| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi |
೧೮೦. ಮೇಣ್ಡಕಗಹಪತಿವತ್ಥು
180. Meṇḍakagahapativatthu
೨೯೬. ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭದ್ದಿಯನಗರೇ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಪಟಿವಸತಿ। ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ ಹೋತಿ – ಸೀಸಂ ನಹಾಯಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ನಿಸೀದತಿ, ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಾ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಧಾರಾ ಓಪತಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಪೂರೇತಿ। ಭರಿಯಾಯ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ ಹೋತಿ – ಏಕಂಯೇವ ಆಳ್ಹಕಥಾಲಿಕಂ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಏಕಞ್ಚ ಸೂಪಭಿಞ್ಜನಕಂ 1 ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸಂ ಭತ್ತೇನ ಪರಿವಿಸತಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ 2 ಯಾವ ಸಾ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ। ಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ ಹೋತಿ – ಏಕಂಯೇವ ಸಹಸ್ಸಥವಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸಸ್ಸ ಛಮಾಸಿಕಂ ವೇತನಂ ದೇತಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ ಯಾವಸ್ಸ ಹತ್ಥಗತಾ। ಸುಣಿಸಾಯ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ ಹೋತಿ – ಏಕಂಯೇವ ಚತುದೋಣಿಕಂ ಪಿಟಕಂ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸಸ್ಸ ಛಮಾಸಿಕಂ ಭತ್ತಂ ದೇತಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ ಯಾವ ಸಾ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ। ದಾಸಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ ಹೋತಿ – ಏಕೇನ ನಙ್ಗಲೇನ ಕಸನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತ ಸೀತಾಯೋ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
296. Tena kho pana samayena bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati. Tassa evarūpo iddhānubhāvo hoti – sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdati, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūreti. Bhariyāya evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekaṃyeva āḷhakathālikaṃ upanisīditvā ekañca sūpabhiñjanakaṃ 3 dāsakammakaraporisaṃ bhattena parivisati, na tāva taṃ khiyyati 4 yāva sā na vuṭṭhāti. Puttassa evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekaṃyeva sahassathavikaṃ gahetvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ vetanaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāvassa hatthagatā. Suṇisāya evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekaṃyeva catudoṇikaṃ piṭakaṃ upanisīditvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ bhattaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. Dāsassa evarūpo iddhānubhāvo hoti – ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchanti.
ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿರ ವಿಜಿತೇ ಭದ್ದಿಯನಗರೇ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಪಟಿವಸತಿ। ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ – ಸೀಸಂ ನಹಾಯಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ನಿಸೀದತಿ, ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಾ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಧಾರಾ ಓಪತಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಪೂರೇತಿ। ಭರಿಯಾಯ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ – ಏಕಂಯೇವ ಆಳ್ಹಕಥಾಲಿಕಂ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಏಕಞ್ಚ ಸೂಪಭಿಞ್ಜನಕಂ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸಂ ಭತ್ತೇನ ಪರಿವಿಸತಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ ಯಾವ ಸಾ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ। ಪುತ್ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ – ಏಕಂಯೇವ ಸಹಸ್ಸಥವಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸಸ್ಸ ಛಮಾಸಿಕಂ ವೇತನಂ ದೇತಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ ಯಾವಸ್ಸ ಹತ್ಥಗತಾ। ಸುಣಿಸಾಯ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ – ಏಕಂಯೇವ ಚತುದೋಣಿಕಂ ಪಿಟಕಂ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಪೋರಿಸಸ್ಸ ಛಮಾಸಿಕಂ ಭತ್ತಂ ದೇತಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ ಯಾವ ಸಾ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ। ದಾಸಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ – ಏಕೇನ ನಙ್ಗಲೇನ ಕಸನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತ ಸೀತಾಯೋ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ಅಞ್ಞತರಂ ಸಬ್ಬತ್ಥಕಂ ಮಹಾಮತ್ತಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿರ, ಭಣೇ, ವಿಜಿತೇ ಭದ್ದಿಯನಗರೇ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಪಟಿವಸತಿ। ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ – ಸೀಸಂ ನಹಾಯಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ನಿಸೀದತಿ, ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಾ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಧಾರಾ ಓಪತಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಪೂರೇತಿ। ಭರಿಯಾಯ…ಪೇ॰… ಪುತ್ತಸ್ಸ… ಸುಣಿಸಾಯ… ದಾಸಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ, ಏಕೇನ ನಙ್ಗಲೇನ ಕಸನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತ ಸೀತಾಯೋ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ। ಗಚ್ಛ, ಭಣೇ, ಜಾನಾಹಿ। ಯಥಾ ಮಯಾ ಸಾಮಂ ದಿಟ್ಠೋ, ಏವಂ ತವ ದಿಟ್ಠೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Assosi kho rājā māgadho seniyo bimbisāro – ‘‘amhākaṃ kira vijite bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati. Tassa evarūpo iddhānubhāvo – sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdati, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūreti. Bhariyāya evarūpo iddhānubhāvo – ekaṃyeva āḷhakathālikaṃ upanisīditvā ekañca sūpabhiñjanakaṃ dāsakammakaraporisaṃ bhattena parivisati, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. Puttassa evarūpo iddhānubhāvo – ekaṃyeva sahassathavikaṃ gahetvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ vetanaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāvassa hatthagatā. Suṇisāya evarūpo iddhānubhāvo – ekaṃyeva catudoṇikaṃ piṭakaṃ upanisīditvā dāsakammakaraporisassa chamāsikaṃ bhattaṃ deti, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. Dāsassa evarūpo iddhānubhāvo – ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchantī’’ti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro aññataraṃ sabbatthakaṃ mahāmattaṃ āmantesi – ‘‘amhākaṃ kira, bhaṇe, vijite bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati. Tassa evarūpo iddhānubhāvo – sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdati, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūreti. Bhariyāya…pe… puttassa… suṇisāya… dāsassa evarūpo iddhānubhāvo, ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchantīti. Gaccha, bhaṇe, jānāhi. Yathā mayā sāmaṃ diṭṭho, evaṃ tava diṭṭho bhavissatī’’ti.
೨೯೭. ಏವಂ , ದೇವಾತಿ ಖೋ ಸೋ ಮಹಾಮತ್ತೋ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಸೇನಿಯಸ್ಸ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಯೇನ ಭದ್ದಿಯಂ ತೇನ ಪಾಯಾಸಿ। ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಯೇನ ಭದ್ದಿಯಂ ಯೇನ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೇಣ್ಡಕಂ ಗಹಪತಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಹಞ್ಹಿ, ಗಹಪತಿ, ರಞ್ಞಾ ಆಣತ್ತೋ ‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿರ, ಭಣೇ, ವಿಜಿತೇ ಭದ್ದಿಯನಗರೇ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಪಟಿವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ, ಸೀಸಂ ನಹಾಯಿತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಭರಿಯಾಯ… ಪುತ್ತಸ್ಸ… ಸುಣಿಸಾಯ… ದಾಸಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ, ಏಕೇನ ನಙ್ಗಲೇನ ಕಸನ್ತಸ್ಸ ಸತ್ತ ಸೀತಾಯೋ ಗಚ್ಛನ್ತೀ’ತಿ, ಗಚ್ಛ, ಭಣೇ, ಜಾನಾಹಿ। ಯಥಾ ಮಯಾ ಸಾಮಂ ದಿಟ್ಠೋ, ಏವಂ ತವ ದಿಟ್ಠೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಪಸ್ಸಾಮ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಇದ್ಧಾನುಭಾವ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಸೀಸಂ ನಹಾಯಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಾಪೇತ್ವಾ ಬಹಿದ್ವಾರೇ ನಿಸೀದಿ, ಅನ್ತಲಿಕ್ಖಾ ಧಞ್ಞಸ್ಸ ಧಾರಾ ಓಪತಿತ್ವಾ ಧಞ್ಞಾಗಾರಂ ಪೂರೇಸಿ। ‘‘ದಿಟ್ಠೋ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ। ಭರಿಯಾಯ ತೇ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಭರಿಯಂ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ತೇನ ಹಿ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಭತ್ತೇನ ಪರಿವಿಸಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ಏಕಂಯೇವ ಆಳ್ಹಕಥಾಲಿಕಂ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಏಕಞ್ಚ ಸೂಪಭಿಞ್ಜನಕಂ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಂ ಸೇನಂ ಭತ್ತೇನ ಪರಿವಿಸಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ, ಯಾವ ಸಾ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ। ‘‘ದಿಟ್ಠೋ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಭರಿಯಾಯಪಿ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ। ಪುತ್ತಸ್ಸ ತೇ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಪುತ್ತಂ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ತೇನ ಹಿ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಛಮಾಸಿಕಂ ವೇತನಂ ದೇಹೀ’’ತಿ । ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಏಕಂಯೇವ ಸಹಸ್ಸಥವಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಛಮಾಸಿಕಂ ವೇತನಂ ಅದಾಸಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ, ಯಾವಸ್ಸ ಹತ್ಥಗತಾ। ‘‘ದಿಟ್ಠೋ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಪುತ್ತಸ್ಸಪಿ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ। ಸುಣಿಸಾಯ ತೇ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಸುಣಿಸಂ ಆಣಾಪೇಸಿ – ‘‘ತೇನ ಹಿ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಛಮಾಸಿಕಂ ಭತ್ತಂ ದೇಹೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಸುಣಿಸಾ ಏಕಂಯೇವ ಚತುದೋಣಿಕಂ ಪಿಟಕಂ ಉಪನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಛಮಾಸಿಕಂ ಭತ್ತಂ ಅದಾಸಿ, ನ ತಾವ ತಂ ಖಿಯ್ಯತಿ ಯಾವ ಸಾ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ। ‘‘ದಿಟ್ಠೋ ತೇ, ಗಹಪತಿ, ಸುಣಿಸಾಯಪಿ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ। ದಾಸಸ್ಸ ತೇ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಖೋ, ಸಾಮಿ, ದಾಸಸ್ಸ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ ಖೇತ್ತೇ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ‘‘ಅಲಂ, ಗಹಪತಿ, ದಿಟ್ಠೋ ತೇ ದಾಸಸ್ಸಪಿ ಇದ್ಧಾನುಭಾವೋ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಮಹಾಮತ್ತೋ ಚತುರಙ್ಗಿನಿಯಾ ಸೇನಾಯ ಪುನದೇವ ರಾಜಗಹಂ ಪಚ್ಚಾಗಞ್ಛಿ। ಯೇನ ರಾಜಾ ಮಾಗಧೋ ಸೇನಿಯೋ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಮಾಗಧಸ್ಸ ಸೇನಿಯಸ್ಸ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಸ್ಸ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ।
297. Evaṃ , devāti kho so mahāmatto rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paṭissuṇitvā caturaṅginiyā senāya yena bhaddiyaṃ tena pāyāsi. Anupubbena yena bhaddiyaṃ yena meṇḍako gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā meṇḍakaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘ahañhi, gahapati, raññā āṇatto ‘amhākaṃ kira, bhaṇe, vijite bhaddiyanagare meṇḍako gahapati paṭivasati, tassa evarūpo iddhānubhāvo, sīsaṃ nahāyitvā…pe… bhariyāya… puttassa… suṇisāya… dāsassa evarūpo iddhānubhāvo, ekena naṅgalena kasantassa satta sītāyo gacchantī’ti, gaccha, bhaṇe, jānāhi. Yathā mayā sāmaṃ diṭṭho, evaṃ tava diṭṭho bhavissatī’ti. Passāma te, gahapati, iddhānubhāva’’nti. Atha kho meṇḍako gahapati sīsaṃ nahāyitvā dhaññāgāraṃ sammajjāpetvā bahidvāre nisīdi, antalikkhā dhaññassa dhārā opatitvā dhaññāgāraṃ pūresi. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, iddhānubhāvo. Bhariyāya te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati bhariyaṃ āṇāpesi – ‘‘tena hi caturaṅginiṃ senaṃ bhattena parivisā’’ti. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa bhariyā ekaṃyeva āḷhakathālikaṃ upanisīditvā ekañca sūpabhiñjanakaṃ caturaṅginiṃ senaṃ bhattena parivisi, na tāva taṃ khiyyati, yāva sā na vuṭṭhāti. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, bhariyāyapi iddhānubhāvo. Puttassa te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati puttaṃ āṇāpesi – ‘‘tena hi caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ vetanaṃ dehī’’ti . Atha kho meṇḍakassa gahapatissa putto ekaṃyeva sahassathavikaṃ gahetvā caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ vetanaṃ adāsi, na tāva taṃ khiyyati, yāvassa hatthagatā. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, puttassapi iddhānubhāvo. Suṇisāya te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati suṇisaṃ āṇāpesi – ‘‘tena hi caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ bhattaṃ dehī’’ti. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa suṇisā ekaṃyeva catudoṇikaṃ piṭakaṃ upanisīditvā caturaṅginiyā senāya chamāsikaṃ bhattaṃ adāsi, na tāva taṃ khiyyati yāva sā na vuṭṭhāti. ‘‘Diṭṭho te, gahapati, suṇisāyapi iddhānubhāvo. Dāsassa te iddhānubhāvaṃ passissāmā’’ti. ‘‘Mayhaṃ kho, sāmi, dāsassa iddhānubhāvo khette passitabbo’’ti. ‘‘Alaṃ, gahapati, diṭṭho te dāsassapi iddhānubhāvo’’ti. Atha kho so mahāmatto caturaṅginiyā senāya punadeva rājagahaṃ paccāgañchi. Yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesi.
೨೯೮. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭದ್ದಿಯಂ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅಡ್ಢತೇಲಸೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಭದ್ದಿಯಂ ತದವಸರಿ। ತತ್ರ ಸುದಂ ಭಗವಾ ಭದ್ದಿಯೇ ವಿಹರತಿ ಜಾತಿಯಾ ವನೇ। ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ – ‘‘ಸಮಣೋ ಖಲು ಭೋ ಗೋತಮೋ ಸಕ್ಯಪುತ್ತೋ ಸಕ್ಯಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಭದ್ದಿಯಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತೋ ಭದ್ದಿಯೇ ವಿಹರತಿ ಜಾತಿಯಾ ವನೇ। ತಂ ಖೋ ಪನ ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಏವಂ ಕಲ್ಯಾಣೋ ಕಿತ್ತಿಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ – ‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಸುಗತೋ ಲೋಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸದಮ್ಮಸಾರಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ’ 5। ಸೋ ಇಮಂ ಲೋಕಂ ಸದೇವಕಂ ಸಮಾರಕಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಕಂ ಸಸ್ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಂ ಪಜಂ ಸದೇವಮನುಸ್ಸಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪವೇದೇತಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಪಕಾಸೇತಿ। ಸಾಧು ಖೋ ಪನ ತಥಾರೂಪಾನಂ ಅರಹತಂ ದಸ್ಸನಂ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಭದ್ರಾನಿ ಭದ್ರಾನಿ ಯಾನಾನಿ ಯೋಜಾಪೇತ್ವಾ ಭದ್ರಂ ಭದ್ರಂ ಯಾನಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಭದ್ರೇಹಿ ಭದ್ರೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ ಭದ್ದಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾಸಿ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ। ಅದ್ದಸಂಸು ಖೋ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ತಿತ್ಥಿಯಾ ಮೇಣ್ಡಕಂ ಗಹಪತಿಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಮೇಣ್ಡಕಂ ಗಹಪತಿಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಕಹಂ ತ್ವಂ, ಗಹಪತಿ, ಗಚ್ಛಸೀ’’ತಿ? ‘‘ಗಚ್ಛಾಮಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ 6 ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ದಸ್ಸನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಕಿಂ ಪನ ತ್ವಂ, ಗಹಪತಿ, ಕಿರಿಯವಾದೋ ಸಮಾನೋ ಅಕಿರಿಯವಾದಂ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸಸಿ? ಸಮಣೋ ಹಿ, ಗಹಪತಿ, ಗೋತಮೋ ಅಕಿರಿಯವಾದೋ ಅಕಿರಿಯಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ತೇನ ಚ ಸಾವಕೇ ವಿನೇತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ನಿಸ್ಸಂಸಯಂ, ಖೋ ಸೋ ಭಗವಾ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಯಥಯಿಮೇ ತಿತ್ಥಿಯಾ ಉಸೂಯನ್ತೀ’’ತಿ। ಯಾವತಿಕಾ ಯಾನಸ್ಸ ಭೂಮಿ, ಯಾನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಯಾನಾ ಪಚ್ಚೋರೋಹಿತ್ವಾ ಪತ್ತಿಕೋವ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದಾನಕಥಂ…ಪೇ॰… ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ…ಪೇ॰… ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತಂ । ಅಧಿವಾಸೇತು ಚ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸ್ವಾತನಾಯ ಭತ್ತಂ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನಾ’’ತಿ। ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಭಗವತೋ ಅಧಿವಾಸನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
298. Atha kho bhagavā vesāliyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena bhaddiyaṃ tena cārikaṃ pakkāmi mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhaddiyaṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā bhaddiye viharati jātiyā vane. Assosi kho meṇḍako gahapati – ‘‘samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito bhaddiyaṃ anuppatto bhaddiye viharati jātiyā vane. Taṃ kho pana bhagavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ 7. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi bhaddiyā niyyāsi bhagavantaṃ dassanāya. Addasaṃsu kho sambahulā titthiyā meṇḍakaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna meṇḍakaṃ gahapatiṃ etadavocuṃ – ‘‘kahaṃ tvaṃ, gahapati, gacchasī’’ti? ‘‘Gacchāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ 8 samaṇaṃ gotamaṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Kiṃ pana tvaṃ, gahapati, kiriyavādo samāno akiriyavādaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissasi? Samaṇo hi, gahapati, gotamo akiriyavādo akiriyāya dhammaṃ deseti, tena ca sāvake vinetī’’ti. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa etadahosi – ‘‘nissaṃsayaṃ, kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati, yathayime titthiyā usūyantī’’ti. Yāvatikā yānassa bhūmi, yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho meṇḍakassa gahapatissa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayo satthusāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ . Adhivāsetu ca me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho meṇḍako gahapati bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಪಣೀತಂ ಖಾದನೀಯಂ ಭೋಜನೀಯಂ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಕಾಲಂ ಆರೋಚಾಪೇಸಿ – ‘‘ಕಾಲೋ, ಭನ್ತೇ, ನಿಟ್ಠಿತಂ ಭತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯ ಯೇನ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ನಿವೇಸನಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಭರಿಯಾ ಚ ಪುತ್ತೋ ಚ ಸುಣಿಸಾ ಚ ದಾಸೋ ಚ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು , ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿಂಸು। ತೇಸಂ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ದಾನಕಥಂ…ಪೇ॰… ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚುಂ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭನ್ತೇ…ಪೇ॰… ಏತೇ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕೇ ನೋ ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತೇ ಸರಣಂ ಗತೇ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಣೀತೇನ ಖಾದನೀಯೇನ ಭೋಜನೀಯೇನ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಭುತ್ತಾವಿಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಮೇಣ್ಡಕೋ ಗಹಪತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಯಾವ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಭದ್ದಿಯೇ ವಿಹರತಿ ತಾವ ಅಹಂ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಧುವಭತ್ತೇನಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಮೇಣ್ಡಕಂ ಗಹಪತಿಂ ಧಮ್ಮಿಯಾ ಕಥಾಯ ಸನ್ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಸಮಾದಪೇತ್ವಾ ಸಮುತ್ತೇಜೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪಹಂಸೇತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Atha kho meṇḍako gahapati tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena meṇḍakassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Atha kho meṇḍakassa gahapatissa bhariyā ca putto ca suṇisā ca dāso ca yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu , upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tesaṃ bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ…pe… aparappaccayā satthusāsane bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bhante…pe… ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti. Atha kho meṇḍako gahapati buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho meṇḍako gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yāva, bhante, bhagavā bhaddiye viharati tāva ahaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dhuvabhattenā’’ti. Atha kho bhagavā meṇḍakaṃ gahapatiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
ಮೇಣ್ಡಕಗಹಪತಿವತ್ಥ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Meṇḍakagahapativattha niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಕಪ್ಪಿಯಭೂಮಿಅನುಜಾನನಕಥಾ • Kappiyabhūmianujānanakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೮೦. ಮೇಣ್ಡಕಗಹಪತಿವತ್ಥುಕಥಾ • 180. Meṇḍakagahapativatthukathā
