Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā |
౪. మేత్తగూమాణవసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా
4. Mettagūmāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
౧౮. చతుత్థే మేత్తగూసుత్తే – మఞ్ఞామి తం వేదగూ భావితత్తన్తి ‘‘అయం వేదగూ’’తి చ ‘‘భావితత్తో’’తి చ ఏవం తం మఞ్ఞామి.
18. Catutthe mettagūsutte – maññāmi taṃ vedagū bhāvitattanti ‘‘ayaṃ vedagū’’ti ca ‘‘bhāvitatto’’ti ca evaṃ taṃ maññāmi.
అపరిత్తోతి న అప్పో. మహన్తోతి న ఖుద్దకో. గమ్భీరోతి న ఉత్తానో. అప్పమేయ్యోతి మినితుం న సక్కుణేయ్యో. దుప్పరియోగాళ్హోతి అవగాహితుం ఓతరితుం దుక్ఖో. బహురతనో సాగరూపమోతి బహూనం ధమ్మరతనానం ఆకరత్తా అనేకవిధరతనసమ్పన్నో మహాసముద్దో వియ బహురతనో సాగరసదిసో.
Aparittoti na appo. Mahantoti na khuddako. Gambhīroti na uttāno. Appameyyoti minituṃ na sakkuṇeyyo. Duppariyogāḷhoti avagāhituṃ otarituṃ dukkho. Bahuratano sāgarūpamoti bahūnaṃ dhammaratanānaṃ ākarattā anekavidharatanasampanno mahāsamuddo viya bahuratano sāgarasadiso.
న మఙ్కు హోతీతి న వికుణితముఖో హోతి. అప్పతిట్ఠితచిత్తోతి దోసవసేన న ఘనీభూతచిత్తో. అలీనమనసోతి న సఙ్కుచితచిత్తో. అబ్యాపన్నచేతసోతి న పూతిచిత్తో.
Na maṅku hotīti na vikuṇitamukho hoti. Appatiṭṭhitacittoti dosavasena na ghanībhūtacitto. Alīnamanasoti na saṅkucitacitto. Abyāpannacetasoti na pūticitto.
దిట్ఠే దిట్ఠమత్తోతి చక్ఖువిసయే రూపారమ్మణే దిట్ఠమత్తోయేవ తం ఆరమ్మణం భవిస్సతి, కత్తా వా కారేతా వా నత్థి. యం చక్ఖునా దిట్ఠం వణ్ణాయతనమేవ. సుతాదీసుపి ఏసేవ నయో. అపి చ దిట్ఠేతి దస్సనయోగేన వణ్ణాయతనం, సవనయోగేన సద్దాయతనం, ముతయోగేన ఘానజివ్హాకాయాయతనాని దస్సేతి. ఘానస్స గన్ధాయతనం, జివ్హాయ రసాయతనం, కాయస్స పథవీ తేజో వాయూతి ఫోట్ఠబ్బాయతనం, విఞ్ఞాతయోగేన ధమ్మాయతనం దస్సేతి. దిట్ఠే అనూపయోతి చక్ఖువిఞ్ఞాణేన దిట్ఠే రాగూపయవిరహితో. అనపాయోతి కోధవిరహితో అప్పటిఘో . అనిస్సితోతి తణ్హాయ అనల్లీనో. అప్పటిబద్ధోతి మానేన న బద్ధో. విప్పముత్తోతి సబ్బారమ్మణతో ముత్తో. విసఞ్ఞుత్తోతి కిలేసేహి వియుత్తో హుత్వా ఠితో.
Diṭṭhe diṭṭhamattoti cakkhuvisaye rūpārammaṇe diṭṭhamattoyeva taṃ ārammaṇaṃ bhavissati, kattā vā kāretā vā natthi. Yaṃ cakkhunā diṭṭhaṃ vaṇṇāyatanameva. Sutādīsupi eseva nayo. Api ca diṭṭheti dassanayogena vaṇṇāyatanaṃ, savanayogena saddāyatanaṃ, mutayogena ghānajivhākāyāyatanāni dasseti. Ghānassa gandhāyatanaṃ, jivhāya rasāyatanaṃ, kāyassa pathavī tejo vāyūti phoṭṭhabbāyatanaṃ, viññātayogena dhammāyatanaṃ dasseti. Diṭṭhe anūpayoti cakkhuviññāṇena diṭṭhe rāgūpayavirahito. Anapāyoti kodhavirahito appaṭigho . Anissitoti taṇhāya anallīno. Appaṭibaddhoti mānena na baddho. Vippamuttoti sabbārammaṇato mutto. Visaññuttoti kilesehi viyutto hutvā ṭhito.
సంవిజ్జతి భగవతో చక్ఖూతి బుద్ధస్స భగవతో పకతిమంసచక్ఖు ఉపలబ్భతి. పస్సతీతి దక్ఖతి ఓలోకేతి. చక్ఖునా రూపన్తి చక్ఖువిఞ్ఞాణేన రూపారమ్మణం. ఛన్దరాగోతి తణ్హాఛన్దో.
Saṃvijjati bhagavato cakkhūti buddhassa bhagavato pakatimaṃsacakkhu upalabbhati. Passatīti dakkhati oloketi. Cakkhunā rūpanti cakkhuviññāṇena rūpārammaṇaṃ. Chandarāgoti taṇhāchando.
దన్తం నయన్తి సమితిన్తి ఉయ్యానకీళామణ్డలాదీసు హి మహాజనమజ్ఝం గచ్ఛన్తా దన్తమేవ గోణం వా దన్తం అస్సాజానీయం వా యానే యోజేత్వా నయన్తి. రాజాతి తథారూపానేవ ఠానాని గచ్ఛన్తో రాజాపి దన్తమేవ అభిరుహతి. మనుస్సేసూతి మనుస్సేసుపి చతూహి అరియమగ్గేహి దన్తో నిబ్బిసేవనోవ సేట్ఠో. యోతివాక్యన్తి ఏవరూపం అతిక్కమ్మవచనం పునప్పునం వుచ్చమానమ్పి తితిక్ఖతి నప్పతిప్ఫరతి న విహఞ్ఞతి, ఏవరూపో దన్తో సేట్ఠోతి అత్థో.
Dantaṃ nayanti samitinti uyyānakīḷāmaṇḍalādīsu hi mahājanamajjhaṃ gacchantā dantameva goṇaṃ vā dantaṃ assājānīyaṃ vā yāne yojetvā nayanti. Rājāti tathārūpāneva ṭhānāni gacchanto rājāpi dantameva abhiruhati. Manussesūti manussesupi catūhi ariyamaggehi danto nibbisevanova seṭṭho. Yotivākyanti evarūpaṃ atikkammavacanaṃ punappunaṃ vuccamānampi titikkhati nappatippharati na vihaññati, evarūpo danto seṭṭhoti attho.
అస్సతరాతి వళవాయ గద్రభేన జాతా. ఆజానీయాతి యం అస్సదమ్మసారథి కారణం కారేతి, తస్స ఖిప్పం జాననసమత్థా. సిన్ధవాతి సిన్ధవరట్ఠే జాతా అస్సా. మహానాగాతి కుఞ్జరసఙ్ఖాతా మహాహత్థినో. అత్తదన్తోతి ఏతే అస్సతరా వా సిన్ధవా వా కుఞ్జరా వా దన్తావ, న అదన్తా. యో పన చతుమగ్గసఙ్ఖాతేన అత్తనో దన్తతాయ అత్తదన్తో నిబ్బిసేవనో, అయం తతోపి వరం, సబ్బేహిపి ఏతేహి ఉత్తరితరోతి అత్థో.
Assatarāti vaḷavāya gadrabhena jātā. Ājānīyāti yaṃ assadammasārathi kāraṇaṃ kāreti, tassa khippaṃ jānanasamatthā. Sindhavāti sindhavaraṭṭhe jātā assā. Mahānāgāti kuñjarasaṅkhātā mahāhatthino. Attadantoti ete assatarā vā sindhavā vā kuñjarā vā dantāva, na adantā. Yo pana catumaggasaṅkhātena attano dantatāya attadanto nibbisevano, ayaṃ tatopi varaṃ, sabbehipi etehi uttaritaroti attho.
న హి ఏతేహి యానేహీతి యాని ఏతాని హత్థియానాదీని ఉత్తమయానాని, ఏతేహి యానేహి కోచి పుగ్గలో సుపినన్తేనపి అగతపుబ్బత్తా ‘‘అగత’’న్తి సఙ్ఖాతం నిబ్బానదిసం తథా న గచ్ఛేయ్య. యథా పుబ్బభాగే ఇన్ద్రియదమేన దన్తేన, అపరభాగే అరియమగ్గభావనాయ సుదన్తేన దన్తో నిబ్బిసేవనో సప్పఞ్ఞో పుగ్గలో తం అగతపుబ్బం దిసం గచ్ఛతి, దన్తభూమిం పాపుణాతి, తస్మా అత్తదమనమేవ వరతరన్తి అత్థో (ధ॰ ప॰ అట్ఠ॰ ౨.౩౨౨; మహాని॰ అట్ఠ॰ ౯౦).
Na hi etehi yānehīti yāni etāni hatthiyānādīni uttamayānāni, etehi yānehi koci puggalo supinantenapi agatapubbattā ‘‘agata’’nti saṅkhātaṃ nibbānadisaṃ tathā na gaccheyya. Yathā pubbabhāge indriyadamena dantena, aparabhāge ariyamaggabhāvanāya sudantena danto nibbisevano sappañño puggalo taṃ agatapubbaṃ disaṃ gacchati, dantabhūmiṃ pāpuṇāti, tasmā attadamanameva varataranti attho (dha. pa. aṭṭha. 2.322; mahāni. aṭṭha. 90).
