyataṃ gato’’ti. –
အတ္တာနံ ကထေသိ။ တတ္ထ ယဉ္စ ကန္ဒသိ ယဉ္စ ရောဒသီတိ ယံ တဝ ပုတ္တံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိံ ဥဒ္ဒိသ္သ ရောဒသိ, အသ္သူနိ မုဉ္စသိ။
Attānaṃ kathesi. Tattha yañca kandasi yañca rodasīti yaṃ tava puttaṃ maṭṭhakuṇḍaliṃ uddissa rodasi, assūni muñcasi.
အထ နံ ဗ္ရာဟ္မဏော အာဟ –
Atha naṃ brāhmaṇo āha –
၁၂၁၉.
1219.
‘‘အပ္ပံ ဝာ ဗဟုံ ဝာ နာဒ္ဒသာမ၊ ဒာနံ ဒဒန္တသ္သ သကေ အဂာရေ။
‘‘Appaṃ vā bahuṃ vā nāddasāma, dānaṃ dadantassa sake agāre;
ဥပောသထကမ္မံ ဝာ တာဒိသံ၊ ကေန ကမ္မေန ဂတောသိ ဒေဝလောက’’န္တိ။
Uposathakammaṃ vā tādisaṃ, kena kammena gatosi devaloka’’nti.
တတ္ထ ‘‘ဥပောသထကမ္မံ ဝာ တာဒိသံ နာဒ္ဒသာမာ’’တိ ယောဇနာ။
Tattha ‘‘uposathakammaṃ vā tādisaṃ nāddasāmā’’ti yojanā.
အထ နံ မာဏဝော အာဟ –
Atha naṃ māṇavo āha –
၁၂၂၀.
1220.
‘‘အာဗာဓိကောဟံ ဒုက္ခိတော ဂိလာနော၊ အာတုရရူပောမ္ဟိ သကေ နိဝေသနေ။
‘‘Ābādhikohaṃ dukkhito gilāno, āturarūpomhi sake nivesane;
ဗုဒ္ဓံ ဝိဂတရဇံ ဝိတိဏ္ဏကင္ခံ၊ အဒ္ဒက္ခိံ သုဂတံ အနောမပညံ။
Buddhaṃ vigatarajaṃ vitiṇṇakaṅkhaṃ, addakkhiṃ sugataṃ anomapaññaṃ.
၁၂၂၁.
1221.
‘‘သ္ဝာဟံ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊ အဉ္ဇလိံ အကရိံ တထာဂတသ္သ။
‘‘Svāhaṃ muditamano pasannacitto, añjaliṃ akariṃ tathāgatassa;
တာဟံ ကုသလံ ကရိတ္ဝာန ကမ္မံ၊ တိဒသာနံ သဟဗ္ယတံ ဂတော’’တိ။
Tāhaṃ kusalaṃ karitvāna kammaṃ, tidasānaṃ sahabyataṃ gato’’ti.
၁၂၂၀-၂၁. တတ္ထ အာဗာဓိကောတိ အာဗာဓသမင္ဂီ။ ဒုက္ခိတောတိ တေနေဝ အာဗာဓိကဘာဝေန ဇာတဒုက္ခော။ ဂိလာနောတိ ဂိလာယမာနောတိ အတ္ထော။ အာတုရရူပောတိ ဒုက္ခဝေဒနာဘိတုန္နကာယော။ ဝိဂတရဇန္တိ ဝိဂတရာဂာဒိရဇံ။ ဝိတိဏ္ဏကင္ခန္တိ သဗ္ဗသော သံသယာနံ သမုစ္ဆိန္နတ္တာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆံ။ အနောမပညန္တိ ပရိပုဏ္ဏပညံ, သဗ္ဗညုန္တိ အတ္ထော။ အကရိန္တိ အကာသိံ။ တာဟန္တိ တံ အဟံ။
1220-21. Tattha ābādhikoti ābādhasamaṅgī. Dukkhitoti teneva ābādhikabhāvena jātadukkho. Gilānoti gilāyamānoti attho. Āturarūpoti dukkhavedanābhitunnakāyo. Vigatarajanti vigatarāgādirajaṃ. Vitiṇṇakaṅkhanti sabbaso saṃsayānaṃ samucchinnattā tiṇṇavicikicchaṃ. Anomapaññanti paripuṇṇapaññaṃ, sabbaññunti attho. Akarinti akāsiṃ. Tāhanti taṃ ahaṃ.
