Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi

    ၄. မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော

    4. Mettagūmāṇavapucchāniddeso

    ၁၈.

    18.

    ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝာ ဗ္ရူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ]

    Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā mettagū]

    မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တံ။

    Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattaṃ;

    ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒာဂတာ ဣမေ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာ။

    Kuto nu dukkhā samudāgatā ime, ye keci lokasmimanekarūpā.

    ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝာ ဗ္ရူဟိ မေတန္တိ။ ပုစ္ဆာမီတိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ, ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ, ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ကတမာ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ အညာတံ ဟောတိ အဒိဋ္ဌံ အတုလိတံ အတီရိတံ အဝိဘူတံ အဝိဘာဝိတံ။ တသ္သ ဉာဏာယ ဒသ္သနာယ တုလနာယ တီရဏာယ ဝိဘူတတ္ထာယ ဝိဘာဝနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ အဒိဋ္ဌဇောတနာ ပုစ္ဆာ။

    Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmīti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ. Tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtatthāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā.

    ကတမာ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ လက္ခဏံ ဉာတံ ဟောတိ ဒိဋ္ဌံ တုလိတံ တီရိတံ ဝိဘူတံ ဝိဘာဝိတံ။ အညေဟိ ပဏ္ဍိတေဟိ သဒ္ဓိံ သံသန္ဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဒိဋ္ဌသံသန္ဒနာ ပုစ္ဆာ။

    Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ. Aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā.

    ကတမာ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ? ပကတိယာ သံသယပက္ခန္ဒော ဟောတိ ဝိမတိပက္ခန္ဒော ဒ္ဝေဠ္ဟကဇာတော – ‘‘ဧဝံ နု ခော, န နု ခော, ကိံ နု ခော, ကထံ နု ခော’’တိ? သော ဝိမတိစ္ဆေဒနတ္ထာယ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ – အယံ ဝိမတိစ္ဆေဒနာ ပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိသ္သော ပုစ္ဆာ။

    Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti? So vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā.

    အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – မနုသ္သပုစ္ဆာ, အမနုသ္သပုစ္ဆာ, နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ကတမာ မနုသ္သပုစ္ဆာ? မနုသ္သာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခူ ပုစ္ဆန္တိ, ဘိက္ခုနိယော ပုစ္ဆန္တိ, ဥပာသကာ ပုစ္ဆန္တိ, ဥပာသိကာယော ပုစ္ဆန္တိ, ရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ ခတ္တိယာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗ္ရာဟ္မဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ဝေသ္သာ ပုစ္ဆန္တိ, သုဒ္ဒာ ပုစ္ဆန္တိ, ဂဟဋ္ဌာ ပုစ္ဆန္တိ, ပဗ္ဗဇိတာ ပုစ္ဆန္တိ – အယံ မနုသ္သပုစ္ဆာ။

    Aparāpi tisso pucchā – manussapucchā, amanussapucchā, nimmitapucchā. Katamā manussapucchā? Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, bhikkhū pucchanti, bhikkhuniyo pucchanti, upāsakā pucchanti, upāsikāyo pucchanti, rājāno pucchanti khattiyā pucchanti, brāhmaṇā pucchanti, vessā pucchanti, suddā pucchanti, gahaṭṭhā pucchanti, pabbajitā pucchanti – ayaṃ manussapucchā.

    ကတမာ အမနုသ္သပုစ္ဆာ? အမနုသ္သာ ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆန္တိ, နာဂာ ပုစ္ဆန္တိ, သုပဏ္ဏာ ပုစ္ဆန္တိ, ယက္ခာ ပုစ္ဆန္တိ, အသုရာ ပုစ္ဆန္တိ, ဂန္ဓဗ္ဗာ ပုစ္ဆန္တိ, မဟာရာဇာနော ပုစ္ဆန္တိ, ဣန္ဒာ ပုစ္ဆန္တိ, ဗ္ရဟ္မာ ပုစ္ဆန္တိ, ဒေဝာ ပုစ္ဆန္တိ – အယံ အမနုသ္သပုစ္ဆာ။

    Katamā amanussapucchā? Amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, nāgā pucchanti, supaṇṇā pucchanti, yakkhā pucchanti, asurā pucchanti, gandhabbā pucchanti, mahārājāno pucchanti, indā pucchanti, brahmā pucchanti, devā pucchanti – ayaṃ amanussapucchā.

    ကတမာ နိမ္မိတပုစ္ဆာ? ဘဂဝာ ရူပံ အဘိနိမ္မိနာတိ မနောမယံ သဗ္ဗင္ဂပစ္စင္ဂံ အဟီနိန္ဒ္ရိယံ။ သော နိမ္မိတော ဗုဒ္ဓံ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆတိ။ ဘဂဝာ ဝိသဇ္ဇေတိ။ အယံ နိမ္မိတပုစ္ဆာ။ ဣမာ တိသ္သော ပုစ္ဆာ။

    Katamā nimmitapucchā? Bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ. So nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati. Bhagavā visajjeti. Ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā.

    အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – အတ္တတ္ထပုစ္ဆာ, ပရတ္ထပုစ္ဆာ, ဥဘယတ္ထပုစ္ဆာ။ပေ.။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထပုစ္ဆာ, သမ္ပရာယိကတ္ထပုစ္ဆာ , ပရမတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – အနဝဇ္ဇတ္ထပုစ္ဆာ, နိက္ကိလေသတ္ထပုစ္ဆာ, ဝောဒာနတ္ထပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – အတီတပုစ္ဆာ, အနာဂတပုစ္ဆာ, ပစ္စုပ္ပန္နပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – အဇ္ဈတ္တပုစ္ဆာ, ဗဟိဒ္ဓာပုစ္ဆာ, အဇ္ဈတ္တဗဟိဒ္ဓာပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – ကုသလပုစ္ဆာ, အကုသလပုစ္ဆာ, အဗ္ယာကတပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – ခန္ဓပုစ္ဆာ, ဓာတုပုစ္ဆာ အာယတနပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – သတိပဋ္ဌာနပုစ္ဆာ, သမ္မပ္ပဓာနပုစ္ဆာ, ဣဒ္ဓိပာဒပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – ဣန္ဒ္ရိယပုစ္ဆာ, ဗလပုစ္ဆာ, ဗောဇ္ဈင္ဂပုစ္ဆာ။ အပရာပိ တိသ္သော ပုစ္ဆာ – မဂ္ဂပုစ္ဆာ, ဖလပုစ္ဆာ, နိဗ္ဗာနပုစ္ဆာ။။

    Aparāpi tisso pucchā – attatthapucchā, paratthapucchā, ubhayatthapucchā…pe… aparāpi tisso pucchā – diṭṭhadhammikatthapucchā, samparāyikatthapucchā , paramatthapucchā… aparāpi tisso pucchā – anavajjatthapucchā, nikkilesatthapucchā, vodānatthapucchā… aparāpi tisso pucchā – atītapucchā, anāgatapucchā, paccuppannapucchā… aparāpi tisso pucchā – ajjhattapucchā, bahiddhāpucchā, ajjhattabahiddhāpucchā… aparāpi tisso pucchā – kusalapucchā, akusalapucchā, abyākatapucchā… aparāpi tisso pucchā – khandhapucchā, dhātupucchā āyatanapucchā… aparāpi tisso pucchā – satipaṭṭhānapucchā, sammappadhānapucchā, iddhipādapucchā… aparāpi tisso pucchā – indriyapucchā, balapucchā, bojjhaṅgapucchā… aparāpi tisso pucchā – maggapucchā, phalapucchā, nibbānapucchā….

    ပုစ္ဆာမိ တန္တိ ပုစ္ဆာမိ တံ ယာစာမိ တံ အဇ္ဈေသာမိ တံ ပသာဒေမိ တံ ‘‘ကထယသ္သု မေ’’တိ ပုစ္ဆာမိ တံ။ ဘဂဝာတိ ဂာရဝာဓိဝစနမေတံ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ – ယဒိဒံ ဘဂဝာတိ။ ဗ္ရူဟိ မေတန္တိ ဗ္ရူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝာ ဗ္ရူဟိ မေတံ။

    Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ ‘‘kathayassu me’’ti pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti – yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.

    ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူတိ ဣစ္စာတိ ပဒသန္ဓိ။ပေ.။ ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ။

    Iccāyasmā mettagūti iccāti padasandhi…pe… iccāyasmā mettagū.

    မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တန္တိ။ ဝေဒဂူတိ တံ မညာမိ, ဘာဝိတတ္တောတိ တံ မညာမိ, ဧဝံ ဇာနာမိ, ဧဝံ အာဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဇာနာမိ ဧဝံ ပဋိဝိဇ္ဈာမိ။ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တောတိ ကထဉ္စ ဘဂဝာ ဝေဒဂူ? ဝေဒာ ဝုစ္စန္တိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ။ပေ.။ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဝီမံသာ ဝိပသ္သနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝာ တေဟိ ဝေဒေဟိ ဇာတိဇရာမရဏသ္သ အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝောသာနဂတော ဝောသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ ဝေဒာနံ ဝာ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ; ဝေဒေဟိ ဝာ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ; သတ္တန္နံ ဝာ ဓမ္မာနံ ဝိဒိတတ္တာ ဝေဒဂူ; သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိဒိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ဝိဒိတာ ဟောတိ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ဝိဒိတော ဟောတိ, ရာဂော ဒောသော မောဟော မာနော ဝိဒိတော ဟောတိ, ဝိဒိတာသ္သ ဟောန္တိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပောနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပာကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။

    Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattanti. Vedagūti taṃ maññāmi, bhāvitattoti taṃ maññāmi, evaṃ jānāmi, evaṃ ājānāmi evaṃ paṭijānāmi evaṃ paṭivijjhāmi. Vedagū bhāvitattoti kathañca bhagavā vedagū? Vedā vuccanti catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ…pe… dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Bhagavā tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. Vedānaṃ vā antagatoti vedagū; vedehi vā antagatoti vedagū; sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū; sakkāyadiṭṭhi viditā hoti, vicikicchā viditā hoti, sīlabbataparāmāso vidito hoti, rāgo doso moho māno vidito hoti, viditāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

    ဝေဒာနိ ဝိစေယ္ယ ကေဝလာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝာ]

    Vedāni viceyya kevalāni, [sabhiyāti bhagavā]

    သမဏာနံ ယာနီဓတ္ထိ 1 ဗ္ရာဟ္မဏာနံ။

    Samaṇānaṃ yānīdhatthi 2 brāhmaṇānaṃ;

    သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂော။

    Sabbavedanāsu vītarāgo;

    သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သောတိ။

    Sabbaṃ vedamaticca vedagū soti.

    ဧဝံ ဘဂဝာ ဝေဒဂူ။

    Evaṃ bhagavā vedagū.

    ကထံ ဘဂဝာ ဘာဝိတတ္တော? ဘဂဝာ ဘာဝိတကာယော ဘာဝိတသီလော ဘာဝိတစိတ္တော ဘာဝိတပညော ဘာဝိတသတိပဋ္ဌာနော ဘာဝိတသမ္မပ္ပဓာနော ဘာဝိတဣဒ္ဓိပာဒော ဘာဝိတဣန္ဒ္ရိယော ဘာဝိတဗလော ဘာဝိတဗောဇ္ဈင္ဂော ဘာဝိတမဂ္ဂော, ပဟီနကိလေသော ပဋိဝိဒ္ဓာကုပ္ပော သစ္ဆိကတနိရောဓော။ ဒုက္ခံ တသ္သ ပရိညာတံ, သမုဒယော ပဟီနော, မဂ္ဂော ဘာဝိတော, နိရောဓော သစ္ဆိကတော, အဘိညေယ္ယံ အဘိညာတံ, ပရိညေယ္ယံ ပရိညာတံ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝိတံ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ, အပရိတ္တော မဟန္တော ဂမ္ဘီရော အပ္ပမေယ္ယော ဒုပ္ပရိယောဂာဠ္ဟော ဗဟုရတနော သာဂရူပမော 3 ဆဠင္ဂုပေက္ခာယ သမန္နာဂတော ဟောတိ။

    Kathaṃ bhagavā bhāvitatto? Bhagavā bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapañño bhāvitasatipaṭṭhāno bhāvitasammappadhāno bhāvitaiddhipādo bhāvitaindriyo bhāvitabalo bhāvitabojjhaṅgo bhāvitamaggo, pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho. Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ, aparitto mahanto gambhīro appameyyo duppariyogāḷho bahuratano sāgarūpamo 4 chaḷaṅgupekkhāya samannāgato hoti.

    စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော; ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ, ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ, ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ, ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ, မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ နေဝ သုမနော ဟောတိ န ဒုမ္မနော; ဥပေက္ခကော ဝိဟရတိ သတော သမ္ပဇာနော။

    Cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā, ghānena gandhaṃ ghāyitvā, jivhāya rasaṃ sāyitvā, kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā, manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno.

    စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ မနာပံ ရူပံ နာဘိဂိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ 5 န ရာဂံ ဇနေတိ။ တသ္သ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ, ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ စက္ခုနာ ခော ပနေဝ ရူပံ ဒိသ္ဝာ အမနာပံ န မင္ကု ဟောတိ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော 6 အလီနမနသော 7 အဗ္ယာပန္နစေတသော။ တသ္သ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပံ နာဘိဂိဇ္ဈတိ နာဘိဟံသတိ န ရာဂံ ဇနေတိ။ တသ္သ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ မနသာယေဝ ခော ပန ဓမ္မံ ဝိညာယ အမနာပံ န မင္ကု ဟောတိ။ အပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တော အလီနမနသော အဗ္ယာပန္နစေတသော တသ္သ ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။

    Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpaṃ rūpaṃ nābhigijjhati nābhihaṃsati 8 na rāgaṃ janeti. Tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā amanāpaṃ na maṅku hoti appatiṭṭhitacitto 9 alīnamanaso 10 abyāpannacetaso. Tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya manāpaṃ nābhigijjhati nābhihaṃsati na rāgaṃ janeti. Tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Manasāyeva kho pana dhammaṃ viññāya amanāpaṃ na maṅku hoti. Appatiṭṭhitacitto alīnamanaso abyāpannacetaso tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.

    စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ မနာပာမနာပေသု ရူပေသု ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မနာပာမနာပေသု ဓမ္မေသု ဌိတောဝ ကာယော ဟောတိ ဌိတံ စိတ္တံ အဇ္ဈတ္တံ သုသဏ္ဌိတံ သုဝိမုတ္တံ။

    Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpāmanāpesu rūpesu ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya manāpāmanāpesu dhammesu ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.

    စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ရဇနီယေ န ရဇ္ဇတိ, ဒုသ္သနီယေ 11 န ဒုသ္သတိ, မောဟနီယေ န မုယ္ဟတိ, ကောပနီယေ န ကုပ္ပတိ, မဒနီယေ န မဇ္ဇတိ, ကိလေသနီယေ န ကိလိသ္သတိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ရဇနီယေ န ရဇ္ဇတိ, ဒုသ္သနီယေ န ဒုသ္သတိ, မောဟနီယေ န မုယ္ဟတိ, ကောပနီယေ န ကုပ္ပတိ, မဒနီယေ န မဇ္ဇတိ, ကိလေသနီယေ န ကိလိသ္သတိ။

    Cakkhunā rūpaṃ disvā rajanīye na rajjati, dussanīye 12 na dussati, mohanīye na muyhati, kopanīye na kuppati, madanīye na majjati, kilesanīye na kilissati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya rajanīye na rajjati, dussanīye na dussati, mohanīye na muyhati, kopanīye na kuppati, madanīye na majjati, kilesanīye na kilissati.

    ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တော, သုတေ သုတမတ္တော, မုတေ မုတမတ္တော, ဝိညာတေ ဝိညာတမတ္တော။ ဒိဋ္ဌေ န လိမ္ပတိ, သုတေ န လိမ္ပတိ, မုတေ န လိမ္ပတိ, ဝိညာတေ န လိမ္ပတိ။ ဒိဋ္ဌေ အနူပယော 13 အနပာယော အနိသ္သိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။ သုတေ။ပေ.။ မုတေ ။ ဝိညာတေ အနူပယော 14 အနပာယော အနိသ္သိတော အပ္ပဋိဗဒ္ဓော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတိ။

    Diṭṭhe diṭṭhamatto, sute sutamatto, mute mutamatto, viññāte viññātamatto. Diṭṭhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, viññāte na limpati. Diṭṭhe anūpayo 15 anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Sute…pe… mute … viññāte anūpayo 16 anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati.

    သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော စက္ခု, ပသ္သတိ ဘဂဝာ စက္ခုနာ ရူပံ, ဆန္ဒရာဂော ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝာ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော သောတံ, သုဏာတိ ဘဂဝာ သောတေန သဒ္ဒံ, ဆန္ဒရာဂော ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝာ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော ဃာနံ, ဃာယတိ ဘဂဝာ ဃာနေန ဂန္ဓံ, ဆန္ဒရာဂော ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝာ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော ဇိဝ္ဟာ, သာယတိ ဘဂဝာ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ, ဆန္ဒရာဂော ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝာ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော ကာယော, ဖုသတိ ဘဂဝာ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ, ဆန္ဒရာဂော ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝာ။ သံဝိဇ္ဇတိ ဘဂဝတော မနော, ဝိဇာနာတိ ဘဂဝာ မနသာ ဓမ္မံ, ဆန္ဒရာဂော ဘဂဝတော နတ္ထိ, သုဝိမုတ္တစိတ္တော ဘဂဝာ။

    Saṃvijjati bhagavato cakkhu, passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato sotaṃ, suṇāti bhagavā sotena saddaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato ghānaṃ, ghāyati bhagavā ghānena gandhaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato jivhā, sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato kāyo, phusati bhagavā kāyena phoṭṭhabbaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato mano, vijānāti bhagavā manasā dhammaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā.

    စက္ခု ရူပာရာမံ ရူပရတံ ရူပသမ္မုဒိတံ, တံ ဘဂဝတော 17 ဒန္တံ ဂုတ္တံ ရက္ခိတံ သံဝုတံ; တသ္သ စ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ သောတံ သဒ္ဒာရာမံ သဒ္ဒရတံ။ပေ.။ ဃာနံ ဂန္ဓာရာမံ ဂန္ဓရတံ။ ဇိဝ္ဟာ ရသာရာမာ ရသရတာ ရသသမ္မုဒိတာ, သာ ဘဂဝတော ဒန္တာ ဂုတ္တာ ရက္ခိတာ သံဝုတာ; တသ္သ စ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ။ ကာယော ဖောဋ္ဌဗ္ဗာရာမော ဖောဋ္ဌဗ္ဗရတော ဖောဋ္ဌဗ္ဗသမ္မုဒိတော။ မနော ဓမ္မာရာမော ဓမ္မရတော ဓမ္မသမ္မုဒိတော, သော ဘဂဝတော ဒန္တော ဂုတ္တော ရက္ခိတော သံဝုတော; တသ္သ စ သံဝရာယ ဓမ္မံ ဒေသေတိ –

    Cakkhu rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammuditaṃ, taṃ bhagavato 18 dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ; tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Sotaṃ saddārāmaṃ saddarataṃ…pe… ghānaṃ gandhārāmaṃ gandharataṃ… jivhā rasārāmā rasaratā rasasammuditā, sā bhagavato dantā guttā rakkhitā saṃvutā; tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Kāyo phoṭṭhabbārāmo phoṭṭhabbarato phoṭṭhabbasammudito… mano dhammārāmo dhammarato dhammasammudito, so bhagavato danto gutto rakkhito saṃvuto; tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti –

    ‘‘ဒန္တံ နယန္တိ သမိတိံ၊ ဒန္တံ ရာဇာဘိရူဟတိ။

    ‘‘Dantaṃ nayanti samitiṃ, dantaṃ rājābhirūhati;

    ဒန္တော သေဋ္ဌော မနုသ္သေသု၊ ယောတိဝာက္ယံ တိတိက္ခတိ။

    Danto seṭṭho manussesu, yotivākyaṃ titikkhati.

    ‘‘ဝရမသ္သတရာ ဒန္တာ၊ အာဇာနီယာ စ 19 သိန္ဓဝာ။

    ‘‘Varamassatarā dantā, ājānīyā ca 20 sindhavā;

    ကုဉ္ဇရာ စ 21 မဟာနာဂာ၊ အတ္တဒန္တော တတော ဝရံ။

    Kuñjarā ca 22 mahānāgā, attadanto tato varaṃ.

    ‘‘န ဟိ ဧတေဟိ ယာနေဟိ၊ ဂစ္ဆေယ္ယ အဂတံ ဒိသံ။

    ‘‘Na hi etehi yānehi, gaccheyya agataṃ disaṃ;

    ယထာတ္တနာ သုဒန္တေန၊ ဒန္တော ဒန္တေန ဂစ္ဆတိ။

    Yathāttanā sudantena, danto dantena gacchati.

    ‘‘ဝိဓာသု န ဝိကမ္ပန္တိ၊ ဝိပ္ပမုတ္တာ ပုနဗ္ဘဝာ။

    ‘‘Vidhāsu na vikampanti, vippamuttā punabbhavā;

    ဒန္တဘူမိံ အနုပ္ပတ္တာ၊ တေ လောကေ ဝိဇိတာဝိနော။

    Dantabhūmiṃ anuppattā, te loke vijitāvino.

    ‘‘ယသ္သိန္ဒ္ရိယာနိ ဘာဝိတာနိ၊ အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ သဗ္ဗလောကေ။

    ‘‘Yassindriyāni bhāvitāni, ajjhattañca bahiddhā ca sabbaloke;

    နိဗ္ဗိဇ္ဈ ဣမံ ပရဉ္စ လောကံ၊ ကာလံ ကင္ခတိ ဘာဝိတော သ ဒန္တော’’တိ 23

    Nibbijjha imaṃ parañca lokaṃ, kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa danto’’ti 24.

    ဧဝံ ဘဂဝာ ဘာဝိတတ္တောတိ။

    Evaṃ bhagavā bhāvitattoti.

    မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တံ, ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒာဂတာ ဣမေတိ။ ကုတော နူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒ္ဝေဠ္ဟကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ – ‘‘ဧဝံ နု ခော, န နု ခော, ကိံ နု ခော, ကထံ နု ခော’’တိ – ကုတော နု။ ဒုက္ခာတိ ဇာတိဒုက္ခံ, ဇရာဒုက္ခံ, ဗ္ယာဓိဒုက္ခံ, မရဏဒုက္ခံ, သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ, ဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ, နေရယိကံ ဒုက္ခံ, တိရစ္ဆာနယောနိကံ ဒုက္ခံ, ပေတ္တိဝိသယိကံ ဒုက္ခံ, မာနုသိကံ ဒုက္ခံ, ဂဗ္ဘောက္ကန္တိမူလကံ ဒုက္ခံ, ဂဗ္ဘဋ္ဌိတိမူလကံ ဒုက္ခံ, ဂဗ္ဘဝုဋ္ဌာနမူလကံ ဒုက္ခံ, ဇာတသ္သူပနိဗန္ဓကံ ဒုက္ခံ, ဇာတသ္သ ပရာဓေယ္ယကံ ဒုက္ခံ, အတ္တူပက္ကမံ ဒုက္ခံ, ပရူပက္ကမံ ဒုက္ခံ, ဒုက္ခဒုက္ခံ, သင္ခာရဒုက္ခံ, ဝိပရိဏာမဒုက္ခံ , စက္ခုရောဂော သောတရောဂော ဃာနရောဂော ဇိဝ္ဟာရောဂော ကာယရောဂော သီသရောဂော ကဏ္ဏရောဂော မုခရောဂော ဒန္တရောဂော ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော ဇရော ကုစ္ဆိရောဂော မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတပိတ္တံ မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သေမ္ဟသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ ဝာတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သန္နိပာတိကာ အာဗာဓာ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓာ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓာ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓာ ကမ္မဝိပာကဇာ အာဗာဓာ သီတံ ဥဏ္ဟံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပာသာ ဥစ္စာရော ပသ္သာဝော ဍံသမကသဝာတာတပသရီသပသမ္ဖသ္သံ ဒုက္ခံ, မာတုမရဏံ ဒုက္ခံ , ပိတုမရဏံ ဒုက္ခံ, ဘာတုမရဏံ ဒုက္ခံ, ဘဂိနိမရဏံ ဒုက္ခံ, ပုတ္တမရဏံ ဒုက္ခံ, ဓီတုမရဏံ ဒုက္ခံ, ဉာတိဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ, ရောဂဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ, ဘောဂဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ, သီလဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ, ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ; ယေသံ ဓမ္မာနံ အာဒိတော သမုဒာဂမနံ ပညာယတိ, အတ္ထင္ဂမတော နိရောဓော ပညာယတိ, ကမ္မသန္နိသ္သိတော ဝိပာကော, ဝိပာကသန္နိသ္သိတံ ကမ္မံ, နာမသန္နိသ္သိတံ ရူပံ, ရူပသန္နိသ္သိတံ နာမံ, ဇာတိယာ အနုဂတံ, ဇရာယ အနုသဋံ, ဗ္ယာဓိနာ အဘိဘူတံ, မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ, ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ, အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဒုက္ခာ။ ဣမေ ဒုက္ခာ ကုတော သမုဒာဂတာ ကုတော ဇာတာ ကုတော သဉ္ဇာတာ ကုတော နိဗ္ဗတ္တာ ကုတော အဘိနိဗ္ဗတ္တာ ကုတော ပာတုဘူတာ ကိံနိဒာနာ ကိံသမုဒယာ ကိံဇာတိကာ ကိံပဘဝာတိ, ဣမေသံ ဒုက္ခာနံ မူလံ ပုစ္ဆတိ ဟေတုံ ပုစ္ဆတိ နိဒာနံ ပုစ္ဆတိ သမ္ဘဝံ ပုစ္ဆတိ ပဘဝံ ပုစ္ဆတိ သမုဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆတိ အာဟာရံ ပုစ္ဆတိ အာရမ္မဏံ ပုစ္ဆတိ ပစ္စယံ ပုစ္ဆတိ သမုဒယံ ပုစ္ဆတိ ပပုစ္ဆတိ ယာစတိ အဇ္ဈေသတိ ပသာဒေတီတိ – ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒာဂတာ ဣမေ။

    Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattaṃ, kuto nu dukkhā samudāgatā imeti. Kuto nūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – kuto nu. Dukkhāti jātidukkhaṃ, jarādukkhaṃ, byādhidukkhaṃ, maraṇadukkhaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ, byasanaṃ dukkhaṃ, nerayikaṃ dukkhaṃ, tiracchānayonikaṃ dukkhaṃ, pettivisayikaṃ dukkhaṃ, mānusikaṃ dukkhaṃ, gabbhokkantimūlakaṃ dukkhaṃ, gabbhaṭṭhitimūlakaṃ dukkhaṃ, gabbhavuṭṭhānamūlakaṃ dukkhaṃ, jātassūpanibandhakaṃ dukkhaṃ, jātassa parādheyyakaṃ dukkhaṃ, attūpakkamaṃ dukkhaṃ, parūpakkamaṃ dukkhaṃ, dukkhadukkhaṃ, saṅkhāradukkhaṃ, vipariṇāmadukkhaṃ , cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassaṃ dukkhaṃ, mātumaraṇaṃ dukkhaṃ , pitumaraṇaṃ dukkhaṃ, bhātumaraṇaṃ dukkhaṃ, bhaginimaraṇaṃ dukkhaṃ, puttamaraṇaṃ dukkhaṃ, dhītumaraṇaṃ dukkhaṃ, ñātibyasanaṃ dukkhaṃ, rogabyasanaṃ dukkhaṃ, bhogabyasanaṃ dukkhaṃ, sīlabyasanaṃ dukkhaṃ, diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ; yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyati, atthaṅgamato nirodho paññāyati, kammasannissito vipāko, vipākasannissitaṃ kammaṃ, nāmasannissitaṃ rūpaṃ, rūpasannissitaṃ nāmaṃ, jātiyā anugataṃ, jarāya anusaṭaṃ, byādhinā abhibhūtaṃ, maraṇena abbhāhataṃ, dukkhe patiṭṭhitaṃ, atāṇaṃ aleṇaṃ asaraṇaṃ asaraṇībhūtaṃ – ime vuccanti dukkhā. Ime dukkhā kuto samudāgatā kuto jātā kuto sañjātā kuto nibbattā kuto abhinibbattā kuto pātubhūtā kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavāti, imesaṃ dukkhānaṃ mūlaṃ pucchati hetuṃ pucchati nidānaṃ pucchati sambhavaṃ pucchati pabhavaṃ pucchati samuṭṭhānaṃ pucchati āhāraṃ pucchati ārammaṇaṃ pucchati paccayaṃ pucchati samudayaṃ pucchati papucchati yācati ajjhesati pasādetīti – kuto nu dukkhā samudāgatā ime.

    ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိသ္သေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ လောကသ္မိန္တိ အပာယလောကေ မနုသ္သလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓာတုလောကေ အာယတနလောကေ။ အနေကရူပာတိ အနေကဝိဓာ နာနာပ္ပကာရာ ဒုက္ခာတိ – ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Ye keci lokasmimanekarūpāti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Anekarūpāti anekavidhā nānāppakārā dukkhāti – ye keci lokasmimanekarūpā. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ပုစ္ဆာမိ တံ ဘဂဝာ ဗ္ရူဟိ မေတံ၊ [ဣစ္စာယသ္မာ မေတ္တဂူ]

    ‘‘Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā mettagū]

    မညာမိ တံ ဝေဒဂူ ဘာဝိတတ္တံ။

    Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattaṃ;

    ကုတော နု ဒုက္ခာ သမုဒာဂတာ ဣမေ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာ’’တိ။

    Kuto nu dukkhā samudāgatā ime, ye keci lokasmimanekarūpā’’ti.

    ၁၉.

    19.

    ဒုက္ခသ္သ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ]

    Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi, [mettagūti bhagavā]

    တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။

    Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ;

    ဥပဓိနိဒာနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာ။

    Upadhinidānā pabhavanti dukkhā, ye keci lokasmimanekarūpā.

    ဒုက္ခသ္သ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသီတိ။ ဒုက္ခသ္သာတိ ဇာတိဒုက္ခသ္သ ဇရာဒုက္ခသ္သ ဗ္ယာဓိဒုက္ခသ္သ မရဏဒုက္ခသ္သ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခသ္သ။ ပဘဝံ အပုစ္ဆသီတိ ဒုက္ခသ္သ မူလံ ပုစ္ဆသိ ဟေတုံ ပုစ္ဆသိ နိဒာနံ ပုစ္ဆသိ သမ္ဘဝံ ပုစ္ဆသိ ပဘဝံ ပုစ္ဆသိ သမုဋ္ဌာနံ ပုစ္ဆသိ အာဟာရံ ပုစ္ဆသိ အာရမ္မဏံ ပုစ္ဆသိ ပစ္စယံ ပုစ္ဆသိ သမုဒယံ ပုစ္ဆသိ ယာစသိ အဇ္ဈေသသိ ပသာဒေသီတိ – ဒုက္ခသ္သ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ။ မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝာတိ ဂာရဝာဓိဝစနမေတံ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝာတိ – မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ။

    Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasīti. Dukkhassāti jātidukkhassa jarādukkhassa byādhidukkhassa maraṇadukkhassa sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhassa. Pabhavaṃ apucchasīti dukkhassa mūlaṃ pucchasi hetuṃ pucchasi nidānaṃ pucchasi sambhavaṃ pucchasi pabhavaṃ pucchasi samuṭṭhānaṃ pucchasi āhāraṃ pucchasi ārammaṇaṃ pucchasi paccayaṃ pucchasi samudayaṃ pucchasi yācasi ajjhesasi pasādesīti – dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi. Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – mettagūti bhagavā.

    တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနန္တိ။ န္တိ ဒုက္ခသ္သ မူလံ ပဝက္ခာမိ ဟေတုံ ပဝက္ခာမိ နိဒာနံ ပဝက္ခာမိ သမ္ဘဝံ ပဝက္ခာမိ ပဘဝံ ပဝက္ခာမိ သမုဋ္ဌာနံ ပဝက္ခာမိ အာဟာရံ ပဝက္ခာမိ အာရမ္မဏံ ပဝက္ခာမိ ပစ္စယံ ပဝက္ခာမိ သမုဒယံ ပဝက္ခာမိ အာစိက္ခိသ္သာမိ ဒေသေသ္သာမိ ပညပေသ္သာမိ ပဋ္ဌပေသ္သာမိ ဝိဝရိသ္သာမိ ဝိဘဇိသ္သာမိ ဥတ္တာနီကရိသ္သာမိ ပကာသေသ္သာမီတိ – တံ တေ ပဝက္ခာမိ။ ယထာ ပဇာနန္တိ ယထာ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော။ န ဣတိဟီတိဟံ န ဣတိကိရာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒာယ 25 န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ တံ ကထယိသ္သာမီတိ – တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။

    Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānanti. Tanti dukkhassa mūlaṃ pavakkhāmi hetuṃ pavakkhāmi nidānaṃ pavakkhāmi sambhavaṃ pavakkhāmi pabhavaṃ pavakkhāmi samuṭṭhānaṃ pavakkhāmi āhāraṃ pavakkhāmi ārammaṇaṃ pavakkhāmi paccayaṃ pavakkhāmi samudayaṃ pavakkhāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmīti – taṃ te pavakkhāmi. Yathā pajānanti yathā pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Na itihītihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya 26 na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ taṃ kathayissāmīti – taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ.

    ဥပဓိနိဒာနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာတိ။ ဥပဓီတိ ဒသ ဥပဓီ – တဏ္ဟူပဓိ, ဒိဋ္ဌူပဓိ, ကိလေသူပဓိ, ကမ္မူပဓိ, ဒုစ္စရိတူပဓိ, အာဟာရူပဓိ, ပဋိဃူပဓိ, စတသ္သော ဥပာဒိန္နဓာတုယော ဥပဓီ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဥပဓီ, ဆ ဝိညာဏကာယာ ဥပဓီ, သဗ္ဗမ္ပိ ဒုက္ခံ ဒုက္ခမနဋ္ဌေန 27 ဥပဓိ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဒသ ဥပဓီ။ ဒုက္ခာတိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗ္ယာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ နေရယိကံ ဒုက္ခံ။ပေ.။ ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနံ ဒုက္ခံ။ ယေသံ ဓမ္မာနံ အာဒိတော သမုဒာဂမနံ ပညာယတိ, အတ္ထင္ဂမတော နိရောဓော ပညာယတိ, ကမ္မသန္နိသ္သိတော ဝိပာကော, ဝိပာကသန္နိသ္သိတံ ကမ္မံ, နာမသန္နိသ္သိတံ ရူပံ, ရူပသန္နိသ္သိတံ နာမံ, ဇာတိယာ အနုဂတံ, ဇရာယ အနုသဋံ, ဗ္ယာဓိနာ အဘိဘူတံ, မရဏေန အဗ္ဘာဟတံ, ဒုက္ခေ ပတိဋ္ဌိတံ, အတာဏံ အလေဏံ အသရဏံ အသရဏီဘူတံ – ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဒုက္ခာ။ ဣမေ ဒုက္ခာ ဥပဓိနိဒာနာ ဥပဓိဟေတုကာ ဥပဓိပစ္စယာ ဥပဓိကာရဏာ ဟောန္တိ ပဘဝန္တိ သမ္ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ သဉ္ဇာယန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ ပာတုဘဝန္တီတိ – ဥပဓိနိဒာနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ။

    Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti. Upadhīti dasa upadhī – taṇhūpadhi, diṭṭhūpadhi, kilesūpadhi, kammūpadhi, duccaritūpadhi, āhārūpadhi, paṭighūpadhi, catasso upādinnadhātuyo upadhī, cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī, cha viññāṇakāyā upadhī, sabbampi dukkhaṃ dukkhamanaṭṭhena 28 upadhi. Ime vuccanti dasa upadhī. Dukkhāti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ nerayikaṃ dukkhaṃ…pe… diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ. Yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyati, atthaṅgamato nirodho paññāyati, kammasannissito vipāko, vipākasannissitaṃ kammaṃ, nāmasannissitaṃ rūpaṃ, rūpasannissitaṃ nāmaṃ, jātiyā anugataṃ, jarāya anusaṭaṃ, byādhinā abhibhūtaṃ, maraṇena abbhāhataṃ, dukkhe patiṭṭhitaṃ, atāṇaṃ aleṇaṃ asaraṇaṃ asaraṇībhūtaṃ – ime vuccanti dukkhā. Ime dukkhā upadhinidānā upadhihetukā upadhipaccayā upadhikāraṇā honti pabhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti pātubhavantīti – upadhinidānā pabhavanti dukkhā.

    ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာတိ။ ယေ ကေစီတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိသ္သေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – ယေ ကေစီတိ။ လောကသ္မိန္တိ အပာယလောကေ မနုသ္သလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓာတုလောကေ အာယတနလောကေ။ အနေကရူပာတိ အနေကဝိဓာ နာနပ္ပကာရာ ဒုက္ခာတိ – ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Ye keci lokasmimanekarūpāti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Anekarūpāti anekavidhā nānappakārā dukkhāti – ye keci lokasmimanekarūpā. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ဒုက္ခသ္သ ဝေ မံ ပဘဝံ အပုစ္ဆသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi, [mettagūti bhagavā]

    တံ တေ ပဝက္ခာမိ ယထာ ပဇာနံ။

    Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ;

    ဥပဓိနိဒာနာ ပဘဝန္တိ ဒုက္ခာ၊ ယေ ကေစိ လောကသ္မိမနေကရူပာ’’တိ။

    Upadhinidānā pabhavanti dukkhā, ye keci lokasmimanekarūpā’’ti.

    ၂၀.

    20.

    ယော ဝေ အဝိဒ္ဝာ ဥပဓိံ ကရောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။

    Yo ve avidvā upadhiṃ karoti, punappunaṃ dukkhamupeti mando;

    တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ၊ ဒုက္ခသ္သ ဇာတိပ္ပဘဝာနုပသ္သီ။

    Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā, dukkhassa jātippabhavānupassī.

    ယော ဝေ အဝိဒ္ဝာ ဥပဓိံ ကရောတီတိ။ ယောတိ ယော ယာဒိသော ယထာယုတ္တော ယထာဝိဟိတော ယထာပကာရော ယံဌာနပ္ပတ္တော ယံဓမ္မသမန္နာဂတော ခတ္တိယော ဝာ ဗ္ရာဟ္မဏော ဝာ ဝေသ္သော ဝာ သုဒ္ဒော ဝာ ဂဟဋ္ဌော ဝာ ပဗ္ဗဇိတော ဝာ ဒေဝော ဝာ မနုသ္သော ဝာ။ အဝိဒ္ဝာတိ အဝိဇ္ဇာဂတော အညာဏီ အဝိဘာဝီ ဒုပ္ပညော။ ဥပဓိံ ကရောတီတိ တဏ္ဟူပဓိံ ကရောတိ, ဒိဋ္ဌူပဓိံ ကရောတိ, ကိလေသူပဓိံ ကရောတိ, ကမ္မူပဓိံ ကရောတိ, ဒုစ္စရိတူပဓိံ ကရောတိ, အာဟာရူပဓိံ ကရောတိ, ပဋိဃူပဓိံ ကရောတိ, စတသ္သော ဥပာဒိန္နဓာတုယော ဥပဓီ ကရောတိ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဥပဓီ ကရောတိ, ဆ ဝိညာဏကာယေ ဥပဓီ ကရောတိ ဇနေတိ သဉ္ဇနေတိ နိဗ္ဗတ္တေတိ အဘိနိဗ္ဗတ္တေတီတိ – အဝိဒ္ဝာ ဥပဓိံ ကရောတိ။

    Yove avidvā upadhiṃ karotīti. Yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃṭhānappatto yaṃdhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā. Avidvāti avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppañño. Upadhiṃ karotīti taṇhūpadhiṃ karoti, diṭṭhūpadhiṃ karoti, kilesūpadhiṃ karoti, kammūpadhiṃ karoti, duccaritūpadhiṃ karoti, āhārūpadhiṃ karoti, paṭighūpadhiṃ karoti, catasso upādinnadhātuyo upadhī karoti, cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī karoti, cha viññāṇakāye upadhī karoti janeti sañjaneti nibbatteti abhinibbattetīti – avidvā upadhiṃ karoti.

    ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒောတိ ပုနပ္ပုနံ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗ္ယာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ ဧတိ သမုပေတိ ဥပဂစ္ဆတိ ဂဏ္ဟာတိ ပရာမသတိ အဘိနိဝိသတီတိ – ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ။ မန္ဒောတိ မန္ဒော မောမုဟော အဝိဒ္ဝာ အဝိဇ္ဇာဂတော အညာဏီ အဝိဘာဝီ ဒုပ္ပညောတိ – ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။

    Punappunaṃ dukkhamupeti mandoti punappunaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ eti samupeti upagacchati gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti – punappunaṃ dukkhamupeti. Mandoti mando momuho avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppaññoti – punappunaṃ dukkhamupeti mando.

    တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာတိ။ တသ္မာတိ တံကာရဏာ တံဟေတု တပ္ပစ္စယာ တံနိဒာနာ ဧတံ အာဒီနဝံ သမ္ပသ္သမာနော ဥပဓီသူတိ တသ္မာ။ ပဇာနန္တိ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော , ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ပဇာနန္တော အာဇာနန္တော ဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇာနန္တော ပဋိဝိဇ္ဈန္တော။ ဥပဓိံ န ကယိရာတိ တဏ္ဟူပဓိံ န ကရေယ္ယ, ဒိဋ္ဌူပဓိံ န ကရေယ္ယ, ကိလေသူပဓိံ န ကရေယ္ယ, ဒုစ္စရိတူပဓိံ န ကရေယ္ယ, အာဟာရူပဓိံ န ကရေယ္ယ, ပဋိဃူပဓိံ န ကရေယ္ယ, စတသ္သော ဥပာဒိန္နဓာတုယော ဥပဓီ န ကရေယ္ယ, ဆ အဇ္ဈတ္တိကာနိ အာယတနာနိ ဥပဓီ န ကရေယ္ယ, ဆ ဝိညာဏကာယေ ဥပဓီ န ကရေယ္ယ, န ဇနေယ္ယ န သဉ္ဇနေယ္ယ န နိဗ္ဗတ္တေယ္ယ နာဘိနိဗ္ဗတ္တေယ္ယာတိ – တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ။

    Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirāti. Tasmāti taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno upadhīsūti tasmā. Pajānanti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto , ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Upadhiṃ na kayirāti taṇhūpadhiṃ na kareyya, diṭṭhūpadhiṃ na kareyya, kilesūpadhiṃ na kareyya, duccaritūpadhiṃ na kareyya, āhārūpadhiṃ na kareyya, paṭighūpadhiṃ na kareyya, catasso upādinnadhātuyo upadhī na kareyya, cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī na kareyya, cha viññāṇakāye upadhī na kareyya, na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā.

    ဒုက္ခသ္သာတိ ဇာတိဒုက္ခသ္သ ဇရာဒုက္ခသ္သ ဗ္ယာဓိဒုက္ခသ္သ မရဏဒုက္ခသ္သ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခသ္သ။ ပဘဝာနုပသ္သီတိ ဒုက္ခသ္သ မူလာနုပသ္သီ ဟေတာနုပသ္သီ နိဒာနာနုပသ္သီ သမ္ဘဝာနုပသ္သီ ပဘဝာနုပသ္သီ သမုဋ္ဌာနာနုပသ္သီ အာဟာရာနုပသ္သီ အာရမ္မဏာနုပသ္သီ ပစ္စယာနုပသ္သီ သမုဒယာနုပသ္သီ။ အနုပသ္သနာ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဣမာယ အနုပသ္သနာယ ပညာယ ဥပေတော ဟောတိ သမုပေတော ဥပာဂတော သမုပာဂတော ဥပပန္နော သမုပပန္နော သမန္နာဂတော။ သော ဝုစ္စတိ အနုပသ္သီတိ – ဒုက္ခသ္သ ဇာတိပ္ပဘဝာနုပသ္သီ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Dukkhassāti jātidukkhassa jarādukkhassa byādhidukkhassa maraṇadukkhassa sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhassa. Pabhavānupassīti dukkhassa mūlānupassī hetānupassī nidānānupassī sambhavānupassī pabhavānupassī samuṭṭhānānupassī āhārānupassī ārammaṇānupassī paccayānupassī samudayānupassī. Anupassanā vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Imāya anupassanāya paññāya upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. So vuccati anupassīti – dukkhassa jātippabhavānupassī. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ယော ဝေ အဝိဒ္ဝာ ဥပဓိံ ကရောတိ၊ ပုနပ္ပုနံ ဒုက္ခမုပေတိ မန္ဒော။

    ‘‘Yo ve avidvā upadhiṃ karoti, punappunaṃ dukkhamupeti mando;

    တသ္မာ ပဇာနံ ဥပဓိံ န ကယိရာ၊ ဒုက္ခသ္သ ဇာတိပ္ပဘဝာနုပသ္သီ’’တိ။

    Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā, dukkhassa jātippabhavānupassī’’ti.

    ၂၁.

    21.

    ယံ တံ အပုစ္ဆိမ္ဟ အကိတ္တယီ နော၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင္ဃ ဗ္ရူဟိ။

    Yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi;

    ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ၊ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ။

    Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca;

    တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။

    Taṃ me munī sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo.

    ယံ တံ အပုစ္ဆိမ္ဟ အကိတ္တယီ နောတိ ယံ တံ အပုစ္ဆိမ္ဟ အယာစိမ္ဟ အဇ္ဈေသိမ္ဟ ပသာဒယိမ္ဟ။ အကိတ္တယီ နောတိ ကိတ္တိတံ 29 ပကိတ္တိတံ အာစိက္ခိတံ ဒေသိတံ ပညပိတံ 30 ပဋ္ဌပိတံ ဝိဝရိတံ ဝိဘတ္တံ ဥတ္တာနီကတံ ပကာသိတန္တိ – ယံ တံ အပုစ္ဆိမ္ဟ အကိတ္တယီ နော။

    Yaṃ taṃ apucchimha akittayī noti yaṃ taṃ apucchimha ayācimha ajjhesimha pasādayimha. Akittayī noti kittitaṃ 31 pakittitaṃ ācikkhitaṃ desitaṃ paññapitaṃ 32 paṭṭhapitaṃ vivaritaṃ vibhattaṃ uttānīkataṃ pakāsitanti – yaṃ taṃ apucchimha akittayī no.

    အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင္ဃ ဗ္ရူဟီတိ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ, အညံ တံ ယာစာမ, အညံ တံ အဇ္ဈေသာမ, အညံ တံ ပသာဒေမ, ဥတ္တရိ တံ ပုစ္ဆာမ။ တဒိင္ဃ ဗ္ရူဟီတိ ဣင္ဃ ဗ္ရူဟိ အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင္ဃ ဗ္ရူဟိ။

    Aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhīti aññaṃ taṃ pucchāma, aññaṃ taṃ yācāma, aññaṃ taṃ ajjhesāma, aññaṃ taṃ pasādema, uttari taṃ pucchāma. Tadiṅgha brūhīti iṅgha brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi.

    ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ, ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စာတိ။ ကထံ နူတိ သံသယပုစ္ဆာ ဝိမတိပုစ္ဆာ ဒ္ဝေဠ္ဟကပုစ္ဆာ အနေကံသပုစ္ဆာ – ‘‘ဧဝံ နု ခော, နနု ခော, ကိံ နု ခော, ကထံ နု ခော’’တိ – ကထံ နု။ ဓီရာတိ ဓီရာ ပဏ္ဍိတာ ပညဝန္တော ဗုဒ္ဓိမန္တော ဉာဏိနော ဝိဘာဝိနော မေဓာဝိနော ။ ဩဃန္တိ ကာမောဃံ ဘဝောဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမ္ဟိ တမ္ဟိ သတ္တနိကာယေ ဇာတိ သဉ္ဇာတိ ဩက္ကန္တိ နိဗ္ဗတ္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တိ ခန္ဓာနံ ပာတုဘာဝော အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ ဇရာတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ တမ္ဟိ တမ္ဟိ သတ္တနိကာယေ ဇရာ ဇီရဏတာ ခဏ္ဍိစ္စံ ပာလိစ္စံ ဝလိတ္တစတာ အာယုနော သံဟာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပာကော။ သောကောတိ ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ ဘောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ ရောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ သီလဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ အညတရညတရေန ဗ္ယသနေန ဝာ သမန္နာဂတသ္သ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ သောကော သောစနာ သောစိတတ္တံ အန္တောသောကော အန္တောပရိသောကော အန္တောဍာဟော အန္တောပရိဍာဟော စေတသော ပရိဇ္ဈာယနာ ဒောမနသ္သံ သောကသလ္လံ။ ပရိဒေဝောတိ ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ ဘောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ ရောဂဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ သီလဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ ဒိဋ္ဌိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ အညတရညတရေန ဗ္ယသနေန ဝာ သမန္နာဂတသ္သ အညတရညတရေန ဒုက္ခဓမ္မေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ အာဒေဝော ပရိဒေဝော အာဒေဝနာ ပရိဒေဝနာ အာဒေဝိတတ္တံ ပရိဒေဝိတတ္တံ ဝာစာ ပလာပော 33 ဝိပ္ပလာပော လာလပ္ပော လာလပ္ပနာ လာလပ္ပိတတ္တံ 34

    Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañcāti. Kathaṃ nūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā – ‘‘evaṃ nu kho, nanu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – kathaṃ nu. Dhīrāti dhīrā paṇḍitā paññavanto buddhimanto ñāṇino vibhāvino medhāvino . Oghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho. Jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko. Sokoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena vā samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena vā phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko antoḍāho antopariḍāho cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ. Paridevoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena vā samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena vā phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpo 35 vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṃ 36.

    ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ, ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စာတိ ဓီရာ ကထံ ဩဃဉ္စ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ သောကဉ္စ ပရိဒေဝဉ္စ တရန္တိ ဥတ္တရန္တိ ပတရန္တိ သမတိက္ကမန္တိ ဝီတိဝတ္တန္တီတိ – ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ, ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ။

    Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañcāti dhīrā kathaṃ oghañca jātiñca jarañca sokañca paridevañca taranti uttaranti pataranti samatikkamanti vītivattantīti – kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca.

    တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ။ န္တိ ယံ ပုစ္ဆာမိ ယံ ယာစာမိ ယံ အဇ္ဈေသာမိ ယံ ပသာဒေမိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ ။ ယာ ပညာ ပဇာနနာ။ပေ.။ အမောဟော ဓမ္မဝိစယော သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ ဘဂဝာ တေန ဉာဏေန သမန္နာဂတော မုနိ မောနပ္ပတ္တော။ တီဏိ မောနေယ္ယာနိ – ကာယမောနေယ္ယံ ဝစီမောနေယ္ယံ မနောမောနေယ္ယံ။

    Taṃ me munī sādhu viyākarohīti. Tanti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ . Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā tena ñāṇena samannāgato muni monappatto. Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ.

    ကတမံ ကာယမောနေယ္ယံ? တိဝိဓာနံ ကာယဒုစ္စရိတာနံ ပဟာနံ ကာယမောနေယ္ယံ။ တိဝိဓံ ကာယသုစရိတံ ကာယမောနေယ္ယံ။ ကာယာရမ္မဏေ ဉာဏံ ကာယမောနေယ္ယံ။ ကာယပရိညာ ကာယမောနေယ္ယံ။ ပရိညာသဟဂတော မဂ္ဂော ကာယမောနေယ္ယံ။ ကာယေ ဆန္ဒရာဂသ္သ ပဟာနံ ကာယမောနေယ္ယံ။ ကာယသင္ခာရနိရောဓော စတုတ္ထဇ္ဈာနသမာပတ္တိ ကာယမောနေယ္ယံ။ ဣဒံ ကာယမောနေယ္ယံ။

    Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? Tividhānaṃ kāyaduccaritānaṃ pahānaṃ kāyamoneyyaṃ. Tividhaṃ kāyasucaritaṃ kāyamoneyyaṃ. Kāyārammaṇe ñāṇaṃ kāyamoneyyaṃ. Kāyapariññā kāyamoneyyaṃ. Pariññāsahagato maggo kāyamoneyyaṃ. Kāye chandarāgassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ. Kāyasaṅkhāranirodho catutthajjhānasamāpatti kāyamoneyyaṃ. Idaṃ kāyamoneyyaṃ.

    ကတမံ ဝစီမောနေယ္ယံ? စတုဗ္ဗိဓာနံ ဝစီဒုစ္စရိတာနံ ပဟာနံ ဝစီမောနေယ္ယံ။ စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီသုစရိတံ ဝစီမောနေယ္ယံ။ ဝာစာရမ္မဏေ ဉာဏံ ဝစီမောနေယ္ယံ။ ဝာစာပရိညာ ဝစီမောနေယ္ယံ။ ပရိညာသဟဂတော မဂ္ဂော ဝစီမောနေယ္ယံ။ ဝာစာယ ဆန္ဒရာဂသ္သ ပဟာနံ ဝစီမောနေယ္ယံ။ ဝစီသင္ခာရနိရောဓော ဒုတိယဇ္ဈာနသမာပတ္တိ ဝစီမောနေယ္ယံ။ ဣဒံ ဝစီမောနေယ္ယံ။

    Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? Catubbidhānaṃ vacīduccaritānaṃ pahānaṃ vacīmoneyyaṃ. Catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ vacīmoneyyaṃ. Vācārammaṇe ñāṇaṃ vacīmoneyyaṃ. Vācāpariññā vacīmoneyyaṃ. Pariññāsahagato maggo vacīmoneyyaṃ. Vācāya chandarāgassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ. Vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyyaṃ. Idaṃ vacīmoneyyaṃ.

    ကတမံ မနောမောနေယ္ယံ? တိဝိဓာနံ မနောဒုစ္စရိတာနံ ပဟာနံ မနောမောနေယ္ယံ။ တိဝိဓံ မနောသုစရိတံ မနောမောနေယ္ယံ။ စိတ္တာရမ္မဏေ ဉာဏံ မနောမောနေယ္ယံ။ စိတ္တပရိညာ မနောမောနေယ္ယံ။ ပရိညာသဟဂတော မဂ္ဂော မနောမောနေယ္ယံ။ စိတ္တေ ဆန္ဒရာဂသ္သ ပဟာနံ မနောမောနေယ္ယံ။ စိတ္တသင္ခာရနိရောဓော သညာဝေဒယိတနိရောဓသမာပတ္တိ မနောမောနေယ္ယံ။ ဣဒံ မနောမောနေယ္ယံ ။

    Katamaṃ manomoneyyaṃ? Tividhānaṃ manoduccaritānaṃ pahānaṃ manomoneyyaṃ. Tividhaṃ manosucaritaṃ manomoneyyaṃ. Cittārammaṇe ñāṇaṃ manomoneyyaṃ. Cittapariññā manomoneyyaṃ. Pariññāsahagato maggo manomoneyyaṃ. Citte chandarāgassa pahānaṃ manomoneyyaṃ. Cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhasamāpatti manomoneyyaṃ. Idaṃ manomoneyyaṃ .

    ကာယမုနိံ ဝစီမုနိံ 37၊ မနောမုနိမနာသဝံ။

    Kāyamuniṃ vacīmuniṃ 38, manomunimanāsavaṃ;

    မုနိံ မောနေယ္ယသမ္ပန္နံ၊ အာဟု သဗ္ဗပ္ပဟာယိနံ။

    Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu sabbappahāyinaṃ.

    ကာယမုနိံ ဝစီမုနိံ၊ မနောမုနိမနာသဝံ။

    Kāyamuniṃ vacīmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;

    မုနိံ မောနေယ္ယသမ္ပန္နံ၊ အာဟု နိန္ဟာတပာပကန္တိ။

    Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu ninhātapāpakanti.

    ဣမေဟိ တီဟိ မောနေယ္ယေဟိ ဓမ္မေဟိ သမန္နာဂတာ။ ဆ မုနိနော 39 – အဂာရမုနိနော, အနဂာရမုနိနော, သေခမုနိနော 40, အသေခမုနိနော, ပစ္စေကမုနိနော မုနိမုနိနောတိ။ ကတမေ အဂာရမုနိနော? ယေ တေ အဂာရိကာ ဒိဋ္ဌပဒာ ဝိညာတသာသနာ – ဣမေ အဂာရမုနိနော။ ကတမေ အနဂာရမုနိနော? ယေ တေ ပဗ္ဗဇိတာ ဒိဋ္ဌပဒာ ဝိညာတသာသနာ – ဣမေ အနဂာရမုနိနော။ သတ္တ သေခာ သေခမုနိနော။ အရဟန္တော အသေခမုနိနော။ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓာ ပစ္စေကမုနိနော။ တထာဂတာ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ မုနိမုနိနော။

    Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā. Cha munino 41 – agāramunino, anagāramunino, sekhamunino 42, asekhamunino, paccekamunino munimuninoti. Katame agāramunino? Ye te agārikā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime agāramunino. Katame anagāramunino? Ye te pabbajitā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime anagāramunino. Satta sekhā sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekasambuddhā paccekamunino. Tathāgatā arahanto sammāsambuddhā munimunino.

    န မောနေန မုနီ 43 ဟောတိ၊ မူဠ္ဟရူပော အဝိဒ္ဒသု။

    Na monena munī 44 hoti, mūḷharūpo aviddasu;

    ယော စ တုလံဝ ပဂ္ဂယ္ဟ၊ ဝရမာဒာယ ပဏ္ဍိတော။

    Yo ca tulaṃva paggayha, varamādāya paṇḍito.

    ပာပာနိ ပရိဝဇ္ဇေတိ၊ သ မုနီ တေန သော မုနိ။

    Pāpāni parivajjeti, sa munī tena so muni;

    ယော မုနာတိ ဥဘော လောကေ၊ မုနိ တေန ပဝုစ္စတိ။

    Yo munāti ubho loke, muni tena pavuccati.

    အသတဉ္စ သတဉ္စ ဉတ္ဝာ ဓမ္မံ၊ အဇ္ဈတ္တံ ဗဟိဒ္ဓာ စ သဗ္ဗလောကေ။

    Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;

    ဒေဝမနုသ္သေဟိ ပူဇနီယော 45၊ သင္ဂဇာလမတိစ္စ 46 သော မုနီတိ။

    Devamanussehi pūjanīyo 47, saṅgajālamaticca 48 so munīti.

    သာဓု ဝိယာကရောဟီတိ တံ သာဓု အာစိက္ခာဟိ ဒေသေဟိ ပညပေဟိ ပဋ္ဌပေဟိ ဝိဝရာဟိ ဝိဘဇာဟိ ဥတ္တာနီကရောဟိ ပကာသေဟီတိ – တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ။ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော တုလိတော တီရိတော ဝိဘူတော ဝိဘာဝိတော ဧသ ဓမ္မောတိ – တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Sādhu viyākarohīti taṃ sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – taṃ me munī sādhu viyākarohi. Tathā hi te vidito esadhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ယံ တံ အပုစ္ဆိမ္ဟ အကိတ္တယီ နော၊ အညံ တံ ပုစ္ဆာမ တဒိင္ဃ ဗ္ရူဟိ။

    ‘‘Yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi;

    ကထံ နု ဓီရာ ဝိတရန္တိ ဩဃံ၊ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ။

    Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca;

    တံ မေ မုနီ သာဓု ဝိယာကရောဟိ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’တိ။

    Taṃ me munī sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.

    ၂၂.

    22.

    ကိတ္တယိသ္သာမိ တေ ဓမ္မံ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ]

    Kittayissāmite dhammaṃ, [mettagūti bhagavā]

    ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။

    Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။

    Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.

    ကိတ္တယိသ္သာမိ တေ ဓမ္မန္တိ။ ဓမ္မန္တိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနေ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒေ , ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ, အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ, နိဗ္ဗာနဉ္စ, နိဗ္ဗာနဂာမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ ကိတ္တယိသ္သာမိ အာစိက္ခိသ္သာမိ ဒေသေသ္သာမိ ပညပေသ္သာမိ ပဋ္ဌပေသ္သာမိ ဝိဝရိသ္သာမိ ဝိဘဇိသ္သာမိ ဥတ္တာနီကရိသ္သာမိ ပကာသိသ္သာမီတိ – ကိတ္တယိသ္သာမိ တေ ဓမ္မံ။ မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။

    Kittayissāmi te dhammanti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde , pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca, nibbānagāminiñca paṭipadaṃ kittayissāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti – kittayissāmi te dhammaṃ. Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati.

    ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟန္တိ။ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေတိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မေ တုလိတေ ဓမ္မေ တီရိတေ ဓမ္မေ ဝိဘူတေ ဓမ္မေ ဝိဘာဝိတေ ဓမ္မေ သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာတိ။ပေ.။ ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မန္တိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဉာတေ ဓမ္မေ တုလိတေ ဓမ္မေ တီရိတေ ဓမ္မေ ဝိဘူတေ ဓမ္မေ ဝိဘာဝိတေ ဓမ္မေတိ – ဧဝမ္ပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ကထယိသ္သာမိ။ အထ ဝာ, ဒုက္ခေ ဒိဋ္ဌေ ဒုက္ခံ ကထယိသ္သာမိ, သမုဒယေ ဒိဋ္ဌေ သမုဒယံ ကထယိသ္သာမိ, မဂ္ဂေ ဒိဋ္ဌေ မဂ္ဂံ ကထယိသ္သာမိ, နိရောဓေ ဒိဋ္ဌေ နိရောဓံ ကထယိသ္သာမီတိ – ဧဝမ္ပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ကထယိသ္သာမိ။ အထ ဝာ, ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ သန္ဒိဋ္ဌိကံ အကာလိကံ ဧဟိပသ္သိကံ ဩပနေယ္ယိကံ ပစ္စတ္တံ ဝေဒိတဗ္ဗံ ဝိညူဟီတိ – ဧဝမ္ပိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ကထယိသ္သာမီတိ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ။ အနီတိဟန္တိ န ဣတိဟီတိဟံ န ဣတိကိရာယ န ပရမ္ပရာယ န ပိဋကသမ္ပဒာယ န တက္ကဟေတု န နယဟေတု န အာကာရပရိဝိတက္ကေန န ဒိဋ္ဌိနိဇ္ဈာနက္ခန္တိယာ, သာမံ သယမဘိညာတံ အတ္တပစ္စက္ခဓမ္မံ, တံ ကထယိသ္သာမီတိ – ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။

    Diṭṭhe dhamme anītihanti. Diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhamme sabbe saṅkhārā aniccāti…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhammeti – evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmi. Atha vā, dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi, samudaye diṭṭhe samudayaṃ kathayissāmi, magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmi, nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmīti – evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmi. Atha vā, diṭṭhe dhamme sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmīti diṭṭhe dhamme. Anītihanti na itihītihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā, sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ, taṃ kathayissāmīti – diṭṭhe dhamme anītihaṃ.

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရန္တိ ယံ ဝိဒိတံ ကတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပသ္သနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ပေ.။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပာလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ။

    Yaṃviditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ.

    တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ? ဝိသတာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသာလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဋာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသက္ကတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဟရတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဝာဒိကာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမူလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဖလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသပရိဘောဂာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသာလာ ဝာ ပန သာ တဏ္ဟာ ရူပေ သဒ္ဒေ ဂန္ဓေ ရသေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ကုလေ ဂဏေ အာဝာသေ လာဘေ ယသေ ပသံသာယ သုခေ စီဝရေ ပိဏ္ဍပာတေ သေနာသနေ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ ကာမဓာတုယာ ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ ကာမဘဝေ ရူပဘဝေ အရူပဘဝေ သညာဘဝေ အသညာဘဝေ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဧကဝောကာရဘဝေ စတုဝောကာရဘဝေ ပဉ္စဝောကာရဘဝေ အတီတေ အနာဂတေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပာယလောကေ မနုသ္သလောကေ ဒေဝလောကေ ခန္ဓလောကေ ဓာတုလောကေ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ 49, လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယ္ယ ဥတ္တရေယ္ယ ပတရေယ္ယ သမတိက္ကမေယ္ယ ဝီတိဝတ္တေယ္ယာတိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Tare loke visattikanti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visatāti visattikā, visālāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā, visālā vā pana sā taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā 50, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – tare loke visattikaṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ကိတ္တယိသ္သာမိ တေ ဓမ္မံ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Kittayissāmi te dhammaṃ, [mettagūti bhagavā]

    ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ အနီတိဟံ။

    Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။

    Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.

