| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೫೦. ಮಾತುಘಾತಕಾದಿವತ್ಥುಕಥಾ
50. Mātughātakādivatthukathā
೧೧೨. ನಿಕ್ಖನ್ತಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಇಮಸ್ಸ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸಾ’’ತಿ ಛಟ್ಠೀಯೋಗತ್ತಾ ಭಾವತ್ಥೇ ತಿಪಚ್ಚಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ನಿಕ್ಖಮನ’’ನ್ತಿ। ಅಪವಾಹನನ್ತಿ ಅಪಾಯಪಟಿಸನ್ಧಿವಹನತೋ ಅಪಗಮನಂ। ಯೇನಾತಿ ಮನುಸ್ಸಭೂತೇನ ಯೇನ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪಿತಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಭೂತಾತಿ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀ ಹುತ್ವಾ ಭೂತಾ, ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥೀಭಾವಂ ವಾ ಭೂತಾ ಪತ್ತಾ। ಇಮಿನಾ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಆದಯೋ ನಿವತ್ತೇತಿ। ‘‘ಜನಿಕಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪೋಸಾವನಿಕಮಾತಾದಯೋ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಸಯಮ್ಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಿಸದ್ದೋ ನ ಕೇವಲಂ ಮಾತಾಯೇವ, ಅಥ ಖೋ ಪುತ್ತೇನಾಪೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸತಾತಿ ಸನ್ತೇನ। ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೇನೇವ ಸತಾ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕೋ ಏವ ಹುತ್ವಾ ವೋರೋಪಿತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಅನನ್ತರೇ ಭವೇ ಫಲಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ ಆನನ್ತರಿಯಂ, ಮಾತುಘಾತಕಕಮ್ಮಂ, ತೇನ ಜಾತಿಸಾಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ಅಜನಿಕಂ ಘಾತೇನ್ತೋ ಚ ಜನಿಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿಭೇದಂ ಘಾತೇನ್ತೋ ಚ ನ ಅನನ್ತರಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ನ ವಾರಿತಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯೇನ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಪೋಸೇತಿ ವದ್ಧೇತೀತಿ ಪೋಸಾಪನಿಯಾ, ಸಾ ಏವ ಪೋಸಾವನಿಕಾ ಪಕಾರಸ್ಸ ವಕಾರಂ, ಯಕಾರಸ್ಸ ಚ ಕಕಾರಂ ಕತ್ವಾ, ಪೋಸಾವನಿಕಾ ಚ ಸಾ ಮಾತಾ ಚೇತಿ ಪೋಸಾವನಿಕಮಾತಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಪುತ್ತಸ್ಸ। ಇದಂ ಪದಂ ಪುಬ್ಬಾಪರಾಪೇಕ್ಖಂ। ತತ್ಥ ಪುಬ್ಬಪದೇ ಭಾವಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಪಚ್ಛಿಮಪದೇ ಸಾಮಿಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಬ್ಬಥಾ ಏಸೇವ ನಯೋ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಚೇಪೀ’’ತಿಆದಿ। ವೇಸಿಯಾತಿ ಉಪಲಕ್ಖಣವಸೇನ ವುತ್ತಂ । ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ಪುತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಗಹೇತಬ್ಬತ್ತಾ। ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಪಿತಾ’’ತಿ ಅಜಾನನಮೇವ ಹಿ ಪಮಾಣಂ। ಅನೇನಾತಿ ಇಮಿನಾ ಪುತ್ತೇನ। ‘‘ಪಿತುಘಾತಕೋತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಮಾತುಘಾತಕೇಪಿ ‘‘ಅಯಂ ಮೇ ಮಾತಾ’’ತಿ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಘಾತೇನ್ತೋಪಿ ಮಾತುಘಾತಕೋತ್ವೇವ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
112.Nikkhantinti ettha ‘‘imassa pāpakammassā’’ti chaṭṭhīyogattā bhāvatthe tipaccayoti āha ‘‘nikkhamana’’nti. Apavāhananti apāyapaṭisandhivahanato apagamanaṃ. Yenāti manussabhūtena yena jīvitā voropitāti sambandho. Manussitthibhūtāti manussitthī hutvā bhūtā, manussitthībhāvaṃ vā bhūtā pattā. Iminā tiracchānagatitthiādayo nivatteti. ‘‘Janikā’’ti iminā posāvanikamātādayo nivatteti. Sayampīti ettha pisaddo na kevalaṃ mātāyeva, atha kho puttenāpīti dasseti. Satāti santena. Manussajātikeneva satā manussajātiko eva hutvā voropitāti yojanā. Anantare bhave phalaṃ nibbattetīti ānantariyaṃ, mātughātakakammaṃ, tena jātisāmaññampi ajanikaṃ ghātento ca janikampi jātibhedaṃ ghātento ca na anantariko hoti, tassa pabbajjā ca upasampadā ca na vāritāti dassento āha ‘‘yena panā’’tiādi. Tattha poseti vaddhetīti posāpaniyā, sā eva posāvanikā pakārassa vakāraṃ, yakārassa ca kakāraṃ katvā, posāvanikā ca sā mātā ceti posāvanikamātā. Assāti puttassa. Idaṃ padaṃ pubbāparāpekkhaṃ. Tattha pubbapade bhāvasambandho, pacchimapade sāmisambandho. Sabbathā eseva nayo hotīti āha ‘‘sacepī’’tiādi. Vesiyāti upalakkhaṇavasena vuttaṃ . Yāya kāyaci itthiyā puttassāpi gahetabbattā. ‘‘Ayaṃ me pitā’’ti ajānanameva hi pamāṇaṃ. Anenāti iminā puttena. ‘‘Pitughātakotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti iminā mātughātakepi ‘‘ayaṃ me mātā’’ti ajānitvā ghātentopi mātughātakotveva saṅkhyaṃ gacchatīti dasseti.
೧೧೪. ಸಙ್ಖೇಪೇನ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಯಂ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಅಪಬ್ಬಜಿತನ್ತಿ ಗಿಹಿಭೂತಂ। ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಚಸದ್ದೇನ ಉಪಸಮ್ಪದಾಪಿ ವಾರಿತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಅರಹನ್ತಘಾತಕಸ್ಸ। ಅವಸೇಸನ್ತಿ ಅರಹನ್ತತೋ ಅವಸೇಸಂ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಅರಿಯಘಾತಕಸ್ಸ। ಆನನ್ತರಿಯೋ ನ ಹೋತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತತ್ತಾ ಪನಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ವಾರಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ ನೇತಬ್ಬೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಮಾತುಘಾತಕಾದಿಕಮ್ಮೇಸು। ವಧಾಯಾತಿ ತದತ್ಥೇ ಚತುತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ವಧತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಮಾರೇತು’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ವಧತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಹನಧಾತು ಹಿಂಸನತ್ಥೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ನೀಯನ್ತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಓನೀಯನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಓತ್ಯೂಪಸಗ್ಗೋ ಧಾತ್ವತ್ಥಾನುವತ್ತಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಂ ಪನ ವಚನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಸ್ಸ ವಚನಸ್ಸ ಅತ್ಥೋತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಸಚಾ ಚ ಇತಿ ಅಯಂ ನಿಪಾತೋ ವುತ್ತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಭಯಪೀಳಿತತ್ತಾ ಚ ನಿರುತ್ತೀಸು ಅಕುಸಲತ್ತಾ ಚ ದವಾಭಣನೇನ ರವಾಭಣನೇನ ಅಯಂ ನಿಪಾತೋ ಚೋರೇಹಿ ವುತ್ತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಸಚೇ ಚ ಇಚ್ಚೇವ ವಾ ಪಾಠೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತೇಹಿ ತಥಾ ವುತ್ತೇಪಿ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾಲೇ ವಾ ಪೋತ್ಥಕಾರೂಳ್ಹಕಾಲೇ ವಾ ಯಥಾಭೂತಂ ಸಙ್ಗೀತತ್ತಾ, ಪೋತ್ಥಕಾರೂಳ್ಹತ್ತಾ ಚ ಯಥಾಭೂತೋ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಪದೇಸು। ನಿದ್ಧಾರಣೇ ಭುಮ್ಮಂ। ತಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಸಚಜ್ಜ ಮಯ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಸ್ಸ। ‘‘ಸಚೇ ಅಜ್ಜ ಮಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಏಕಾರಲೋಪಸನ್ಧಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಸಚೇಜ್ಜ ಮಯ’’ನ್ತಿ ಅಕಾರಲೋಪಸನ್ಧಿನಾಪಿ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ।
114. Saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassento āha ‘‘manussajātiyaṃ hī’’tiādi. Apabbajitanti gihibhūtaṃ. Pabbajjā cassāti ettha casaddena upasampadāpi vāritāti dasseti. Assāti arahantaghātakassa. Avasesanti arahantato avasesaṃ. Assāti ariyaghātakassa. Ānantariyo na hoti tiracchānagatattā panassa pabbajjā vāritāti attho netabbo. Etthāti mātughātakādikammesu. Vadhāyāti tadatthe catutthīti āha ‘‘vadhatthāyā’’ti. ‘‘Māretu’’nti iminā ‘‘vadhatthāyā’’ti ettha hanadhātu hiṃsanatthoti dasseti. ‘‘Nīyantī’’ti iminā onīyantīti ettha otyūpasaggo dhātvatthānuvattakoti dasseti. Yaṃ pana vacanaṃ vuttanti sambandho. Tassa vacanassa atthoti yojanā. ‘‘Sacā ca iti ayaṃ nipāto vutto’’ti iminā bhayapīḷitattā ca niruttīsu akusalattā ca davābhaṇanena ravābhaṇanena ayaṃ nipāto corehi vuttoti dasseti. ‘‘Sace ca icceva vā pāṭho’’ti iminā tehi tathā vuttepi saṅgītikāle vā potthakārūḷhakāle vā yathābhūtaṃ saṅgītattā, potthakārūḷhattā ca yathābhūto pāṭho atthīti dasseti. Tatthāti tesu padesu. Niddhāraṇe bhummaṃ. Tassāti ‘‘sacajja maya’’nti pāṭhassa. ‘‘Sace ajja maya’’nti iminā ekāralopasandhiṃ dasseti. ‘‘Sacejja maya’’nti akāralopasandhināpi pāṭho atthi.
೧೧೫. ಪಕತತ್ತನ್ತಿ ಪಕತಿಯಾ ಸೀಲಸಙ್ಖಾತೋ ಅತ್ತಾ ಸಭಾವೋ ಏತಿಸ್ಸಾತಿ ಪಕತತ್ತಾ, ತಂ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೇನ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಪಾರಾಜಿಕತ್ತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೀಲವಿನಾಸಂ ಪಾಪೇತೀ’’ತಿ। ಅನಿಚ್ಛಮಾನಂಯೇವ ಭಿಕ್ಖುನಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
115.Pakatattanti pakatiyā sīlasaṅkhāto attā sabhāvo etissāti pakatattā, taṃ. Kāyasaṃsaggena bhikkhunīnaṃ pārājikattā vuttaṃ ‘‘sīlavināsaṃ pāpetī’’ti. Anicchamānaṃyeva bhikkhuninti sambandho.
ಇಚ್ಛಮಾನನ್ತಿ ಓದಾತವತ್ಥವಸನಂ ಇಚ್ಛಮಾನಂ। ಯಸ್ಮಾ ಅಭಿಕ್ಖುನೀ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುನೀದೂಸಕೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೀಲವಿಪನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುನಿನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Icchamānanti odātavatthavasanaṃ icchamānaṃ. Yasmā abhikkhunī hoti, tasmā bhikkhunīdūsako na hotīti yojanā. Sīlavipannaṃ bhikkhuninti sambandho.
ಯೋ ದೇವದತ್ತೋ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದತಿ ವಿಯ, ಭಿನ್ದತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಉದ್ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಧಮ್ಮತೋ ವಿರಹಿತಂ। ಉಬ್ಬಿನಯನ್ತಿ ವಿನಯತೋ ವಿರಹಿತಂ। ಚತುನ್ನಂ ಕಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಅಪಲೋಕನಾದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ।
Yo devadatto saṅghaṃ bhindati viya, bhindatīti yojanā. Uddhammanti dhammato virahitaṃ. Ubbinayanti vinayato virahitaṃ. Catunnaṃ kammānanti apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ.
ಯೋ ದೇವದತ್ತೋ ಲೋಹಿತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ ವಿಯ, ಉಪ್ಪಾದೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ದುಟ್ಠಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ನ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ದುಟ್ಠಚಿತ್ತಂ ನಾಮ, ಅಥ ಖೋ ವಧಕಚಿತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವಧಕಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ। ಸರೀರೇತಿ ಸರೀರಬ್ಭನ್ತರೇ। ತಥಾಗತಸ್ಸ ಹಿ ಅಭೇಜ್ಜಕಾಯತ್ತಾ ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನ ಚಮ್ಮಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ಲೋಹಿತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದನಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಯೋ ಪನ ಜೀವಕೋ ಫಾಸುಂ ಕರೋತಿ ವಿಯ, ಫಾಸುಂ ಕರೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಲೋಹಿತಞ್ಚಾತಿ ಪೂತಿಲೋಹಿತಞ್ಚ।
Yo devadatto lohitaṃ uppādeti viya, uppādetīti yojanā. Duṭṭhacittenāti ettha na yaṃkiñci duṭṭhacittaṃ duṭṭhacittaṃ nāma, atha kho vadhakacittanti āha ‘‘vadhakacittenā’’ti. Sarīreti sarīrabbhantare. Tathāgatassa hi abhejjakāyattā parūpakkamena cammacchedaṃ katvā lohitassa uppādanaṃ nāma natthi. Yo pana jīvako phāsuṃ karoti viya, phāsuṃ karotīti yojanā. Lohitañcāti pūtilohitañca.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi
೫೦. ಮಾತುಘಾತಕವತ್ಥು • 50. Mātughātakavatthu
೫೨. ಅರಹನ್ತಘಾತಕವತ್ಥು • 52. Arahantaghātakavatthu
೫೩. ಭಿಕ್ಖುನೀದೂಸಕವತ್ಥು • 53. Bhikkhunīdūsakavatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಮಾತುಘಾತಕಾದಿವತ್ಥುಕಥಾ • Mātughātakādivatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಮಾತುಘಾತಕಾದಿವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಮಾತುಘಾತಕಾದಿವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಮಾತುಘಾತಕಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Mātughātakādikathāvaṇṇanā