ဧဝံ တသ္မိံ ကထေန္တေယေဝ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ သကလသရီရံ ပီတိယာ ပရိပူရိ။ သော တံ ပီတိံ ပဝေဒေန္တော –
Evaṃ tasmiṃ kathenteyeva brāhmaṇassa sakalasarīraṃ pītiyā paripūri. So taṃ pītiṃ pavedento –
၁၂၂၂.
1222.
‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ အဗ္ဘုတံ ဝတ၊
‘‘Acchariyaṃ vata abbhutaṃ vata,
အဉ္ဇလိကမ္မသ္သ အယမီဒိသော ဝိပာကော။
Añjalikammassa ayamīdiso vipāko;
အဟမ္ပိ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော၊
Ahampi muditamano pasannacitto,
အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာမီ’’တိ။ – အာဟ။
Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ vajāmī’’ti. – āha;
တတ္ထ အနဘိဏ္ဟပ္ပဝတ္တိတာယ အစ္ဆရံ ပဟရိတုံ ယောဂ္ဂန္တိ အစ္ဆရိယံ, အဘူတပုဗ္ဗတာယ အဗ္ဘုတံ။ ဥဘယေနပိ ဝိမ္ဟယာဝဟတံယေဝ ဒသ္သေတ္ဝာ ‘‘အဟမ္ပိ မုဒိတမနော ပသန္နစိတ္တော, အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာမီ’’တိ အာဟ။
Tattha anabhiṇhappavattitāya accharaṃ paharituṃ yogganti acchariyaṃ, abhūtapubbatāya abbhutaṃ. Ubhayenapi vimhayāvahataṃyeva dassetvā ‘‘ahampi muditamano pasannacitto, ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ vajāmī’’ti āha.
အထ နံ ဒေဝပုတ္တော သရဏဂမနေ သီလသမာဒာနေ စ နိယောဇေန္တော –
Atha naṃ devaputto saraṇagamane sīlasamādāne ca niyojento –
၁၂၂၃.
1223.
‘‘အဇ္ဇေဝ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇာဟိ၊ ဓမ္မဉ္စ သင္ဃဉ္စ ပသန္နစိတ္တော။
‘‘Ajjeva buddhaṃ saraṇaṃ vajāhi, dhammañca saṅghañca pasannacitto;
တထေဝ သိက္ခာယ ပဒာနိ ပဉ္စ၊ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယသ္သု။
Tatheva sikkhāya padāni pañca, akhaṇḍaphullāni samādiyassu.
၁၂၂၄.
1224.
‘‘ပာဏာတိပာတာ ဝိရမသ္သု ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယသ္သု။
‘‘Pāṇātipātā viramassu khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayassu;
အမဇ္ဇပော မာ စ မုသာ ဘဏာဟိ၊ သကေန ဒာရေန စ ဟောဟိ တုဋ္ဌော’’တိ။ –
Amajjapo mā ca musā bhaṇāhi, sakena dārena ca hohi tuṭṭho’’ti. –
ဂာထာဒ္ဝယမာဟ။
Gāthādvayamāha.
၁၂၂၃. တတ္ထ တထေဝာတိ ယထာ ပသန္နစိတ္တော ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’’တိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဝဇေသိ, တထေဝ ‘‘သ္ဝာက္ခာတော ဓမ္မော, သုပ္ပဋိပန္နော သင္ဃော’’တိ ပသန္နစိတ္တော ဓမ္မဉ္စ သင္ဃဉ္စ သရဏံ ဝဇာဟိ။ ယထာ ဝာ ပသန္နစိတ္တော ရတနတ္တယံ သရဏံ ဝဇေသိ, တထေဝ ‘‘အယံ ဧကံသတော ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ အဘိသမ္ပရာယဉ္စ ဟိတသုခာဝဟော’’တိ ပသန္နစိတ္တော သိက္ခာယ အဓိသီလသိက္ခာယ ပဒာနိ ကောဋ္ဌာသဘူတာနိ အဓိစိတ္တအဓိပညာသိက္ခာယ ဝာ ဥပာယဘူတာနိ ပဉ္စသီလာနိ အဝိကောပနတော စ အသံကိလိသ္သနတော စ အခဏ္ဍဖုလ္လာနိ သမာဒိယသ္သု, သမာဒာယ ဝတ္တသ္သူတိ အတ္ထော။
1223. Tattha tathevāti yathā pasannacitto ‘‘sammāsambuddho bhagavā’’ti buddhaṃ saraṇaṃ vajesi, tatheva ‘‘svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’ti pasannacitto dhammañca saṅghañca saraṇaṃ vajāhi. Yathā vā pasannacitto ratanattayaṃ saraṇaṃ vajesi, tatheva ‘‘ayaṃ ekaṃsato diṭṭheva dhamme abhisamparāyañca hitasukhāvaho’’ti pasannacitto sikkhāya adhisīlasikkhāya padāni koṭṭhāsabhūtāni adhicittaadhipaññāsikkhāya vā upāyabhūtāni pañcasīlāni avikopanato ca asaṃkilissanato ca akhaṇḍaphullāni samādiyassu, samādāya vattassūti attho.
ဧဝံ ဒေဝပုတ္တေန သရဏဂမနေ သီလသမာဒာနေ စ နိယောဇိတော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သ ဝစနံ သိရသာ သမ္ပဋိစ္ဆန္တော –
Evaṃ devaputtena saraṇagamane sīlasamādāne ca niyojito brāhmaṇo tassa vacanaṃ sirasā sampaṭicchanto –
၁၂၂၅.
1225.
‘‘အတ္ထကာမောသိ မေ ယက္ခ၊ ဟိတကာမောသိ ဒေဝတေ။
‘‘Atthakāmosi me yakkha, hitakāmosi devate;
ကရောမိ တုယ္ဟံ ဝစနံ၊ တ္ဝံသိ အာစရိယော မမာ’’တိ။ –
Karomi tuyhaṃ vacanaṃ, tvaṃsi ācariyo mamā’’ti. –
ဂာထံ ဝတ္ဝာ တတ္ထ ပတိဋ္ဌဟန္တော –
Gāthaṃ vatvā tattha patiṭṭhahanto –
၁၂၂၆.
1226.
‘‘ဥပေမိ သရဏံ ဗုဒ္ဓံ၊ ဓမ္မဉ္စာပိ အနုတ္တရံ။
‘‘Upemi saraṇaṃ buddhaṃ, dhammañcāpi anuttaraṃ;
သင္ဃဉ္စ နရဒေဝသ္သ၊ ဂစ္ဆာမိ သရဏံ အဟံ။
Saṅghañca naradevassa, gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
၁၂၂၇.
1227.
‘‘ပာဏာတိပာတာ ဝိရမာမိ ခိပ္ပံ၊ လောကေ အဒိန္နံ ပရိဝဇ္ဇယာမိ။
‘‘Pāṇātipātā viramāmi khippaṃ, loke adinnaṃ parivajjayāmi;
အမဇ္ဇပော နော စ မုသာ ဘဏာမိ၊ သကေန ဒာရေန စ ဟောမိ တုဋ္ဌော’’တိ။ –
Amajjapo no ca musā bhaṇāmi, sakena dārena ca homi tuṭṭho’’ti. –
ဂာထာဒ္ဝယမာဟ။ တမ္ပိ သုဝိညေယ္ယမေဝ။
Gāthādvayamāha. Tampi suviññeyyameva.
