Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౬. మేఘియత్థేరగాథావణ్ణనా

    6. Meghiyattheragāthāvaṇṇanā

    అనుసాసి మహావీరోతి ఆయస్మతో మేఘియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే కుసలబీజాని రోపేన్తో ఇతో ఏకనవుతే కప్పే విపస్సిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పాపుణి. తస్మిఞ్చ సమయే విపస్సీ భగవా బుద్ధకిచ్చస్స పరియోసానమాగమ్మ ఆయుసఙ్ఖారం ఓస్సజ్జి. తేన పథవీకమ్పాదీసు ఉప్పన్నేసు మహాజనో భీతతసితో అహోసి. అథ నం వేస్సవణో మహారాజా తమత్థం విభావేత్వా సమస్సాసేసి. తం సుత్వా మహాజనో సంవేగప్పత్తో అహోసి. తత్థాయం కులపుత్తో బుద్ధానుభావం సుత్వా సత్థరి సఞ్జాతగారవబహుమానో ఉళారం పీతిసోమనస్సం పటిసంవేదేసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే కపిలవత్థుస్మిం సాకియరాజకులే నిబ్బత్తి, తస్స మేఘియోతి నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో సత్థు సన్తికే పబ్బజిత్వా భగవన్తం ఉపట్ఠహన్తో భగవతి జాలికాయం విహరన్తే కిమికాలాయ నదియా తీరే రమణీయం అమ్బవనం దిస్వా తత్థ విహరితుకామో ద్వే వారే భగవతా వారేత్వా తతియవారం విస్సజ్జితో తత్థ గన్త్వా మిచ్ఛావితక్కమక్ఖికాహి ఖజ్జమానో చిత్తసమాధిం అలభిత్వా సత్థు సన్తికం గన్త్వా తమత్థం ఆరోచేసి. అథస్స భగవా ‘‘అపరిపక్కాయ, మేఘియ, చేతోవిముత్తియా పఞ్చ ధమ్మా పరిపాకాయ సంవత్తన్తీ’’తిఆదినా (ఉదా॰ ౩౧) ఓవాదం అదాసి. సో తస్మిం ఓవాదే ఠత్వా విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౨.౫౭-౬౫) –

    Anusāsimahāvīroti āyasmato meghiyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave kusalabījāni ropento ito ekanavute kappe vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ pāpuṇi. Tasmiñca samaye vipassī bhagavā buddhakiccassa pariyosānamāgamma āyusaṅkhāraṃ ossajji. Tena pathavīkampādīsu uppannesu mahājano bhītatasito ahosi. Atha naṃ vessavaṇo mahārājā tamatthaṃ vibhāvetvā samassāsesi. Taṃ sutvā mahājano saṃvegappatto ahosi. Tatthāyaṃ kulaputto buddhānubhāvaṃ sutvā satthari sañjātagāravabahumāno uḷāraṃ pītisomanassaṃ paṭisaṃvedesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde kapilavatthusmiṃ sākiyarājakule nibbatti, tassa meghiyoti nāmaṃ ahosi. So vayappatto satthu santike pabbajitvā bhagavantaṃ upaṭṭhahanto bhagavati jālikāyaṃ viharante kimikālāya nadiyā tīre ramaṇīyaṃ ambavanaṃ disvā tattha viharitukāmo dve vāre bhagavatā vāretvā tatiyavāraṃ vissajjito tattha gantvā micchāvitakkamakkhikāhi khajjamāno cittasamādhiṃ alabhitvā satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ ārocesi. Athassa bhagavā ‘‘aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṃvattantī’’tiādinā (udā. 31) ovādaṃ adāsi. So tasmiṃ ovāde ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.12.57-65) –

    ‘‘యదా విపస్సీ లోకగ్గో, ఆయుసఙ్ఖారమోస్సజి;

    ‘‘Yadā vipassī lokaggo, āyusaṅkhāramossaji;

    పథవీ సమ్పకమ్పిత్థ, మేదనీ జలమేఖలా.

    Pathavī sampakampittha, medanī jalamekhalā.

    ‘‘ఓతతం వితతం మయ్హం, సువిచిత్తవటంసకం;

    ‘‘Otataṃ vitataṃ mayhaṃ, suvicittavaṭaṃsakaṃ;

    భవనమ్పి పకమ్పిత్థ, బుద్ధస్స ఆయుసఙ్ఖయే.

    Bhavanampi pakampittha, buddhassa āyusaṅkhaye.

    ‘‘తాసో మయ్హం సముప్పన్నో, భవనే సమ్పకమ్పితే;

    ‘‘Tāso mayhaṃ samuppanno, bhavane sampakampite;

    ఉప్పాదో ను కిమత్థాయ, ఆలోకో విపులో అహు.

    Uppādo nu kimatthāya, āloko vipulo ahu.

    ‘‘వేస్సవణో ఇధాగమ్మ, నిబ్బాపేసి మహాజనం;

    ‘‘Vessavaṇo idhāgamma, nibbāpesi mahājanaṃ;

    పాణభూతే భయం నత్థి, ఏకగ్గా హోథ సంవుతా.

    Pāṇabhūte bhayaṃ natthi, ekaggā hotha saṃvutā.

    ‘‘అహో బుద్ధో అహో ధమ్మో, అహో నో సత్థు సమ్పదా;

    ‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthu sampadā;

    యస్మిం ఉప్పజ్జమానమ్హి, పథవీ సమ్పకమ్పతి.

    Yasmiṃ uppajjamānamhi, pathavī sampakampati.

    ‘‘బుద్ధానుభావం కిత్తేత్వా, కప్పం సగ్గమ్హి మోదహం;

    ‘‘Buddhānubhāvaṃ kittetvā, kappaṃ saggamhi modahaṃ;

    అవసేసేసు కప్పేసు, కుసలం చరితం మయా.

    Avasesesu kappesu, kusalaṃ caritaṃ mayā.

    ‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, యం సఞ్ఞమలభిం తదా;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధసఞ్ఞాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhasaññāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ఇతో చుద్దసకప్పమ్హి, రాజా ఆసిం పతాపవా;

    ‘‘Ito cuddasakappamhi, rājā āsiṃ patāpavā;

    సమితో నామ నామేన, చక్కవత్తీ మహబ్బలో.

    Samito nāma nāmena, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా సత్థు సమ్ముఖా ఓవాదం లభిత్వా ‘‘మయా అరహత్తం అధిగత’’న్తి అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā satthu sammukhā ovādaṃ labhitvā ‘‘mayā arahattaṃ adhigata’’nti aññaṃ byākaronto –

    ౬౬.

    66.

    ‘‘అనుసాసి మహావీరో, సబ్బధమ్మాన పారగూ;

    ‘‘Anusāsi mahāvīro, sabbadhammāna pāragū;

    తస్సాహం ధమ్మం సుత్వాన, విహాసిం సన్తికే సతో;

    Tassāhaṃ dhammaṃ sutvāna, vihāsiṃ santike sato;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి. – గాథం అభాసి;

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. – gāthaṃ abhāsi;

    తత్థ అనుసాసీతి ‘‘అపరిపక్కాయ, మేఘియ, చేతోవిముత్తియా పఞ్చ ధమ్మా పరిపాకాయ సంవత్తన్తీ’’తిఆదినా ఓవది అనుసిట్ఠిం అదాసి. మహావీరోతి మహావిక్కన్తో, వీరియపారమిపారిపూరియా చతురఙ్గసమన్నాగతవీరియాధిట్ఠానేన అనఞ్ఞసాధారణచతుబ్బిధసమ్మప్పధానసమ్పత్తియా చ మహావీరియోతి అత్థో. సబ్బధమ్మాన పారగూతి సబ్బేసఞ్చ ఞేయ్యధమ్మానం పారం పరియన్తం ఞాణగమనేన గతో అధిగతోతి సబ్బధమ్మాన పారగూ, సబ్బఞ్ఞూతి అత్థో. సబ్బేసం వా సఙ్ఖతధమ్మానం పారభూతం నిబ్బానం సయమ్భూఞాణేన గతో అధిగతోతి సబ్బధమ్మాన పారగూ. తస్సాహం ధమ్మం సుత్వానాతి తస్స బుద్ధస్స భగవతో సాముక్కంసికం తం చతుసచ్చధమ్మం సుణిత్వా. విహాసిం సన్తికేతి అమ్బవనే మిచ్ఛావితక్కేహి ఉపద్దుతో చాలికా విహారం గన్త్వా సత్థు సమీపేయేవ విహాసిం. సతోతి సతిమా, సమథవిపస్సనాభావనాయ అప్పమత్తోతి అత్థో. అహన్తి ఇదం యథా ‘‘అనుసాసీ’’తి ఏత్థ ‘‘మ’’న్తి ఏవం ‘‘విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి ఏత్థ ‘‘మయా’’తి పరిణామేతబ్బం. ‘‘కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి చ ఇమినా యథావుత్తం విజ్జాత్తయానుప్పత్తిమేవ సత్థు ఓవాదపటికరణభావదస్సనేన పరియాయన్తరేన పకాసేతి. సీలక్ఖన్ధాదిపరిపూరణమేవ హి సత్థు సాసనకారితా.

    Tattha anusāsīti ‘‘aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṃvattantī’’tiādinā ovadi anusiṭṭhiṃ adāsi. Mahāvīroti mahāvikkanto, vīriyapāramipāripūriyā caturaṅgasamannāgatavīriyādhiṭṭhānena anaññasādhāraṇacatubbidhasammappadhānasampattiyā ca mahāvīriyoti attho. Sabbadhammāna pāragūti sabbesañca ñeyyadhammānaṃ pāraṃ pariyantaṃ ñāṇagamanena gato adhigatoti sabbadhammāna pāragū, sabbaññūti attho. Sabbesaṃ vā saṅkhatadhammānaṃ pārabhūtaṃ nibbānaṃ sayambhūñāṇena gato adhigatoti sabbadhammāna pāragū. Tassāhaṃ dhammaṃ sutvānāti tassa buddhassa bhagavato sāmukkaṃsikaṃ taṃ catusaccadhammaṃ suṇitvā. Vihāsiṃ santiketi ambavane micchāvitakkehi upadduto cālikā vihāraṃ gantvā satthu samīpeyeva vihāsiṃ. Satoti satimā, samathavipassanābhāvanāya appamattoti attho. Ahanti idaṃ yathā ‘‘anusāsī’’ti ettha ‘‘ma’’nti evaṃ ‘‘vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti ettha ‘‘mayā’’ti pariṇāmetabbaṃ. ‘‘Kataṃ buddhassa sāsana’’nti ca iminā yathāvuttaṃ vijjāttayānuppattimeva satthu ovādapaṭikaraṇabhāvadassanena pariyāyantarena pakāseti. Sīlakkhandhādiparipūraṇameva hi satthu sāsanakāritā.

    మేఘియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Meghiyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౬. మేఘియత్థేరగాథా • 6. Meghiyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact