| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
मातुघातकादिवत्थुकथा
Mātughātakādivatthukathā
११२. मातुघातकादिवत्थूसु – निक्खन्तिं करेय्यन्ति निक्खमनं निग्गमनं अपवाहनं करेय्यन्ति अत्थो। मातुघातको भिक्खवेति एत्थ येन मनुस्सित्थिभूता जनिका माता सयम्पि मनुस्सजातिकेनेव सता सञ्चिच्च जीविता वोरोपिता, अयं आनन्तरियेन मातुघातककम्मेन मातुघातको, एतस्स पब्बज्जा च उपसम्पदा च पटिक्खित्ता। येन पन मनुस्सित्थिभूतापि अजनिका पोसावनिका माता वा महामाता वा चूळमाता वा जनिकापि वा न मनुस्सित्थिभूता माता घातिता, तस्स पब्बज्जा न वारिता, न च आनन्तरिको होति। येन सयं तिरच्छानभूतेन मनुस्सित्थिभूता माता घातिता, सोपि आनन्तरिको न होति, तिरच्छानगतत्ता पनस्स पब्बज्जा पटिक्खित्ता। सेसं उत्तानमेव। पितुघातकेपि एसेव नयो। सचेपि हि वेसिया पुत्तो होति, ‘‘अयं मे पिता’’ति न जानाति, यस्स सम्भवेन निब्बत्तो, सो चे अनेन घातितो, पितुघातकोत्वेव सङ्ख्यं गच्छति, आनन्तरियञ्च फुसति।
112. Mātughātakādivatthūsu – nikkhantiṃ kareyyanti nikkhamanaṃ niggamanaṃ apavāhanaṃ kareyyanti attho. Mātughātako bhikkhaveti ettha yena manussitthibhūtā janikā mātā sayampi manussajātikeneva satā sañcicca jīvitā voropitā, ayaṃ ānantariyena mātughātakakammena mātughātako, etassa pabbajjā ca upasampadā ca paṭikkhittā. Yena pana manussitthibhūtāpi ajanikā posāvanikā mātā vā mahāmātā vā cūḷamātā vā janikāpi vā na manussitthibhūtā mātā ghātitā, tassa pabbajjā na vāritā, na ca ānantariko hoti. Yena sayaṃ tiracchānabhūtena manussitthibhūtā mātā ghātitā, sopi ānantariko na hoti, tiracchānagatattā panassa pabbajjā paṭikkhittā. Sesaṃ uttānameva. Pitughātakepi eseva nayo. Sacepi hi vesiyā putto hoti, ‘‘ayaṃ me pitā’’ti na jānāti, yassa sambhavena nibbatto, so ce anena ghātito, pitughātakotveva saṅkhyaṃ gacchati, ānantariyañca phusati.
११४. अरहन्तघातकोपि मनुस्सअरहन्तवसेनेव वेदितब्बो। मनुस्सजातियञ्हि अन्तमसो अपब्बजितम्पि खीणासवं दारकं दारिकं वा सञ्चिच्च जीविता वोरोपेन्तो अरहन्तघातकोव होति, आनन्तरियञ्च फुसति, पब्बज्जा चस्स वारिता। अमनुस्सजातिकं पन अरहन्तं मनुस्सजातिकं वा अवसेसं अरियपुग्गलं घातेत्वा आनन्तरियो न होति, पब्बज्जापिस्स न वारिता, कम्मं पन बलवं होति। तिरच्छानो मनुस्सअरहन्तम्पि घातेत्वा आनन्तरियो न होति, कम्मं पन भारियन्ति अयमेत्थ विनिच्छयो। ते वधाय ओनीयन्तीति वधत्थाय ओनीयन्ति, मारेतुं नीयन्तीति अत्थो। यं पन पाळियं ‘‘सचा च मय’’न्ति वुत्तं, तस्स सचे मयन्ति अयमेवत्थो। ‘‘सचे’’ति हि वत्तब्बे एत्थ ‘‘सचा च’’ इति अयं निपातो वुत्तो। ‘‘सचे च’’ इच्चेव वा पाठो। तत्थ सचेति सम्भावनत्थे निपातो; च इति पदपूरणमत्ते। ‘‘सचज्ज मय’’न्तिपि पाठो। तस्स सचे अज्ज मयन्ति अत्थो।
114. Arahantaghātakopi manussaarahantavaseneva veditabbo. Manussajātiyañhi antamaso apabbajitampi khīṇāsavaṃ dārakaṃ dārikaṃ vā sañcicca jīvitā voropento arahantaghātakova hoti, ānantariyañca phusati, pabbajjā cassa vāritā. Amanussajātikaṃ pana arahantaṃ manussajātikaṃ vā avasesaṃ ariyapuggalaṃ ghātetvā ānantariyo na hoti, pabbajjāpissa na vāritā, kammaṃ pana balavaṃ hoti. Tiracchāno manussaarahantampi ghātetvā ānantariyo na hoti, kammaṃ pana bhāriyanti ayamettha vinicchayo. Te vadhāya onīyantīti vadhatthāya onīyanti, māretuṃ nīyantīti attho. Yaṃ pana pāḷiyaṃ ‘‘sacā ca maya’’nti vuttaṃ, tassa sace mayanti ayamevattho. ‘‘Sace’’ti hi vattabbe ettha ‘‘sacā ca’’ iti ayaṃ nipāto vutto. ‘‘Sace ca’’ icceva vā pāṭho. Tattha saceti sambhāvanatthe nipāto; ca iti padapūraṇamatte. ‘‘Sacajja maya’’ntipi pāṭho. Tassa sace ajja mayanti attho.