    ၂၃.

    23.

    တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။

    Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi dhammamuttamaṃ;

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။

    Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.

    တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမီတိ။ န္တိ တုယ္ဟံ ဝစနံ ဗ္ယပ္ပထံ 51 ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ 52။ နန္ဒာမီတိ အဘိနန္ဒာမိ မောဒာမိ အနုမောဒာမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ယာစာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပာမီတိ – တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ။

    Tañcāhaṃ abhinandāmīti. Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ 53 desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ 54. Nandāmīti abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi yācāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmīti – tañcāhaṃ abhinandāmi.

    မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမန္တိ။ မဟေသီတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝာ, မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ 55 ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တံ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ.။ မဟန္တံ ပညာက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ မဟန္တံ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော တမောကာယသ္သ ပဒာလနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဝိပလ္လာသသ္သ ပဘေဒနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော တဏ္ဟာသလ္လသ္သ အဗ္ဗဟနံ 56 ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဒိဋ္ဌိသင္ဃာတသ္သ ဝိနိဝေဌနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော မာနဓဇသ္သ ပပာတနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော အဘိသင္ခာရသ္သ ဝူပသမံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဩဃသ္သ နိတ္ထရဏံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဘာရသ္သ နိက္ခေပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော သံသာရဝဋ္ဋသ္သ ဥပစ္ဆေဒံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော သန္တာပသ္သ နိဗ္ဗာပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ပရိဠာဟသ္သ ပဋိပ္ပသ္သဒ္ဓိံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟတော ဓမ္မဓဇသ္သ ဥသ္သာပနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟန္တေ သတိပဋ္ဌာနေ။ပေ.။ မဟန္တေ သမ္မပ္ပဓာနေ။ မဟန္တေ ဣဒ္ဓိပာဒေ။ မဟန္တာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ။ မဟန္တာနိ ဗလာနိ။ မဟန္တေ ဗောဇ္ဈင္ဂေ။ မဟန္တံ အရိယံ အဋ္ဌင္ဂိကံ မဂ္ဂံ။ မဟန္တံ ပရမတ္ထံ အမတံ နိဗ္ဗာနံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ, မဟေသက္ခေဟိ သတ္တေဟိ ဧသိတော ဂဝေသိတော ပရိယေသိတော – ‘‘ကဟံ ဗုဒ္ဓော, ကဟံ ဘဂဝာ, ကဟံ ဒေဝဒေဝော, ကဟံ နရာသဘော’’တိ မဟေသိ။ ဓမ္မမုတ္တမန္တိ ဓမ္မမုတ္တံမံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ ဥတ္တမန္တိ အဂ္ဂံ သေဋ္ဌံ ဝိသေဋ္ဌံ ပာမောက္ခံ ဥတ္တမံ ပဝရံ ဓမ္မန္တိ – မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။

    Mahesidhammamuttamanti. Mahesīti kiṃ mahesi bhagavā, mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī 57 pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… mahantaṃ paññākkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato tamokāyassa padālanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato vipallāsassa pabhedanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato taṇhāsallassa abbahanaṃ 58 esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato diṭṭhisaṅghātassa viniveṭhanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato mānadhajassa papātanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato oghassa nittharaṇaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato bhārassa nikkhepanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato santāpassa nibbāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato pariḷāhassa paṭippassaddhiṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato dhammadhajassa ussāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahante satipaṭṭhāne…pe… mahante sammappadhāne… mahante iddhipāde… mahantāni indriyāni… mahantāni balāni… mahante bojjhaṅge… mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ… mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahesakkhehi sattehi esito gavesito pariyesito – ‘‘kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo, kahaṃ narāsabho’’ti mahesi. Dhammamuttamanti dhammamuttaṃmaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Uttamanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammanti – mahesi dhammamuttamaṃ.

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရန္တိ ဝိဒိတံ ကတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဝိဒိတံ ကတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ။ ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ။ပေ.။ ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဝိဒိတံ ကတ္ဝာ တုလယိတ္ဝာ တီရယိတ္ဝာ ဝိဘာဝယိတ္ဝာ ဝိဘူတံ ကတ္ဝာ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပသ္သနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော, ဝေဒနာသု။ပေ.။ စိတ္တေ။ ဓမ္မေသု။ ဓမ္မာနုပသ္သနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော သတော။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပာလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တောတိ – ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ။

    Yaṃ viditvā sato caranti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte… dhammesu… dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato… so vuccati sato. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ.

    တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ။ပေ.။ ဝိသဋာ ဝိတ္ထတာတိ ဝိသတ္တိကာ။ လောကေတိ အပာယလောကေ။ပေ.။ အာယတနလောကေ။ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကန္တိ လောကေ ဝေသာ ဝိသတ္တိကာ, လောကေ ဝေတံ ဝိသတ္တိကံ သတော တရေယ္ယ ဥတ္တရေယ္ယ ပတရေယ္ယ သမတိက္ကမေယ္ယ ဝီတိဝတ္တေယ္ယာတိ – တရေ လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Tareloke visattikanti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā…pe… visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – tare loke visattikaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘တဉ္စာဟံ အဘိနန္ဒာမိ၊ မဟေသိ ဓမ္မမုတ္တမံ။

    ‘‘Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi dhammamuttamaṃ;

    ယံ ဝိဒိတ္ဝာ သတော စရံ၊ တရေ လောကေ ဝိသတ္တိက’’န္တိ။

    Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.

    ၂၄.

    24.

    ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ]

    Yaṃ kiñci sampajānāsi, [mettagūti bhagavā]

    ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

    Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;

    ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ၊ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ။

    Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe.

    ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသီတိ ယံ ကိဉ္စိ ပဇာနာသိ အာဇာနာသိ ဝိဇာနာသိ ပဋိဝိဇာနာသိ ပဋိဝိဇ္ဈသီတိ – ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ။ မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ နာမေန အာလပတိ။ ဘဂဝာတိ ဂာရဝာဓိဝစနမေတံ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝာတိ – မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ။

    Yaṃ kiñci sampajānāsīti yaṃ kiñci pajānāsi ājānāsi vijānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasīti – yaṃ kiñci sampajānāsi. Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – mettagūti bhagavā.

    ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ။ ဥဒ္ဓန္တိ အနာဂတံ 59; အဓောတိ အတီတံ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ပစ္စုပ္ပန္နံ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဒေဝလောကော; အဓောတိ နိရယလောကော; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ မနုသ္သလောကော။ အထ ဝာ, ဥဒ္ဓန္တိ ကုသလာ ဓမ္မာ; အဓောတိ အကုသလာ ဓမ္မာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဗ္ယာကတာ ဓမ္မာ။ ဥဒ္ဓန္တိ အရူပဓာတု; အဓောတိ ကာမဓာတု; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ရူပဓာတု။ ဥဒ္ဓန္တိ သုခာ ဝေဒနာ; အဓောတိ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ အဒုက္ခမသုခာ ဝေဒနာ။ ဥဒ္ဓန္တိ ဥဒ္ဓံ ပာဒတလာ; အဓောတိ အဓော ကေသမတ္ထကာ; တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေတိ ဝေမဇ္ဈေတိ – ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

    Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti. Uddhanti anāgataṃ 60; adhoti atītaṃ; tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ. Uddhanti devaloko; adhoti nirayaloko; tiriyañcāpi majjheti manussaloko. Atha vā, uddhanti kusalā dhammā; adhoti akusalā dhammā; tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā. Uddhanti arūpadhātu; adhoti kāmadhātu; tiriyañcāpi majjheti rūpadhātu. Uddhanti sukhā vedanā; adhoti dukkhā vedanā; tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā. Uddhanti uddhaṃ pādatalā; adhoti adho kesamatthakā; tiriyañcāpi majjheti vemajjheti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.

    ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ, ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေတိ ဧတေသူတိ အာစိက္ခိတေသု ဒေသိတေသု ပညပိတေသု ပဋ္ဌပိတေသု ဝိဝရိတေသု ဝိဘဇိတေသု ဥတ္တာနီကတေသု ပကာသိတေသု။ နန္ဒီ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ နိဝေသနန္တိ ဒ္ဝေ နိဝေသနာ – တဏ္ဟာနိဝေသနာ စ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ စ။ ကတမာ တဏ္ဟာ နိဝေသနာ? ယာဝတာ တဏ္ဟာသင္ခာတေန ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာနိဝေသနာ။ ကတမာ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိနိဝေသနာ။

    Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭheti etesūti ācikkhitesu desitesu paññapitesu paṭṭhapitesu vivaritesu vibhajitesu uttānīkatesu pakāsitesu. Nandī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Nivesananti dve nivesanā – taṇhānivesanā ca diṭṭhinivesanā ca. Katamā taṇhā nivesanā? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena …pe… ayaṃ taṇhānivesanā. Katamā diṭṭhinivesanā? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi …pe… ayaṃ diṭṭhinivesanā.

    ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏန္တိ ပုညာဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏံ, အပုညာဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏံ, အာနေဉ္ဇာဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏံ။ ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ အဘိသင္ခာရသဟဂတဉ္စ ဝိညာဏံ နုဇ္ဇ ပနုဇ္ဇ နုဒ ပနုဒ ဇဟ ပဇဟ ဝိနောဒေဟိ ဗ္ယန္တီကရောဟိ အနဘာဝံ ဂမေဟီတိ – ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ။

    Panujja viññāṇanti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ, apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ, āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ. Etesu nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagatañca viññāṇaṃ nujja panujja nuda panuda jaha pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – etesu nandiñca nivesanañca panujja viññāṇaṃ.

    ဘဝေ န တိဋ္ဌေတိ။ ဘဝာတိ ဒ္ဝေ ဘဝာ – ကမ္မဘဝော စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝော။ ကတမော ကမ္မဘဝော? ပုညာဘိသင္ခာရော အပုညာဘိသင္ခာရော အာနေဉ္ဇာဘိသင္ခာရော – အယံ ကမ္မဘဝော။ ကတမော ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝော? ပဋိသန္ဓိကာ ရူပံ ဝေဒနာ သညာ သင္ခာရာ ဝိညာဏံ – အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝော။ ဘဝေ န တိဋ္ဌေတိ နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ အဘိသင္ခာရသဟဂတံ ဝိညာဏဉ္စ ကမ္မဘဝဉ္စ ပဋိသန္ဓိကဉ္စ ပုနဗ္ဘဝံ ပဇဟန္တော ဝိနောဒေန္တော ဗ္ယန္တီကရောန္တော အနဘာဝံ ဂမေန္တော ကမ္မဘဝေ န တိဋ္ဌေယ္ယ ပဋိသန္ဓိကေ ပုနဗ္ဘဝေ န တိဋ္ဌေယ္ယ န သန္တိဋ္ဌေယ္ယာတိ – ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Bhave na tiṭṭheti. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ kammabhavo. Katamo paṭisandhiko punabbhavo? Paṭisandhikā rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Bhave na tiṭṭheti nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇañca kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ pajahanto vinodento byantīkaronto anabhāvaṃ gamento kammabhave na tiṭṭheyya paṭisandhike punabbhave na tiṭṭheyya na santiṭṭheyyāti – panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမ္ပဇာနာသိ၊ [မေတ္တဂူတိ ဘဂဝာ]

    ‘‘Yaṃ kiñci sampajānāsi, [mettagūti bhagavā]

    ဥဒ္ဓံ အဓော တိရိယဉ္စာပိ မဇ္ဈေ။

    Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;

    ဧတေသု နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ၊ ပနုဇ္ဇ ဝိညာဏံ ဘဝေ န တိဋ္ဌေ’’တိ။

    Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe’’ti.

    ၂၅.

    25.

    ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော၊

    Evaṃvihārī sato appamatto,

    ဘိက္ခု စရံ ဟိတ္ဝာ မမာယိတာနိ။

    Bhikkhucaraṃ hitvā mamāyitāni;

    ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ၊ ဣဓေဝ ဝိဒ္ဝာ ပဇဟေယ္ယ ဒုက္ခံ။

    Jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ.

    ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တောတိ။ ဧဝံဝိဟာရီတိ နန္ဒိဉ္စ နိဝေသနဉ္စ အဘိသင္ခာရသဟဂတဝိညာဏဉ္စ ကမ္မဘဝဉ္စ ပဋိသန္ဓိကဉ္စ ပုနဗ္ဘဝံ ပဇဟန္တော ဝိနောဒေန္တော ဗ္ယန္တီကရောန္တော အနဘာဝံ ဂမေန္တောတိ – ဧဝံဝိဟာရီ။ သတောတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ သတော – ကာယေ ကာယာနုပသ္သနာသတိပဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော။ပေ.။ သော ဝုစ္စတိ သတော။ အပ္ပမတ္တောတိ သက္ကစ္စကာရီ သာတစ္စကာရီ အဋ္ဌိတကာရီ အနောလီနဝုတ္တီ 61 အနိက္ခိတ္တစ္ဆန္ဒော အနိက္ခိတ္တဓုရော အပ္ပမတ္တော ကုသလေသု ဓမ္မေသု – ‘‘ကထာဟံ 62 အပရိပူရံ ဝာ သီလက္ခန္ဓံ ပရိပူရေယ္ယံ, ပရိပူရံ ဝာ သီလက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ’’န္တိ ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝာယာမော စ ဥသ္သာဟော စ ဥသ္သောဠ္ဟီ စ အပ္ပဋိဝာနီ 63 စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓာနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂော အပ္ပမတ္တော အပ္ပမာဒော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ကထာဟံ အပရိပူရံ ဝာ သမာဓိက္ခန္ဓံ။ပေ.။ ပညာက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓံ။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓံ ပရိပူရေယ္ယံ ပရိပူရံ ဝာ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓံ တတ္ထ တတ္ထ ပညာယ အနုဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ’’န္တိ ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝာယာမော စ ဥသ္သာဟော စ ဥသ္သောဠ္ဟီ စ အပ္ပဋိဝာနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓာနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂော အပ္ပမတ္တော အပ္ပမာဒော ကုသလေသု ဓမ္မေသု။ ‘‘ကထာဟံ အပရိညာတံ ဝာ ဒုက္ခံ ပရိဇာနေယ္ယံ, အပ္ပဟီနေ ဝာ ကိလေသေ ပဇဟေယ္ယံ , အဘာဝိတံ ဝာ မဂ္ဂံ ဘာဝေယ္ယံ, အသစ္ဆိကတံ ဝာ နိရောဓံ သစ္ဆိကရေယ္ယ’’န္တိ ယော တတ္ထ ဆန္ဒော စ ဝာယာမော စ ဥသ္သာဟော စ ဥသ္သောဠ္ဟီ စ အပ္ပဋိဝာနီ စ သတိ စ သမ္ပဇညဉ္စ အာတပ္ပံ ပဓာနံ အဓိဋ္ဌာနံ အနုယောဂော အပ္ပမတ္တော အပ္ပမာဒော ကုသလေသု ဓမ္မေသူတိ – ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော။

    Evaṃvihārīsato appamattoti. Evaṃvihārīti nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagataviññāṇañca kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ pajahanto vinodento byantīkaronto anabhāvaṃ gamentoti – evaṃvihārī. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento…pe… so vuccati sato. Appamattoti sakkaccakārī sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttī 64 anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu – ‘‘kathāhaṃ 65 aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī 66 ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamatto appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ…pe… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūreyyaṃ paripūraṃ vā vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamatto appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ , abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamatto appamādo kusalesu dhammesūti – evaṃvihārī sato appamatto.

