| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
੫੦. ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿવਤ੍ਥੁਕਥਾ
50. Mātughātakādivatthukathā
੧੧੨. ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਛਟ੍ਠੀਯੋਗਤ੍ਤਾ ਭਾવਤ੍ਥੇ ਤਿਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਪવਾਹਨਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਹਨਤੋ ਅਪਗਮਨਂ। ਯੇਨਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨ ਯੇਨ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪਿਤਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਭੂਤਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍વਾ ਭੂਤਾ, ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀਭਾવਂ વਾ ਭੂਤਾ ਪਤ੍ਤਾ। ਇਮਿਨਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਆਦਯੋ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਜਨਿਕਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੋਸਾવਨਿਕਮਾਤਾਦਯੋ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਸਯਮ੍ਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਿਸਦ੍ਦੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਮਾਤਾਯੇવ, ਅਥ ਖੋ ਪੁਤ੍ਤੇਨਾਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਤਾਤਿ ਸਨ੍ਤੇਨ। ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੇਨੇવ ਸਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕੋ ਏવ ਹੁਤ੍વਾ વੋਰੋਪਿਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਭવੇ ਫਲਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ, ਮਾਤੁਘਾਤਕਕਮ੍ਮਂ, ਤੇਨ ਜਾਤਿਸਾਮਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਜਨਿਕਂ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਚ ਜਨਿਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਭੇਦਂ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋ ਚ ਨ ਅਨਨ੍ਤਰਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਨ વਾਰਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੋਸੇਤਿ વਦ੍ਧੇਤੀਤਿ ਪੋਸਾਪਨਿਯਾ, ਸਾ ਏવ ਪੋਸਾવਨਿਕਾ ਪਕਾਰਸ੍ਸ વਕਾਰਂ, ਯਕਾਰਸ੍ਸ ਚ ਕਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ, ਪੋਸਾવਨਿਕਾ ਚ ਸਾ ਮਾਤਾ ਚੇਤਿ ਪੋਸਾવਨਿਕਮਾਤਾ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਇਦਂ ਪਦਂ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਪੇਕ੍ਖਂ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬਪਦੇ ਭਾવਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਪਦੇ ਸਾਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਬ੍ਬਥਾ ਏਸੇવ ਨਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਚੇਪੀ’’ਤਿਆਦਿ। વੇਸਿਯਾਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ । ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਪਿਤਾ’’ਤਿ ਅਜਾਨਨਮੇવ ਹਿ ਪਮਾਣਂ। ਅਨੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਤ੍ਤੇਨ। ‘‘ਪਿਤੁਘਾਤਕੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਾਤੁਘਾਤਕੇਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਮਾਤਾ’’ਤਿ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਘਾਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਮਾਤੁਘਾਤਕੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
112.Nikkhantinti ettha ‘‘imassa pāpakammassā’’ti chaṭṭhīyogattā bhāvatthe tipaccayoti āha ‘‘nikkhamana’’nti. Apavāhananti apāyapaṭisandhivahanato apagamanaṃ. Yenāti manussabhūtena yena jīvitā voropitāti sambandho. Manussitthibhūtāti manussitthī hutvā bhūtā, manussitthībhāvaṃ vā bhūtā pattā. Iminā tiracchānagatitthiādayo nivatteti. ‘‘Janikā’’ti iminā posāvanikamātādayo nivatteti. Sayampīti ettha pisaddo na kevalaṃ mātāyeva, atha kho puttenāpīti dasseti. Satāti santena. Manussajātikeneva satā manussajātiko eva hutvā voropitāti yojanā. Anantare bhave phalaṃ nibbattetīti ānantariyaṃ, mātughātakakammaṃ, tena jātisāmaññampi ajanikaṃ ghātento ca janikampi jātibhedaṃ ghātento ca na anantariko hoti, tassa pabbajjā ca upasampadā ca na vāritāti dassento āha ‘‘yena panā’’tiādi. Tattha poseti vaddhetīti posāpaniyā, sā eva posāvanikā pakārassa vakāraṃ, yakārassa ca kakāraṃ katvā, posāvanikā ca sā mātā ceti posāvanikamātā. Assāti puttassa. Idaṃ padaṃ pubbāparāpekkhaṃ. Tattha pubbapade bhāvasambandho, pacchimapade sāmisambandho. Sabbathā eseva nayo hotīti āha ‘‘sacepī’’tiādi. Vesiyāti upalakkhaṇavasena vuttaṃ . Yāya kāyaci itthiyā puttassāpi gahetabbattā. ‘‘Ayaṃ me pitā’’ti ajānanameva hi pamāṇaṃ. Anenāti iminā puttena. ‘‘Pitughātakotveva saṅkhyaṃ gacchatī’’ti iminā mātughātakepi ‘‘ayaṃ me mātā’’ti ajānitvā ghātentopi mātughātakotveva saṅkhyaṃ gacchatīti dasseti.
