| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Cūḷaniddesapāḷi |
೪. ಮೇತ್ತಗೂಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ
4. Mettagūmāṇavapucchāniddeso
೧೮.
18.
ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಭಗವಾ ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತಂ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮೇತ್ತಗೂ]
Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā mettagū]
ಮಞ್ಞಾಮಿ ತಂ ವೇದಗೂ ಭಾವಿತತ್ತಂ।
Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattaṃ;
ಕುತೋ ನು ದುಕ್ಖಾ ಸಮುದಾಗತಾ ಇಮೇ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾ॥
Kuto nu dukkhā samudāgatā ime, ye keci lokasmimanekarūpā.
ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಭಗವಾ ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತನ್ತಿ। ಪುಚ್ಛಾಮೀತಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಅದಿಟ್ಠಜೋತನಾ ಪುಚ್ಛಾ, ದಿಟ್ಠಸಂಸನ್ದನಾ ಪುಚ್ಛಾ, ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನಾ ಪುಚ್ಛಾ। ಕತಮಾ ಅದಿಟ್ಠಜೋತನಾ ಪುಚ್ಛಾ? ಪಕತಿಯಾ ಲಕ್ಖಣಂ ಅಞ್ಞಾತಂ ಹೋತಿ ಅದಿಟ್ಠಂ ಅತುಲಿತಂ ಅತೀರಿತಂ ಅವಿಭೂತಂ ಅವಿಭಾವಿತಂ। ತಸ್ಸ ಞಾಣಾಯ ದಸ್ಸನಾಯ ತುಲನಾಯ ತೀರಣಾಯ ವಿಭೂತತ್ಥಾಯ ವಿಭಾವನತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ಅಯಂ ಅದಿಟ್ಠಜೋತನಾ ಪುಚ್ಛಾ।
Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmīti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ. Tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtatthāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā.
ಕತಮಾ ದಿಟ್ಠಸಂಸನ್ದನಾ ಪುಚ್ಛಾ? ಪಕತಿಯಾ ಲಕ್ಖಣಂ ಞಾತಂ ಹೋತಿ ದಿಟ್ಠಂ ತುಲಿತಂ ತೀರಿತಂ ವಿಭೂತಂ ವಿಭಾವಿತಂ। ಅಞ್ಞೇಹಿ ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದನತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಸಂಸನ್ದನಾ ಪುಚ್ಛಾ।
Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ. Aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā.
ಕತಮಾ ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನಾ ಪುಚ್ಛಾ? ಪಕತಿಯಾ ಸಂಸಯಪಕ್ಖನ್ದೋ ಹೋತಿ ವಿಮತಿಪಕ್ಖನ್ದೋ ದ್ವೇಳ್ಹಕಜಾತೋ – ‘‘ಏವಂ ನು ಖೋ, ನ ನು ಖೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಕಥಂ ನು ಖೋ’’ತಿ? ಸೋ ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನತ್ಥಾಯ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ – ಅಯಂ ವಿಮತಿಚ್ಛೇದನಾ ಪುಚ್ಛಾ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ।
Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti? So vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā.
ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಮನುಸ್ಸಪುಚ್ಛಾ, ಅಮನುಸ್ಸಪುಚ್ಛಾ, ನಿಮ್ಮಿತಪುಚ್ಛಾ। ಕತಮಾ ಮನುಸ್ಸಪುಚ್ಛಾ? ಮನುಸ್ಸಾ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಉಪಾಸಕಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಉಪಾಸಿಕಾಯೋ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ರಾಜಾನೋ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ ಖತ್ತಿಯಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ವೇಸ್ಸಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಸುದ್ದಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಗಹಟ್ಠಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ – ಅಯಂ ಮನುಸ್ಸಪುಚ್ಛಾ।
Aparāpi tisso pucchā – manussapucchā, amanussapucchā, nimmitapucchā. Katamā manussapucchā? Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, bhikkhū pucchanti, bhikkhuniyo pucchanti, upāsakā pucchanti, upāsikāyo pucchanti, rājāno pucchanti khattiyā pucchanti, brāhmaṇā pucchanti, vessā pucchanti, suddā pucchanti, gahaṭṭhā pucchanti, pabbajitā pucchanti – ayaṃ manussapucchā.
ಕತಮಾ ಅಮನುಸ್ಸಪುಚ್ಛಾ? ಅಮನುಸ್ಸಾ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ನಾಗಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಸುಪಣ್ಣಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಯಕ್ಖಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಸುರಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಗನ್ಧಬ್ಬಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಇನ್ದಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ದೇವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ – ಅಯಂ ಅಮನುಸ್ಸಪುಚ್ಛಾ।
Katamā amanussapucchā? Amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, nāgā pucchanti, supaṇṇā pucchanti, yakkhā pucchanti, asurā pucchanti, gandhabbā pucchanti, mahārājāno pucchanti, indā pucchanti, brahmā pucchanti, devā pucchanti – ayaṃ amanussapucchā.
ಕತಮಾ ನಿಮ್ಮಿತಪುಚ್ಛಾ? ಭಗವಾ ರೂಪಂ ಅಭಿನಿಮ್ಮಿನಾತಿ ಮನೋಮಯಂ ಸಬ್ಬಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಂ ಅಹೀನಿನ್ದ್ರಿಯಂ। ಸೋ ನಿಮ್ಮಿತೋ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ। ಭಗವಾ ವಿಸಜ್ಜೇತಿ। ಅಯಂ ನಿಮ್ಮಿತಪುಚ್ಛಾ। ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ।
Katamā nimmitapucchā? Bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ. So nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati. Bhagavā visajjeti. Ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā.
ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಅತ್ತತ್ಥಪುಚ್ಛಾ, ಪರತ್ಥಪುಚ್ಛಾ, ಉಭಯತ್ಥಪುಚ್ಛಾ…ಪೇ॰… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕತ್ಥಪುಚ್ಛಾ, ಸಮ್ಪರಾಯಿಕತ್ಥಪುಚ್ಛಾ , ಪರಮತ್ಥಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಅನವಜ್ಜತ್ಥಪುಚ್ಛಾ, ನಿಕ್ಕಿಲೇಸತ್ಥಪುಚ್ಛಾ, ವೋದಾನತ್ಥಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಅತೀತಪುಚ್ಛಾ, ಅನಾಗತಪುಚ್ಛಾ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಅಜ್ಝತ್ತಪುಚ್ಛಾ, ಬಹಿದ್ಧಾಪುಚ್ಛಾ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಕುಸಲಪುಚ್ಛಾ, ಅಕುಸಲಪುಚ್ಛಾ, ಅಬ್ಯಾಕತಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಖನ್ಧಪುಚ್ಛಾ, ಧಾತುಪುಚ್ಛಾ ಆಯತನಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಸತಿಪಟ್ಠಾನಪುಚ್ಛಾ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಪುಚ್ಛಾ, ಇದ್ಧಿಪಾದಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಇನ್ದ್ರಿಯಪುಚ್ಛಾ, ಬಲಪುಚ್ಛಾ, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಪುಚ್ಛಾ… ಅಪರಾಪಿ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಚ್ಛಾ – ಮಗ್ಗಪುಚ್ಛಾ, ಫಲಪುಚ್ಛಾ, ನಿಬ್ಬಾನಪುಚ್ಛಾ…।
Aparāpi tisso pucchā – attatthapucchā, paratthapucchā, ubhayatthapucchā…pe… aparāpi tisso pucchā – diṭṭhadhammikatthapucchā, samparāyikatthapucchā , paramatthapucchā… aparāpi tisso pucchā – anavajjatthapucchā, nikkilesatthapucchā, vodānatthapucchā… aparāpi tisso pucchā – atītapucchā, anāgatapucchā, paccuppannapucchā… aparāpi tisso pucchā – ajjhattapucchā, bahiddhāpucchā, ajjhattabahiddhāpucchā… aparāpi tisso pucchā – kusalapucchā, akusalapucchā, abyākatapucchā… aparāpi tisso pucchā – khandhapucchā, dhātupucchā āyatanapucchā… aparāpi tisso pucchā – satipaṭṭhānapucchā, sammappadhānapucchā, iddhipādapucchā… aparāpi tisso pucchā – indriyapucchā, balapucchā, bojjhaṅgapucchā… aparāpi tisso pucchā – maggapucchā, phalapucchā, nibbānapucchā….
ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಯಾಚಾಮಿ ತಂ ಅಜ್ಝೇಸಾಮಿ ತಂ ಪಸಾದೇಮಿ ತಂ ‘‘ಕಥಯಸ್ಸು ಮೇ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ – ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ। ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತನ್ತಿ ಬ್ರೂಹಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಹಿ ದೇಸೇಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಹಿ ಪಟ್ಠಪೇಹಿ ವಿವರಾಹಿ ವಿಭಜಾಹಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಹಿ ಪಕಾಸೇಹೀತಿ – ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಭಗವಾ ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತಂ।
Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ ‘‘kathayassu me’’ti pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti – yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಇಚ್ಚಾತಿ ಪದಸನ್ಧಿ…ಪೇ॰… ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮೇತ್ತಗೂ।
Iccāyasmā mettagūti iccāti padasandhi…pe… iccāyasmā mettagū.
ಮಞ್ಞಾಮಿ ತಂ ವೇದಗೂ ಭಾವಿತತ್ತನ್ತಿ। ವೇದಗೂತಿ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ, ಭಾವಿತತ್ತೋತಿ ತಂ ಮಞ್ಞಾಮಿ, ಏವಂ ಜಾನಾಮಿ, ಏವಂ ಆಜಾನಾಮಿ ಏವಂ ಪಟಿಜಾನಾಮಿ ಏವಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಾಮಿ। ವೇದಗೂ ಭಾವಿತತ್ತೋತಿ ಕಥಞ್ಚ ಭಗವಾ ವೇದಗೂ? ವೇದಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವೀಮಂಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ತೇಹಿ ವೇದೇಹಿ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಅನ್ತಗತೋ ಅನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಕೋಟಿಗತೋ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತೋ ಪರಿಯನ್ತಗತೋ ಪರಿಯನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ವೋಸಾನಗತೋ ವೋಸಾನಪ್ಪತ್ತೋ ತಾಣಗತೋ ತಾಣಪ್ಪತ್ತೋ ಲೇಣಗತೋ ಲೇಣಪ್ಪತ್ತೋ ಸರಣಗತೋ ಸರಣಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಗತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ಅಚ್ಚುತಗತೋ ಅಚ್ಚುತಪ್ಪತ್ತೋ ಅಮತಗತೋ ಅಮತಪ್ಪತ್ತೋ ನಿಬ್ಬಾನಗತೋ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ। ವೇದಾನಂ ವಾ ಅನ್ತಗತೋತಿ ವೇದಗೂ; ವೇದೇಹಿ ವಾ ಅನ್ತಗತೋತಿ ವೇದಗೂ; ಸತ್ತನ್ನಂ ವಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಿದಿತತ್ತಾ ವೇದಗೂ; ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ವಿದಿತಾ ಹೋತಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ವಿದಿತಾ ಹೋತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ, ರಾಗೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಮಾನೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ, ವಿದಿತಾಸ್ಸ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ ಸದರಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯಾ।
Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattanti. Vedagūti taṃ maññāmi, bhāvitattoti taṃ maññāmi, evaṃ jānāmi, evaṃ ājānāmi evaṃ paṭijānāmi evaṃ paṭivijjhāmi. Vedagū bhāvitattoti kathañca bhagavā vedagū? Vedā vuccanti catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ…pe… dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. Bhagavā tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. Vedānaṃ vā antagatoti vedagū; vedehi vā antagatoti vedagū; sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū; sakkāyadiṭṭhi viditā hoti, vicikicchā viditā hoti, sīlabbataparāmāso vidito hoti, rāgo doso moho māno vidito hoti, viditāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
ವೇದಾನಿ ವಿಚೇಯ್ಯ ಕೇವಲಾನಿ, [ಸಭಿಯಾತಿ ಭಗವಾ]
Vedāni viceyya kevalāni, [sabhiyāti bhagavā]
ಸಬ್ಬವೇದನಾಸು ವೀತರಾಗೋ।
Sabbavedanāsu vītarāgo;
ಸಬ್ಬಂ ವೇದಮತಿಚ್ಚ ವೇದಗೂ ಸೋತಿ॥
Sabbaṃ vedamaticca vedagū soti.
ಏವಂ ಭಗವಾ ವೇದಗೂ।
Evaṃ bhagavā vedagū.
ಕಥಂ ಭಗವಾ ಭಾವಿತತ್ತೋ? ಭಗವಾ ಭಾವಿತಕಾಯೋ ಭಾವಿತಸೀಲೋ ಭಾವಿತಚಿತ್ತೋ ಭಾವಿತಪಞ್ಞೋ ಭಾವಿತಸತಿಪಟ್ಠಾನೋ ಭಾವಿತಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೋ ಭಾವಿತಇದ್ಧಿಪಾದೋ ಭಾವಿತಇನ್ದ್ರಿಯೋ ಭಾವಿತಬಲೋ ಭಾವಿತಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ಭಾವಿತಮಗ್ಗೋ, ಪಹೀನಕಿಲೇಸೋ ಪಟಿವಿದ್ಧಾಕುಪ್ಪೋ ಸಚ್ಛಿಕತನಿರೋಧೋ। ದುಕ್ಖಂ ತಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ಸಮುದಯೋ ಪಹೀನೋ, ಮಗ್ಗೋ ಭಾವಿತೋ, ನಿರೋಧೋ ಸಚ್ಛಿಕತೋ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಹೀನಂ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವಿತಂ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ, ಅಪರಿತ್ತೋ ಮಹನ್ತೋ ಗಮ್ಭೀರೋ ಅಪ್ಪಮೇಯ್ಯೋ ದುಪ್ಪರಿಯೋಗಾಳ್ಹೋ ಬಹುರತನೋ ಸಾಗರೂಪಮೋ 3 ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ।
Kathaṃ bhagavā bhāvitatto? Bhagavā bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapañño bhāvitasatipaṭṭhāno bhāvitasammappadhāno bhāvitaiddhipādo bhāvitaindriyo bhāvitabalo bhāvitabojjhaṅgo bhāvitamaggo, pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho. Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ, aparitto mahanto gambhīro appameyyo duppariyogāḷho bahuratano sāgarūpamo 4 chaḷaṅgupekkhāya samannāgato hoti.
ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತಿ ನ ದುಮ್ಮನೋ; ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ, ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ, ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ, ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ, ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತಿ ನ ದುಮ್ಮನೋ; ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ।
Cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā, ghānena gandhaṃ ghāyitvā, jivhāya rasaṃ sāyitvā, kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā, manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno.
ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನಾಪಂ ರೂಪಂ ನಾಭಿಗಿಜ್ಝತಿ ನಾಭಿಹಂಸತಿ 5 ನ ರಾಗಂ ಜನೇತಿ। ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಚಕ್ಖುನಾ ಖೋ ಪನೇವ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಮನಾಪಂ ನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ 6 ಅಲೀನಮನಸೋ 7 ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚೇತಸೋ। ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಮನಾಪಂ ನಾಭಿಗಿಜ್ಝತಿ ನಾಭಿಹಂಸತಿ ನ ರಾಗಂ ಜನೇತಿ। ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಮನಸಾಯೇವ ಖೋ ಪನ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಅಮನಾಪಂ ನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ। ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ ಅಲೀನಮನಸೋ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚೇತಸೋ ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ।
Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpaṃ rūpaṃ nābhigijjhati nābhihaṃsati 8 na rāgaṃ janeti. Tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā amanāpaṃ na maṅku hoti appatiṭṭhitacitto 9 alīnamanaso 10 abyāpannacetaso. Tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya manāpaṃ nābhigijjhati nābhihaṃsati na rāgaṃ janeti. Tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Manasāyeva kho pana dhammaṃ viññāya amanāpaṃ na maṅku hoti. Appatiṭṭhitacitto alīnamanaso abyāpannacetaso tassa ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.
ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನಾಪಾಮನಾಪೇಸು ರೂಪೇಸು ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಮನಾಪಾಮನಾಪೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ।
Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpāmanāpesu rūpesu ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya manāpāmanāpesu dhammesu ṭhitova kāyo hoti ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.
ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ರಜನೀಯೇ ನ ರಜ್ಜತಿ, ದುಸ್ಸನೀಯೇ 11 ನ ದುಸ್ಸತಿ, ಮೋಹನೀಯೇ ನ ಮುಯ್ಹತಿ, ಕೋಪನೀಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ, ಮದನೀಯೇ ನ ಮಜ್ಜತಿ, ಕಿಲೇಸನೀಯೇ ನ ಕಿಲಿಸ್ಸತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ರಜನೀಯೇ ನ ರಜ್ಜತಿ, ದುಸ್ಸನೀಯೇ ನ ದುಸ್ಸತಿ, ಮೋಹನೀಯೇ ನ ಮುಯ್ಹತಿ, ಕೋಪನೀಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ, ಮದನೀಯೇ ನ ಮಜ್ಜತಿ, ಕಿಲೇಸನೀಯೇ ನ ಕಿಲಿಸ್ಸತಿ।
Cakkhunā rūpaṃ disvā rajanīye na rajjati, dussanīye 12 na dussati, mohanīye na muyhati, kopanīye na kuppati, madanīye na majjati, kilesanīye na kilissati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya rajanīye na rajjati, dussanīye na dussati, mohanīye na muyhati, kopanīye na kuppati, madanīye na majjati, kilesanīye na kilissati.
ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಮತ್ತೋ, ಸುತೇ ಸುತಮತ್ತೋ, ಮುತೇ ಮುತಮತ್ತೋ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ವಿಞ್ಞಾತಮತ್ತೋ। ದಿಟ್ಠೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಸುತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಮುತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ। ದಿಟ್ಠೇ ಅನೂಪಯೋ 13 ಅನಪಾಯೋ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ। ಸುತೇ…ಪೇ॰… ಮುತೇ … ವಿಞ್ಞಾತೇ ಅನೂಪಯೋ 14 ಅನಪಾಯೋ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ।
Diṭṭhe diṭṭhamatto, sute sutamatto, mute mutamatto, viññāte viññātamatto. Diṭṭhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, viññāte na limpati. Diṭṭhe anūpayo 15 anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Sute…pe… mute … viññāte anūpayo 16 anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati.
ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಭಗವತೋ ಚಕ್ಖು, ಪಸ್ಸತಿ ಭಗವಾ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಭಗವತೋ ಸೋತಂ, ಸುಣಾತಿ ಭಗವಾ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಭಗವತೋ ಘಾನಂ, ಘಾಯತಿ ಭಗವಾ ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಭಗವತೋ ಜಿವ್ಹಾ, ಸಾಯತಿ ಭಗವಾ ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಭಗವತೋ ಕಾಯೋ, ಫುಸತಿ ಭಗವಾ ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಭಗವತೋ ಮನೋ, ವಿಜಾನಾತಿ ಭಗವಾ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ, ಛನ್ದರಾಗೋ ಭಗವತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಭಗವಾ।
Saṃvijjati bhagavato cakkhu, passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato sotaṃ, suṇāti bhagavā sotena saddaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato ghānaṃ, ghāyati bhagavā ghānena gandhaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato jivhā, sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato kāyo, phusati bhagavā kāyena phoṭṭhabbaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā. Saṃvijjati bhagavato mano, vijānāti bhagavā manasā dhammaṃ, chandarāgo bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagavā.
ಚಕ್ಖು ರೂಪಾರಾಮಂ ರೂಪರತಂ ರೂಪಸಮ್ಮುದಿತಂ, ತಂ ಭಗವತೋ 17 ದನ್ತಂ ಗುತ್ತಂ ರಕ್ಖಿತಂ ಸಂವುತಂ; ತಸ್ಸ ಚ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಸೋತಂ ಸದ್ದಾರಾಮಂ ಸದ್ದರತಂ…ಪೇ॰… ಘಾನಂ ಗನ್ಧಾರಾಮಂ ಗನ್ಧರತಂ… ಜಿವ್ಹಾ ರಸಾರಾಮಾ ರಸರತಾ ರಸಸಮ್ಮುದಿತಾ, ಸಾ ಭಗವತೋ ದನ್ತಾ ಗುತ್ತಾ ರಕ್ಖಿತಾ ಸಂವುತಾ; ತಸ್ಸ ಚ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಕಾಯೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಾಮೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬರತೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಸಮ್ಮುದಿತೋ… ಮನೋ ಧಮ್ಮಾರಾಮೋ ಧಮ್ಮರತೋ ಧಮ್ಮಸಮ್ಮುದಿತೋ, ಸೋ ಭಗವತೋ ದನ್ತೋ ಗುತ್ತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಂವುತೋ; ತಸ್ಸ ಚ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ –
Cakkhu rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammuditaṃ, taṃ bhagavato 18 dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ; tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Sotaṃ saddārāmaṃ saddarataṃ…pe… ghānaṃ gandhārāmaṃ gandharataṃ… jivhā rasārāmā rasaratā rasasammuditā, sā bhagavato dantā guttā rakkhitā saṃvutā; tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Kāyo phoṭṭhabbārāmo phoṭṭhabbarato phoṭṭhabbasammudito… mano dhammārāmo dhammarato dhammasammudito, so bhagavato danto gutto rakkhito saṃvuto; tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti –
‘‘ದನ್ತಂ ನಯನ್ತಿ ಸಮಿತಿಂ, ದನ್ತಂ ರಾಜಾಭಿರೂಹತಿ।
‘‘Dantaṃ nayanti samitiṃ, dantaṃ rājābhirūhati;
ದನ್ತೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಯೋತಿವಾಕ್ಯಂ ತಿತಿಕ್ಖತಿ॥
Danto seṭṭho manussesu, yotivākyaṃ titikkhati.
‘‘ನ ಹಿ ಏತೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಗತಂ ದಿಸಂ।
‘‘Na hi etehi yānehi, gaccheyya agataṃ disaṃ;
ಯಥಾತ್ತನಾ ಸುದನ್ತೇನ, ದನ್ತೋ ದನ್ತೇನ ಗಚ್ಛತಿ॥
Yathāttanā sudantena, danto dantena gacchati.
‘‘ವಿಧಾಸು ನ ವಿಕಮ್ಪನ್ತಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಪುನಬ್ಭವಾ।
‘‘Vidhāsu na vikampanti, vippamuttā punabbhavā;
ದನ್ತಭೂಮಿಂ ಅನುಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇ ಲೋಕೇ ವಿಜಿತಾವಿನೋ॥
Dantabhūmiṃ anuppattā, te loke vijitāvino.
‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಭಾವಿತಾನಿ, ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।
‘‘Yassindriyāni bhāvitāni, ajjhattañca bahiddhā ca sabbaloke;
ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಇಮಂ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ, ಕಾಲಂ ಕಙ್ಖತಿ ಭಾವಿತೋ ಸ ದನ್ತೋ’’ತಿ 23॥
Nibbijjha imaṃ parañca lokaṃ, kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa danto’’ti 24.
ಏವಂ ಭಗವಾ ಭಾವಿತತ್ತೋತಿ।
Evaṃ bhagavā bhāvitattoti.
ಮಞ್ಞಾಮಿ ತಂ ವೇದಗೂ ಭಾವಿತತ್ತಂ, ಕುತೋ ನು ದುಕ್ಖಾ ಸಮುದಾಗತಾ ಇಮೇತಿ। ಕುತೋ ನೂತಿ ಸಂಸಯಪುಚ್ಛಾ ವಿಮತಿಪುಚ್ಛಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಪುಚ್ಛಾ ಅನೇಕಂಸಪುಚ್ಛಾ – ‘‘ಏವಂ ನು ಖೋ, ನ ನು ಖೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಕಥಂ ನು ಖೋ’’ತಿ – ಕುತೋ ನು। ದುಕ್ಖಾತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ, ಜರಾದುಕ್ಖಂ, ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ, ಮರಣದುಕ್ಖಂ, ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ, ಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ, ನೇರಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಮಾನುಸಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಗಬ್ಭಟ್ಠಿತಿಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಗಬ್ಭವುಟ್ಠಾನಮೂಲಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಜಾತಸ್ಸೂಪನಿಬನ್ಧಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಜಾತಸ್ಸ ಪರಾಧೇಯ್ಯಕಂ ದುಕ್ಖಂ, ಅತ್ತೂಪಕ್ಕಮಂ ದುಕ್ಖಂ, ಪರೂಪಕ್ಕಮಂ ದುಕ್ಖಂ, ದುಕ್ಖದುಕ್ಖಂ, ಸಙ್ಖಾರದುಕ್ಖಂ, ವಿಪರಿಣಾಮದುಕ್ಖಂ , ಚಕ್ಖುರೋಗೋ ಸೋತರೋಗೋ ಘಾನರೋಗೋ ಜಿವ್ಹಾರೋಗೋ ಕಾಯರೋಗೋ ಸೀಸರೋಗೋ ಕಣ್ಣರೋಗೋ ಮುಖರೋಗೋ ದನ್ತರೋಗೋ ಕಾಸೋ ಸಾಸೋ ಪಿನಾಸೋ ಡಾಹೋ ಜರೋ ಕುಚ್ಛಿರೋಗೋ ಮುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾ ಸೂಲಾ ವಿಸೂಚಿಕಾ ಕುಟ್ಠಂ ಗಣ್ಡೋ ಕಿಲಾಸೋ ಸೋಸೋ ಅಪಮಾರೋ ದದ್ದು ಕಣ್ಡು ಕಚ್ಛು ರಖಸಾ ವಿತಚ್ಛಿಕಾ ಲೋಹಿತಪಿತ್ತಂ ಮಧುಮೇಹೋ ಅಂಸಾ ಪಿಳಕಾ ಭಗನ್ದಲಾ ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ ಸೇಮ್ಹಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ ವಾತಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಆಬಾಧಾ ಸನ್ನಿಪಾತಿಕಾ ಆಬಾಧಾ ಉತುಪರಿಣಾಮಜಾ ಆಬಾಧಾ ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜಾ ಆಬಾಧಾ ಓಪಕ್ಕಮಿಕಾ ಆಬಾಧಾ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜಾ ಆಬಾಧಾ ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ ಜಿಘಚ್ಛಾ ಪಿಪಾಸಾ ಉಚ್ಚಾರೋ ಪಸ್ಸಾವೋ ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ದುಕ್ಖಂ, ಮಾತುಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ , ಪಿತುಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ಭಾತುಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ಭಗಿನಿಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ಪುತ್ತಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ಧೀತುಮರಣಂ ದುಕ್ಖಂ, ಞಾತಿಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ, ರೋಗಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ, ಭೋಗಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ, ಸೀಲಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ, ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ; ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆದಿತೋ ಸಮುದಾಗಮನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ ನಿರೋಧೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಕಮ್ಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ವಿಪಾಕೋ, ವಿಪಾಕಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕಮ್ಮಂ, ನಾಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ರೂಪಂ, ರೂಪಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ನಾಮಂ, ಜಾತಿಯಾ ಅನುಗತಂ, ಜರಾಯ ಅನುಸಟಂ, ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಅಭಿಭೂತಂ, ಮರಣೇನ ಅಬ್ಭಾಹತಂ, ದುಕ್ಖೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ, ಅತಾಣಂ ಅಲೇಣಂ ಅಸರಣಂ ಅಸರಣೀಭೂತಂ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾ। ಇಮೇ ದುಕ್ಖಾ ಕುತೋ ಸಮುದಾಗತಾ ಕುತೋ ಜಾತಾ ಕುತೋ ಸಞ್ಜಾತಾ ಕುತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಕುತೋ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಕುತೋ ಪಾತುಭೂತಾ ಕಿಂನಿದಾನಾ ಕಿಂಸಮುದಯಾ ಕಿಂಜಾತಿಕಾ ಕಿಂಪಭವಾತಿ, ಇಮೇಸಂ ದುಕ್ಖಾನಂ ಮೂಲಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಹೇತುಂ ಪುಚ್ಛತಿ ನಿದಾನಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಸಮ್ಭವಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಪಭವಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಆಹಾರಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಪಚ್ಚಯಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಸಮುದಯಂ ಪುಚ್ಛತಿ ಪಪುಚ್ಛತಿ ಯಾಚತಿ ಅಜ್ಝೇಸತಿ ಪಸಾದೇತೀತಿ – ಕುತೋ ನು ದುಕ್ಖಾ ಸಮುದಾಗತಾ ಇಮೇ।
Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattaṃ, kuto nu dukkhā samudāgatā imeti. Kuto nūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – kuto nu. Dukkhāti jātidukkhaṃ, jarādukkhaṃ, byādhidukkhaṃ, maraṇadukkhaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ, byasanaṃ dukkhaṃ, nerayikaṃ dukkhaṃ, tiracchānayonikaṃ dukkhaṃ, pettivisayikaṃ dukkhaṃ, mānusikaṃ dukkhaṃ, gabbhokkantimūlakaṃ dukkhaṃ, gabbhaṭṭhitimūlakaṃ dukkhaṃ, gabbhavuṭṭhānamūlakaṃ dukkhaṃ, jātassūpanibandhakaṃ dukkhaṃ, jātassa parādheyyakaṃ dukkhaṃ, attūpakkamaṃ dukkhaṃ, parūpakkamaṃ dukkhaṃ, dukkhadukkhaṃ, saṅkhāradukkhaṃ, vipariṇāmadukkhaṃ , cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassaṃ dukkhaṃ, mātumaraṇaṃ dukkhaṃ , pitumaraṇaṃ dukkhaṃ, bhātumaraṇaṃ dukkhaṃ, bhaginimaraṇaṃ dukkhaṃ, puttamaraṇaṃ dukkhaṃ, dhītumaraṇaṃ dukkhaṃ, ñātibyasanaṃ dukkhaṃ, rogabyasanaṃ dukkhaṃ, bhogabyasanaṃ dukkhaṃ, sīlabyasanaṃ dukkhaṃ, diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ; yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyati, atthaṅgamato nirodho paññāyati, kammasannissito vipāko, vipākasannissitaṃ kammaṃ, nāmasannissitaṃ rūpaṃ, rūpasannissitaṃ nāmaṃ, jātiyā anugataṃ, jarāya anusaṭaṃ, byādhinā abhibhūtaṃ, maraṇena abbhāhataṃ, dukkhe patiṭṭhitaṃ, atāṇaṃ aleṇaṃ asaraṇaṃ asaraṇībhūtaṃ – ime vuccanti dukkhā. Ime dukkhā kuto samudāgatā kuto jātā kuto sañjātā kuto nibbattā kuto abhinibbattā kuto pātubhūtā kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavāti, imesaṃ dukkhānaṃ mūlaṃ pucchati hetuṃ pucchati nidānaṃ pucchati sambhavaṃ pucchati pabhavaṃ pucchati samuṭṭhānaṃ pucchati āhāraṃ pucchati ārammaṇaṃ pucchati paccayaṃ pucchati samudayaṃ pucchati papucchati yācati ajjhesati pasādetīti – kuto nu dukkhā samudāgatā ime.
ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾತಿ। ಯೇ ಕೇಚೀತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಯೇ ಕೇಚೀತಿ। ಲೋಕಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಆಯತನಲೋಕೇ। ಅನೇಕರೂಪಾತಿ ಅನೇಕವಿಧಾ ನಾನಾಪ್ಪಕಾರಾ ದುಕ್ಖಾತಿ – ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Ye keci lokasmimanekarūpāti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Anekarūpāti anekavidhā nānāppakārā dukkhāti – ye keci lokasmimanekarūpā. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಪುಚ್ಛಾಮಿ ತಂ ಭಗವಾ ಬ್ರೂಹಿ ಮೇತಂ, [ಇಚ್ಚಾಯಸ್ಮಾ ಮೇತ್ತಗೂ]
‘‘Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ, [iccāyasmā mettagū]
ಮಞ್ಞಾಮಿ ತಂ ವೇದಗೂ ಭಾವಿತತ್ತಂ।
Maññāmi taṃ vedagū bhāvitattaṃ;
ಕುತೋ ನು ದುಕ್ಖಾ ಸಮುದಾಗತಾ ಇಮೇ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾ’’ತಿ॥
Kuto nu dukkhā samudāgatā ime, ye keci lokasmimanekarūpā’’ti.
೧೯.
19.
ದುಕ್ಖಸ್ಸ ವೇ ಮಂ ಪಭವಂ ಅಪುಚ್ಛಸಿ, [ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ]
Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi, [mettagūti bhagavā]
ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನಂ।
Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ;
ಉಪಧಿನಿದಾನಾ ಪಭವನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾ॥
Upadhinidānā pabhavanti dukkhā, ye keci lokasmimanekarūpā.
ದುಕ್ಖಸ್ಸ ವೇ ಮಂ ಪಭವಂ ಅಪುಚ್ಛಸೀತಿ। ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜರಾದುಕ್ಖಸ್ಸ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮರಣದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಪಭವಂ ಅಪುಚ್ಛಸೀತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಹೇತುಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ನಿದಾನಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಸಮ್ಭವಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಪಭವಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಆಹಾರಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಪಚ್ಚಯಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಸಮುದಯಂ ಪುಚ್ಛಸಿ ಯಾಚಸಿ ಅಜ್ಝೇಸಸಿ ಪಸಾದೇಸೀತಿ – ದುಕ್ಖಸ್ಸ ವೇ ಮಂ ಪಭವಂ ಅಪುಚ್ಛಸಿ। ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ।
Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasīti. Dukkhassāti jātidukkhassa jarādukkhassa byādhidukkhassa maraṇadukkhassa sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhassa. Pabhavaṃ apucchasīti dukkhassa mūlaṃ pucchasi hetuṃ pucchasi nidānaṃ pucchasi sambhavaṃ pucchasi pabhavaṃ pucchasi samuṭṭhānaṃ pucchasi āhāraṃ pucchasi ārammaṇaṃ pucchasi paccayaṃ pucchasi samudayaṃ pucchasi yācasi ajjhesasi pasādesīti – dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi. Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – mettagūti bhagavā.
ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನನ್ತಿ। ತನ್ತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಹೇತುಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ನಿದಾನಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಸಮ್ಭವಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಪಭವಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಆಹಾರಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಪಚ್ಚಯಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಸಮುದಯಂ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಿವರಿಸ್ಸಾಮಿ ವಿಭಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಕಾಸೇಸ್ಸಾಮೀತಿ – ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ। ಯಥಾ ಪಜಾನನ್ತಿ ಯಥಾ ಪಜಾನನ್ತೋ ಆಜಾನನ್ತೋ ವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ। ನ ಇತಿಹೀತಿಹಂ ನ ಇತಿಕಿರಾಯ ನ ಪರಮ್ಪರಾಯ ನ ಪಿಟಕಸಮ್ಪದಾಯ 25 ನ ತಕ್ಕಹೇತು ನ ನಯಹೇತು ನ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕೇನ ನ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ ಸಾಮಂ ಸಯಮಭಿಞ್ಞಾತಂ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಧಮ್ಮಂ ತಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನಂ।
Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānanti. Tanti dukkhassa mūlaṃ pavakkhāmi hetuṃ pavakkhāmi nidānaṃ pavakkhāmi sambhavaṃ pavakkhāmi pabhavaṃ pavakkhāmi samuṭṭhānaṃ pavakkhāmi āhāraṃ pavakkhāmi ārammaṇaṃ pavakkhāmi paccayaṃ pavakkhāmi samudayaṃ pavakkhāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsessāmīti – taṃ te pavakkhāmi. Yathā pajānanti yathā pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Na itihītihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya 26 na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ taṃ kathayissāmīti – taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ.
ಉಪಧಿನಿದಾನಾ ಪಭವನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾತಿ। ಉಪಧೀತಿ ದಸ ಉಪಧೀ – ತಣ್ಹೂಪಧಿ, ದಿಟ್ಠೂಪಧಿ, ಕಿಲೇಸೂಪಧಿ, ಕಮ್ಮೂಪಧಿ, ದುಚ್ಚರಿತೂಪಧಿ, ಆಹಾರೂಪಧಿ, ಪಟಿಘೂಪಧಿ, ಚತಸ್ಸೋ ಉಪಾದಿನ್ನಧಾತುಯೋ ಉಪಧೀ, ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ಉಪಧೀ, ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯಾ ಉಪಧೀ, ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ದುಕ್ಖಮನಟ್ಠೇನ 27 ಉಪಧಿ। ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದಸ ಉಪಧೀ। ದುಕ್ಖಾತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ ಜರಾದುಕ್ಖಂ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ ನೇರಯಿಕಂ ದುಕ್ಖಂ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನಂ ದುಕ್ಖಂ। ಯೇಸಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆದಿತೋ ಸಮುದಾಗಮನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಅತ್ಥಙ್ಗಮತೋ ನಿರೋಧೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಕಮ್ಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೋ ವಿಪಾಕೋ, ವಿಪಾಕಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕಮ್ಮಂ, ನಾಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ರೂಪಂ, ರೂಪಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ನಾಮಂ, ಜಾತಿಯಾ ಅನುಗತಂ, ಜರಾಯ ಅನುಸಟಂ, ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಅಭಿಭೂತಂ, ಮರಣೇನ ಅಬ್ಭಾಹತಂ, ದುಕ್ಖೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ, ಅತಾಣಂ ಅಲೇಣಂ ಅಸರಣಂ ಅಸರಣೀಭೂತಂ – ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾ। ಇಮೇ ದುಕ್ಖಾ ಉಪಧಿನಿದಾನಾ ಉಪಧಿಹೇತುಕಾ ಉಪಧಿಪಚ್ಚಯಾ ಉಪಧಿಕಾರಣಾ ಹೋನ್ತಿ ಪಭವನ್ತಿ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ ಜಾಯನ್ತಿ ಸಞ್ಜಾಯನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ಪಾತುಭವನ್ತೀತಿ – ಉಪಧಿನಿದಾನಾ ಪಭವನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾ।
Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti. Upadhīti dasa upadhī – taṇhūpadhi, diṭṭhūpadhi, kilesūpadhi, kammūpadhi, duccaritūpadhi, āhārūpadhi, paṭighūpadhi, catasso upādinnadhātuyo upadhī, cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī, cha viññāṇakāyā upadhī, sabbampi dukkhaṃ dukkhamanaṭṭhena 28 upadhi. Ime vuccanti dasa upadhī. Dukkhāti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ nerayikaṃ dukkhaṃ…pe… diṭṭhibyasanaṃ dukkhaṃ. Yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyati, atthaṅgamato nirodho paññāyati, kammasannissito vipāko, vipākasannissitaṃ kammaṃ, nāmasannissitaṃ rūpaṃ, rūpasannissitaṃ nāmaṃ, jātiyā anugataṃ, jarāya anusaṭaṃ, byādhinā abhibhūtaṃ, maraṇena abbhāhataṃ, dukkhe patiṭṭhitaṃ, atāṇaṃ aleṇaṃ asaraṇaṃ asaraṇībhūtaṃ – ime vuccanti dukkhā. Ime dukkhā upadhinidānā upadhihetukā upadhipaccayā upadhikāraṇā honti pabhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti pātubhavantīti – upadhinidānā pabhavanti dukkhā.
ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾತಿ। ಯೇ ಕೇಚೀತಿ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಬ್ಬಥಾ ಸಬ್ಬಂ ಅಸೇಸಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿಯಾದಿಯನವಚನಮೇತಂ – ಯೇ ಕೇಚೀತಿ। ಲೋಕಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಆಯತನಲೋಕೇ। ಅನೇಕರೂಪಾತಿ ಅನೇಕವಿಧಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಾ ದುಕ್ಖಾತಿ – ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Ye keci lokasmimanekarūpāti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Lokasminti apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Anekarūpāti anekavidhā nānappakārā dukkhāti – ye keci lokasmimanekarūpā. Tenāha bhagavā –
‘‘ದುಕ್ಖಸ್ಸ ವೇ ಮಂ ಪಭವಂ ಅಪುಚ್ಛಸಿ, [ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Dukkhassa ve maṃ pabhavaṃ apucchasi, [mettagūti bhagavā]
ತಂ ತೇ ಪವಕ್ಖಾಮಿ ಯಥಾ ಪಜಾನಂ।
Taṃ te pavakkhāmi yathā pajānaṃ;
ಉಪಧಿನಿದಾನಾ ಪಭವನ್ತಿ ದುಕ್ಖಾ, ಯೇ ಕೇಚಿ ಲೋಕಸ್ಮಿಮನೇಕರೂಪಾ’’ತಿ॥
Upadhinidānā pabhavanti dukkhā, ye keci lokasmimanekarūpā’’ti.
೨೦.
20.
ಯೋ ವೇ ಅವಿದ್ವಾ ಉಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ದುಕ್ಖಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ।
Yo ve avidvā upadhiṃ karoti, punappunaṃ dukkhamupeti mando;
ತಸ್ಮಾ ಪಜಾನಂ ಉಪಧಿಂ ನ ಕಯಿರಾ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾತಿಪ್ಪಭವಾನುಪಸ್ಸೀ॥
Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā, dukkhassa jātippabhavānupassī.
ಯೋ ವೇ ಅವಿದ್ವಾ ಉಪಧಿಂ ಕರೋತೀತಿ। ಯೋತಿ ಯೋ ಯಾದಿಸೋ ಯಥಾಯುತ್ತೋ ಯಥಾವಿಹಿತೋ ಯಥಾಪಕಾರೋ ಯಂಠಾನಪ್ಪತ್ತೋ ಯಂಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತೋ ಖತ್ತಿಯೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ವೇಸ್ಸೋ ವಾ ಸುದ್ದೋ ವಾ ಗಹಟ್ಠೋ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋ ವಾ। ಅವಿದ್ವಾತಿ ಅವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಅಞ್ಞಾಣೀ ಅವಿಭಾವೀ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋ। ಉಪಧಿಂ ಕರೋತೀತಿ ತಣ್ಹೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ದಿಟ್ಠೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಕಿಲೇಸೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಕಮ್ಮೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ದುಚ್ಚರಿತೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಆಹಾರೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಪಟಿಘೂಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಚತಸ್ಸೋ ಉಪಾದಿನ್ನಧಾತುಯೋ ಉಪಧೀ ಕರೋತಿ, ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ಉಪಧೀ ಕರೋತಿ, ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯೇ ಉಪಧೀ ಕರೋತಿ ಜನೇತಿ ಸಞ್ಜನೇತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ – ಅವಿದ್ವಾ ಉಪಧಿಂ ಕರೋತಿ।
Yove avidvā upadhiṃ karotīti. Yoti yo yādiso yathāyutto yathāvihito yathāpakāro yaṃṭhānappatto yaṃdhammasamannāgato khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vā gahaṭṭho vā pabbajito vā devo vā manusso vā. Avidvāti avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppañño. Upadhiṃ karotīti taṇhūpadhiṃ karoti, diṭṭhūpadhiṃ karoti, kilesūpadhiṃ karoti, kammūpadhiṃ karoti, duccaritūpadhiṃ karoti, āhārūpadhiṃ karoti, paṭighūpadhiṃ karoti, catasso upādinnadhātuyo upadhī karoti, cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī karoti, cha viññāṇakāye upadhī karoti janeti sañjaneti nibbatteti abhinibbattetīti – avidvā upadhiṃ karoti.
ಪುನಪ್ಪುನಂ ದುಕ್ಖಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋತಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ ಜರಾದುಕ್ಖಂ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ ಏತಿ ಸಮುಪೇತಿ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ ಪರಾಮಸತಿ ಅಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ಪುನಪ್ಪುನಂ ದುಕ್ಖಮುಪೇತಿ। ಮನ್ದೋತಿ ಮನ್ದೋ ಮೋಮುಹೋ ಅವಿದ್ವಾ ಅವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಅಞ್ಞಾಣೀ ಅವಿಭಾವೀ ದುಪ್ಪಞ್ಞೋತಿ – ಪುನಪ್ಪುನಂ ದುಕ್ಖಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ।
Punappunaṃ dukkhamupeti mandoti punappunaṃ jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ eti samupeti upagacchati gaṇhāti parāmasati abhinivisatīti – punappunaṃ dukkhamupeti. Mandoti mando momuho avidvā avijjāgato aññāṇī avibhāvī duppaññoti – punappunaṃ dukkhamupeti mando.
ತಸ್ಮಾ ಪಜಾನಂ ಉಪಧಿಂ ನ ಕಯಿರಾತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ತಂಕಾರಣಾ ತಂಹೇತು ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತಂನಿದಾನಾ ಏತಂ ಆದೀನವಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋ ಉಪಧೀಸೂತಿ ತಸ್ಮಾ। ಪಜಾನನ್ತಿ ಪಜಾನನ್ತೋ ಆಜಾನನ್ತೋ ವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಪಜಾನನ್ತೋ ಆಜಾನನ್ತೋ ವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ , ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಪಜಾನನ್ತೋ ಆಜಾನನ್ತೋ ವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತೋ। ಉಪಧಿಂ ನ ಕಯಿರಾತಿ ತಣ್ಹೂಪಧಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ದಿಟ್ಠೂಪಧಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಕಿಲೇಸೂಪಧಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ದುಚ್ಚರಿತೂಪಧಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಆಹಾರೂಪಧಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಪಟಿಘೂಪಧಿಂ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಚತಸ್ಸೋ ಉಪಾದಿನ್ನಧಾತುಯೋ ಉಪಧೀ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಛ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾನಿ ಆಯತನಾನಿ ಉಪಧೀ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ಛ ವಿಞ್ಞಾಣಕಾಯೇ ಉಪಧೀ ನ ಕರೇಯ್ಯ, ನ ಜನೇಯ್ಯ ನ ಸಞ್ಜನೇಯ್ಯ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯ ನಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ತಸ್ಮಾ ಪಜಾನಂ ಉಪಧಿಂ ನ ಕಯಿರಾ।
Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirāti. Tasmāti taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno upadhīsūti tasmā. Pajānanti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto , ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti…pe… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto. Upadhiṃ na kayirāti taṇhūpadhiṃ na kareyya, diṭṭhūpadhiṃ na kareyya, kilesūpadhiṃ na kareyya, duccaritūpadhiṃ na kareyya, āhārūpadhiṃ na kareyya, paṭighūpadhiṃ na kareyya, catasso upādinnadhātuyo upadhī na kareyya, cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī na kareyya, cha viññāṇakāye upadhī na kareyya, na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyyāti – tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā.
ದುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜರಾದುಕ್ಖಸ್ಸ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮರಣದುಕ್ಖಸ್ಸ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಸ್ಸ। ಪಭವಾನುಪಸ್ಸೀತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಾನುಪಸ್ಸೀ ಹೇತಾನುಪಸ್ಸೀ ನಿದಾನಾನುಪಸ್ಸೀ ಸಮ್ಭವಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಭವಾನುಪಸ್ಸೀ ಸಮುಟ್ಠಾನಾನುಪಸ್ಸೀ ಆಹಾರಾನುಪಸ್ಸೀ ಆರಮ್ಮಣಾನುಪಸ್ಸೀ ಪಚ್ಚಯಾನುಪಸ್ಸೀ ಸಮುದಯಾನುಪಸ್ಸೀ। ಅನುಪಸ್ಸನಾ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಇಮಾಯ ಅನುಪಸ್ಸನಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪೇತೋ ಹೋತಿ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಾಗತೋ ಸಮುಪಾಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅನುಪಸ್ಸೀತಿ – ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾತಿಪ್ಪಭವಾನುಪಸ್ಸೀ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Dukkhassāti jātidukkhassa jarādukkhassa byādhidukkhassa maraṇadukkhassa sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhassa. Pabhavānupassīti dukkhassa mūlānupassī hetānupassī nidānānupassī sambhavānupassī pabhavānupassī samuṭṭhānānupassī āhārānupassī ārammaṇānupassī paccayānupassī samudayānupassī. Anupassanā vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Imāya anupassanāya paññāya upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato. So vuccati anupassīti – dukkhassa jātippabhavānupassī. Tenāha bhagavā –
‘‘ಯೋ ವೇ ಅವಿದ್ವಾ ಉಪಧಿಂ ಕರೋತಿ, ಪುನಪ್ಪುನಂ ದುಕ್ಖಮುಪೇತಿ ಮನ್ದೋ।
‘‘Yo ve avidvā upadhiṃ karoti, punappunaṃ dukkhamupeti mando;
ತಸ್ಮಾ ಪಜಾನಂ ಉಪಧಿಂ ನ ಕಯಿರಾ, ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾತಿಪ್ಪಭವಾನುಪಸ್ಸೀ’’ತಿ॥
Tasmā pajānaṃ upadhiṃ na kayirā, dukkhassa jātippabhavānupassī’’ti.
೨೧.
21.
ಯಂ ತಂ ಅಪುಚ್ಛಿಮ್ಹ ಅಕಿತ್ತಯೀ ನೋ, ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ ತದಿಙ್ಘ ಬ್ರೂಹಿ।
Yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi;
ಕಥಂ ನು ಧೀರಾ ವಿತರನ್ತಿ ಓಘಂ, ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ।
Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca;
ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹಿ, ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ॥
Taṃ me munī sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo.
ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ ತದಿಙ್ಘ ಬ್ರೂಹೀತಿ ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ, ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಯಾಚಾಮ, ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಅಜ್ಝೇಸಾಮ, ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಪಸಾದೇಮ, ಉತ್ತರಿ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ। ತದಿಙ್ಘ ಬ್ರೂಹೀತಿ ಇಙ್ಘ ಬ್ರೂಹಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಹಿ ದೇಸೇಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಹಿ ಪಟ್ಠಪೇಹಿ ವಿವರಾಹಿ ವಿಭಜಾಹಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಹಿ ಪಕಾಸೇಹೀತಿ – ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ ತದಿಙ್ಘ ಬ್ರೂಹಿ।
Aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhīti aññaṃ taṃ pucchāma, aññaṃ taṃ yācāma, aññaṃ taṃ ajjhesāma, aññaṃ taṃ pasādema, uttari taṃ pucchāma. Tadiṅgha brūhīti iṅgha brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi.
