Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൧൮൦. മേണ്ഡകഗഹപതിവത്ഥുകഥാ
180. Meṇḍakagahapativatthukathā
൨൯൬. ‘‘ബഹിദ്വാരേ’’തി ഏത്ഥ കസ്സ ബഹിദ്വാരേതി ആഹ ‘‘ധഞ്ഞാഗാരസ്സ ബഹിദ്വാരേ’’തി. ആളകഥാലികന്തി ഏത്ഥ ആളകതണ്ഡുലപചനകം ഗണ്ഹകഥാലി ആളകഥാലി, തായ പചിതം ഭത്തം ആളകഥാലികന്തി വചനത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘ആളകതണ്ഡുലപചനകഥാലിക’’ന്തി. ബ്യഞ്ജനഭണ്ഡികന്തി ബ്യഞ്ജനപരിക്ഖാരികം, ബ്യഞ്ജനപരിവാരകന്തി അത്ഥോ. ഇമിനാ സൂപഭിഞ്ജനകന്തി ഏത്ഥ സൂപസദ്ദോ ബ്യഞ്ജനവാചകോ, ഭിഞ്ജനകസദ്ദോ ഭണ്ഡികപരിയായോതി ദസ്സേതി. ദാസകമ്മകരപോരിസന്തി ഏത്ഥ ദാസപോരിസാ ച കമ്മകരപോരിസാ ച ദാസകമ്മകരപോരിസം, സമാഹാരദ്വന്ദോ പുബ്ബപദേ ഉത്തരലോപോ, ഇതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘ദാസപുരിസേ ച കമ്മകരപുരിസേ ചാ’’തി. പോരിസസദ്ദോപി പുരിസസദ്ദേന സമാനോ ‘‘പുരിസോ ഏവ പോരിസോ’’തി അത്ഥേന. ധുവഭത്തേനാതി ഏത്ഥ ധുവസദ്ദോ നിച്ചപരിയായോതി ആഹ ‘‘നിച്ചകാല’’ന്തി. ദുയ്ഹേന ഖീരേനാതി സമ്ബന്ധോ. ‘‘മേണ്ഡകവത്ഥുസ്മിം പനാ’’തി പാഠതോ പട്ഠായ യാവ ‘‘ഖണഞ്ഞേവ ദുയ്ഹേനാ’’തി പാഠാ കേസുചിയേവ അട്ഠകഥാപോത്ഥകേസു അത്ഥി. ഏത്ഥാതി മേണ്ഡകവത്ഥുമ്ഹി. ഗോരസേതി ഗവയേഹി നിബ്ബത്തേ ഖീരദധിതക്കനവനീതസബ്ബിസങ്ഖാതേ രസേ. പാഥേയ്യന്തി പഥസ്സ ഹിതം പാഥേയ്യം. ഞത്വാതി പാഥേയ്യമിച്ഛതീതി ഞത്വാ. ഭിക്ഖാചാരവത്തേന വാതി അഞ്ഞാതകഅപവാരിതട്ഠാനതോ ഭിക്ഖാചാരവത്തേന വാ. യാചിത്വാപീതി പിസദ്ദോ പഗേവ ഭിക്ഖാചാരവത്തേനാതി ദസ്സേതി. യത്തകേന പാഥേയ്യേനാതി സമ്ബന്ധോ.
296. ‘‘Bahidvāre’’ti ettha kassa bahidvāreti āha ‘‘dhaññāgārassa bahidvāre’’ti. Āḷakathālikanti ettha āḷakataṇḍulapacanakaṃ gaṇhakathāli āḷakathāli, tāya pacitaṃ bhattaṃ āḷakathālikanti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘āḷakataṇḍulapacanakathālika’’nti. Byañjanabhaṇḍikanti byañjanaparikkhārikaṃ, byañjanaparivārakanti attho. Iminā sūpabhiñjanakanti ettha sūpasaddo byañjanavācako, bhiñjanakasaddo bhaṇḍikapariyāyoti dasseti. Dāsakammakaraporisanti ettha dāsaporisā ca kammakaraporisā ca dāsakammakaraporisaṃ, samāhāradvando pubbapade uttaralopo, iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘dāsapurise ca kammakarapurise cā’’ti. Porisasaddopi purisasaddena samāno ‘‘puriso eva poriso’’ti atthena. Dhuvabhattenāti ettha dhuvasaddo niccapariyāyoti āha ‘‘niccakāla’’nti. Duyhena khīrenāti sambandho. ‘‘Meṇḍakavatthusmiṃ panā’’ti pāṭhato paṭṭhāya yāva ‘‘khaṇaññeva duyhenā’’ti pāṭhā kesuciyeva aṭṭhakathāpotthakesu atthi. Etthāti meṇḍakavatthumhi. Goraseti gavayehi nibbatte khīradadhitakkanavanītasabbisaṅkhāte rase. Pātheyyanti pathassa hitaṃ pātheyyaṃ. Ñatvāti pātheyyamicchatīti ñatvā. Bhikkhācāravattena vāti aññātakaapavāritaṭṭhānato bhikkhācāravattena vā. Yācitvāpīti pisaddo pageva bhikkhācāravattenāti dasseti. Yattakena pātheyyenāti sambandho.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൮൦. മേണ്ഡകഗഹപതിവത്ഥു • 180. Meṇḍakagahapativatthu
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / കപ്പിയഭൂമിഅനുജാനനകഥാ • Kappiyabhūmianujānanakathā