တတော ဒေဝပုတ္တော ‘‘ကတံ မယာ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ကတ္တဗ္ဗယုတ္တကံ, ဣဒာနိ သယမေဝ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိသ္သတီ’’တိ တတ္ထေဝ အန္တရဓာယိ။ ဗ္ရာဟ္မဏောပိ ခော ဘဂဝတိ သဉ္ဇာတပသာဒဗဟုမာနော ဒေဝတာယ စ စောဒိယမာနော ‘‘သမဏံ ဂောတမံ ဥပသင္ကမိသ္သာမီ’’တိ ဝိဟာရာဘိမုခော ဂစ္ဆတိ။ တံ ဒိသ္ဝာ မဟာဇနော ‘‘အယံ ဗ္ရာဟ္မဏော ဧတ္တကံ ကာလံ တထာဂတံ အနုပသင္ကမိတ္ဝာ အဇ္ဇ ပုတ္တသောကေန ဥပသင္ကမတိ, ကီဒိသီ နု ခော ဓမ္မဒေသနာ ဘဝိသ္သတီ’’တိ တံ အနုဗန္ဓိ။
Tato devaputto ‘‘kataṃ mayā brāhmaṇassa kattabbayuttakaṃ, idāni sayameva bhagavantaṃ upasaṅkamissatī’’ti tattheva antaradhāyi. Brāhmaṇopi kho bhagavati sañjātapasādabahumāno devatāya ca codiyamāno ‘‘samaṇaṃ gotamaṃ upasaṅkamissāmī’’ti vihārābhimukho gacchati. Taṃ disvā mahājano ‘‘ayaṃ brāhmaṇo ettakaṃ kālaṃ tathāgataṃ anupasaṅkamitvā ajja puttasokena upasaṅkamati, kīdisī nu kho dhammadesanā bhavissatī’’ti taṃ anubandhi.
ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ ဧဝမာဟ ‘‘သက္ကာ နု ခော ဘော ဂောတမ ကိဉ္စိ ဒာနံ အဒတ္ဝာ သီလံ ဝာ အရက္ခိတ္ဝာ ကေဝလံ တုမ္ဟေသု ပသာဒမတ္တေန သဂ္ဂေ နိဗ္ဗတ္တိတု’’န္တိ။ ‘‘နနု, ဗ္ရာဟ္မဏ, အဇ္ဇ ပစ္စူသဝေလာယံ မဋ္ဌကုဏ္ဍလိနာ ဒေဝပုတ္တေန အတ္တနော ဒေဝလောကူပပတ္တိကာရဏံ တုယ္ဟံ ကထိက’’န္တိ ဘဂဝာ အဝောစ။ တသ္မိံ ခဏေ မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဒေဝပုတ္တော သဟ ဝိမာနေန အာဂန္တ္ဝာ ဒိသ္သမာနရူပော ဝိမာနတော ဩရုယ္ဟ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂယ္ဟ ဧကမန္တံ အဋ္ဌာသိ။ အထ ဘဂဝာ တသ္သံ ပရိသတိ တေန ဒေဝပုတ္တေန ကတသုစရိတံ ကထေတ္ဝာ ပရိသာယ စိတ္တကလ္လတံ ဉတ္ဝာ သာမုက္ကံသိကံ ဓမ္မဒေသနံ အကာသိ။ ဒေသနာပရိယောသာနေ ဒေဝပုတ္တော စ ဗ္ရာဟ္မဏော စ သန္နိပတိတပရိသာ စာတိ စတုရာသီတိယာ ပာဏသဟသ္သာနံ ဓမ္မာဘိသမယော အဟောသီတိ။
Brāhmaṇo bhagavantaṃ upasaṅkamitvā paṭisanthāraṃ katvā evamāha ‘‘sakkā nu kho bho gotama kiñci dānaṃ adatvā sīlaṃ vā arakkhitvā kevalaṃ tumhesu pasādamattena sagge nibbattitu’’nti. ‘‘Nanu, brāhmaṇa, ajja paccūsavelāyaṃ maṭṭhakuṇḍalinā devaputtena attano devalokūpapattikāraṇaṃ tuyhaṃ kathika’’nti bhagavā avoca. Tasmiṃ khaṇe maṭṭhakuṇḍalīdevaputto saha vimānena āgantvā dissamānarūpo vimānato oruyha bhagavantaṃ abhivādetvā añjaliṃ paggayha ekamantaṃ aṭṭhāsi. Atha bhagavā tassaṃ parisati tena devaputtena katasucaritaṃ kathetvā parisāya cittakallataṃ ñatvā sāmukkaṃsikaṃ dhammadesanaṃ akāsi. Desanāpariyosāne devaputto ca brāhmaṇo ca sannipatitaparisā cāti caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosīti.
မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Maṭṭhakuṇḍalīvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဝိမာနဝတ္ထုပာဠိ • Vimānavatthupāḷi / ၉. မဋ္ဌကုဏ္ဍလီဝိမာနဝတ္ထု • 9. Maṭṭhakuṇḍalīvimānavatthu