੧੧੪. ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਯਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਨ੍ਤਿ ਗਿਹਿਭੂਤਂ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਿ વਾਰਿਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕਸ੍ਸ। ਅવਸੇਸਨ੍ਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤਤੋ ਅવਸੇਸਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਿਯਘਾਤਕਸ੍ਸ। ਆਨਨ੍ਤਰਿਯੋ ਨ ਹੋਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਤ੍ਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ વਾਰਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨੇਤਬ੍ਬੋ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿਕਮ੍ਮੇਸੁ। વਧਾਯਾਤਿ ਤਦਤ੍ਥੇ ਚਤੁਤ੍ਥੀਤਿ ਆਹ ‘‘વਧਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਮਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ‘‘વਧਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਨਧਾਤੁ ਹਿਂਸਨਤ੍ਥੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਨੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਓਨੀਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਓਤ੍ਯੂਪਸਗ੍ਗੋ ਧਾਤ੍વਤ੍ਥਾਨੁવਤ੍ਤਕੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਂ ਪਨ વਚਨਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ‘‘ਸਚਾ ਚ ਇਤਿ ਅਯਂ ਨਿਪਾਤੋ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭਯਪੀਲ਼ਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਸੁ ਅਕੁਸਲਤ੍ਤਾ ਚ ਦવਾਭਣਨੇਨ ਰવਾਭਣਨੇਨ ਅਯਂ ਨਿਪਾਤੋ ਚੋਰੇਹਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਸਚੇ ਚ ਇਚ੍ਚੇવ વਾ ਪਾਠੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਹਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਲੇ વਾ ਪੋਤ੍ਥਕਾਰੂਲ਼੍ਹਕਾਲੇ વਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਤ੍ਤਾ, ਪੋਤ੍ਥਕਾਰੂਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾ ਚ ਯਥਾਭੂਤੋ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਪਦੇਸੁ। ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਸਚਜ੍ਜ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਸ੍ਸ। ‘‘ਸਚੇ ਅਜ੍ਜ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਕਾਰਲੋਪਸਨ੍ਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਸਚੇਜ੍ਜ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਅਕਾਰਲੋਪਸਨ੍ਧਿਨਾਪਿ ਪਾਠੋ ਅਤ੍ਥਿ।
114. Saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassento āha ‘‘manussajātiyaṃ hī’’tiādi. Apabbajitanti gihibhūtaṃ. Pabbajjā cassāti ettha casaddena upasampadāpi vāritāti dasseti. Assāti arahantaghātakassa. Avasesanti arahantato avasesaṃ. Assāti ariyaghātakassa. Ānantariyo na hoti tiracchānagatattā panassa pabbajjā vāritāti attho netabbo. Etthāti mātughātakādikammesu. Vadhāyāti tadatthe catutthīti āha ‘‘vadhatthāyā’’ti. ‘‘Māretu’’nti iminā ‘‘vadhatthāyā’’ti ettha hanadhātu hiṃsanatthoti dasseti. ‘‘Nīyantī’’ti iminā onīyantīti ettha otyūpasaggo dhātvatthānuvattakoti dasseti. Yaṃ pana vacanaṃ vuttanti sambandho. Tassa vacanassa atthoti yojanā. ‘‘Sacā ca iti ayaṃ nipāto vutto’’ti iminā bhayapīḷitattā ca niruttīsu akusalattā ca davābhaṇanena ravābhaṇanena ayaṃ nipāto corehi vuttoti dasseti. ‘‘Sace ca icceva vā pāṭho’’ti iminā tehi tathā vuttepi saṅgītikāle vā potthakārūḷhakāle vā yathābhūtaṃ saṅgītattā, potthakārūḷhattā ca yathābhūto pāṭho atthīti dasseti. Tatthāti tesu padesu. Niddhāraṇe bhummaṃ. Tassāti ‘‘sacajja maya’’nti pāṭhassa. ‘‘Sace ajja maya’’nti iminā ekāralopasandhiṃ dasseti. ‘‘Sacejja maya’’nti akāralopasandhināpi pāṭho atthi.
੧੧੫. ਪਕਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਯਾ ਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਤ੍ਤਾ ਸਭਾવੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਪਕਤਤ੍ਤਾ, ਤਂ। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੀਲવਿਨਾਸਂ ਪਾਪੇਤੀ’’ਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਂਯੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
115.Pakatattanti pakatiyā sīlasaṅkhāto attā sabhāvo etissāti pakatattā, taṃ. Kāyasaṃsaggena bhikkhunīnaṃ pārājikattā vuttaṃ ‘‘sīlavināsaṃ pāpetī’’ti. Anicchamānaṃyeva bhikkhuninti sambandho.
ਇਚ੍ਛਮਾਨਨ੍ਤਿ ਓਦਾਤવਤ੍ਥવਸਨਂ ਇਚ੍ਛਮਾਨਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਅਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਕੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Icchamānanti odātavatthavasanaṃ icchamānaṃ. Yasmā abhikkhunī hoti, tasmā bhikkhunīdūsako na hotīti yojanā. Sīlavipannaṃ bhikkhuninti sambandho.
ਯੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਿਯ, ਭਿਨ੍ਦਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਰਹਿਤਂ। ਉਬ੍ਬਿਨਯਨ੍ਤਿ વਿਨਯਤੋ વਿਰਹਿਤਂ। ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪਲੋਕਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ।
Yo devadatto saṅghaṃ bhindati viya, bhindatīti yojanā. Uddhammanti dhammato virahitaṃ. Ubbinayanti vinayato virahitaṃ. Catunnaṃ kammānanti apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ.
ਯੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਲੋਹਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ વਿਯ, ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਅਥ ਖੋ વਧਕਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વਧਕਚਿਤ੍ਤੇਨਾ’’ਤਿ। ਸਰੀਰੇਤਿ ਸਰੀਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਭੇਜ੍ਜਕਾਯਤ੍ਤਾ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਚਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋ ਪਨ ਜੀવਕੋ ਫਾਸੁਂ ਕਰੋਤਿ વਿਯ, ਫਾਸੁਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਲੋਹਿਤਞ੍ਚਾਤਿ ਪੂਤਿਲੋਹਿਤਞ੍ਚ।
Yo devadatto lohitaṃ uppādeti viya, uppādetīti yojanā. Duṭṭhacittenāti ettha na yaṃkiñci duṭṭhacittaṃ duṭṭhacittaṃ nāma, atha kho vadhakacittanti āha ‘‘vadhakacittenā’’ti. Sarīreti sarīrabbhantare. Tathāgatassa hi abhejjakāyattā parūpakkamena cammacchedaṃ katvā lohitassa uppādanaṃ nāma natthi. Yo pana jīvako phāsuṃ karoti viya, phāsuṃ karotīti yojanā. Lohitañcāti pūtilohitañca.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi
੫੦. ਮਾਤੁਘਾਤਕવਤ੍ਥੁ • 50. Mātughātakavatthu
੫੨. ਅਰਹਨ੍ਤਘਾਤਕવਤ੍ਥੁ • 52. Arahantaghātakavatthu
੫੩. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਕવਤ੍ਥੁ • 53. Bhikkhunīdūsakavatthu
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Mātughātakādivatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Mātughātakādivatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਮਾਤੁਘਾਤਕਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Mātughātakādikathāvaṇṇanā
