Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
180. මෙණ්ඩකගහපතිවත්ථුකථා
180. Meṇḍakagahapativatthukathā
296. ‘‘බහිද්වාරෙ’’ති එත්ථ කස්ස බහිද්වාරෙති ආහ ‘‘ධඤ්ඤාගාරස්ස බහිද්වාරෙ’’ති. ආළකථාලිකන්ති එත්ථ ආළකතණ්ඩුලපචනකං ගණ්හකථාලි ආළකථාලි, තාය පචිතං භත්තං ආළකථාලිකන්ති වචනත්ථං දස්සෙන්තො ආහ ‘‘ආළකතණ්ඩුලපචනකථාලික’’න්ති. බ්යඤ්ජනභණ්ඩිකන්ති බ්යඤ්ජනපරික්ඛාරිකං, බ්යඤ්ජනපරිවාරකන්ති අත්ථො. ඉමිනා සූපභිඤ්ජනකන්ති එත්ථ සූපසද්දො බ්යඤ්ජනවාචකො, භිඤ්ජනකසද්දො භණ්ඩිකපරියායොති දස්සෙති. දාසකම්මකරපොරිසන්ති එත්ථ දාසපොරිසා ච කම්මකරපොරිසා ච දාසකම්මකරපොරිසං, සමාහාරද්වන්දො පුබ්බපදෙ උත්තරලොපො, ඉති ඉමමත්ථං දස්සෙන්තො ආහ ‘‘දාසපුරිසෙ ච කම්මකරපුරිසෙ චා’’ති. පොරිසසද්දොපි පුරිසසද්දෙන සමානො ‘‘පුරිසො එව පොරිසො’’ති අත්ථෙන. ධුවභත්තෙනාති එත්ථ ධුවසද්දො නිච්චපරියායොති ආහ ‘‘නිච්චකාල’’න්ති. දුය්හෙන ඛීරෙනාති සම්බන්ධො. ‘‘මෙණ්ඩකවත්ථුස්මිං පනා’’ති පාඨතො පට්ඨාය යාව ‘‘ඛණඤ්ඤෙව දුය්හෙනා’’ති පාඨා කෙසුචියෙව අට්ඨකථාපොත්ථකෙසු අත්ථි. එත්ථාති මෙණ්ඩකවත්ථුම්හි. ගොරසෙති ගවයෙහි නිබ්බත්තෙ ඛීරදධිතක්කනවනීතසබ්බිසඞ්ඛාතෙ රසෙ. පාථෙය්යන්ති පථස්ස හිතං පාථෙය්යං. ඤත්වාති පාථෙය්යමිච්ඡතීති ඤත්වා. භික්ඛාචාරවත්තෙන වාති අඤ්ඤාතකඅපවාරිතට්ඨානතො භික්ඛාචාරවත්තෙන වා. යාචිත්වාපීති පිසද්දො පගෙව භික්ඛාචාරවත්තෙනාති දස්සෙති. යත්තකෙන පාථෙය්යෙනාති සම්බන්ධො.
296. ‘‘Bahidvāre’’ti ettha kassa bahidvāreti āha ‘‘dhaññāgārassa bahidvāre’’ti. Āḷakathālikanti ettha āḷakataṇḍulapacanakaṃ gaṇhakathāli āḷakathāli, tāya pacitaṃ bhattaṃ āḷakathālikanti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘āḷakataṇḍulapacanakathālika’’nti. Byañjanabhaṇḍikanti byañjanaparikkhārikaṃ, byañjanaparivārakanti attho. Iminā sūpabhiñjanakanti ettha sūpasaddo byañjanavācako, bhiñjanakasaddo bhaṇḍikapariyāyoti dasseti. Dāsakammakaraporisanti ettha dāsaporisā ca kammakaraporisā ca dāsakammakaraporisaṃ, samāhāradvando pubbapade uttaralopo, iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘dāsapurise ca kammakarapurise cā’’ti. Porisasaddopi purisasaddena samāno ‘‘puriso eva poriso’’ti atthena. Dhuvabhattenāti ettha dhuvasaddo niccapariyāyoti āha ‘‘niccakāla’’nti. Duyhena khīrenāti sambandho. ‘‘Meṇḍakavatthusmiṃ panā’’ti pāṭhato paṭṭhāya yāva ‘‘khaṇaññeva duyhenā’’ti pāṭhā kesuciyeva aṭṭhakathāpotthakesu atthi. Etthāti meṇḍakavatthumhi. Goraseti gavayehi nibbatte khīradadhitakkanavanītasabbisaṅkhāte rase. Pātheyyanti pathassa hitaṃ pātheyyaṃ. Ñatvāti pātheyyamicchatīti ñatvā. Bhikkhācāravattena vāti aññātakaapavāritaṭṭhānato bhikkhācāravattena vā. Yācitvāpīti pisaddo pageva bhikkhācāravattenāti dasseti. Yattakena pātheyyenāti sambandho.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්ගපාළි • Mahāvaggapāḷi / 180. මෙණ්ඩකගහපතිවත්ථු • 180. Meṇḍakagahapativatthu
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්ග-අට්ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / කප්පියභූමිඅනුජානනකථා • Kappiyabhūmianujānanakathā