११५. भिक्खुनिदूसको भिक्खवेति एत्थ यो पकतत्तं भिक्खुनिं तिण्णं मग्गानं अञ्ञतरस्मिं दूसेति, अयं भिक्खुनिदूसको नाम। एतस्स पब्बज्जा च उपसम्पदा च वारिता। यो पन कायसंसग्गेन सीलविनासं पापेति, तस्स पब्बज्जा च उपसम्पदा च न वारिता। बलक्कारेन ओदातवत्थवसनं कत्वा अनिच्छमानंयेव दूसेन्तोपि भिक्खुनिदूसकोयेव। बलक्कारेन पन ओदातवत्थवसनं कत्वा इच्छमानं दूसेन्तो भिक्खुनिदूसको न होति। कस्मा? यस्मा गिहिभावे सम्पटिच्छितमत्तेयेव सा अभिक्खुनी होति। सकिं सीलविपन्नं पन पच्छा दूसेन्तो सिक्खमानासामणेरीसु च विप्पटिपज्जन्तो नेव भिक्खुनिदूसको होति, पब्बज्जम्पि उपसम्पदम्पि लभति।
115.Bhikkhunidūsako bhikkhaveti ettha yo pakatattaṃ bhikkhuniṃ tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ dūseti, ayaṃ bhikkhunidūsako nāma. Etassa pabbajjā ca upasampadā ca vāritā. Yo pana kāyasaṃsaggena sīlavināsaṃ pāpeti, tassa pabbajjā ca upasampadā ca na vāritā. Balakkārena odātavatthavasanaṃ katvā anicchamānaṃyeva dūsentopi bhikkhunidūsakoyeva. Balakkārena pana odātavatthavasanaṃ katvā icchamānaṃ dūsento bhikkhunidūsako na hoti. Kasmā? Yasmā gihibhāve sampaṭicchitamatteyeva sā abhikkhunī hoti. Sakiṃ sīlavipannaṃ pana pacchā dūsento sikkhamānāsāmaṇerīsu ca vippaṭipajjanto neva bhikkhunidūsako hoti, pabbajjampi upasampadampi labhati.
सङ्घभेदको भिक्खवेति एत्थ यो देवदत्तो विय सासनं उद्धम्मं उब्बिनयं कत्वा चतुन्नं कम्मानं अञ्ञतरवसेन सङ्घं भिन्दति, अयं सङ्घभेदको नाम। एतस्स पब्बज्जा च उपसम्पदा च वारिता।
Saṅghabhedakobhikkhaveti ettha yo devadatto viya sāsanaṃ uddhammaṃ ubbinayaṃ katvā catunnaṃ kammānaṃ aññataravasena saṅghaṃ bhindati, ayaṃ saṅghabhedako nāma. Etassa pabbajjā ca upasampadā ca vāritā.
लोहितुप्पादको भिक्खवेति एत्थापि यो देवदत्तो विय दुट्ठचित्तेन वधकचित्तेन तथागतस्स जीवमानकसरीरे खुद्दकमक्खिकाय पिवनकमत्तम्पि लोहितं उप्पादेति, अयं लोहितुप्पादको नाम। एतस्स पब्बज्जा च उपसम्पदा च वारिता। यो पन रोगवूपसमनत्थं जीवको विय सत्थेन फालेत्वा पूतिमंसञ्च लोहितञ्च नीहरित्वा फासुं करोति, बहुं सो पुञ्ञं पसवतीति।
Lohituppādako bhikkhaveti etthāpi yo devadatto viya duṭṭhacittena vadhakacittena tathāgatassa jīvamānakasarīre khuddakamakkhikāya pivanakamattampi lohitaṃ uppādeti, ayaṃ lohituppādako nāma. Etassa pabbajjā ca upasampadā ca vāritā. Yo pana rogavūpasamanatthaṃ jīvako viya satthena phāletvā pūtimaṃsañca lohitañca nīharitvā phāsuṃ karoti, bahuṃ so puññaṃ pasavatīti.
मातुघातकादिवत्थुकथा निट्ठिता।
Mātughātakādivatthukathā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
५०. मातुघातकवत्थु • 50. Mātughātakavatthu
५२. अरहन्तघातकवत्थु • 52. Arahantaghātakavatthu
५३. भिक्खुनीदूसकवत्थु • 53. Bhikkhunīdūsakavatthu
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / मातुघातकादिवत्थुकथावण्णना • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / मातुघातकादिवत्थुकथावण्णना • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / मातुघातकादिकथावण्णना • Mātughātakādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ५०. मातुघातकादिवत्थुकथा • 50. Mātughātakādivatthukathā