ಕಥಂ ನು ಧೀರಾ ವಿತರನ್ತಿ ಓಘಂ, ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚಾತಿ। ಕಥಂ ನೂತಿ ಸಂಸಯಪುಚ್ಛಾ ವಿಮತಿಪುಚ್ಛಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಪುಚ್ಛಾ ಅನೇಕಂಸಪುಚ್ಛಾ – ‘‘ಏವಂ ನು ಖೋ, ನನು ಖೋ, ಕಿಂ ನು ಖೋ, ಕಥಂ ನು ಖೋ’’ತಿ – ಕಥಂ ನು। ಧೀರಾತಿ ಧೀರಾ ಪಣ್ಡಿತಾ ಪಞ್ಞವನ್ತೋ ಬುದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಞಾಣಿನೋ ವಿಭಾವಿನೋ ಮೇಧಾವಿನೋ । ಓಘನ್ತಿ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ। ಜಾತೀತಿ ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಿ ಓಕ್ಕನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಅಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಖನ್ಧಾನಂ ಪಾತುಭಾವೋ ಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಲಾಭೋ। ಜರಾತಿ ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ತಮ್ಹಿ ತಮ್ಹಿ ಸತ್ತನಿಕಾಯೇ ಜರಾ ಜೀರಣತಾ ಖಣ್ಡಿಚ್ಚಂ ಪಾಲಿಚ್ಚಂ ವಲಿತ್ತಚತಾ ಆಯುನೋ ಸಂಹಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ। ಸೋಕೋತಿ ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಭೋಗಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸೋಕೋ ಸೋಚನಾ ಸೋಚಿತತ್ತಂ ಅನ್ತೋಸೋಕೋ ಅನ್ತೋಪರಿಸೋಕೋ ಅನ್ತೋಡಾಹೋ ಅನ್ತೋಪರಿಡಾಹೋ ಚೇತಸೋ ಪರಿಜ್ಝಾಯನಾ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಸೋಕಸಲ್ಲಂ। ಪರಿದೇವೋತಿ ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಭೋಗಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಸೀಲಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ದಿಟ್ಠಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಸಮನ್ನಾಗತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ದುಕ್ಖಧಮ್ಮೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ ಆದೇವೋ ಪರಿದೇವೋ ಆದೇವನಾ ಪರಿದೇವನಾ ಆದೇವಿತತ್ತಂ ಪರಿದೇವಿತತ್ತಂ ವಾಚಾ ಪಲಾಪೋ 33 ವಿಪ್ಪಲಾಪೋ ಲಾಲಪ್ಪೋ ಲಾಲಪ್ಪನಾ ಲಾಲಪ್ಪಿತತ್ತಂ 34।
Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañcāti. Kathaṃ nūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā – ‘‘evaṃ nu kho, nanu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – kathaṃ nu. Dhīrāti dhīrā paṇḍitā paññavanto buddhimanto ñāṇino vibhāvino medhāvino . Oghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho. Jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko. Sokoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena vā samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena vā phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko antoḍāho antopariḍāho cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ. Paridevoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa bhogabyasanena vā phuṭṭhassa rogabyasanena vā phuṭṭhassa sīlabyasanena vā phuṭṭhassa diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa aññataraññatarena byasanena vā samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena vā phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpo 35 vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṃ 36.
ಕಥಂ ನು ಧೀರಾ ವಿತರನ್ತಿ ಓಘಂ, ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚಾತಿ ಧೀರಾ ಕಥಂ ಓಘಞ್ಚ ಜಾತಿಞ್ಚ ಜರಞ್ಚ ಸೋಕಞ್ಚ ಪರಿದೇವಞ್ಚ ತರನ್ತಿ ಉತ್ತರನ್ತಿ ಪತರನ್ತಿ ಸಮತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ ವೀತಿವತ್ತನ್ತೀತಿ – ಕಥಂ ನು ಧೀರಾ ವಿತರನ್ತಿ ಓಘಂ, ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ।
Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañcāti dhīrā kathaṃ oghañca jātiñca jarañca sokañca paridevañca taranti uttaranti pataranti samatikkamanti vītivattantīti – kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca.
ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹೀತಿ। ತನ್ತಿ ಯಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ ಯಂ ಯಾಚಾಮಿ ಯಂ ಅಜ್ಝೇಸಾಮಿ ಯಂ ಪಸಾದೇಮಿ। ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ । ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಭಗವಾ ತೇನ ಞಾಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಮುನಿ ಮೋನಪ್ಪತ್ತೋ। ತೀಣಿ ಮೋನೇಯ್ಯಾನಿ – ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ।
Taṃ me munī sādhu viyākarohīti. Tanti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ . Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Bhagavā tena ñāṇena samannāgato muni monappatto. Tīṇi moneyyāni – kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ.
ಕತಮಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ? ತಿವಿಧಾನಂ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ತಿವಿಧಂ ಕಾಯಸುಚರಿತಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಕಾಯಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಕಾಯಪರಿಞ್ಞಾ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಕಾಯೇ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಕಾಯಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಇದಂ ಕಾಯಮೋನೇಯ್ಯಂ।
Katamaṃ kāyamoneyyaṃ? Tividhānaṃ kāyaduccaritānaṃ pahānaṃ kāyamoneyyaṃ. Tividhaṃ kāyasucaritaṃ kāyamoneyyaṃ. Kāyārammaṇe ñāṇaṃ kāyamoneyyaṃ. Kāyapariññā kāyamoneyyaṃ. Pariññāsahagato maggo kāyamoneyyaṃ. Kāye chandarāgassa pahānaṃ kāyamoneyyaṃ. Kāyasaṅkhāranirodho catutthajjhānasamāpatti kāyamoneyyaṃ. Idaṃ kāyamoneyyaṃ.
ಕತಮಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ? ಚತುಬ್ಬಿಧಾನಂ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಚೀಸುಚರಿತಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ವಾಚಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ವಾಚಾಪರಿಞ್ಞಾ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ವಾಚಾಯ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ವಚೀಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ದುತಿಯಜ್ಝಾನಸಮಾಪತ್ತಿ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಇದಂ ವಚೀಮೋನೇಯ್ಯಂ।
Katamaṃ vacīmoneyyaṃ? Catubbidhānaṃ vacīduccaritānaṃ pahānaṃ vacīmoneyyaṃ. Catubbidhaṃ vacīsucaritaṃ vacīmoneyyaṃ. Vācārammaṇe ñāṇaṃ vacīmoneyyaṃ. Vācāpariññā vacīmoneyyaṃ. Pariññāsahagato maggo vacīmoneyyaṃ. Vācāya chandarāgassa pahānaṃ vacīmoneyyaṃ. Vacīsaṅkhāranirodho dutiyajjhānasamāpatti vacīmoneyyaṃ. Idaṃ vacīmoneyyaṃ.
ಕತಮಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ? ತಿವಿಧಾನಂ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಾನಂ ಪಹಾನಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ತಿವಿಧಂ ಮನೋಸುಚರಿತಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಚಿತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಞಾಣಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಚಿತ್ತಪರಿಞ್ಞಾ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಪರಿಞ್ಞಾಸಹಗತೋ ಮಗ್ಗೋ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಚಿತ್ತೇ ಛನ್ದರಾಗಸ್ಸ ಪಹಾನಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ। ಇದಂ ಮನೋಮೋನೇಯ್ಯಂ ।
Katamaṃ manomoneyyaṃ? Tividhānaṃ manoduccaritānaṃ pahānaṃ manomoneyyaṃ. Tividhaṃ manosucaritaṃ manomoneyyaṃ. Cittārammaṇe ñāṇaṃ manomoneyyaṃ. Cittapariññā manomoneyyaṃ. Pariññāsahagato maggo manomoneyyaṃ. Citte chandarāgassa pahānaṃ manomoneyyaṃ. Cittasaṅkhāranirodho saññāvedayitanirodhasamāpatti manomoneyyaṃ. Idaṃ manomoneyyaṃ .
ಮುನಿಂ ಮೋನೇಯ್ಯಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಆಹು ಸಬ್ಬಪ್ಪಹಾಯಿನಂ॥
Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu sabbappahāyinaṃ.
ಕಾಯಮುನಿಂ ವಚೀಮುನಿಂ, ಮನೋಮುನಿಮನಾಸವಂ।
Kāyamuniṃ vacīmuniṃ, manomunimanāsavaṃ;
ಮುನಿಂ ಮೋನೇಯ್ಯಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಆಹು ನಿನ್ಹಾತಪಾಪಕನ್ತಿ॥
Muniṃ moneyyasampannaṃ, āhu ninhātapāpakanti.
ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಮೋನೇಯ್ಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಾ। ಛ ಮುನಿನೋ 39 – ಅಗಾರಮುನಿನೋ, ಅನಗಾರಮುನಿನೋ, ಸೇಖಮುನಿನೋ 40, ಅಸೇಖಮುನಿನೋ, ಪಚ್ಚೇಕಮುನಿನೋ ಮುನಿಮುನಿನೋತಿ। ಕತಮೇ ಅಗಾರಮುನಿನೋ? ಯೇ ತೇ ಅಗಾರಿಕಾ ದಿಟ್ಠಪದಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ – ಇಮೇ ಅಗಾರಮುನಿನೋ। ಕತಮೇ ಅನಗಾರಮುನಿನೋ? ಯೇ ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ದಿಟ್ಠಪದಾ ವಿಞ್ಞಾತಸಾಸನಾ – ಇಮೇ ಅನಗಾರಮುನಿನೋ। ಸತ್ತ ಸೇಖಾ ಸೇಖಮುನಿನೋ। ಅರಹನ್ತೋ ಅಸೇಖಮುನಿನೋ। ಪಚ್ಚೇಕಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಪಚ್ಚೇಕಮುನಿನೋ। ತಥಾಗತಾ ಅರಹನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ ಮುನಿಮುನಿನೋ।
Imehi tīhi moneyyehi dhammehi samannāgatā. Cha munino 41 – agāramunino, anagāramunino, sekhamunino 42, asekhamunino, paccekamunino munimuninoti. Katame agāramunino? Ye te agārikā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime agāramunino. Katame anagāramunino? Ye te pabbajitā diṭṭhapadā viññātasāsanā – ime anagāramunino. Satta sekhā sekhamunino. Arahanto asekhamunino. Paccekasambuddhā paccekamunino. Tathāgatā arahanto sammāsambuddhā munimunino.
ಯೋ ಚ ತುಲಂವ ಪಗ್ಗಯ್ಹ, ವರಮಾದಾಯ ಪಣ್ಡಿತೋ॥
Yo ca tulaṃva paggayha, varamādāya paṇḍito.
ಪಾಪಾನಿ ಪರಿವಜ್ಜೇತಿ, ಸ ಮುನೀ ತೇನ ಸೋ ಮುನಿ।
Pāpāni parivajjeti, sa munī tena so muni;
ಯೋ ಮುನಾತಿ ಉಭೋ ಲೋಕೇ, ಮುನಿ ತೇನ ಪವುಚ್ಚತಿ॥
Yo munāti ubho loke, muni tena pavuccati.
ಅಸತಞ್ಚ ಸತಞ್ಚ ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।
Asatañca satañca ñatvā dhammaṃ, ajjhattaṃ bahiddhā ca sabbaloke;
ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹೀತಿ ತಂ ಸಾಧು ಆಚಿಕ್ಖಾಹಿ ದೇಸೇಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಹಿ ಪಟ್ಠಪೇಹಿ ವಿವರಾಹಿ ವಿಭಜಾಹಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಹಿ ಪಕಾಸೇಹೀತಿ – ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹಿ। ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋತಿ ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ತುಲಿತೋ ತೀರಿತೋ ವಿಭೂತೋ ವಿಭಾವಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋತಿ – ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Sādhu viyākarohīti taṃ sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – taṃ me munī sādhu viyākarohi. Tathā hi te vidito esadhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಯಂ ತಂ ಅಪುಚ್ಛಿಮ್ಹ ಅಕಿತ್ತಯೀ ನೋ, ಅಞ್ಞಂ ತಂ ಪುಚ್ಛಾಮ ತದಿಙ್ಘ ಬ್ರೂಹಿ।
‘‘Yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, aññaṃ taṃ pucchāma tadiṅgha brūhi;
ಕಥಂ ನು ಧೀರಾ ವಿತರನ್ತಿ ಓಘಂ, ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ।
Kathaṃ nu dhīrā vitaranti oghaṃ, jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca;
ತಂ ಮೇ ಮುನೀ ಸಾಧು ವಿಯಾಕರೋಹಿ, ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ॥
Taṃ me munī sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.
೨೨.
22.
ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ತೇ ಧಮ್ಮಂ, [ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ]
Kittayissāmite dhammaṃ, [mettagūti bhagavā]
ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನೀತಿಹಂ।
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ, ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ತೇ ಧಮ್ಮನ್ತಿ। ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಆದಿಕಲ್ಯಾಣಂ ಮಜ್ಝೇಕಲ್ಯಾಣಂ ಪರಿಯೋಸಾನಕಲ್ಯಾಣಂ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಕೇವಲಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ, ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇ, ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದೇ , ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ, ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ, ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ, ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚ, ನಿಬ್ಬಾನಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಸ್ಸಾಮಿ ವಿವರಿಸ್ಸಾಮಿ ವಿಭಜಿಸ್ಸಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರಿಸ್ಸಾಮಿ ಪಕಾಸಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ತೇ ಧಮ್ಮಂ। ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ।
Kittayissāmi te dhammanti. Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde , pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, nibbānañca, nibbānagāminiñca paṭipadaṃ kittayissāmi ācikkhissāmi desessāmi paññapessāmi paṭṭhapessāmi vivarissāmi vibhajissāmi uttānīkarissāmi pakāsissāmīti – kittayissāmi te dhammaṃ. Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati.
ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನೀತಿಹನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇತಿ ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಞಾತೇ ಧಮ್ಮೇ ತುಲಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ತೀರಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ವಿಭೂತೇ ಧಮ್ಮೇ ವಿಭಾವಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾತಿ…ಪೇ॰… ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಞಾತೇ ಧಮ್ಮೇ ತುಲಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ತೀರಿತೇ ಧಮ್ಮೇ ವಿಭೂತೇ ಧಮ್ಮೇ ವಿಭಾವಿತೇ ಧಮ್ಮೇತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ಅಥ ವಾ, ದುಕ್ಖೇ ದಿಟ್ಠೇ ದುಕ್ಖಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸಮುದಯೇ ದಿಟ್ಠೇ ಸಮುದಯಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮಗ್ಗೇ ದಿಟ್ಠೇ ಮಗ್ಗಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮಿ, ನಿರೋಧೇ ದಿಟ್ಠೇ ನಿರೋಧಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮಿ। ಅಥ ವಾ, ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಅಕಾಲಿಕಂ ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕಂ ಓಪನೇಯ್ಯಿಕಂ ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞೂಹೀತಿ – ಏವಮ್ಪಿ ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ। ಅನೀತಿಹನ್ತಿ ನ ಇತಿಹೀತಿಹಂ ನ ಇತಿಕಿರಾಯ ನ ಪರಮ್ಪರಾಯ ನ ಪಿಟಕಸಮ್ಪದಾಯ ನ ತಕ್ಕಹೇತು ನ ನಯಹೇತು ನ ಆಕಾರಪರಿವಿತಕ್ಕೇನ ನ ದಿಟ್ಠಿನಿಜ್ಝಾನಕ್ಖನ್ತಿಯಾ, ಸಾಮಂ ಸಯಮಭಿಞ್ಞಾತಂ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಧಮ್ಮಂ, ತಂ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮೀತಿ – ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನೀತಿಹಂ।
Diṭṭhe dhamme anītihanti. Diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhamme sabbe saṅkhārā aniccāti…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti diṭṭhe dhamme ñāte dhamme tulite dhamme tīrite dhamme vibhūte dhamme vibhāvite dhammeti – evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmi. Atha vā, dukkhe diṭṭhe dukkhaṃ kathayissāmi, samudaye diṭṭhe samudayaṃ kathayissāmi, magge diṭṭhe maggaṃ kathayissāmi, nirodhe diṭṭhe nirodhaṃ kathayissāmīti – evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmi. Atha vā, diṭṭhe dhamme sandiṭṭhikaṃ akālikaṃ ehipassikaṃ opaneyyikaṃ paccattaṃ veditabbaṃ viññūhīti – evampi diṭṭhe dhamme kathayissāmīti diṭṭhe dhamme. Anītihanti na itihītihaṃ na itikirāya na paramparāya na piṭakasampadāya na takkahetu na nayahetu na ākāraparivitakkena na diṭṭhinijjhānakkhantiyā, sāmaṃ sayamabhiññātaṃ attapaccakkhadhammaṃ, taṃ kathayissāmīti – diṭṭhe dhamme anītihaṃ.
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರನ್ತಿ ಯಂ ವಿದಿತಂ ಕತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ವಿದಿತಂ ಕತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವಿದಿತಂ ಕತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ಸತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತೋ – ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ…ಪೇ॰… ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತೋ। ಚರನ್ತಿ ಚರನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಇರಿಯನ್ತೋ ವತ್ತೇನ್ತೋ ಪಾಲೇನ್ತೋ ಯಪೇನ್ತೋ ಯಾಪೇನ್ತೋತಿ – ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ।
Yaṃviditvā sato caranti yaṃ viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati sato. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ.
ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕನ್ತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ವಿಸತ್ತಿಕಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ವಿಸತ್ತಿಕಾ? ವಿಸತಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಾಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಟಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಮಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಕ್ಕತೀತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಂಹರತೀತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಂವಾದಿಕಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಮೂಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಫಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಪರಿಭೋಗಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಾಲಾ ವಾ ಪನ ಸಾ ತಣ್ಹಾ ರೂಪೇ ಸದ್ದೇ ಗನ್ಧೇ ರಸೇ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ ಕುಲೇ ಗಣೇ ಆವಾಸೇ ಲಾಭೇ ಯಸೇ ಪಸಂಸಾಯ ಸುಖೇ ಚೀವರೇ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇ ಸೇನಾಸನೇ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇ ಕಾಮಧಾತುಯಾ ರೂಪಧಾತುಯಾ ಅರೂಪಧಾತುಯಾ ಕಾಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ ಸಞ್ಞಾಭವೇ ಅಸಞ್ಞಾಭವೇ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವೇ ಏಕವೋಕಾರಭವೇ ಚತುವೋಕಾರಭವೇ ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವೇ ಅತೀತೇ ಅನಾಗತೇ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇ ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸಟಾ ವಿತ್ಥತಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ। ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ ದೇವಲೋಕೇ ಖನ್ಧಲೋಕೇ ಧಾತುಲೋಕೇ ಆಯತನಲೋಕೇ। ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕನ್ತಿ ಲೋಕೇ ವೇಸಾ ವಿಸತ್ತಿಕಾ 49, ಲೋಕೇ ವೇತಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಸತೋ ತರೇಯ್ಯ ಉತ್ತರೇಯ್ಯ ಪತರೇಯ್ಯ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯ ವೀತಿವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Tare loke visattikanti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visatāti visattikā, visālāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā, visālā vā pana sā taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke manussaloke devaloke khandhaloke dhātuloke āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā 50, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – tare loke visattikaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘ಕಿತ್ತಯಿಸ್ಸಾಮಿ ತೇ ಧಮ್ಮಂ, [ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Kittayissāmi te dhammaṃ, [mettagūti bhagavā]
ದಿಟ್ಠೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನೀತಿಹಂ।
Diṭṭhe dhamme anītihaṃ;
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ, ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ॥
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.
೨೩.
23.
ತಞ್ಚಾಹಂ ಅಭಿನನ್ದಾಮಿ, ಮಹೇಸಿ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮಂ।
Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi dhammamuttamaṃ;
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ, ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattikaṃ.
ಮಹೇಸಿ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮನ್ತಿ। ಮಹೇಸೀತಿ ಕಿಂ ಮಹೇಸಿ ಭಗವಾ, ಮಹನ್ತಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ 55 ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹನ್ತಂ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ…ಪೇ॰… ಮಹನ್ತಂ ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂ… ಮಹನ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಂ… ಮಹನ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ತಮೋಕಾಯಸ್ಸ ಪದಾಲನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸಸ್ಸ ಪಭೇದನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ತಣ್ಹಾಸಲ್ಲಸ್ಸ ಅಬ್ಬಹನಂ 56 ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಘಾತಸ್ಸ ವಿನಿವೇಠನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಮಾನಧಜಸ್ಸ ಪಪಾತನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸ್ಸ ವೂಪಸಮಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಓಘಸ್ಸ ನಿತ್ಥರಣಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಭಾರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಸಂಸಾರವಟ್ಟಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಸನ್ತಾಪಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾಪನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಪರಿಳಾಹಸ್ಸ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹತೋ ಧಮ್ಮಧಜಸ್ಸ ಉಸ್ಸಾಪನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹನ್ತೇ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ…ಪೇ॰… ಮಹನ್ತೇ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇ… ಮಹನ್ತೇ ಇದ್ಧಿಪಾದೇ… ಮಹನ್ತಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ… ಮಹನ್ತಾನಿ ಬಲಾನಿ… ಮಹನ್ತೇ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇ… ಮಹನ್ತಂ ಅರಿಯಂ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಂ ಮಗ್ಗಂ… ಮಹನ್ತಂ ಪರಮತ್ಥಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ, ಮಹೇಸಕ್ಖೇಹಿ ಸತ್ತೇಹಿ ಏಸಿತೋ ಗವೇಸಿತೋ ಪರಿಯೇಸಿತೋ – ‘‘ಕಹಂ ಬುದ್ಧೋ, ಕಹಂ ಭಗವಾ, ಕಹಂ ದೇವದೇವೋ, ಕಹಂ ನರಾಸಭೋ’’ತಿ ಮಹೇಸಿ। ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮನ್ತಿ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಂಮಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಉತ್ತಮನ್ತಿ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸೇಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ – ಮಹೇಸಿ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮಂ।
Mahesidhammamuttamanti. Mahesīti kiṃ mahesi bhagavā, mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī 57 pariyesīti mahesi, mahantaṃ samādhikkhandhaṃ…pe… mahantaṃ paññākkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttikkhandhaṃ… mahantaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato tamokāyassa padālanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato vipallāsassa pabhedanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato taṇhāsallassa abbahanaṃ 58 esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato diṭṭhisaṅghātassa viniveṭhanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato mānadhajassa papātanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato abhisaṅkhārassa vūpasamaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato oghassa nittharaṇaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato bhārassa nikkhepanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato saṃsāravaṭṭassa upacchedaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato santāpassa nibbāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato pariḷāhassa paṭippassaddhiṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahato dhammadhajassa ussāpanaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahante satipaṭṭhāne…pe… mahante sammappadhāne… mahante iddhipāde… mahantāni indriyāni… mahantāni balāni… mahante bojjhaṅge… mahantaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ… mahantaṃ paramatthaṃ amataṃ nibbānaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi, mahesakkhehi sattehi esito gavesito pariyesito – ‘‘kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo, kahaṃ narāsabho’’ti mahesi. Dhammamuttamanti dhammamuttaṃmaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. Uttamanti aggaṃ seṭṭhaṃ viseṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ dhammanti – mahesi dhammamuttamaṃ.
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರನ್ತಿ ವಿದಿತಂ ಕತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ವಿದಿತಂ ಕತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವಿದಿತಂ ಕತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ಸತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತೋ – ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ, ವೇದನಾಸು…ಪೇ॰… ಚಿತ್ತೇ… ಧಮ್ಮೇಸು… ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ… ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತೋ। ಚರನ್ತಿ ಚರನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಇರಿಯನ್ತೋ ವತ್ತೇನ್ತೋ ಪಾಲೇನ್ತೋ ಯಪೇನ್ತೋ ಯಾಪೇನ್ತೋತಿ – ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ।
Yaṃ viditvā sato caranti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti viditaṃ katvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu…pe… citte… dhammesu… dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato… so vuccati sato. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpentoti – yaṃ viditvā sato caraṃ.
ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕನ್ತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ವಿಸತ್ತಿಕಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ವಿಸತ್ತಿಕಾ…ಪೇ॰… ವಿಸಟಾ ವಿತ್ಥತಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ। ಲೋಕೇತಿ ಅಪಾಯಲೋಕೇ…ಪೇ॰… ಆಯತನಲೋಕೇ। ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕನ್ತಿ ಲೋಕೇ ವೇಸಾ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ಲೋಕೇ ವೇತಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ಸತೋ ತರೇಯ್ಯ ಉತ್ತರೇಯ್ಯ ಪತರೇಯ್ಯ ಸಮತಿಕ್ಕಮೇಯ್ಯ ವೀತಿವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ – ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕಂ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Tareloke visattikanti visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā…pe… visaṭā vitthatāti visattikā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloke. Tare loke visattikanti loke vesā visattikā, loke vetaṃ visattikaṃ sato tareyya uttareyya patareyya samatikkameyya vītivatteyyāti – tare loke visattikaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ತಞ್ಚಾಹಂ ಅಭಿನನ್ದಾಮಿ, ಮಹೇಸಿ ಧಮ್ಮಮುತ್ತಮಂ।
‘‘Tañcāhaṃ abhinandāmi, mahesi dhammamuttamaṃ;
ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಸತೋ ಚರಂ, ತರೇ ಲೋಕೇ ವಿಸತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ॥
Yaṃ viditvā sato caraṃ, tare loke visattika’’nti.
೨೪.
24.
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮ್ಪಜಾನಾಸಿ, [ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ]
Yaṃ kiñci sampajānāsi, [mettagūti bhagavā]
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇ।
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ಏತೇಸು ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ, ಪನುಜ್ಜ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇ॥
Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe.
ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮ್ಪಜಾನಾಸೀತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಜಾನಾಸಿ ಆಜಾನಾಸಿ ವಿಜಾನಾಸಿ ಪಟಿವಿಜಾನಾಸಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝಸೀತಿ – ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮ್ಪಜಾನಾಸಿ। ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ನಾಮೇನ ಆಲಪತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ।
Yaṃ kiñci sampajānāsīti yaṃ kiñci pajānāsi ājānāsi vijānāsi paṭivijānāsi paṭivijjhasīti – yaṃ kiñci sampajānāsi. Mettagūti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – mettagūti bhagavā.
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ। ಉದ್ಧನ್ತಿ ಅನಾಗತಂ 59; ಅಧೋತಿ ಅತೀತಂ; ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ। ಉದ್ಧನ್ತಿ ದೇವಲೋಕೋ; ಅಧೋತಿ ನಿರಯಲೋಕೋ; ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೋ। ಅಥ ವಾ, ಉದ್ಧನ್ತಿ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ; ಅಧೋತಿ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ; ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ ಅಬ್ಯಾಕತಾ ಧಮ್ಮಾ। ಉದ್ಧನ್ತಿ ಅರೂಪಧಾತು; ಅಧೋತಿ ಕಾಮಧಾತು; ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ ರೂಪಧಾತು। ಉದ್ಧನ್ತಿ ಸುಖಾ ವೇದನಾ; ಅಧೋತಿ ದುಕ್ಖಾ ವೇದನಾ; ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖಾ ವೇದನಾ। ಉದ್ಧನ್ತಿ ಉದ್ಧಂ ಪಾದತಲಾ; ಅಧೋತಿ ಅಧೋ ಕೇಸಮತ್ಥಕಾ; ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇತಿ ವೇಮಜ್ಝೇತಿ – ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇ।
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti. Uddhanti anāgataṃ 60; adhoti atītaṃ; tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ. Uddhanti devaloko; adhoti nirayaloko; tiriyañcāpi majjheti manussaloko. Atha vā, uddhanti kusalā dhammā; adhoti akusalā dhammā; tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā. Uddhanti arūpadhātu; adhoti kāmadhātu; tiriyañcāpi majjheti rūpadhātu. Uddhanti sukhā vedanā; adhoti dukkhā vedanā; tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā. Uddhanti uddhaṃ pādatalā; adhoti adho kesamatthakā; tiriyañcāpi majjheti vemajjheti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
ಏತೇಸು ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ, ಪನುಜ್ಜ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇತಿ ಏತೇಸೂತಿ ಆಚಿಕ್ಖಿತೇಸು ದೇಸಿತೇಸು ಪಞ್ಞಪಿತೇಸು ಪಟ್ಠಪಿತೇಸು ವಿವರಿತೇಸು ವಿಭಜಿತೇಸು ಉತ್ತಾನೀಕತೇಸು ಪಕಾಸಿತೇಸು। ನನ್ದೀ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ನಿವೇಸನನ್ತಿ ದ್ವೇ ನಿವೇಸನಾ – ತಣ್ಹಾನಿವೇಸನಾ ಚ ದಿಟ್ಠಿನಿವೇಸನಾ ಚ। ಕತಮಾ ತಣ್ಹಾ ನಿವೇಸನಾ? ಯಾವತಾ ತಣ್ಹಾಸಙ್ಖಾತೇನ …ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾನಿವೇಸನಾ। ಕತಮಾ ದಿಟ್ಠಿನಿವೇಸನಾ? ವೀಸತಿವತ್ಥುಕಾ ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ …ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿನಿವೇಸನಾ।
Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭheti etesūti ācikkhitesu desitesu paññapitesu paṭṭhapitesu vivaritesu vibhajitesu uttānīkatesu pakāsitesu. Nandī vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Nivesananti dve nivesanā – taṇhānivesanā ca diṭṭhinivesanā ca. Katamā taṇhā nivesanā? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena …pe… ayaṃ taṇhānivesanā. Katamā diṭṭhinivesanā? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi …pe… ayaṃ diṭṭhinivesanā.
ಪನುಜ್ಜ ವಿಞ್ಞಾಣನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಏತೇಸು ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತಞ್ಚ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ನುಜ್ಜ ಪನುಜ್ಜ ನುದ ಪನುದ ಜಹ ಪಜಹ ವಿನೋದೇಹಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋಹಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಹೀತಿ – ಏತೇಸು ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ ಪನುಜ್ಜ ವಿಞ್ಞಾಣಂ।
Panujja viññāṇanti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ, apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ, āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ. Etesu nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagatañca viññāṇaṃ nujja panujja nuda panuda jaha pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – etesu nandiñca nivesanañca panujja viññāṇaṃ.
ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇತಿ। ಭವಾತಿ ದ್ವೇ ಭವಾ – ಕಮ್ಮಭವೋ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಚ ಪುನಬ್ಭವೋ। ಕತಮೋ ಕಮ್ಮಭವೋ? ಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಅಪುಞ್ಞಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ ಆನೇಞ್ಜಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋ – ಅಯಂ ಕಮ್ಮಭವೋ। ಕತಮೋ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಪುನಬ್ಭವೋ? ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ ರೂಪಂ ವೇದನಾ ಸಞ್ಞಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ – ಅಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಪುನಬ್ಭವೋ। ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇತಿ ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಕಮ್ಮಭವಞ್ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಞ್ಚ ಪುನಬ್ಭವಂ ಪಜಹನ್ತೋ ವಿನೋದೇನ್ತೋ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋನ್ತೋ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇನ್ತೋ ಕಮ್ಮಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ನ ಸನ್ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ – ಪನುಜ್ಜ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Bhave na tiṭṭheti. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo. Katamo kammabhavo? Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro – ayaṃ kammabhavo. Katamo paṭisandhiko punabbhavo? Paṭisandhikā rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Bhave na tiṭṭheti nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇañca kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ pajahanto vinodento byantīkaronto anabhāvaṃ gamento kammabhave na tiṭṭheyya paṭisandhike punabbhave na tiṭṭheyya na santiṭṭheyyāti – panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe. Tenāha bhagavā –
‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮ್ಪಜಾನಾಸಿ, [ಮೇತ್ತಗೂತಿ ಭಗವಾ]
‘‘Yaṃ kiñci sampajānāsi, [mettagūti bhagavā]
ಉದ್ಧಂ ಅಧೋ ತಿರಿಯಞ್ಚಾಪಿ ಮಜ್ಝೇ।
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
ಏತೇಸು ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ, ಪನುಜ್ಜ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಭವೇ ನ ತಿಟ್ಠೇ’’ತಿ॥
Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇaṃ bhave na tiṭṭhe’’ti.
೨೫.
25.
ಏವಂವಿಹಾರೀ ಸತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ,
Evaṃvihārī sato appamatto,
ಭಿಕ್ಖು ಚರಂ ಹಿತ್ವಾ ಮಮಾಯಿತಾನಿ।
Bhikkhucaraṃ hitvā mamāyitāni;
ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ, ಇಧೇವ ವಿದ್ವಾ ಪಜಹೇಯ್ಯ ದುಕ್ಖಂ॥
Jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ.
ಏವಂವಿಹಾರೀ ಸತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ। ಏವಂವಿಹಾರೀತಿ ನನ್ದಿಞ್ಚ ನಿವೇಸನಞ್ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಸಹಗತವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚ ಕಮ್ಮಭವಞ್ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕಞ್ಚ ಪುನಬ್ಭವಂ ಪಜಹನ್ತೋ ವಿನೋದೇನ್ತೋ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋನ್ತೋ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇನ್ತೋತಿ – ಏವಂವಿಹಾರೀ। ಸತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತೋ – ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ…ಪೇ॰… ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತೋ। ಅಪ್ಪಮತ್ತೋತಿ ಸಕ್ಕಚ್ಚಕಾರೀ ಸಾತಚ್ಚಕಾರೀ ಅಟ್ಠಿತಕಾರೀ ಅನೋಲೀನವುತ್ತೀ 61 ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಚ್ಛನ್ದೋ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು – ‘‘ಕಥಾಹಂ 62 ಅಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯಂ, ಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀ 63 ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಆತಪ್ಪಂ ಪಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಕಥಾಹಂ ಅಪರಿಪೂರಂ ವಾ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂ… ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಂ… ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇಯ್ಯಂ ಪರಿಪೂರಂ ವಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಞ್ಞಾಯ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಆತಪ್ಪಂ ಪಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು। ‘‘ಕಥಾಹಂ ಅಪರಿಞ್ಞಾತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ಪರಿಜಾನೇಯ್ಯಂ, ಅಪ್ಪಹೀನೇ ವಾ ಕಿಲೇಸೇ ಪಜಹೇಯ್ಯಂ , ಅಭಾವಿತಂ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇಯ್ಯಂ, ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ವಾ ನಿರೋಧಂ ಸಚ್ಛಿಕರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಛನ್ದೋ ಚ ವಾಯಾಮೋ ಚ ಉಸ್ಸಾಹೋ ಚ ಉಸ್ಸೋಳ್ಹೀ ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಾನೀ ಚ ಸತಿ ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಆತಪ್ಪಂ ಪಧಾನಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ಅನುಯೋಗೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಕುಸಲೇಸು ಧಮ್ಮೇಸೂತಿ – ಏವಂವಿಹಾರೀ ಸತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ।
Evaṃvihārīsato appamattoti. Evaṃvihārīti nandiñca nivesanañca abhisaṅkhārasahagataviññāṇañca kammabhavañca paṭisandhikañca punabbhavaṃ pajahanto vinodento byantīkaronto anabhāvaṃ gamentoti – evaṃvihārī. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento…pe… so vuccati sato. Appamattoti sakkaccakārī sātaccakārī aṭṭhitakārī anolīnavuttī 64 anikkhittacchando anikkhittadhuro appamatto kusalesu dhammesu – ‘‘kathāhaṃ 65 aparipūraṃ vā sīlakkhandhaṃ paripūreyyaṃ, paripūraṃ vā sīlakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī 66 ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamatto appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ aparipūraṃ vā samādhikkhandhaṃ…pe… paññākkhandhaṃ… vimuttikkhandhaṃ… vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūreyyaṃ paripūraṃ vā vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ tattha tattha paññāya anuggaṇheyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamatto appamādo kusalesu dhammesu. ‘‘Kathāhaṃ apariññātaṃ vā dukkhaṃ parijāneyyaṃ, appahīne vā kilese pajaheyyaṃ , abhāvitaṃ vā maggaṃ bhāveyyaṃ, asacchikataṃ vā nirodhaṃ sacchikareyya’’nti yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca ātappaṃ padhānaṃ adhiṭṭhānaṃ anuyogo appamatto appamādo kusalesu dhammesūti – evaṃvihārī sato appamatto.
ಭಿಕ್ಖು ಚರಂ ಹಿತ್ವಾ ಮಮಾಯಿತಾನೀತಿ। ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೋ 67 ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಸೇಕ್ಖೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖು। ಚರನ್ತಿ ಚರನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತೋ ಇರಿಯನ್ತೋ ವತ್ತೇನ್ತೋ ಪಾಲೇನ್ತೋ ಯಪೇನ್ತೋ ಯಾಪೇನ್ತೋ। ಮಮತ್ತಾತಿ ದ್ವೇ ಮಮತ್ತಾ – ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಞ್ಚ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಇದಂ ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ…ಪೇ॰… ಇದಂ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ… ತಣ್ಹಾಮಮತ್ತಂ ಪಹಾಯ ದಿಟ್ಠಿಮಮತ್ತಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಮಮತ್ತೇ ಜಹಿತ್ವಾ ಚಜಿತ್ವಾ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತೀಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾತಿ – ಭಿಕ್ಖು ಚರಂ ಹಿತ್ವಾ ಮಮಾಯಿತಾನಿ।
Bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitānīti. Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako 68 vā bhikkhu sekkho vā bhikkhu. Caranti caranto viharanto iriyanto vattento pālento yapento yāpento. Mamattāti dve mamattā – taṇhāmamattañca diṭṭhimamattañca…pe… idaṃ taṇhāmamattaṃ…pe… idaṃ diṭṭhimamattaṃ… taṇhāmamattaṃ pahāya diṭṭhimamattaṃ paṭinissajjitvā mamatte jahitvā cajitvā pajahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni.
ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ, ಇಧೇವ ವಿದ್ವಾ ಪಜಹೇಯ್ಯ ದುಕ್ಖನ್ತಿ। ಜಾತೀತಿ ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ…ಪೇ॰… ಜರನ್ತಿ ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ…ಪೇ॰… ಸೋಕೋತಿ ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಪರಿದೇವೋತಿ ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ ವಾ ಫುಟ್ಠಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ…ಪೇ॰… ಇಮಸ್ಮಿಂ ಮನುಸ್ಸಲೋಕೇ। ವಿದ್ವಾತಿ ವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ…ಪೇ॰… ದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ। ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ, ಇಧೇವ ವಿದ್ವಾ ಪಜಹೇಯ್ಯ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ ಇಧೇವ ಜಾತಿಞ್ಚ ಜರಞ್ಚ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ ದುಕ್ಖಞ್ಚ ಪಜಹೇಯ್ಯ ವಿನೋದೇಯ್ಯ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೇಯ್ಯ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯಾತಿ – ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ, ಇಧೇವ ವಿದ್ವಾ ಪಜಹೇಯ್ಯ ದುಕ್ಖಂ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Jātiṃjaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhanti. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… jaranti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… sokoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa…pe… paridevoti ñātibyasanena vā phuṭṭhassa…pe… idhāti imissā diṭṭhiyā…pe… imasmiṃ manussaloke. Vidvāti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī. Dukkhanti jātidukkhaṃ…pe… domanassupāyāsadukkhaṃ. Jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhanti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī idheva jātiñca jarañca sokapariddavañca dukkhañca pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkhaṃ. Tenāha bhagavā –
‘‘ಏವಂವಿಹಾರೀ ಸತೋ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ, ಭಿಕ್ಖು ಚರಂ ಹಿತ್ವಾ ಮಮಾಯಿತಾನಿ।
‘‘Evaṃvihārī sato appamatto, bhikkhu caraṃ hitvā mamāyitāni;
ಜಾತಿಂ ಜರಂ ಸೋಕಪರಿದ್ದವಞ್ಚ, ಇಧೇವ ವಿದ್ವಾ ಪಜಹೇಯ್ಯ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ॥
Jātiṃ jaraṃ sokapariddavañca, idheva vidvā pajaheyya dukkha’’nti.
೨೬.
26.
ಏತಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ವಚೋ ಮಹೇಸಿನೋ, ಸುಕಿತ್ತಿತಂ ಗೋತಮನೂಪಧೀಕಂ।
Etābhinandāmivaco mahesino, sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ;
ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಪಹಾಸಿ ದುಕ್ಖಂ, ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ॥
Addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ, tathā hi te vidito esa dhammo.
ಏತಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ವಚೋ ಮಹೇಸಿನೋತಿ। ಏತನ್ತಿ ತುಯ್ಹಂ ವಚನಂ ಬ್ಯಪ್ಪಥಂ ದೇಸನಂ ಅನುಸಾಸನಂ ಅನುಸಿಟ್ಠಂ ನನ್ದಾಮಿ ಅಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮೋದಾಮಿ ಅನುಮೋದಾಮಿ ಇಚ್ಛಾಮಿ ಸಾದಿಯಾಮಿ ಪತ್ಥಯಾಮಿ ಪಿಹಯಾಮಿ ಅಭಿಜಪ್ಪಾಮಿ। ಮಹೇಸಿನೋತಿ ಕಿಂ ಮಹೇಸಿ ಭಗವಾ? ಮಹನ್ತಂ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ ಏಸೀ ಗವೇಸೀ ಪರಿಯೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ…ಪೇ॰… ಕಹಂ ನರಾಸಭೋತಿ ಮಹೇಸೀತಿ – ಏತಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ವಚೋ ಮಹೇಸಿನೋ।
Etābhinandāmi vaco mahesinoti. Etanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ nandāmi abhinandāmi modāmi anumodāmi icchāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi abhijappāmi. Mahesinoti kiṃ mahesi bhagavā? Mahantaṃ sīlakkhandhaṃ esī gavesī pariyesīti mahesi…pe… kahaṃ narāsabhoti mahesīti – etābhinandāmi vaco mahesino.
ಸುಕಿತ್ತಿತಂ ಗೋತಮನೂಪಧೀಕನ್ತಿ। ಸುಕಿತ್ತಿತನ್ತಿ ಸುಕಿತ್ತಿತಂ ಸುಆಚಿಕ್ಖಿತಂ ಸುದೇಸಿತಂ ಸುಪಞ್ಞಪಿತಂ ಸುಪಟ್ಠಪಿತಂ ಸುವಿವರಿತಂ ಸುವಿಭಜಿತಂ ಸುಉತ್ತಾನೀಕತಂ ಸುಪಕಾಸಿತನ್ತಿ – ಸುಕಿತ್ತಿತಂ। ಗೋತಮನೂಪಧೀಕನ್ತಿ ಉಪಧೀ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಾ ಚ ಖನ್ಧಾ ಚ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಚ। ಉಪಧಿಪ್ಪಹಾನಂ ಉಪಧಿವೂಪಸಮಂ ಉಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಂ ಉಪಧಿಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ – ಸುಕಿತ್ತಿತಂ ಗೋತಮನೂಪಧೀಕಂ।
Sukittitaṃ gotamanūpadhīkanti. Sukittitanti sukittitaṃ suācikkhitaṃ sudesitaṃ supaññapitaṃ supaṭṭhapitaṃ suvivaritaṃ suvibhajitaṃ suuttānīkataṃ supakāsitanti – sukittitaṃ. Gotamanūpadhīkanti upadhī vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca. Upadhippahānaṃ upadhivūpasamaṃ upadhipaṭinissaggaṃ upadhipaṭipassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ.
ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಪಹಾಸಿ ದುಕ್ಖನ್ತಿ। ಅದ್ಧಾತಿ ಏಕಂಸವಚನಂ ನಿಸ್ಸಂಸಯವಚನಂ ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾವಚನಂ ಅದ್ವೇಜ್ಝವಚನಂ ಅದ್ವೇಳ್ಹಕವಚನಂ ನಿರೋಧವಚನಂ ಅಪ್ಪಣಕವಚನಂ ಅವತ್ಥಾಪನವಚನಮೇತಂ – ಅದ್ಧಾತಿ। ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಮೇತಂ…ಪೇ॰… ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ। ಪಹಾಸಿ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ ಜರಾದುಕ್ಖಂ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ ಪಹಾಸಿ ಪಜಹಿ ವಿನೋದೇಸಿ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋಸಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಸೀತಿ – ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಪಹಾಸಿ ದುಕ್ಖಂ।
Addhāhi bhagavā pahāsi dukkhanti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ nissaṃsayavacanaṃ nikkaṅkhāvacanaṃ advejjhavacanaṃ adveḷhakavacanaṃ nirodhavacanaṃ appaṇakavacanaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti. Pahāsidukkhanti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ pahāsi pajahi vinodesi byantīkarosi anabhāvaṃ gamesīti – addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ.
ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋತಿ ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ತುಲಿತೋ ತೀರಿತೋ ವಿಭೂತೋ ವಿಭಾವಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋತಿ – ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ಏತಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ವಚೋ ಮಹೇಸಿನೋ, ಸುಕಿತ್ತಿತಂ ಗೋತಮನೂಪಧೀಕಂ।
‘‘Etābhinandāmi vaco mahesino, sukittitaṃ gotamanūpadhīkaṃ;
ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಭಗವಾ ಪಹಾಸಿ ದುಕ್ಖಂ, ತಥಾ ಹಿ ತೇ ವಿದಿತೋ ಏಸ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ॥
Addhā hi bhagavā pahāsi dukkhaṃ, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.
೨೭.
27.
ತೇ ಚಾಪಿ ನೂನಪ್ಪಜಹೇಯ್ಯು ದುಕ್ಖಂ, ಯೇ ತ್ವಂ ಮುನೀ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ।
Te cāpi nūnappajaheyyu dukkhaṃ, ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya;
ತಂ ತಂ ನಮಸ್ಸಾಮಿ ಸಮೇಚ್ಚ ನಾಗ, ಅಪ್ಪೇವ ಮಂ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ॥
Taṃ taṃ namassāmi samecca nāga, appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya.
ತೇ ಚಾಪಿ ನೂನಪ್ಪಜಹೇಯ್ಯು ದುಕ್ಖನ್ತಿ। ತೇ ಚಾಪೀತಿ ಖತ್ತಿಯಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚ ವೇಸ್ಸಾ ಚ ಸುದ್ದಾ ಚ ಗಹಟ್ಠಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಚ ದೇವಾ ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ಚ। ಪಜಹೇಯ್ಯು ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಜಾತಿದುಕ್ಖಂ ಜರಾದುಕ್ಖಂ ಬ್ಯಾಧಿದುಕ್ಖಂ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಸೋಕಪರಿದೇವದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸುಪಾಯಾಸದುಕ್ಖಂ ಪಜಹೇಯ್ಯುಂ ವಿನೋದೇಯ್ಯುಂ ಬ್ಯನ್ತೀಕರೇಯ್ಯುಂ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇಯ್ಯುನ್ತಿ – ತೇ ಚಾಪಿ ನೂನಪ್ಪಜಹೇಯ್ಯು ದುಕ್ಖಂ।
Tecāpi nūnappajaheyyu dukkhanti. Te cāpīti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca. Pajaheyyu dukkhanti jātidukkhaṃ jarādukkhaṃ byādhidukkhaṃ maraṇadukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadukkhaṃ pajaheyyuṃ vinodeyyuṃ byantīkareyyuṃ anabhāvaṃ gameyyunti – te cāpi nūnappajaheyyu dukkhaṃ.
ಯೇ ತ್ವಂ ಮುನೀ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯಾತಿ। ಯೇತಿ ಖತ್ತಿಯೇ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಚ ವೇಸ್ಸೇ ಚ ಸುದ್ದೇ ಚ ಗಹಟ್ಠೇ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಚ ದೇವೇ ಚ ಮನುಸ್ಸೇ ಚ। ತ್ವನ್ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಭಣತಿ। ಮುನೀತಿ ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯಾತಿ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಅನುಸಾಸೇಯ್ಯಾತಿ – ಯೇ ತ್ವಂ ಮುನೀ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ।
Yetvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyyāti. Yeti khattiye ca brāhmaṇe ca vesse ca sudde ca gahaṭṭhe ca pabbajite ca deve ca manusse ca. Tvanti bhagavantaṃ bhaṇati. Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. Aṭṭhitaṃ ovadeyyāti aṭṭhitaṃ ovadeyya sakkaccaṃ ovadeyya abhiṇhaṃ ovadeyya punappunaṃ ovadeyya anusāseyyāti – ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya.
ತಂ ತಂ ನಮಸ್ಸಾಮಿ ಸಮೇಚ್ಚ ನಾಗಾತಿ। ತನ್ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಭಣತಿ। ನಮಸ್ಸಾಮೀತಿ ಕಾಯೇನ ವಾ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ವಾಚಾಯ ವಾ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಚಿತ್ತೇನ ವಾ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಅನ್ವತ್ಥಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಧಮ್ಮಾನುಧಮ್ಮಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ನಮಸ್ಸಾಮಿ, ಸಕ್ಕರೋಮಿ ಗರುಂ ಕರೋಮಿ 69 ಮಾನೇಮಿ ಪೂಜೇಮಿ। ಸಮೇಚ್ಚಾತಿ ಸಮೇಚ್ಚ ಅಭಿಸಮೇಚ್ಚ ಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಅಭಿಸಮಾಗನ್ತ್ವಾ ಸಮ್ಮುಖಾ ತಂ ನಮಸ್ಸಾಮಿ। ನಾಗಾತಿ ನಾಗೋ ಚ ಭಗವಾ ಆಗುಂ ನ ಕರೋತೀತಿ – ನಾಗೋ, ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ – ನಾಗೋ, ನ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ – ನಾಗೋ। ಕಥಂ ಭಗವಾ ಆಗುಂ ನ ಕರೋತೀತಿ – ನಾಗೋ? ಆಗು ವುಚ್ಚತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ ಸದರಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯಾ।
Taṃ taṃ namassāmi samecca nāgāti. Tanti bhagavantaṃ bhaṇati. Namassāmīti kāyena vā namassāmi, vācāya vā namassāmi, cittena vā namassāmi, anvatthapaṭipattiyā vā namassāmi, dhammānudhammapaṭipattiyā vā namassāmi, sakkaromi garuṃ karomi 70 mānemi pūjemi. Sameccāti samecca abhisamecca samāgantvā abhisamāgantvā sammukhā taṃ namassāmi. Nāgāti nāgo ca bhagavā āguṃ na karotīti – nāgo, na gacchatīti – nāgo, na āgacchatīti – nāgo. Kathaṃ bhagavā āguṃ na karotīti – nāgo? Āgu vuccati pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
ಆಗುಂ ನ ಕರೋತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಲೋಕೇ, [ಸಭಿಯಾತಿ ಭಗವಾ]
Āguṃ na karoti kiñci loke, [sabhiyāti bhagavā]
ಸಬ್ಬತ್ಥ ನ ಸಜ್ಜತೀ ವಿಮುತ್ತೋ, ನಾಗೋ ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ತಥತ್ತಾತಿ॥
Sabbattha na sajjatī vimutto, nāgo tādi pavuccate tathattāti.
ಏವಂ ಭಗವಾ ಆಗುಂ ನ ಕರೋತೀತಿ – ನಾಗೋ।
Evaṃ bhagavā āguṃ na karotīti – nāgo.
ಕಥಂ ಭಗವಾ ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ – ನಾಗೋ। ಭಗವಾ ನ ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ರಾಗವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದೋಸವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮಾನವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅನುಸಯವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಗ್ಗೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಯಾಯತಿ ನೀಯತಿ 73 ವುಯ್ಹತಿ ಸಂಹರೀಯತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ – ನಾಗೋ।
Kathaṃ bhagavā na gacchatīti – nāgo. Bhagavā na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati, na vaggehi dhammehi yāyati nīyati 74 vuyhati saṃharīyati. Evaṃ bhagavā na gacchatīti – nāgo.
ಕಥಂ ಭಗವಾ ನ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ – ನಾಗೋ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತಿ ನ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತಿ। ಸಕದಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ…ಪೇ॰… ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೇನ… ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗೇನ ಯೇ ಕಿಲೇಸಾ ಪಹೀನಾ ತೇ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಪುನೇತಿ ನ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತಿ। ಏವಂ ಭಗವಾ ನ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ನಾಗೋತಿ – ತಂ ತಂ ನಮಸ್ಸಾಮಿ ಸಮೇಚ್ಚ ನಾಗ।
Kathaṃ bhagavā na āgacchatīti – nāgo. Sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Sakadāgāmimaggena…pe… anāgāmimaggena… arahattamaggena ye kilesā pahīnā te kilese na puneti na pacceti na paccāgacchati. Evaṃ bhagavā na āgacchatīti nāgoti – taṃ taṃ namassāmi samecca nāga.
ಅಪ್ಪೇವ ಮಂ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯಾತಿ ಅಪ್ಪೇವ ಮಂ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಸಕ್ಕಚ್ಚಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಓವದೇಯ್ಯ ಅನುಸಾಸೇಯ್ಯಾತಿ – ಅಪ್ಪೇವ ಮಂ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ। ತೇನಾಹ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ –
Appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyyāti appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya sakkaccaṃ ovadeyya abhiṇhaṃ ovadeyya punappunaṃ ovadeyya anusāseyyāti – appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyya. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ತೇ ಚಾಪಿ ನೂನಪ್ಪಜಹೇಯ್ಯು ದುಕ್ಖಂ, ಯೇ ತ್ವಂ ಮುನೀ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯ।
‘‘Te cāpi nūnappajaheyyu dukkhaṃ, ye tvaṃ munī aṭṭhitaṃ ovadeyya;
ತಂ ತಂ ನಮಸ್ಸಾಮಿ ಸಮೇಚ್ಚ ನಾಗ, ಅಪ್ಪೇವ ಮಂ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಿತಂ ಓವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ॥
Taṃ taṃ namassāmi samecca nāga, appeva maṃ bhagavā aṭṭhitaṃ ovadeyyā’’ti.
೨೮.
28.
ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವೇದಗುಮಾಭಿಜಞ್ಞಾ, ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭವೇ ಅಸತ್ತಂ।
Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā, akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;
ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಸೋ ಓಘಮಿಮಂ ಅತಾರಿ, ತಿಣ್ಣೋ ಚ ಪಾರಂ ಅಖಿಲೋ ಅಕಙ್ಖೋ॥
Addhā hi so oghamimaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho.
ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವೇದಗುಮಾಭಿಜಞ್ಞಾತಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತಿ ಸತ್ತನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಬಾಹಿತತ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ। ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ಬಾಹಿತಾ ಹೋತಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಬಾಹಿತಾ ಹೋತಿ, ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಬಾಹಿತೋ ಹೋತಿ, ರಾಗೋ ಬಾಹಿತೋ ಹೋತಿ, ದೋಸೋ ಬಾಹಿತೋ ಹೋತಿ, ಮೋಹೋ ಬಾಹಿತೋ ಹೋತಿ, ಮಾನೋ ಬಾಹಿತೋ ಹೋತಿ। ಬಾಹಿತಾಸ್ಸ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ ಸದರಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯಾ।
Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññāti. Brāhmaṇoti sattannaṃ dhammānaṃ bāhitattā brāhmaṇo. Sakkāyadiṭṭhi bāhitā hoti, vicikicchā bāhitā hoti, sīlabbataparāmāso bāhito hoti, rāgo bāhito hoti, doso bāhito hoti, moho bāhito hoti, māno bāhito hoti. Bāhitāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
ಬಾಹಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಪಾಪಕಾನಿ, [ಸಭಿಯಾತಿ ಭಗವಾ]
Bāhitvā sabbapāpakāni, [sabhiyāti bhagavā]
ವಿಮಲೋ ಸಾಧುಸಮಾಹಿತೋ ಠಿತತ್ತೋ।
Vimalo sādhusamāhito ṭhitatto;
ಸಂಸಾರಮತಿಚ್ಚ ಕೇವಲೀ ಸೋ, ಅಸಿತೋ 75 ತಾದಿ ಪವುಚ್ಚತೇ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಾ॥
Saṃsāramaticca kevalī so, asito 76 tādi pavuccate sa brahmā.
ವೇದಗೂತಿ ವೇದೋ ವುಚ್ಚತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಂ ವೇದಮತಿಚ್ಚ ವೇದಗೂ ಸೋತಿ। ಅಭಿಜಞ್ಞಾತಿ ಅಭಿಜಾನೇಯ್ಯ ಆಜಾನೇಯ್ಯ ವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜಾನೇಯ್ಯ ಪಟಿವಿಜ್ಝೇಯ್ಯಾತಿ – ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವೇದಗುಮಾಭಿಜಞ್ಞಾ।
Vedagūti vedo vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ…pe… sabbaṃ vedamaticca vedagū soti. Abhijaññāti abhijāneyya ājāneyya vijāneyya paṭivijāneyya paṭivijjheyyāti – yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā.
ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭವೇ ಅಸತ್ತನ್ತಿ। ಅಕಿಞ್ಚನನ್ತಿ ರಾಗಕಿಞ್ಚನಂ ದೋಸಕಿಞ್ಚನಂ ಮೋಹಕಿಞ್ಚನಂ ಮಾನಕಿಞ್ಚನಂ ದಿಟ್ಠಿಕಿಞ್ಚನಂ ಕಿಲೇಸಕಿಞ್ಚನಂ ದುಚ್ಚರಿತಕಿಞ್ಚನಂ, ಯಸ್ಸೇತೇ ಕಿಞ್ಚನಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಕಿಞ್ಚನೋ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ಭವಾತಿ ದ್ವೇ ಭವಾ – ಕಮ್ಮಭವೋ ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಚ ಪುನಬ್ಭವೋ …ಪೇ॰… ಅಯಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿಕೋ ಪುನಬ್ಭವೋ। ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭವೇ ಅಸತ್ತನ್ತಿ ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಕಾಮಭವೇ ಚ ಅಸತ್ತಂ ಅಲಗ್ಗಂ ಅಲಗ್ಗಿತಂ ಅಪಲಿಬುದ್ಧಂ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ನಿಸ್ಸಟಂ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತಂ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರನ್ತನ್ತಿ – ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭವೇ ಅಸತ್ತಂ।
Akiñcanaṃkāmabhave asattanti. Akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ, yassete kiñcanā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati akiñcano. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo …pe… ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo. Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti akiñcanaṃ puggalaṃ kāmabhave ca asattaṃ alaggaṃ alaggitaṃ apalibuddhaṃ nikkhantaṃ nissaṭaṃ vippamuttaṃ visaññuttaṃ vimariyādikatena cetasā viharantanti – akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ.
ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಸೋ ಓಘಮಿಮಂ ಅತಾರೀತಿ। ಅದ್ಧಾತಿ ಏಕಂಸವಚನಂ…ಪೇ॰… ಅವತ್ಥಾಪನವಚನಮೇತಂ – ಅದ್ಧಾತಿ। ಓಘನ್ತಿ ಕಾಮೋಘಂ ಭವೋಘಂ ದಿಟ್ಠೋಘಂ ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ। ಅತಾರೀತಿ ಉತ್ತರಿ ಪತರಿ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿ ವೀತಿವತ್ತಯೀತಿ – ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಸೋ ಓಘಮಿಮಂ ಅತಾರಿ।
Addhā hi so oghamimaṃ atārīti. Addhāti ekaṃsavacanaṃ…pe… avatthāpanavacanametaṃ – addhāti. Oghanti kāmoghaṃ bhavoghaṃ diṭṭhoghaṃ avijjoghaṃ. Atārīti uttari patari samatikkami vītivattayīti – addhā hi so oghamimaṃ atāri.
ತಿಣ್ಣೋ ಚ ಪಾರಂ ಅಖಿಲೋ ಅಕಙ್ಖೋತಿ। ತಿಣ್ಣೋತಿ ಕಾಮೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಭವೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ದಿಟ್ಠೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಅವಿಜ್ಜೋಘಂ ತಿಣ್ಣೋ, ಸಂಸಾರಪಥಂ ತಿಣ್ಣೋ ಉತ್ತಿಣ್ಣೋ ನಿತ್ಥಿಣ್ಣೋ 77 ಅತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ವೀತಿವತ್ತೋ। ಸೋ ವುತ್ಥವಾಸೋ 78 ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ ಗತದ್ಧೋ ಗತದಿಸೋ ಗತಕೋಟಿಕೋ ಪಾಲಿತಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೋ ಉತ್ತಮದಿಟ್ಠಿಪ್ಪತ್ತೋ ಭಾವಿತಮಗ್ಗೋ, ಪಹೀನಕಿಲೇಸೋ ಪಟಿವಿದ್ಧಾಕುಪ್ಪೋ ಸಚ್ಛಿಕತನಿರೋಧೋ । ದುಕ್ಖಂ ತಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ಸಮುದಯೋ ಪಹೀನೋ, ಮಗ್ಗೋ ಭಾವಿತೋ, ನಿರೋಧೋ ಸಚ್ಛಿಕತೋ, ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ, ಪರಿಞ್ಞೇಯ್ಯಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಂ, ಪಹಾತಬ್ಬಂ ಪಹೀನಂ, ಭಾವೇತಬ್ಬಂ ಭಾವಿತಂ, ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ। ಸೋ ಉಕ್ಖಿತ್ತಪಲಿಘೋ ಸಂಕಿಣ್ಣಪರಿಕ್ಖೋ ಅಬ್ಬುಳ್ಹೇಸಿಕೋ ನಿರಗ್ಗಳೋ ಅರಿಯೋ ಪನ್ನದ್ಧಜೋ ಪನ್ನಭಾರೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನೋ ಛಳಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತೋ ಏಕಾರಕ್ಖೋ ಚತುರಾಪಸ್ಸೇನೋ ಪನುಣ್ಣಪಚ್ಚೇಕಸಚ್ಚೋ 79 ಸಮವಯಸಟ್ಠೇಸನೋ ಅನಾವಿಲಸಙ್ಕಪ್ಪೋ ಪಸ್ಸದ್ಧಕಾಯಸಙ್ಖಾರೋ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಸುವಿಮುತ್ತಪಞ್ಞೋ ಕೇವಲೀ ವುಸಿತವಾ ಉತ್ತಮಪುರಿಸೋ ಪರಮಪುರಿಸೋ ಪರಮಪತ್ತಿಪ್ಪತ್ತೋ। ಸೋ ನೇವ ಆಚಿನಾತಿ ನ ಅಪಚಿನಾತಿ, ಅಪಚಿನಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ನೇವ ಪಜಹತಿ ನ ಉಪಾದಿಯತಿ, ಪಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ನೇವ ವಿಸಿನೇತಿ ನ ಉಸ್ಸಿನೇತಿ, ವಿಸಿನೇತ್ವಾ ಠಿತೋ। ನೇವ ವಿಧೂಪೇತಿ ನ ಸನ್ಧೂಪೇತಿ, ವಿಧೂಪೇತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ। ಅಸೇಕ್ಖೇನ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇನ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇನ… ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇನ… ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಠಿತೋ। ಸಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪಟಿಪಾದಯಿತ್ವಾ 80 ಠಿತೋ। ಏಜಂ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಕಿಲೇಸಗ್ಗಿಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಠಿತೋ। ಅಪರಿಗಮನತಾಯ ಠಿತೋ। ಕಥಂ 81 ಸಮಾದಾಯ ಠಿತೋ? ವಿಮುತ್ತಿಪಟಿಸೇವನತಾಯ ಠಿತೋ । ಮೇತ್ತಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ। ಕರುಣಾಯ …ಪೇ॰… ಮುದಿತಾಯ… ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ। ಅಚ್ಚನ್ತಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ। ಅತಮ್ಮಯತಾಯ 82 ಪಾರಿಸುದ್ಧಿಯಾ ಠಿತೋ। ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ಠಿತೋ। ಸನ್ತುಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಠಿತೋ। ಖನ್ಧಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಧಾತುಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಆಯತನಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಗತಿಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಉಪಪತ್ತಿಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಪಟಿಸನ್ಧಿಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಭವಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಸಂಸಾರಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ವಟ್ಟಪರಿಯನ್ತೇ ಠಿತೋ। ಅನ್ತಿಮಭವೇ ಠಿತೋ। ಅನ್ತಿಮೇ ಸಮುಸ್ಸಯೇ ಠಿತೋ। ಅನ್ತಿಮದೇಹಧರೋ ಅರಹಾ।
Tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkhoti. Tiṇṇoti kāmoghaṃ tiṇṇo, bhavoghaṃ tiṇṇo, diṭṭhoghaṃ tiṇṇo, avijjoghaṃ tiṇṇo, saṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo 83 atikkanto samatikkanto vītivatto. So vutthavāso 84 ciṇṇacaraṇo gataddho gatadiso gatakoṭiko pālitabrahmacariyo uttamadiṭṭhippatto bhāvitamaggo, pahīnakileso paṭividdhākuppo sacchikatanirodho . Dukkhaṃ tassa pariññātaṃ, samudayo pahīno, maggo bhāvito, nirodho sacchikato, abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, pariññeyyaṃ pariññātaṃ, pahātabbaṃ pahīnaṃ, bhāvetabbaṃ bhāvitaṃ, sacchikātabbaṃ sacchikataṃ. So ukkhittapaligho saṃkiṇṇaparikkho abbuḷhesiko niraggaḷo ariyo pannaddhajo pannabhāro visaññutto pañcaṅgavippahīno chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco 85 samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño kevalī vusitavā uttamapuriso paramapuriso paramapattippatto. So neva ācināti na apacināti, apacinitvā ṭhito. Neva pajahati na upādiyati, pajahitvā ṭhito. Neva visineti na ussineti, visinetvā ṭhito. Neva vidhūpeti na sandhūpeti, vidhūpetvā ṭhito. Asekkhena sīlakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Asekkhena samādhikkhandhena…pe… paññākkhandhena… vimuttikkhandhena… vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgatattā ṭhito. Saccaṃ sampaṭipādayitvā 86 ṭhito. Ejaṃ samatikkamitvā ṭhito. Kilesaggiṃ pariyādiyitvā ṭhito. Aparigamanatāya ṭhito. Kathaṃ 87 samādāya ṭhito? Vimuttipaṭisevanatāya ṭhito . Mettāya pārisuddhiyā ṭhito. Karuṇāya …pe… muditāya… upekkhāya pārisuddhiyā ṭhito. Accantapārisuddhiyā ṭhito. Atammayatāya 88 pārisuddhiyā ṭhito. Vimuttattā ṭhito. Santussitattā ṭhito. Khandhapariyante ṭhito. Dhātupariyante ṭhito. Āyatanapariyante ṭhito. Gatipariyante ṭhito. Upapattipariyante ṭhito. Paṭisandhipariyante ṭhito. Bhavapariyante ṭhito. Saṃsārapariyante ṭhito. Vaṭṭapariyante ṭhito. Antimabhave ṭhito. Antime samussaye ṭhito. Antimadehadharo arahā.
ತಸ್ಸಾಯಂ ಪಚ್ಛಿಮಕೋ ಭವೋ, ಚರಿಮೋಯಂ ಸಮುಸ್ಸಯೋ।
Tassāyaṃ pacchimako bhavo, carimoyaṃ samussayo;
ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ॥
Jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti.
ತಿಣ್ಣೋ ಚ ಪಾರನ್ತಿ ಪಾರಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಯೋ ಸೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರಸಮಥೋ ಸಬ್ಬೂಪಧಿಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೋ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋ ನಿಬ್ಬಾನಂ। ಸೋ ಪಾರಗತೋ ಪಾರಪ್ಪತ್ತೋ ಅನ್ತಗತೋ ಅನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಕೋಟಿಗತೋ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತೋ ಪರಿಯನ್ತಗತೋ ಪರಿಯನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ವೋಸಾನಗತೋ ವೋಸಾನಪ್ಪತ್ತೋ ತಾಣಗತೋ ತಾಣಪ್ಪತ್ತೋ ಲೇಣಗತೋ ಲೇಣಪ್ಪತ್ತೋ ಸರಣಗತೋ ಸರಣಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಗತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ಅಚ್ಚುತಗತೋ ಅಚ್ಚುತಪ್ಪತ್ತೋ ಅಮತಗತೋ ಅಮತಪ್ಪತ್ತೋ ನಿಬ್ಬಾನಗತೋ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ। ಸೋ ವುತ್ತವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ, ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ತಿಣ್ಣೋ ಚ ಪಾರಂ।
Tiṇṇo ca pāranti pāraṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ. Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ. So pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. So vuttavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro, natthi tassa punabbhavoti – tiṇṇo ca pāraṃ.
ಅಖಿಲೋತಿ ರಾಗೋ ಖಿಲೋ, ದೋಸೋ ಖಿಲೋ, ಮೋಹೋ ಖಿಲೋ, ಕೋಧೋ ಖಿಲೋ, ಉಪನಾಹೋ ಖಿಲೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಖಿಲಾ। ಯಸ್ಸೇತೇ ಖಿಲಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಖಿಲೋ। ಅಕಙ್ಖೋತಿ ದುಕ್ಖೇ ಕಙ್ಖಾ, ದುಕ್ಖಸಮುದಯೇ ಕಙ್ಖಾ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧೇ ಕಙ್ಖಾ, ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನಿಯಾ ಪಟಿಪದಾಯ ಕಙ್ಖಾ, ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಕಙ್ಖಾ, ಅಪರನ್ತೇ ಕಙ್ಖಾ, ಪುಬ್ಬನ್ತಾಪರನ್ತೇ ಕಙ್ಖಾ, ಇದಪ್ಪಚ್ಚಯತಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಕಙ್ಖಾ, ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಕಙ್ಖಾ ಕಙ್ಖಾಯನಾ ಕಙ್ಖಾಯಿತತ್ತಂ ವಿಮತಿ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ದ್ವೇಳ್ಹಕಂ ದ್ವೇಧಾಪಥೋ ಸಂಸಯೋ ಅನೇಕಂಸಗ್ಗಾಹೋ ಆಸಪ್ಪನಾ ಪರಿಸಪ್ಪನಾ ಅಪರಿಯೋಗಾಹನಾ ಛಮ್ಭಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ಯಸ್ಸೇತೇ ಕಙ್ಖಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಕಙ್ಖೋತಿ – ತಿಣ್ಣೋ ಚ ಪಾರಂ ಅಖಿಲೋ ಅಕಙ್ಖೋ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
Akhiloti rāgo khilo, doso khilo, moho khilo, kodho khilo, upanāho khilo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā khilā. Yassete khilā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akhilo. Akaṅkhoti dukkhe kaṅkhā, dukkhasamudaye kaṅkhā, dukkhanirodhe kaṅkhā, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya kaṅkhā, pubbante kaṅkhā, aparante kaṅkhā, pubbantāparante kaṅkhā, idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu kaṅkhā, yā evarūpā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvedhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhanā chambhitattaṃ cittassa manovilekho. Yassete kaṅkhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati akaṅkhoti – tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho. Tenāha bhagavā –
‘‘ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವೇದಗುಮಾಭಿಜಞ್ಞಾ, ಅಕಿಞ್ಚನಂ ಕಾಮಭವೇ ಅಸತ್ತಂ।
‘‘Yaṃ brāhmaṇaṃ vedagumābhijaññā, akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ;
ಅದ್ಧಾ ಹಿ ಸೋ ಓಘಮಿಮಂ ಅತಾರಿ, ತಿಣ್ಣೋ ಚ ಪಾರಂ ಅಖಿಲೋ ಅಕಙ್ಖೋ’’ತಿ॥
Addhā hi so oghamimaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho’’ti.
೨೯.
29.
ವಿದ್ವಾ ಚ ಯೋ ವೇದಗೂ ನರೋ ಇಧ, ಭವಾಭವೇ ಸಙ್ಗಮಿಮಂ ವಿಸಜ್ಜ।
Vidvāca yo vedagū naro idha,bhavābhave saṅgamimaṃ visajja;
ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನೀಘೋ ನಿರಾಸೋ, ಅತಾರಿ ಸೋ ಜಾತಿಜರನ್ತಿ ಬ್ರೂಮಿ॥
So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmi.
ವಿದ್ವಾ ಚ ಯೋ ವೇದಗೂ ನರೋ ಇಧಾತಿ। ವಿದ್ವಾತಿ ವಿಜ್ಜಾಗತೋ ಞಾಣೀ ವಿಭಾವೀ ಮೇಧಾವೀ। ಯೋತಿ ಯೋ ಯಾದಿಸೋ…ಪೇ॰… ಮನುಸ್ಸೋ ವಾ। ವೇದಗೂತಿ ವೇದಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಚತೂಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾ ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಪಞ್ಞಾಬಲಂ ಧಮ್ಮವಿಚಯಸಮ್ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೋ ವೀಮಂಸಾ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ 89। ತೇಹಿ ವೇದೇಹಿ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಸ್ಸ ಅನ್ತಗತೋ ಅನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ಕೋಟಿಗತೋ ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತೋ ಪರಿಯನ್ತಗತೋ ಪರಿಯನ್ತಪ್ಪತ್ತೋ ವೋಸಾನಗತೋ ವೋಸಾನಪ್ಪತ್ತೋ ತಾಣಗತೋ ತಾಣಪ್ಪತ್ತೋ ಲೇಣಗತೋ ಲೇಣಪ್ಪತ್ತೋ ಸರಣಗತೋ ಸರಣಪ್ಪತ್ತೋ ಅಭಯಗತೋ ಅಭಯಪ್ಪತ್ತೋ ಅಚ್ಚುತಗತೋ ಅಚ್ಚುತಪ್ಪತ್ತೋ ಅಮತಗತೋ ಅಮತಪ್ಪತ್ತೋ ನಿಬ್ಬಾನಗತೋ ನಿಬ್ಬಾನಪ್ಪತ್ತೋ। ವೇದಾನಂ ವಾ ಅನ್ತಗತೋತಿ ವೇದಗೂ, ವೇದೇಹಿ ವಾ ಅನ್ತಗತೋತಿ ವೇದಗೂ, ಸತ್ತನ್ನಂ ವಾ ಧಮ್ಮಾನಂ ವಿದಿತತ್ತಾ ವೇದಗೂ। ಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿ ವಿದಿತಾ ಹೋತಿ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ…ಪೇ॰… ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ… ರಾಗೋ… ದೋಸೋ… ಮೋಹೋ… ಮಾನೋ ವಿದಿತೋ ಹೋತಿ। ವಿದಿತಾಸ್ಸ ಹೋನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ ಸಂಕಿಲೇಸಿಕಾ ಪೋನೋಭವಿಕಾ ಸದರಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ ಆಯತಿಂ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಿಯಾ।
Vidvā ca yo vedagū naro idhāti. Vidvāti vijjāgato ñāṇī vibhāvī medhāvī. Yoti yo yādiso…pe… manusso vā. Vedagūti vedā vuccanti catūsu maggesu ñāṇaṃ paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi 90. Tehi vedehi jātijarāmaraṇassa antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto. Vedānaṃ vā antagatoti vedagū, vedehi vā antagatoti vedagū, sattannaṃ vā dhammānaṃ viditattā vedagū. Sakkāyadiṭṭhi viditā hoti, vicikicchā…pe… sīlabbataparāmāso… rāgo… doso… moho… māno vidito hoti. Viditāssa honti pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
ವೇದಾನಿ ವಿಚೇಯ್ಯ ಕೇವಲಾನಿ, [ಸಭಿಯಾತಿ ಭಗವಾ]
Vedāni viceyya kevalāni, [sabhiyāti bhagavā]
ಸಮಣಾನಂ ಯಾನೀಧತ್ಥಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ।
Samaṇānaṃ yānīdhatthi brāhmaṇānaṃ;
ಸಬ್ಬವೇದನಾಸು ವೀತರಾಗೋ, ಸಬ್ಬಂ ವೇದಮತಿಚ್ಚ ವೇದಗೂ ಸೋ॥
Sabbavedanāsu vītarāgo, sabbaṃ vedamaticca vedagū so.
ಭವಾಭವೇ ಸಙ್ಗಮಿಮಂ ವಿಸಜ್ಜಾತಿ। ಭವಾಭವೇತಿ ಭವಾಭವೇ ಕಮ್ಮಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಕಾಮಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ಕಾಮಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ರೂಪಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ರೂಪಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ, ಕಮ್ಮಭವೇ ಅರೂಪಭವೇ ಪುನಬ್ಭವೇ ಪುನಪ್ಪುನಭವೇ, ಪುನಪ್ಪುನಗತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಉಪಪತ್ತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಅತ್ತಭಾವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ। ಸಙ್ಗಾತಿ ಸತ್ತ ಸಙ್ಗಾ – ರಾಗಸಙ್ಗೋ, ದೋಸಸಙ್ಗೋ, ಮೋಹಸಙ್ಗೋ, ಮಾನಸಙ್ಗೋ, ದಿಟ್ಠಿಸಙ್ಗೋ, ಕಿಲೇಸಸಙ್ಗೋ, ದುಚ್ಚರಿತಸಙ್ಗೋ। ವಿಸಜ್ಜಾತಿ ಸಙ್ಗೇ ವೋಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ವಾ ವಿಸಜ್ಜ। ಅಥ ವಾ, ಸಙ್ಗೇ ಬನ್ಧೇ ವಿಬನ್ಧೇ ಆಬನ್ಧೇ ಲಗ್ಗೇ ಲಗ್ಗಿತೇ ಪಲಿಬುದ್ಧೇ ಬನ್ಧನೇ ಫೋಟಯಿತ್ವಾ 95 ವಾ ವಿಸಜ್ಜ। ಯಥಾ ಯಾನಂ ವಾ ವಯ್ಹಂ ವಾ ರಥಂ ವಾ ಸಕಟಂ ವಾ ಸನ್ದಮಾನಿಕಂ ವಾ ಸಜ್ಜಂ ವಿಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತಿ ವಿಕೋಪೇನ್ತಿ – ಏವಮೇವ ತೇ ಸಙ್ಗೇ ವೋಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ವಾ ವಿಸಜ್ಜ। ಅಥ ವಾ, ಸಙ್ಗೇ ಬನ್ಧೇ ವಿಬನ್ಧೇ ಆಬನ್ಧೇ ಲಗ್ಗೇ ಲಗ್ಗಿತೇ ಪಲಿಬುದ್ಧೇ ಬನ್ಧನೇ ಫೋಟಯಿತ್ವಾ ವಾ ವಿಸಜ್ಜಾತಿ – ಭವಾಭವೇ ಸಙ್ಗಮಿಮಂ ವಿಸಜ್ಜ।
Bhavābhave saṅgamimaṃ visajjāti. Bhavābhaveti bhavābhave kammabhave punabbhave kāmabhave, kammabhave kāmabhave punabbhave rūpabhave, kammabhave rūpabhave punabbhave arūpabhave, kammabhave arūpabhave punabbhave punappunabhave, punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā. Saṅgāti satta saṅgā – rāgasaṅgo, dosasaṅgo, mohasaṅgo, mānasaṅgo, diṭṭhisaṅgo, kilesasaṅgo, duccaritasaṅgo. Visajjāti saṅge vosajjetvā vā visajja. Atha vā, saṅge bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā 96 vā visajja. Yathā yānaṃ vā vayhaṃ vā rathaṃ vā sakaṭaṃ vā sandamānikaṃ vā sajjaṃ visajjaṃ karonti vikopenti – evameva te saṅge vosajjetvā vā visajja. Atha vā, saṅge bandhe vibandhe ābandhe lagge laggite palibuddhe bandhane phoṭayitvā vā visajjāti – bhavābhave saṅgamimaṃ visajja.
ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನೀಘೋ ನಿರಾಸೋ, ಅತಾರಿ ಸೋ ಜಾತಿಜರನ್ತಿ ಬ್ರೂಮೀತಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ… ಯಸ್ಸೇಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ವೀತತಣ್ಹೋ ವಿಗತತಣ್ಹೋ ಚತ್ತತಣ್ಹೋ ವನ್ತತಣ್ಹೋ ಮುತ್ತತಣ್ಹೋ ಪಹೀನತಣ್ಹೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತಣ್ಹೋ ವೀತರಾಗೋ ಚತ್ತರಾಗೋ ಪಹೀನರಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ ನಿಚ್ಛಾತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋ ಸುಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ। ಅನೀಘೋತಿ ರಾಗೋ ನೀಘೋ, ದೋಸೋ ನೀಘೋ, ಮೋಹೋ ನೀಘೋ, ಕೋಧೋ ನೀಘೋ, ಉಪನಾಹೋ ನೀಘೋ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ನೀಘಾ। ಯಸ್ಸೇತೇ ನೀಘಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅನೀಘೋ। ನಿರಾಸೋತಿ ಆಸಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಆಸಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ನಿರಾಸೋ। ಜಾತೀತಿ ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ…ಪೇ॰… ಆಯತನಾನಂ ಪಟಿಲಾಭೋ। ಜರಾತಿ ಯಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ …ಪೇ॰… ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪರಿಪಾಕೋ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಜರಾ। ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನೀಘೋ ನಿರಾಸೋ, ಅತಾರಿ ಸೋ ಜಾತಿಜರನ್ತಿ ಬ್ರೂಮೀತಿ ಯೋ ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನೀಘೋ ಚ ನಿರಾಸೋ ಚ, ಸೋ ಖೋ ಜಾತಿಜರಾಮರಣಂ ಅತರಿ ಉತ್ತರಿ ಪತರಿ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿ ವೀತಿವತ್ತಯೀತಿ ಬ್ರೂಮಿ ಆಚಿಕ್ಖಾಮಿ ದೇಸೇಮಿ ಪಞ್ಞಪೇಮಿ ಪಟ್ಠಪೇಮಿ ವಿವರಾಮಿ ವಿಭಜಾಮಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಮಿ ಪಕಾಸೇಮೀತಿ – ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನೀಘೋ ನಿರಾಸೋ, ಅತಾರಿ ಸೋ ಜಾತಿಜರನ್ತಿ ಬ್ರೂಮಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –
So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmīti. Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā… yassesā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati vītataṇho vigatataṇho cattataṇho vantataṇho muttataṇho pahīnataṇho paṭinissaṭṭhataṇho vītarāgo cattarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – so vītataṇho. Anīghoti rāgo nīgho, doso nīgho, moho nīgho, kodho nīgho, upanāho nīgho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā nīghā. Yassete nīghā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anīgho. Nirāsoti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā āsā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati nirāso. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ…pe… āyatanānaṃ paṭilābho. Jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ …pe… indriyānaṃ paripāko. Ayaṃ vuccati jarā. So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmīti yo so vītataṇho anīgho ca nirāso ca, so kho jātijarāmaraṇaṃ atari uttari patari samatikkami vītivattayīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – so vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā –
‘‘ವಿದ್ವಾ ಚ ಯೋ ವೇದಗೂ ನರೋ ಇಧ, ಭವಾಭವೇ ಸಙ್ಗಮಿಮಂ ವಿಸಜ್ಜ।
‘‘Vidvā ca yo vedagū naro idha, bhavābhave saṅgamimaṃ visajja;
ಸೋ ವೀತತಣ್ಹೋ ಅನೀಘೋ ನಿರಾಸೋ, ಅತಾರಿ ಸೋ ಜಾತಿಜರನ್ತಿ ಬ್ರೂಮೀ’’ತಿ॥
So vītataṇho anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmī’’ti.
ಸಹ ಗಾಥಾಪರಿಯೋಸಾನಾ…ಪೇ॰… ಸತ್ಥಾ ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಸಾವಕೋಹಮಸ್ಮೀತಿ।
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
ಮೇತ್ತಗೂಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸೋ ಚತುತ್ಥೋ।
Mettagūmāṇavapucchāniddeso catuttho.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಚೂಳನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ೪. ಮೇತ್ತಗೂಮಾಣವಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 4. Mettagūmāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
