| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๘๐. เมณฺฑกคหปติวตฺถุกถา
180. Meṇḍakagahapativatthukathā
๒๙๖. ‘‘พหิทฺวาเร’’ติ เอตฺถ กสฺส พหิทฺวาเรติ อาห ‘‘ธญฺญาคารสฺส พหิทฺวาเร’’ติฯ อาฬกถาลิกนฺติ เอตฺถ อาฬกตณฺฑุลปจนกํ คณฺหกถาลิ อาฬกถาลิ, ตาย ปจิตํ ภตฺตํ อาฬกถาลิกนฺติ วจนตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อาฬกตณฺฑุลปจนกถาลิก’’นฺติฯ พฺยญฺชนภณฺฑิกนฺติ พฺยญฺชนปริกฺขาริกํ, พฺยญฺชนปริวารกนฺติ อโตฺถฯ อิมินา สูปภิญฺชนกนฺติ เอตฺถ สูปสโทฺท พฺยญฺชนวาจโก, ภิญฺชนกสโทฺท ภณฺฑิกปริยาโยติ ทเสฺสติฯ ทาสกมฺมกรโปริสนฺติ เอตฺถ ทาสโปริสา จ กมฺมกรโปริสา จ ทาสกมฺมกรโปริสํ, สมาหารทฺวโนฺท ปุพฺพปเท อุตฺตรโลโป, อิติ อิมมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ทาสปุริเส จ กมฺมกรปุริเส จา’’ติฯ โปริสสโทฺทปิ ปุริสสเทฺทน สมาโน ‘‘ปุริโส เอว โปริโส’’ติ อเตฺถนฯ ธุวภเตฺตนาติ เอตฺถ ธุวสโทฺท นิจฺจปริยาโยติ อาห ‘‘นิจฺจกาล’’นฺติฯ ทุเยฺหน ขีเรนาติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘เมณฺฑกวตฺถุสฺมิํ ปนา’’ติ ปาฐโต ปฎฺฐาย ยาว ‘‘ขณเญฺญว ทุเยฺหนา’’ติ ปาฐา เกสุจิเยว อฎฺฐกถาโปตฺถเกสุ อตฺถิฯ เอตฺถาติ เมณฺฑกวตฺถุมฺหิฯ โครเสติ ควเยหิ นิพฺพเตฺต ขีรทธิตกฺกนวนีตสพฺพิสงฺขาเต รเสฯ ปาเถยฺยนฺติ ปถสฺส หิตํ ปาเถยฺยํฯ ญตฺวาติ ปาเถยฺยมิจฺฉตีติ ญตฺวาฯ ภิกฺขาจารวเตฺตน วาติ อญฺญาตกอปวาริตฎฺฐานโต ภิกฺขาจารวเตฺตน วาฯ ยาจิตฺวาปีติ ปิสโทฺท ปเคว ภิกฺขาจารวเตฺตนาติ ทเสฺสติฯ ยตฺตเกน ปาเถเยฺยนาติ สมฺพโนฺธฯ
296. ‘‘Bahidvāre’’ti ettha kassa bahidvāreti āha ‘‘dhaññāgārassa bahidvāre’’ti. Āḷakathālikanti ettha āḷakataṇḍulapacanakaṃ gaṇhakathāli āḷakathāli, tāya pacitaṃ bhattaṃ āḷakathālikanti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘āḷakataṇḍulapacanakathālika’’nti. Byañjanabhaṇḍikanti byañjanaparikkhārikaṃ, byañjanaparivārakanti attho. Iminā sūpabhiñjanakanti ettha sūpasaddo byañjanavācako, bhiñjanakasaddo bhaṇḍikapariyāyoti dasseti. Dāsakammakaraporisanti ettha dāsaporisā ca kammakaraporisā ca dāsakammakaraporisaṃ, samāhāradvando pubbapade uttaralopo, iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘dāsapurise ca kammakarapurise cā’’ti. Porisasaddopi purisasaddena samāno ‘‘puriso eva poriso’’ti atthena. Dhuvabhattenāti ettha dhuvasaddo niccapariyāyoti āha ‘‘niccakāla’’nti. Duyhena khīrenāti sambandho. ‘‘Meṇḍakavatthusmiṃ panā’’ti pāṭhato paṭṭhāya yāva ‘‘khaṇaññeva duyhenā’’ti pāṭhā kesuciyeva aṭṭhakathāpotthakesu atthi. Etthāti meṇḍakavatthumhi. Goraseti gavayehi nibbatte khīradadhitakkanavanītasabbisaṅkhāte rase. Pātheyyanti pathassa hitaṃ pātheyyaṃ. Ñatvāti pātheyyamicchatīti ñatvā. Bhikkhācāravattena vāti aññātakaapavāritaṭṭhānato bhikkhācāravattena vā. Yācitvāpīti pisaddo pageva bhikkhācāravattenāti dasseti. Yattakena pātheyyenāti sambandho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๘๐. เมณฺฑกคหปติวตฺถุ • 180. Meṇḍakagahapativatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / กปฺปิยภูมิอนุชานนกถา • Kappiyabhūmianujānanakathā