    ဘိက္ခု စရံ ဟိတ္ဝာ မမာယိတာနီတိ။ ဘိက္ခူတိ ပုထုဇ္ဇနကလ္ယာဏကော 67 ဝာ ဘိက္ခု သေက္ခော ဝာ ဘိက္ခု။ စရန္တိ စရန္တော ဝိဟရန္တော ဣရိယန္တော ဝတ္တေန္တော ပာလေန္တော ယပေန္တော ယာပေန္တော။ မမတ္တာတိ ဒ္ဝေ မမတ္တာ – တဏ္ဟာမမတ္တဉ္စ ဒိဋ္ဌိမမတ္တဉ္စ။ပေ.။ ဣဒံ တဏ္ဟာမမတ္တံ။ပေ.။ ဣဒံ ဒိဋ္ဌိမမတ္တံ။ တဏ္ဟာမမတ္တံ ပဟာယ ဒိဋ္ဌိမမတ္တံ ပဋိနိသ္သဇ္ဇိတ္ဝာ မမတ္တေ ဇဟိတ္ဝာ စဇိတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – ဘိက္ခု စရံ ဟိတ္ဝာ မမာယိတာနိ။

    Bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitānīti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako 68 vā bhikkhu sekkho vā bhikkhu. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpento. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca…pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ… taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā mamatte jahitvā cajitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni.

    ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ, ဣဓေဝ ဝိဒ္ဝာ ပဇဟေယ္ယ ဒုက္ခန္တိ။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ။ပေ.။ ဇရန္တိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ။ပေ.။ သောကောတိ ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ။ပေ.။ ပရိဒေဝောတိ ဉာတိဗ္ယသနေန ဝာ ဖုဋ္ဌသ္သ။ပေ.။ ဣဓာတိ ဣမိသ္သာ ဒိဋ္ဌိယာ။ပေ.။ ဣမသ္မိံ မနုသ္သလောကေ။ ဝိဒ္ဝာတိ ဝိဇ္ဇာဂတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ။ ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ။ပေ.။ ဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ။ ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ, ဣဓေဝ ဝိဒ္ဝာ ပဇဟေယ္ယ ဒုက္ခန္တိ ဝိဇ္ဇာဂတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ ဣဓေဝ ဇာတိဉ္စ ဇရဉ္စ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ ဒုက္ခဉ္စ ပဇဟေယ္ယ ဝိနောဒေယ္ယ ဗ္ယန္တီကရေယ္ယ အနဘာဝံ ဂမေယ္ယာတိ – ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ, ဣဓေဝ ဝိဒ္ဝာ ပဇဟေယ္ယ ဒုက္ခံ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Jātiṃjaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhanti. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… jaranti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… sokoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa…pe… paridevoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa…pe… idhāti imissā diṭṭhiyā…pe… imasmiṃ manussaloke. Vidvāti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī. Dukkhanti jātidukkhaṃ…pe… domanassupāyāsadukkhaṃ. Jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhanti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī idheva jātiñca jarañca sokapariddavañca dukkhañca pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ဧဝံဝိဟာရီ သတော အပ္ပမတ္တော၊ ဘိက္ခု စရံ ဟိတ္ဝာ မမာယိတာနိ။

    ‘‘Evaṃvihārī sato appamatto, bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni;

    ဇာတိံ ဇရံ သောကပရိဒ္ဒဝဉ္စ၊ ဣဓေဝ ဝိဒ္ဝာ ပဇဟေယ္ယ ဒုက္ခ’’န္တိ။

    Jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkha’’nti.

    ၂၆.

    26.

    ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂောတမနူပဓီကံ။

    Etābhinandāmivaco mahesino, sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ;

    အဒ္ဓာ ဟိ ဘဂဝာ ပဟာသိ ဒုက္ခံ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။

    Addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ, tathā hi te vidito esa dhammo.

    ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနောတိ။ ဧတန္တိ တုယ္ဟံ ဝစနံ ဗ္ယပ္ပထံ ဒေသနံ အနုသာသနံ အနုသိဋ္ဌံ နန္ဒာမိ အဘိနန္ဒာမိ မောဒာမိ အနုမောဒာမိ ဣစ္ဆာမိ သာဒိယာမိ ပတ္ထယာမိ ပိဟယာမိ အဘိဇပ္ပာမိ။ မဟေသိနောတိ ကိံ မဟေသိ ဘဂဝာ? မဟန္တံ သီလက္ခန္ဓံ ဧသီ ဂဝေသီ ပရိယေသီတိ မဟေသိ။ပေ.။ ကဟံ နရာသဘောတိ မဟေသီတိ – ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော။

    Etābhinandāmi vaco mahesinoti. Etanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesinoti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesīti – etābhinandāmi vaco mahesino.

    သုကိတ္တိတံ ဂောတမနူပဓီကန္တိ။ သုကိတ္တိတန္တိ သုကိတ္တိတံ သုအာစိက္ခိတံ သုဒေသိတံ သုပညပိတံ သုပဋ္ဌပိတံ သုဝိဝရိတံ သုဝိဘဇိတံ သုဥတ္တာနီကတံ သုပကာသိတန္တိ – သုကိတ္တိတံ။ ဂောတမနူပဓီကန္တိ ဥပဓီ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသာ စ ခန္ဓာ စ အဘိသင္ခာရာ စ။ ဥပဓိပ္ပဟာနံ ဥပဓိဝူပသမံ ဥပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂံ ဥပဓိပဋိပသ္သဒ္ဓံ အမတံ နိဗ္ဗာနန္တိ – သုကိတ္တိတံ ဂောတမနူပဓီကံ။

    Sukittitaṃ gotamanūpadhīkanti. Sukittitanti sukittitaṃ suācikkhitaṃ sudesitaṃ supaññapitaṃ supaṭṭhapitaṃ suvivaritaṃ suvibhajitaṃ suuttānīkataṃ supakāsitanti – sukittitaṃ. Gotamanūpadhīkanti upadhī vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhippahānaṃ upadhivūpasamaṃ upadhipaṭinissaggaṃ upadhipaṭipassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ.

    အဒ္ဓာ ဟိ ဘဂဝာ ပဟာသိ ဒုက္ခန္တိ။ အဒ္ဓာတိ ဧကံသဝစနံ နိသ္သံသယဝစနံ နိက္ကင္ခာဝစနံ အဒ္ဝေဇ္ဈဝစနံ အဒ္ဝေဠ္ဟကဝစနံ နိရောဓဝစနံ အပ္ပဏကဝစနံ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓာတိ။ ဘဂဝာတိ ဂာရဝာဓိဝစနမေတံ။ပေ.။ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ, ယဒိဒံ ဘဂဝာတိ။ ပဟာသိ ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗ္ယာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ ပဟာသိ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗ္ယန္တီကရောသိ အနဘာဝံ ဂမေသီတိ – အဒ္ဓာ ဟိ ဘဂဝာ ပဟာသိ ဒုက္ခံ။

    Addhāhi bhagavā pahāsi dukkhanti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhāvacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ nirodhavacanaṃ appaṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Pahāsidukkhanti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ pahāsi pajahi vinodesi byantīkarosi anabhāvaṃ gamesīti – addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ.

    တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မောတိ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော တုလိတော တီရိတော ဝိဘူတော ဝိဘာဝိတော ဧသ ဓမ္မောတိ – တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘ဧတာဘိနန္ဒာမိ ဝစော မဟေသိနော၊ သုကိတ္တိတံ ဂောတမနူပဓီကံ။

    ‘‘Etābhinandāmi vaco mahesino, sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ;

    အဒ္ဓာ ဟိ ဘဂဝာ ပဟာသိ ဒုက္ခံ၊ တထာ ဟိ တေ ဝိဒိတော ဧသ ဓမ္မော’’တိ။

    Addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.

    ၂၇.

    27.

    တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယ္ယု ဒုက္ခံ၊ ယေ တ္ဝံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ။

    Te cāpi nūnappajaheyyu dukkhaṃ, ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya;

    တံ တံ နမသ္သာမိ သမေစ္စ နာဂ၊ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝာ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ။

    Taṃ taṃ namassāmi samecca nāga, appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya.

    တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယ္ယု ဒုက္ခန္တိ။ တေ စာပီတိ ခတ္တိယာ စ ဗ္ရာဟ္မဏာ စ ဝေသ္သာ စ သုဒ္ဒာ စ ဂဟဋ္ဌာ စ ပဗ္ဗဇိတာ စ ဒေဝာ စ မနုသ္သာ စ။ ပဇဟေယ္ယု ဒုက္ခန္တိ ဇာတိဒုက္ခံ ဇရာဒုက္ခံ ဗ္ယာဓိဒုက္ခံ မရဏဒုက္ခံ သောကပရိဒေဝဒုက္ခဒောမနသ္သုပာယာသဒုက္ခံ ပဇဟေယ္ယုံ ဝိနောဒေယ္ယုံ ဗ္ယန္တီကရေယ္ယုံ အနဘာဝံ ဂမေယ္ယုန္တိ – တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယ္ယု ဒုက္ခံ။

    Tecāpi nūnappajaheyyu dukkhanti. Te cāpīti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Pajaheyyu dukkhanti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ pajaheyyuṃ vinodeyyuṃ byantīkareyyuṃ anabhāvaṃ gameyyunti – te cāpi nūnappajaheyyu dukkhaṃ.

    ယေ တ္ဝံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယာတိ။ ယေတိ ခတ္တိယေ စ ဗ္ရာဟ္မဏေ စ ဝေသ္သေ စ သုဒ္ဒေ စ ဂဟဋ္ဌေ စ ပဗ္ဗဇိတေ စ ဒေဝေ စ မနုသ္သေ စ။ တ္ဝန္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ မုနီတိ မောနံ ဝုစ္စတိ ဉာဏံ။ပေ.။ သင္ဂဇာလမတိစ္စ သော မုနိ။ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယာတိ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ သက္ကစ္စံ ဩဝဒေယ္ယ အဘိဏ္ဟံ ဩဝဒေယ္ယ ပုနပ္ပုနံ ဩဝဒေယ္ယ အနုသာသေယ္ယာတိ – ယေ တ္ဝံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ။

    Yetvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyyāti. Yeti khattiye ca brāhmaṇe ca vesse ca sudde ca gahaṭṭhe ca pabbajite ca deve ca manusse ca. Tvanti bhagavantaṃ bhaṇati. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Aṭṭhitaṃ ovadeyyāti aṭṭhitaṃ ovadeyya sakkaccaṃ ovadeyya abhiṇhaṃ ovadeyya punappunaṃ ovadeyya anusāseyyāti – ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya.

    တံ တံ နမသ္သာမိ သမေစ္စ နာဂာတိ။ န္တိ ဘဂဝန္တံ ဘဏတိ။ နမသ္သာမီတိ ကာယေန ဝာ နမသ္သာမိ, ဝာစာယ ဝာ နမသ္သာမိ, စိတ္တေန ဝာ နမသ္သာမိ, အန္ဝတ္ထပဋိပတ္တိယာ ဝာ နမသ္သာမိ, ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပတ္တိယာ ဝာ နမသ္သာမိ, သက္ကရောမိ ဂရုံ ကရောမိ 69 မာနေမိ ပူဇေမိ။ သမေစ္စာတိ သမေစ္စ အဘိသမေစ္စ သမာဂန္တ္ဝာ အဘိသမာဂန္တ္ဝာ သမ္မုခာ တံ နမသ္သာမိ။ နာဂာတိ နာဂော စ ဘဂဝာ အာဂုံ န ကရောတီတိ – နာဂော, န ဂစ္ဆတီတိ – နာဂော, န အာဂစ္ဆတီတိ – နာဂော။ ကထံ ဘဂဝာ အာဂုံ န ကရောတီတိ – နာဂော? အာဂု ဝုစ္စတိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပောနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပာကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။

    Taṃ taṃ namassāmi samecca nāgāti. Tanti bhagavantaṃ bhaṇati. Namassāmīti kāyena vā namassāmi, vācāya vā namassāmi, cittena vā namassāmi, anvatthapaṭipattiyā vā namassāmi, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi, sakkaromi garuṃ karomi 70 mānemi pūjemi. Sameccāti samecca abhisamecca samāgantvā abhisamāgantvā sammukhā taṃ namassāmi. Nāgāti nāgo ca bhagavā āguṃ na karotīti – nāgo, na gacchatīti – nāgo, na āgacchatīti – nāgo. Kathaṃ bhagavā āguṃ na karotīti – nāgo? Āgu vuccati pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

    အာဂုံ န ကရောတိ ကိဉ္စိ လောကေ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝာ]

    Āguṃ na karoti kiñci loke, [sabhiyāti bhagavā]

    သဗ္ဗသံယောဂေ 71 ဝိသဇ္ဇ ဗန္ဓနာနိ။

    Sabbasaṃyoge 72 visajja bandhanāni;

    သဗ္ဗတ္ထ န သဇ္ဇတီ ဝိမုတ္တော၊ နာဂော တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာတိ။

    Sabbattha na sajjatī vimutto, nāgo tādi pavuccate tathattāti.

    ဧဝံ ဘဂဝာ အာဂုံ န ကရောတီတိ – နာဂော။

    Evaṃ bhagavā āguṃ na karotīti – nāgo.

    ကထံ ဘဂဝာ န ဂစ္ဆတီတိ – နာဂော။ ဘဂဝာ န ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ရာဂဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒောသဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မောဟဝသေန ဂစ္ဆတိ, န မာနဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဒိဋ္ဌိဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဥဒ္ဓစ္စဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝိစိကိစ္ဆာဝသေန ဂစ္ဆတိ, န အနုသယဝသေန ဂစ္ဆတိ, န ဝဂ္ဂေဟိ ဓမ္မေဟိ ယာယတိ နီယတိ 73 ဝုယ္ဟတိ သံဟရီယတိ။ ဧဝံ ဘဂဝာ န ဂစ္ဆတီတိ – နာဂော။

    Kathaṃ bhagavā na gacchatīti – nāgo. Bhagavā na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati 74 vuyhati saṃharīyati. Evaṃ bhagavā na gacchatīti – nāgo.

    ကထံ ဘဂဝာ န အာဂစ္ဆတီတိ – နာဂော။ သောတာပတ္တိမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ သကဒာဂာမိမဂ္ဂေန။ပေ.။ အနာဂာမိမဂ္ဂေန။ အရဟတ္တမဂ္ဂေန ယေ ကိလေသာ ပဟီနာ တေ ကိလေသေ န ပုနေတိ န ပစ္စေတိ န ပစ္စာဂစ္ဆတိ။ ဧဝံ ဘဂဝာ န အာဂစ္ဆတီတိ နာဂောတိ – တံ တံ နမသ္သာမိ သမေစ္စ နာဂ။

    Kathaṃ bhagavā na āgacchatīti – nāgo. Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgoti – taṃ taṃ namassāmi samecca nāga.

    အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝာ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယာတိ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝာ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ သက္ကစ္စံ ဩဝဒေယ္ယ အဘိဏ္ဟံ ဩဝဒေယ္ယ ပုနပ္ပုနံ ဩဝဒေယ္ယ အနုသာသေယ္ယာတိ – အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝာ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ။ တေနာဟ သော ဗ္ရာဟ္မဏော –

    Appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyyāti appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya sakkaccaṃ ovadeyya abhiṇhaṃ ovadeyya punappunaṃ ovadeyya anusāseyyāti – appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya. Tenāha so brāhmaṇo –

    ‘‘တေ စာပိ နူနပ္ပဇဟေယ္ယု ဒုက္ခံ၊ ယေ တ္ဝံ မုနီ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယ။

    ‘‘Te cāpi nūnappajaheyyu dukkhaṃ, ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya;

    တံ တံ နမသ္သာမိ သမေစ္စ နာဂ၊ အပ္ပေဝ မံ ဘဂဝာ အဋ္ဌိတံ ဩဝဒေယ္ယာ’’တိ။

    Taṃ taṃ namassāmi samecca nāga, appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyyā’’ti.

    ၂၈.

    28.

    ယံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။

    Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā, akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;

    အဒ္ဓာ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ၊ တိဏ္ဏော စ ပာရံ အခိလော အကင္ခော။

    Addhā hi so oghamimaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho.

    ယံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာတိ။ ဗ္ရာဟ္မဏောတိ သတ္တန္နံ ဓမ္မာနံ ဗာဟိတတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏော။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဗာဟိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ ဗာဟိတာ ဟောတိ, သီလဗ္ဗတပရာမာသော ဗာဟိတော ဟောတိ, ရာဂော ဗာဟိတော ဟောတိ, ဒောသော ဗာဟိတော ဟောတိ, မောဟော ဗာဟိတော ဟောတိ, မာနော ဗာဟိတော ဟောတိ။ ဗာဟိတာသ္သ ဟောန္တိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပောနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပာကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။

    Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññāti. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo. Sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti. Bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

    ဗာဟိတ္ဝာ သဗ္ဗပာပကာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝာ]

    Bāhitvā sabbapāpakāni, [sabhiyāti bhagavā]

    ဝိမလော သာဓုသမာဟိတော ဌိတတ္တော။

    Vimalo sādhusamāhito ṭhitatto;

    သံသာရမတိစ္စ ကေဝလီ သော၊ အသိတော 75 တာဒိ ပဝုစ္စတေ သ ဗ္ရဟ္မာ။

    Saṃsāramaticca kevalī so, asito 76 tādi pavuccate sa brahmā.

    ဝေဒဂူတိ ဝေဒော ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ။ပေ.။ သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သောတိ။ အဘိဇညာတိ အဘိဇာနေယ္ယ အာဇာနေယ္ယ ဝိဇာနေယ္ယ ပဋိဝိဇာနေယ္ယ ပဋိဝိဇ္ဈေယ္ယာတိ – ယံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ။

    Vedagūti vedo vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ…pe… sabbaṃ vedamaticca vedagū soti. Abhijaññāti abhijāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā.

    အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ။ အကိဉ္စနန္တိ ရာဂကိဉ္စနံ ဒောသကိဉ္စနံ မောဟကိဉ္စနံ မာနကိဉ္စနံ ဒိဋ္ဌိကိဉ္စနံ ကိလေသကိဉ္စနံ ဒုစ္စရိတကိဉ္စနံ, ယသ္သေတေ ကိဉ္စနာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ အကိဉ္စနော။ ကာမာတိ ဥဒ္ဒာနတော ဒ္ဝေ ကာမာ – ဝတ္ထုကာမာ စ ကိလေသကာမာ စ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ဝတ္ထုကာမာ။ပေ.။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ကိလေသကာမာ။ ဘဝာတိ ဒ္ဝေ ဘဝာ – ကမ္မဘဝော စ ပဋိသန္ဓိကော စ ပုနဗ္ဘဝော ။ပေ.။ အယံ ပဋိသန္ဓိကော ပုနဗ္ဘဝော။ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တန္တိ အကိဉ္စနံ ပုဂ္ဂလံ ကာမဘဝေ စ အသတ္တံ အလဂ္ဂံ အလဂ္ဂိတံ အပလိဗုဒ္ဓံ နိက္ခန္တံ နိသ္သဋံ ဝိပ္ပမုတ္တံ ဝိသညုတ္တံ ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရန္တန္တိ – အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။

    Akiñcanaṃkāmabhave asattanti. Akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, yassete kiñcanā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati akiñcano. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo …pe… ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti akiñcanaṃ puggalaṃ kāmabhave ca asattaṃ alaggaṃ alaggitaṃ apalibuddhaṃ nikkhantaṃ nissaṭaṃ vippamuttaṃ visaññuttaṃ vimariyādikatena cetasā viharantanti – akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ.

    အဒ္ဓာ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရီတိ။ အဒ္ဓာတိ ဧကံသဝစနံ။ပေ.။ အဝတ္ထာပနဝစနမေတံ – အဒ္ဓာတိ။ ဩဃန္တိ ကာမောဃံ ဘဝောဃံ ဒိဋ္ဌောဃံ အဝိဇ္ဇောဃံ။ အတာရီတိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယီတိ – အဒ္ဓာ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ။

    Addhā hi so oghamimaṃ atārīti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ…pe… avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Oghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ. Atārīti uttari patari samatikkami vītivattayīti – addhā hi so oghamimaṃ atāri.

    တိဏ္ဏော စ ပာရံ အခိလော အကင္ခောတိ။ တိဏ္ဏောတိ ကာမောဃံ တိဏ္ဏော, ဘဝောဃံ တိဏ္ဏော, ဒိဋ္ဌောဃံ တိဏ္ဏော, အဝိဇ္ဇောဃံ တိဏ္ဏော, သံသာရပထံ တိဏ္ဏော ဥတ္တိဏ္ဏော နိတ္ထိဏ္ဏော 77 အတိက္ကန္တော သမတိက္ကန္တော ဝီတိဝတ္တော။ သော ဝုတ္ထဝာသော 78 စိဏ္ဏစရဏော ဂတဒ္ဓော ဂတဒိသော ဂတကောဋိကော ပာလိတဗ္ရဟ္မစရိယော ဥတ္တမဒိဋ္ဌိပ္ပတ္တော ဘာဝိတမဂ္ဂော, ပဟီနကိလေသော ပဋိဝိဒ္ဓာကုပ္ပော သစ္ဆိကတနိရောဓော ။ ဒုက္ခံ တသ္သ ပရိညာတံ, သမုဒယော ပဟီနော, မဂ္ဂော ဘာဝိတော, နိရောဓော သစ္ဆိကတော, အဘိညေယ္ယံ အဘိညာတံ, ပရိညေယ္ယံ ပရိညာတံ, ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ, ဘာဝေတဗ္ဗံ ဘာဝိတံ, သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ သစ္ဆိကတံ။ သော ဥက္ခိတ္တပလိဃော သံကိဏ္ဏပရိက္ခော အဗ္ဗုဠ္ဟေသိကော နိရဂ္ဂဠော အရိယော ပန္နဒ္ဓဇော ပန္နဘာရော ဝိသညုတ္တော ပဉ္စင္ဂဝိပ္ပဟီနော ဆဠင္ဂသမန္နာဂတော ဧကာရက္ခော စတုရာပသ္သေနော ပနုဏ္ဏပစ္စေကသစ္စော 79 သမဝယသဋ္ဌေသနော အနာဝိလသင္ကပ္ပော ပသ္သဒ္ဓကာယသင္ခာရော သုဝိမုတ္တစိတ္တော သုဝိမုတ္တပညော ကေဝလီ ဝုသိတဝာ ဥတ္တမပုရိသော ပရမပုရိသော ပရမပတ္တိပ္ပတ္တော။ သော နေဝ အာစိနာတိ န အပစိနာတိ, အပစိနိတ္ဝာ ဌိတော။ နေဝ ပဇဟတိ န ဥပာဒိယတိ, ပဇဟိတ္ဝာ ဌိတော။ နေဝ ဝိသိနေတိ န ဥသ္သိနေတိ, ဝိသိနေတ္ဝာ ဌိတော။ နေဝ ဝိဓူပေတိ န သန္ဓူပေတိ, ဝိဓူပေတ္ဝာ ဌိတော။ အသေက္ခေန သီလက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော။ အသေက္ခေန သမာဓိက္ခန္ဓေန။ပေ.။ ပညာက္ခန္ဓေန။ ဝိမုတ္တိက္ခန္ဓေန။ ဝိမုတ္တိဉာဏဒသ္သနက္ခန္ဓေန သမန္နာဂတတ္တာ ဌိတော။ သစ္စံ သမ္ပဋိပာဒယိတ္ဝာ 80 ဌိတော။ ဧဇံ သမတိက္ကမိတ္ဝာ ဌိတော။ ကိလေသဂ္ဂိံ ပရိယာဒိယိတ္ဝာ ဌိတော။ အပရိဂမနတာယ ဌိတော။ ကထံ 81 သမာဒာယ ဌိတော? ဝိမုတ္တိပဋိသေဝနတာယ ဌိတော ။ မေတ္တာယ ပာရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ ကရုဏာယ ။ပေ.။ မုဒိတာယ။ ဥပေက္ခာယ ပာရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ အစ္စန္တပာရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ အတမ္မယတာယ 82 ပာရိသုဒ္ဓိယာ ဌိတော။ ဝိမုတ္တတ္တာ ဌိတော။ သန္တုသ္သိတတ္တာ ဌိတော။ ခန္ဓပရိယန္တေ ဌိတော။ ဓာတုပရိယန္တေ ဌိတော။ အာယတနပရိယန္တေ ဌိတော။ ဂတိပရိယန္တေ ဌိတော။ ဥပပတ္တိပရိယန္တေ ဌိတော။ ပဋိသန္ဓိပရိယန္တေ ဌိတော။ ဘဝပရိယန္တေ ဌိတော။ သံသာရပရိယန္တေ ဌိတော။ ဝဋ္ဋပရိယန္တေ ဌိတော။ အန္တိမဘဝေ ဌိတော။ အန္တိမေ သမုသ္သယေ ဌိတော။ အန္တိမဒေဟဓရော အရဟာ။

    Tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkhoti. Tiṇṇoti kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, saṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo 83 atikkanto samatikkanto vītivatto. So vutthavāso 84 ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiko pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo, pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho . Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ. So ukkhittapaligho saṃkiṇṇaparikkho abbuḷhesiko niraggaḷo ariyo pannaddhajo pannabhāro visaññutto pañcaṅgavippahīno chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco 85 samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño kevalī vusitavā uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto. So neva ācināti na apacināti, apacinitvā ṭhito. Neva pajahati na upādiyati, pajahitvā ṭhito. Neva visineti na ussineti, visinetvā ṭhito. Neva vidhūpeti na sandhūpeti, vidhūpetvā ṭhito. Asekkhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Asekkhena samādhikkhandhena…pe… paññākkhandhena… vimuttikkhandhena… vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Saccaṃ sampaṭipādayitvā 86 ṭhito. Ejaṃ samatikkamitvā ṭhito. Kilesaggiṃ pariyādiyitvā ṭhito. Aparigamanatāya ṭhito. Kathaṃ 87 samādāya ṭhito? Vimuttipaṭisevanatāya ṭhito . Mettāya pārisuddhiyā ṭhito. Karuṇāya …pe… muditāya… upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito. Accantapārisuddhiyā ṭhito. Atammayatāya 88 pārisuddhiyā ṭhito. Vimuttattā ṭhito. Santussitattā ṭhito. Khandhapariyante ṭhito. Dhātupariyante ṭhito. Āyatanapariyante ṭhito. Gatipariyante ṭhito. Upapattipariyante ṭhito. Paṭisandhipariyante ṭhito. Bhavapariyante ṭhito. Saṃsārapariyante ṭhito. Vaṭṭapariyante ṭhito. Antimabhave ṭhito. Antime samussaye ṭhito. Antimadehadharo arahā.

    တသ္သာယံ ပစ္ဆိမကော ဘဝော၊ စရိမောယံ သမုသ္သယော။

    Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;

    ဇာတိမရဏသံသာရော၊ နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ။

    Jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti.

    တိဏ္ဏော စ ပာရန္တိ ပာရံ ဝုစ္စတိ အမတံ နိဗ္ဗာနံ။ ယော သော သဗ္ဗသင္ခာရသမထော သဗ္ဗူပဓိပဋိနိသ္သဂ္ဂော တဏ္ဟက္ခယော ဝိရာဂော နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ။ သော ပာရဂတော ပာရပ္ပတ္တော အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝောသာနဂတော ဝောသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ သော ဝုတ္တဝာသော စိဏ္ဏစရဏော။ပေ.။ ဇာတိမရဏသံသာရော, နတ္ထိ တသ္သ ပုနဗ္ဘဝောတိ – တိဏ္ဏော စ ပာရံ။

    Tiṇṇo ca pāranti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. So pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. So vuttavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – tiṇṇo ca pāraṃ.

    အခိလောတိ ရာဂော ခိလော, ဒောသော ခိလော, မောဟော ခိလော, ကောဓော ခိလော, ဥပနာဟော ခိလော။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ ခိလာ။ ယသ္သေတေ ခိလာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ သော ဝုစ္စတိ အခိလော။ အကင္ခောတိ ဒုက္ခေ ကင္ခာ, ဒုက္ခသမုဒယေ ကင္ခာ, ဒုက္ခနိရောဓေ ကင္ခာ, ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနိယာ ပဋိပဒာယ ကင္ခာ, ပုဗ္ဗန္တေ ကင္ခာ, အပရန္တေ ကင္ခာ, ပုဗ္ဗန္တာပရန္တေ ကင္ခာ, ဣဒပ္ပစ္စယတာပဋိစ္စသမုပ္ပန္နေသု ဓမ္မေသု ကင္ခာ, ယာ ဧဝရူပာ ကင္ခာ ကင္ခာယနာ ကင္ခာယိတတ္တံ ဝိမတိ ဝိစိကိစ္ဆာ ဒ္ဝေဠ္ဟကံ ဒ္ဝေဓာပထော သံသယော အနေကံသဂ္ဂာဟော အာသပ္ပနာ ပရိသပ္ပနာ အပရိယောဂာဟနာ ဆမ္ဘိတတ္တံ စိတ္တသ္သ မနောဝိလေခော။ ယသ္သေတေ ကင္ခာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ သော ဝုစ္စတိ အကင္ခောတိ – တိဏ္ဏော စ ပာရံ အခိလော အကင္ခော။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    Akhiloti rāgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanāho khilo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā khilā. Yassete khilā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akhilo. Akaṅkhoti dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā, yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā chambhitattaṃ cittassa manovilekho. Yassete kaṅkhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akaṅkhoti – tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ယံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဝေဒဂုမာဘိဇညာ၊ အကိဉ္စနံ ကာမဘဝေ အသတ္တံ။

    ‘‘Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā, akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;

    အဒ္ဓာ ဟိ သော ဩဃမိမံ အတာရိ၊ တိဏ္ဏော စ ပာရံ အခိလော အကင္ခော’’တိ။

    Addhā hi so oghamimaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho’’ti.

    ၂၉.

    29.

    ဝိဒ္ဝာ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ၊ ဘဝာဘဝေ သင္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။

    Vidvāca yo vedagū naro idha,bhavābhave saṅgamimaṃ visajja;

    သော ဝီတတဏ္ဟော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗ္ရူမိ။

    So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmi.

    ဝိဒ္ဝာ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓာတိ။ ဝိဒ္ဝာတိ ဝိဇ္ဇာဂတော ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ။ ယောတိ ယော ယာဒိသော။ပေ.။ မနုသ္သော ဝာ။ ဝေဒဂူတိ ဝေဒာ ဝုစ္စန္တိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဝီမံသာ ဝိပသ္သနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ 89။ တေဟိ ဝေဒေဟိ ဇာတိဇရာမရဏသ္သ အန္တဂတော အန္တပ္ပတ္တော ကောဋိဂတော ကောဋိပ္ပတ္တော ပရိယန္တဂတော ပရိယန္တပ္ပတ္တော ဝောသာနဂတော ဝောသာနပ္ပတ္တော တာဏဂတော တာဏပ္ပတ္တော လေဏဂတော လေဏပ္ပတ္တော သရဏဂတော သရဏပ္ပတ္တော အဘယဂတော အဘယပ္ပတ္တော အစ္စုတဂတော အစ္စုတပ္ပတ္တော အမတဂတော အမတပ္ပတ္တော နိဗ္ဗာနဂတော နိဗ္ဗာနပ္ပတ္တော။ ဝေဒာနံ ဝာ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ, ဝေဒေဟိ ဝာ အန္တဂတောတိ ဝေဒဂူ, သတ္တန္နံ ဝာ ဓမ္မာနံ ဝိဒိတတ္တာ ဝေဒဂူ။ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ဝိဒိတာ ဟောတိ, ဝိစိကိစ္ဆာ။ပေ.။ သီလဗ္ဗတပရာမာသော။ ရာဂော။ ဒောသော။ မောဟော။ မာနော ဝိဒိတော ဟောတိ။ ဝိဒိတာသ္သ ဟောန္တိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သံကိလေသိကာ ပောနောဘဝိကာ သဒရာ ဒုက္ခဝိပာကာ အာယတိံ ဇာတိဇရာမရဏိယာ။

    Vidvā ca yo vedagū naro idhāti. Vidvāti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī. Yoti yo yādiso…pe… manusso vā. Vedagūti vedā vuccanti catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi 90. Tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. Vedānaṃ vā antagatoti vedagū, vedehi vā antagatoti vedagū, sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū. Sakkāyadiṭṭhi viditā hoti, vicikicchā…pe… sīlabbataparāmāso… rāgo… doso… moho… māno vidito hoti. Viditāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.

    ဝေဒာနိ ဝိစေယ္ယ ကေဝလာနိ၊ [သဘိယာတိ ဘဂဝာ]

    Vedāni viceyya kevalāni, [sabhiyāti bhagavā]

    သမဏာနံ ယာနီဓတ္ထိ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ။

    Samaṇānaṃ yānīdhatthi brāhmaṇānaṃ;

    သဗ္ဗဝေဒနာသု ဝီတရာဂော၊ သဗ္ဗံ ဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သော။

    Sabbavedanāsu vītarāgo, sabbaṃ vedamaticca vedagū so.

    နရောတိ သတ္တော နရော မာနဝော ပောသော ပုဂ္ဂလော ဇီဝော ဇာဂု 91 ဇန္တု ဣန္ဒဂု 92 မနုဇော။ ဣဓာတိ ဣမိသ္သာ ဒိဋ္ဌိယာ။ပေ.။ ဣမသ္မိံ မနုသ္သလောကေတိ – ဝိဒ္ဝာ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ။

    Naroti satto naro mānavo poso puggalo jīvo jāgu 93 jantu indagu 94 manujo. Idhāti imissā diṭṭhiyā…pe… imasmiṃ manussaloketi – vidvā ca yo vedagū naro idha.

    ဘဝာဘဝေ သင္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇာတိ။ ဘဝာဘဝေတိ ဘဝာဘဝေ ကမ္မဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ ကာမဘဝေ, ကမ္မဘဝေ ကာမဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ ရူပဘဝေ, ကမ္မဘဝေ ရူပဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ အရူပဘဝေ, ကမ္မဘဝေ အရူပဘဝေ ပုနဗ္ဘဝေ ပုနပ္ပုနဘဝေ, ပုနပ္ပုနဂတိယာ ပုနပ္ပုနဥပပတ္တိယာ ပုနပ္ပုနပဋိသန္ဓိယာ ပုနပ္ပုနအတ္တဘာဝာဘိနိဗ္ဗတ္တိယာ။ သင္ဂာတိ သတ္တ သင္ဂာ – ရာဂသင္ဂော, ဒောသသင္ဂော, မောဟသင္ဂော, မာနသင္ဂော, ဒိဋ္ဌိသင္ဂော, ကိလေသသင္ဂော, ဒုစ္စရိတသင္ဂော။ ဝိသဇ္ဇာတိ သင္ဂေ ဝောသဇ္ဇေတ္ဝာ ဝာ ဝိသဇ္ဇ။ အထ ဝာ, သင္ဂေ ဗန္ဓေ ဝိဗန္ဓေ အာဗန္ဓေ လဂ္ဂေ လဂ္ဂိတေ ပလိဗုဒ္ဓေ ဗန္ဓနေ ဖောဋယိတ္ဝာ 95 ဝာ ဝိသဇ္ဇ။ ယထာ ယာနံ ဝာ ဝယ္ဟံ ဝာ ရထံ ဝာ သကဋံ ဝာ သန္ဒမာနိကံ ဝာ သဇ္ဇံ ဝိသဇ္ဇံ ကရောန္တိ ဝိကောပေန္တိ – ဧဝမေဝ တေ သင္ဂေ ဝောသဇ္ဇေတ္ဝာ ဝာ ဝိသဇ္ဇ။ အထ ဝာ, သင္ဂေ ဗန္ဓေ ဝိဗန္ဓေ အာဗန္ဓေ လဂ္ဂေ လဂ္ဂိတေ ပလိဗုဒ္ဓေ ဗန္ဓနေ ဖောဋယိတ္ဝာ ဝာ ဝိသဇ္ဇာတိ – ဘဝာဘဝေ သင္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။

    Bhavābhave saṅgamimaṃ visajjāti. Bhavābhaveti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave, kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave, kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave, kammabhave arūpabhave punabbhave punappunabhave, punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā. Saṅgāti satta saṅgā – rāgasaṅgo, dosasaṅgo, mohasaṅgo, mānasaṅgo, diṭṭhisaṅgo, kilesasaṅgo, duccaritasaṅgo. Visajjāti saṅge vosajjetvā vā visajja. Atha vā, saṅge bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā 96 vā visajja. Yathā yānaṃ vā vayhaṃ vā rathaṃ vā sakaṭaṃ vā sandamānikaṃ vā sajjaṃ visajjaṃ karonti vikopenti – evameva te saṅge vosajjetvā vā visajja. Atha vā, saṅge bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā vā visajjāti – bhavābhave saṅgamimaṃ visajja.

    သော ဝီတတဏ္ဟော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗ္ရူမီတိ။ တဏ္ဟာတိ ရူပတဏ္ဟာ။ပေ.။ ဓမ္မတဏ္ဟာ။ ယသ္သေသာ တဏ္ဟာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ ဝီတတဏ္ဟော ဝိဂတတဏ္ဟော စတ္တတဏ္ဟော ဝန္တတဏ္ဟော မုတ္တတဏ္ဟော ပဟီနတဏ္ဟော ပဋိနိသ္သဋ္ဌတဏ္ဟော ဝီတရာဂော စတ္တရာဂော ပဟီနရာဂော ပဋိနိသ္သဋ္ဌရာဂော နိစ္ဆာတော နိဗ္ဗုတော သီတိဘူတော သုခပ္ပဋိသံဝေဒီ ဗ္ရဟ္မဘူတေန အတ္တနာ ဝိဟရတီတိ – သော ဝီတတဏ္ဟော။ အနီဃောတိ ရာဂော နီဃော, ဒောသော နီဃော, မောဟော နီဃော, ကောဓော နီဃော, ဥပနာဟော နီဃော။ပေ.။ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ နီဃာ။ ယသ္သေတေ နီဃာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ အနီဃော။ နိရာသောတိ အာသာ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။ ယသ္သေသာ အာသာ တဏ္ဟာ ပဟီနာ သမုစ္ဆိန္နာ ဝူပသန္တာ ပဋိပသ္သဒ္ဓာ အဘဗ္ဗုပ္ပတ္တိကာ ဉာဏဂ္ဂိနာ ဒဍ္ဎာ, သော ဝုစ္စတိ နိရာသော။ ဇာတီတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ။ပေ.။ အာယတနာနံ ပဋိလာဘော။ ဇရာတိ ယာ တေသံ တေသံ သတ္တာနံ ။ပေ.။ ဣန္ဒ္ရိယာနံ ပရိပာကော။ အယံ ဝုစ္စတိ ဇရာ။ သော ဝီတတဏ္ဟော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗ္ရူမီတိ ယော သော ဝီတတဏ္ဟော အနီဃော စ နိရာသော စ, သော ခော ဇာတိဇရာမရဏံ အတရိ ဥတ္တရိ ပတရိ သမတိက္ကမိ ဝီတိဝတ္တယီတိ ဗ္ရူမိ အာစိက္ခာမိ ဒေသေမိ ပညပေမိ ပဋ္ဌပေမိ ဝိဝရာမိ ဝိဘဇာမိ ဥတ္တာနီကရောမိ ပကာသေမီတိ – သော ဝီတတဏ္ဟော အနီဃော နိရာသော, အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗ္ရူမိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ –

    So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā… yassesā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati vītataṇho vigatataṇho cattataṇho vantataṇho muttataṇho pahīnataṇho paṭinissaṭṭhataṇho vītarāgo cattarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – so vītataṇho. Anīghoti rāgo nīgho, doso nīgho, moho nīgho, kodho nīgho, upanāho nīgho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā nīghā. Yassete nīghā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anīgho. Nirāsoti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā āsā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati nirāso. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… āyatanānaṃ paṭilābho. Jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ …pe… indriyānaṃ paripāko. Ayaṃ vuccati jarā. So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmīti yo so vītataṇho anīgho ca nirāso ca, so kho jātijarāmaraṇaṃ atari uttari patari samatikkami vītivattayīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – so vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā –

    ‘‘ဝိဒ္ဝာ စ ယော ဝေဒဂူ နရော ဣဓ၊ ဘဝာဘဝေ သင္ဂမိမံ ဝိသဇ္ဇ။

    ‘‘Vidvā ca yo vedagū naro idha, bhavābhave saṅgamimaṃ visajja;

    သော ဝီတတဏ္ဟော အနီဃော နိရာသော၊ အတာရိ သော ဇာတိဇရန္တိ ဗ္ရူမီ’’တိ။

    So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmī’’ti.

    သဟ ဂာထာပရိယောသာနာ။ပေ.။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ ဘဂဝာ, သာဝကောဟမသ္မီတိ။

    Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.

    မေတ္တဂူမာဏဝပုစ္ဆာနိဒ္ဒေသော စတုတ္ထော။

    Mettagūmāṇavapucchāniddeso catuttho.







    Footnotes:
    1. ယာနိ ပတ္ထိ (သ္ယာ.)၊ ယာနိ အတ္ထိ (က.) သု. နိ. ၅၃၄
    2. yāni patthi (syā.), yāni atthi (ka.) su. ni. 534
    3. သာဂရသမော (က.)
    4. sāgarasamo (ka.)
    5. နာဘိပိဟယတိ (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၉၀
    6. အပ္ပတိဋ္ဌီနစိတ္တော (သ္ယာ.)
    7. အာဒိနမနသော (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၉၀
    8. nābhipihayati (syā.) mahāni. 90
    9. appatiṭṭhīnacitto (syā.)
    10. ādinamanaso (syā.) mahāni. 90
    11. ဒောသနီယေ (သ္ယာ. က.) မဟာနိ. ၉၀
    12. dosanīye (syā. ka.) mahāni. 90
    13. အနုပယော (သ္ယာ.), အနုသယော (က.) မဟာနိ. ၉၀
    14. အနုပယော (သ္ယာ.), အနုသယော (က.) မဟာနိ. ၉၀
    15. anupayo (syā.), anusayo (ka.) mahāni. 90
    16. anupayo (syā.), anusayo (ka.) mahāni. 90
    17. ဘဂဝတာ (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၉၀
    18. bhagavatā (syā.) mahāni. 90
    19. အာဇာနိယာဝ (သ္ယာ.) ဓ. ပ. ၃၂၂
    20. ājāniyāva (syā.) dha. pa. 322
    21. ကုဉ္ဇရာဝ (သ္ယာ.)
    22. kuñjarāva (syā.)
    23. သုဒန္တောတိ (သ္ယာ.) သု. နိ. ၅၂၁; မဟာနိ. ၉၀
    24. sudantoti (syā.) su. ni. 521; mahāni. 90
    25. န ပိဋကသမ္ပဒာနေန (က.) မဟာနိ. ၁၅၆
    26. na piṭakasampadānena (ka.) mahāni. 156
    27. ဒုက္ခဋ္ဌေန (သ္ယာ.)
    28. dukkhaṭṭhena (syā.)
    29. အကိတ္တိ တံ (သ္ယာ.) ဧဝမီဒိသေသု ပဒေသု အတီတဝိဘတ္တိဝသေန မဟာနိ. ၁၁၀
    30. ပညာပိတံ (က.)
    31. akitti taṃ (syā.) evamīdisesu padesu atītavibhattivasena mahāni. 110
    32. paññāpitaṃ (ka.)
    33. လာပော ပလာပော (သ္ယာ.) ဓမ္မသင္ဂဏိယေ
    34. လာလပ္ပာယနာ လာလပ္ပာယိတတ္တံ (ဗဟူသု) ဇရာသုတ္တနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ
    35. lāpo palāpo (syā.) dhammasaṅgaṇiye
    36. lālappāyanā lālappāyitattaṃ (bahūsu) jarāsuttaniddesaṭṭhakathā oloketabbā
    37. ဝာစာမုနိံ (ဗဟူသု) ဣတိဝု. ၆၇
    38. vācāmuniṃ (bahūsu) itivu. 67
    39. မုနယော (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၁၄
    40. သေက္ခမုနိနော (သ္ယာ. က.)
    41. munayo (syā.) mahāni. 14
    42. sekkhamunino (syā. ka.)
    43. မုနိ (သ္ယာ. က.) ဓ. ပ. ၂၆၈
    44. muni (syā. ka.) dha. pa. 268
    45. ပူဇိတော (သ္ယာ. က.) မဟာနိ. ၁၄
    46. သင္ဂ ဇာလမတိစ္စ၊ သု. နိ. ၅၃၂
    47. pūjito (syā. ka.) mahāni. 14
    48. saṅga jālamaticca, su. ni. 532
    49. ယာ သာ လောကေ ဝိသတ္တိကာ (သ္ယာ.) ကာမသုတ္တနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ
    50. yā sā loke visattikā (syā.) kāmasuttaniddesaṭṭhakathā oloketabbā
    51. ဗ္ယပထံ (သ္ယာ. က.)
    52. ဒေသနံ အနုသန္ဓိ (သ္ယာ.)
    53. byapathaṃ (syā. ka.)
    54. desanaṃ anusandhi (syā.)
    55. ဧသိ ဂဝေသိ (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၁၅၀
    56. အဗ္ဗူဟနံ (ဗဟူသု), အဗ္ဗူဟံ (သီ. အဋ္ဌ.)
    57. esi gavesi (syā.) mahāni. 150
    58. abbūhanaṃ (bahūsu), abbūhaṃ (sī. aṭṭha.)
    59. ဥဒ္ဓံ ဝုစ္စတိ အနာဂတံ (သ္ယာ. က.)
    60. uddhaṃ vuccati anāgataṃ (syā. ka.)
    61. အနောလီနဝုတ္တိကော (က.) မဟာနိ. ၁၄
    62. ကဒာဟံ (သ္ယာ.)
    63. အပ္ပဋိဝာနိ (က.) မဟာနိ. ၁၄
    64. anolīnavuttiko (ka.) mahāni. 14
    65. kadāhaṃ (syā.)
    66. appaṭivāni (ka.) mahāni. 14
    67. ကလ္ယာဏပုထုဇ္ဇနော (သ္ယာ.), ဧဝမီဒိသေသု ဌာနေသု
    68. kalyāṇaputhujjano (syā.), evamīdisesu ṭhānesu
    69. ဂရုကရောမိ (သ္ယာ.)
    70. garukaromi (syā.)
    71. သဗ္ဗယောဂေ (က.)၊ သု. နိ. ၅၂၇
    72. sabbayoge (ka.), su. ni. 527
    73. နိယ္ယတိ (သ္ယာ. က.)
    74. niyyati (syā. ka.)
    75. အနိသ္သိတော (သ္ယာ.) သု. နိ. ၅၂၄
    76. anissito (syā.) su. ni. 524
    77. နိတ္တိဏ္ဏော (သ္ယာ.)
    78. ဝုဋ္ဌဝာသော (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၆
    79. ပဏုန္နပစ္စေကသစ္စော (က.)
    80. ပဋိပာဒယိတ္ဝာ (သ္ယာ.)
    81. ကဋံ (သ္ယာ.) ကာမသုတ္တနိဒ္ဒေသဋ္ဌကထာ ဩလောကေတဗ္ဗာ
    82. အကမ္မညတာယ (သ္ယာ.)
    83. nittiṇṇo (syā.)
    84. vuṭṭhavāso (syā.) mahāni. 6
    85. paṇunnapaccekasacco (ka.)
    86. paṭipādayitvā (syā.)
    87. kaṭaṃ (syā.) kāmasuttaniddesaṭṭhakathā oloketabbā
    88. akammaññatāya (syā.)
    89. ဉာဏံ။ပေ.။ သဗ္ဗဝေဒမတိစ္စ ဝေဒဂူ သောတိ။ (သ္ယာ.) ပသ္သ မဟာနိ. ၈၁
    90. ñāṇaṃ…pe… sabbavedamaticca vedagū soti. (syā.) passa mahāni. 81
    91. ဇာတု (သ္ယာ.)
    92. ဣန္ဒဂူ (သ္ယာ.)
    93. jātu (syā.)
    94. indagū (syā.)
    95. မောစယိတ္ဝာ (သ္ယာ.)
    96. mocayitvā (syā.)



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၄. မေတ္တဂူမာဏဝသုတ္တနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 4. Mettagūmāṇavasuttaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact