| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
50. මාතුඝාතකාදිවත්‌ථුකථා
50. Mātughātakādivatthukathā
112. නික්‌ඛන්‌තින්‌ති එත්‌ථ ‘‘ඉමස්‌ස පාපකම්‌මස්‌සා’’ති ඡට්‌ඨීයොගත්‌තා භාවත්‌ථෙ තිපච්‌චයොති ආහ ‘‘නික්‌ඛමන’’න්‌ති. අපවාහනන්‌ති අපායපටිසන්‌ධිවහනතො අපගමනං. යෙනාති මනුස්‌සභූතෙන යෙන ජීවිතා වොරොපිතාති සම්‌බන්‌ධො. මනුස්‌සිත්‌ථිභූතාති මනුස්‌සිත්‌ථී හුත්‌වා භූතා, මනුස්‌සිත්‌ථීභාවං වා භූතා පත්‌තා. ඉමිනා තිරච්‌ඡානගතිත්‌ථිආදයො නිවත්‌තෙති. ‘‘ජනිකා’’ති ඉමිනා පොසාවනිකමාතාදයො නිවත්‌තෙති. සයම්‌පීති එත්‌ථ පිසද්‌දො න කෙවලං මාතායෙව, අථ ඛො පුත්‌තෙනාපීති දස්‌සෙති. සතාති සන්‌තෙන. මනුස්‌සජාතිකෙනෙව සතා මනුස්‌සජාතිකො එව හුත්‌වා වොරොපිතාති යොජනා. අනන්‌තරෙ භවෙ ඵලං නිබ්‌බත්‌තෙතීති ආනන්‌තරියං, මාතුඝාතකකම්‌මං, තෙන ජාතිසාමඤ්‌ඤම්‌පි අජනිකං ඝාතෙන්‌තො ච ජනිකම්‌පි ජාතිභෙදං ඝාතෙන්‌තො ච න අනන්‌තරිකො හොති, තස්‌ස පබ්‌බජ්‌ජා ච උපසම්‌පදා ච න වාරිතාති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘යෙන පනා’’තිආදි. තත්‌ථ පොසෙති වද්‌ධෙතීති පොසාපනියා, සා එව පොසාවනිකා පකාරස්‌ස වකාරං, යකාරස්‌ස ච කකාරං කත්‌වා, පොසාවනිකා ච සා මාතා චෙති පොසාවනිකමාතා. අස්‌සාති පුත්‌තස්‌ස. ඉදං පදං පුබ්‌බාපරාපෙක්‌ඛං. තත්‌ථ පුබ්‌බපදෙ භාවසම්‌බන්‌ධො, පච්‌ඡිමපදෙ සාමිසම්‌බන්‌ධො. සබ්‌බථා එසෙව නයො හොතීති ආහ ‘‘සචෙපී’’තිආදි. වෙසියාති උපලක්‌ඛණවසෙන වුත්‌තං . යාය කායචි ඉත්‌ථියා පුත්‌තස්‌සාපි ගහෙතබ්‌බත්‌තා. ‘‘අයං මෙ පිතා’’ති අජානනමෙව හි පමාණං. අනෙනාති ඉමිනා පුත්‌තෙන. ‘‘පිතුඝාතකොත්‌වෙව සඞ්‌ඛ්‍යං ගච්‌ඡතී’’ති ඉමිනා මාතුඝාතකෙපි ‘‘අයං මෙ මාතා’’ති අජානිත්‌වා ඝාතෙන්‌තොපි මාතුඝාතකොත්‌වෙව සඞ්‌ඛ්‍යං ගච්‌ඡතීති දස්‌සෙති.
112.Nikkhantinti ettha ‘‘imassa pāpakammassā’’ti chaṭṭhīyogattā bhāvatthe tipaccayoti āha ‘‘nikkhamana’’nti. Apavāhananti apāyapaṭisandhivahanato apagamanaṃ. Yenāti manussabhūtena yena jīvitā voropitāti sambandho. Manussitthibhūtāti manussitthī hutvā bhūtā, manussitthībhāvaṃ vā bhūtā pattā. Iminā tiracchānagatitthiādayo nivatteti. ‘‘Janikā’’ti iminā posāvanikamātādayo nivatteti. Sayampīti ettha pisaddo na kevalaṃ mātāyeva, atha kho puttenāpīti dasseti. Satāti santena. Manussajātikeneva satā manussajātiko eva hutvā voropitāti yojanā. Anantare bhave phalaṃ nibbattetīti ānantariyaṃ, mātughātakakammaṃ, tena jātisāmaññampi ajanikaṃ ghātento ca janikampi jātibhedaṃ ghātento ca na anantariko hoti, tassa pabbajjā ca upasampadā ca na vāritāti dassento āha ‘‘yena panā’’tiādi. Tattha poseti vaddhetīti posāpaniyā, sā eva posāvanikā pakārassa vakāraṃ, yakārassa ca kakāraṃ katvā, posāvanikā ca sā mātā ceti posāvanikamātā. Assāti puttassa. Idaṃ padaṃ pubbāparāpekkhaṃ. Tattha pubbapade bhāvasambandho, pacchimapade sāmisambandho. Sabbathā eseva nayo hotīti āha ‘‘sacepī’’tiādi. Vesiyāti upalakkhaṇavasena vuttaṃ . Yāya kāyaci itthiyā puttassāpi gahetabbattā. ‘‘Ayaṃ me pitā’’ti ajānanameva hi pamāṇaṃ. Anenāti iminā puttena. ‘‘Pitughātakotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti iminā mātughātakepi ‘‘ayaṃ me mātā’’ti ajānitvā ghātentopi mātughātakotveva saṅkhyaṃ gacchatīti dasseti.
114. සඞ්‌ඛෙපෙන වුත්‌තමත්‌ථං විත්‌ථාරෙන දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘මනුස්‌සජාතියං හී’’තිආදි. අපබ්‌බජිතන්‌ති ගිහිභූතං. පබ්‌බජ්‌ජා චස්‌සාති එත්‌ථ චසද්‌දෙන උපසම්‌පදාපි වාරිතාති දස්‌සෙති. අස්‌සාති අරහන්‌තඝාතකස්‌ස. අවසෙසන්‌ති අරහන්‌තතො අවසෙසං. අස්‌සාති අරියඝාතකස්‌ස. ආනන්‌තරියො න හොති තිරච්‌ඡානගතත්‌තා පනස්‌ස පබ්‌බජ්‌ජා වාරිතාති අත්‌ථො නෙතබ්‌බො. එත්‌ථාති මාතුඝාතකාදිකම්‌මෙසු. වධායාති තදත්‌ථෙ චතුත්‌ථීති ආහ ‘‘වධත්‌ථායා’’ති. ‘‘මාරෙතු’’න්‌ති ඉමිනා ‘‘වධත්‌ථායා’’ති එත්‌ථ හනධාතු හිංසනත්‌ථොති දස්‌සෙති. ‘‘නීයන්‌තී’’ති ඉමිනා ඔනීයන්‌තීති එත්‌ථ ඔත්‍යූපසග්‌ගො ධාත්‌වත්‌ථානුවත්‌තකොති දස්‌සෙති. යං පන වචනං වුත්‌තන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. තස්‌ස වචනස්‌ස අත්‌ථොති යොජනා. ‘‘සචා ච ඉති අයං නිපාතො වුත්‌තො’’ති ඉමිනා භයපීළිතත්‌තා ච නිරුත්‌තීසු අකුසලත්‌තා ච දවාභණනෙන රවාභණනෙන අයං නිපාතො චොරෙහි වුත්‌තොති දස්‌සෙති. ‘‘සචෙ ච ඉච්‌චෙව වා පාඨො’’ති ඉමිනා තෙහි තථා වුත්‌තෙපි සඞ්‌ගීතිකාලෙ වා පොත්‌ථකාරූළ්‌හකාලෙ වා යථාභූතං සඞ්‌ගීතත්‌තා, පොත්‌ථකාරූළ්‌හත්‌තා ච යථාභූතො පාඨො අත්‌ථීති දස්‌සෙති. තත්‌ථාති තෙසු පදෙසු. නිද්‌ධාරණෙ භුම්‌මං. තස්‌සාති ‘‘සචජ්‌ජ මය’’න්‌ති පාඨස්‌ස. ‘‘සචෙ අජ්‌ජ මය’’න්‌ති ඉමිනා එකාරලොපසන්‌ධිං දස්‌සෙති. ‘‘සචෙජ්‌ජ මය’’න්‌ති අකාරලොපසන්‌ධිනාපි පාඨො අත්‌ථි.
114. Saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassento āha ‘‘manussajātiyaṃ hī’’tiādi. Apabbajitanti gihibhūtaṃ. Pabbajjā cassāti ettha casaddena upasampadāpi vāritāti dasseti. Assāti arahantaghātakassa. Avasesanti arahantato avasesaṃ. Assāti ariyaghātakassa. Ānantariyo na hoti tiracchānagatattā panassa pabbajjā vāritāti attho netabbo. Etthāti mātughātakādikammesu. Vadhāyāti tadatthe catutthīti āha ‘‘vadhatthāyā’’ti. ‘‘Māretu’’nti iminā ‘‘vadhatthāyā’’ti ettha hanadhātu hiṃsanatthoti dasseti. ‘‘Nīyantī’’ti iminā onīyantīti ettha otyūpasaggo dhātvatthānuvattakoti dasseti. Yaṃ pana vacanaṃ vuttanti sambandho. Tassa vacanassa atthoti yojanā. ‘‘Sacā ca iti ayaṃ nipāto vutto’’ti iminā bhayapīḷitattā ca niruttīsu akusalattā ca davābhaṇanena ravābhaṇanena ayaṃ nipāto corehi vuttoti dasseti. ‘‘Sace ca icceva vā pāṭho’’ti iminā tehi tathā vuttepi saṅgītikāle vā potthakārūḷhakāle vā yathābhūtaṃ saṅgītattā, potthakārūḷhattā ca yathābhūto pāṭho atthīti dasseti. Tatthāti tesu padesu. Niddhāraṇe bhummaṃ. Tassāti ‘‘sacajja maya’’nti pāṭhassa. ‘‘Sace ajja maya’’nti iminā ekāralopasandhiṃ dasseti. ‘‘Sacejja maya’’nti akāralopasandhināpi pāṭho atthi.
115. පකතත්‌තන්‌ති පකතියා සීලසඞ්‌ඛාතො අත්‌තා සභාවො එතිස්‌සාති පකතත්‌තා, තං. කායසංසග්‌ගෙන භික්‌ඛුනීනං පාරාජිකත්‌තා වුත්‌තං ‘‘සීලවිනාසං පාපෙතී’’ති. අනිච්‌ඡමානංයෙව භික්‌ඛුනින්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
115.Pakatattanti pakatiyā sīlasaṅkhāto attā sabhāvo etissāti pakatattā, taṃ. Kāyasaṃsaggena bhikkhunīnaṃ pārājikattā vuttaṃ ‘‘sīlavināsaṃ pāpetī’’ti. Anicchamānaṃyeva bhikkhuninti sambandho.
ඉච්‌ඡමානන්‌ති ඔදාතවත්‌ථවසනං ඉච්‌ඡමානං. යස්‌මා අභික්‌ඛුනී හොති, තස්‌මා භික්‌ඛුනීදූසකො න හොතීති යොජනා. සීලවිපන්‌නං භික්‌ඛුනින්‌ති සම්‌බන්‌ධො.
Icchamānanti odātavatthavasanaṃ icchamānaṃ. Yasmā abhikkhunī hoti, tasmā bhikkhunīdūsako na hotīti yojanā. Sīlavipannaṃ bhikkhuninti sambandho.
යො දෙවදත්‌තො සඞ්‌ඝං භින්‌දති විය, භින්‌දතීති යොජනා. උද්‌ධම්‌මන්‌ති ධම්‌මතො විරහිතං. උබ්‌බිනයන්‌ති විනයතො විරහිතං. චතුන්‌නං කම්‌මානන්‌ති අපලොකනාදීනං චතුන්‌නං කම්‌මානං.
Yo devadatto saṅghaṃ bhindati viya, bhindatīti yojanā. Uddhammanti dhammato virahitaṃ. Ubbinayanti vinayato virahitaṃ. Catunnaṃ kammānanti apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ.
යො දෙවදත්‌තො ලොහිතං උප්‌පාදෙති විය, උප්‌පාදෙතීති යොජනා. දුට්‌ඨචිත්‌තෙනාති එත්‌ථ න යංකිඤ්‌චි දුට්‌ඨචිත්‌තං දුට්‌ඨචිත්‌තං නාම, අථ ඛො වධකචිත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘වධකචිත්‌තෙනා’’ති. සරීරෙති සරීරබ්‌භන්‌තරෙ. තථාගතස්‌ස හි අභෙජ්‌ජකායත්‌තා පරූපක්‌කමෙන චම්‌මච්‌ඡෙදං කත්‌වා ලොහිතස්‌ස උප්‌පාදනං නාම නත්‌ථි. යො පන ජීවකො ඵාසුං කරොති විය, ඵාසුං කරොතීති යොජනා. ලොහිතඤ්‌චාති පූතිලොහිතඤ්‌ච.
Yo devadatto lohitaṃ uppādeti viya, uppādetīti yojanā. Duṭṭhacittenāti ettha na yaṃkiñci duṭṭhacittaṃ duṭṭhacittaṃ nāma, atha kho vadhakacittanti āha ‘‘vadhakacittenā’’ti. Sarīreti sarīrabbhantare. Tathāgatassa hi abhejjakāyattā parūpakkamena cammacchedaṃ katvā lohitassa uppādanaṃ nāma natthi. Yo pana jīvako phāsuṃ karoti viya, phāsuṃ karotīti yojanā. Lohitañcāti pūtilohitañca.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi
50. මාතුඝාතකවත්‌ථු • 50. Mātughātakavatthu
52. අරහන්‌තඝාතකවත්‌ථු • 52. Arahantaghātakavatthu
53. භික්‌ඛුනීදූසකවත්‌ථු • 53. Bhikkhunīdūsakavatthu
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / මාතුඝාතකාදිවත්‌ථුකථා • Mātughātakādivatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / මාතුඝාතකාදිවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / මාතුඝාතකාදිවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / මාතුඝාතකාදිකථාවණ්‌ණනා • Mātughātakādikathāvaṇṇanā