విధాసు న వికమ్పన్తీతి నవవిధమానకోట్ఠాసేసు న చలన్తి న వేధేన్తి. విప్పముత్తా పునబ్భవాతి కమ్మకిలేసతో సముచ్ఛేదవిముత్తియా సుట్ఠు ముత్తా. దన్తభూమిం అనుప్పత్తాతి అరహత్తఫలం పాపుణిత్వా ఠితా. తే లోకే విజితావినోతి తే వుత్తప్పకారా ఖీణాసవా సత్తలోకే విజితవిజయా నామ (సం॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౩.౭౬; మహాని॰ అట్ఠ॰ ౯౦).
Vidhāsu na vikampantīti navavidhamānakoṭṭhāsesu na calanti na vedhenti. Vippamuttā punabbhavāti kammakilesato samucchedavimuttiyā suṭṭhu muttā. Dantabhūmiṃ anuppattāti arahattaphalaṃ pāpuṇitvā ṭhitā. Te loke vijitāvinoti te vuttappakārā khīṇāsavā sattaloke vijitavijayā nāma (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.76; mahāni. aṭṭha. 90).
యస్సిన్ద్రియాని భావితానీతి యస్స ఖీణాసవస్స సద్ధాదిపఞ్చిన్ద్రియాని అరహత్తఫలం పాపేత్వా వడ్ఢితాని. అజ్ఝత్తఞ్చ బహిద్ధా చాతి చక్ఖాదిఅజ్ఝత్తాయతనాని చ రూపాదిబహిద్ధాయతనాని చ నిబ్బిసేవనాని కతాని. సబ్బలోకేతి సకలతేధాతుకే లోకే చ. నిబ్బిజ్ఝ ఇమం పరఞ్చ లోకన్తి ఇమఞ్చ అత్తభావం పరలోకే చ అత్తభావం అతిక్కమిత్వా ఠితో ఖీణాసవో . కాలం కఙ్ఖతి భావితో స దన్తోతి సో ఖీణాసవో చక్ఖాదితో దన్తో వడ్ఢితచిత్తో మరణకాలం పత్థేతి (సు॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౫౨౨; మహాని॰ అట్ఠ॰ ౯౦).
Yassindriyāni bhāvitānīti yassa khīṇāsavassa saddhādipañcindriyāni arahattaphalaṃ pāpetvā vaḍḍhitāni. Ajjhattañca bahiddhā cāti cakkhādiajjhattāyatanāni ca rūpādibahiddhāyatanāni ca nibbisevanāni katāni. Sabbaloketi sakalatedhātuke loke ca. Nibbijjha imaṃ parañca lokanti imañca attabhāvaṃ paraloke ca attabhāvaṃ atikkamitvā ṭhito khīṇāsavo . Kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa dantoti so khīṇāsavo cakkhādito danto vaḍḍhitacitto maraṇakālaṃ pattheti (su. ni. aṭṭha. 2.522; mahāni. aṭṭha. 90).
యేసం ధమ్మానం ఆదితో సముదాగమనం పఞ్ఞాయతీతి యేసం ఖన్ధాదిధమ్మానం ఉప్పత్తి పఞ్ఞాయతి. అత్థఙ్గమతో నిరోధోతి అత్థఙ్గమనవసేన తేసంయేవ అభావో పఞ్ఞాయతి. కమ్మసన్నిస్సితో విపాకోతి కుసలాకుసలకమ్మనిస్సితో విపాకో కమ్మం అముఞ్చిత్వా పవత్తనతో విపాకోపి కమ్మసన్నిస్సితోవ నామ. నామసన్నిస్సితం రూపన్తి సబ్బరూపం నామం గహేత్వా పవత్తనతో నామసన్నిస్సితం నామ జాతం. జాతియా అనుగతన్తి సబ్బం కమ్మాదికం జాతియా అనుపవిట్ఠం. జరాయ అనుసటన్తి జరాయ పత్థటం. బ్యాధినా అభిభూతన్తి బ్యాధిదుక్ఖేన అభిమద్దితం. మరణేన అబ్భాహతన్తి మచ్చునా అభిహటం పహటం. అతాణన్తి పుత్తాదీహిపి తాయనస్స అభావతో అతాయనం అనారక్ఖం అలబ్భణేయ్యం ఖేమం వా. అలేణన్తి అల్లీయితుం నిస్సయితుం అనరహం, అల్లీనానమ్పి న లేణకిచ్చకరణం. అసరణన్తి నిస్సితానం న భయహారకం, న భయవినాసకం. అసరణీభూతన్తి పురే ఉప్పత్తియా అత్తనో అభావేనేవ అసరణం, ఉప్పత్తిసమకాలమేవ అసరణభూతన్తి అత్థో.
Yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyatīti yesaṃ khandhādidhammānaṃ uppatti paññāyati. Atthaṅgamato nirodhoti atthaṅgamanavasena tesaṃyeva abhāvo paññāyati. Kammasannissito vipākoti kusalākusalakammanissito vipāko kammaṃ amuñcitvā pavattanato vipākopi kammasannissitova nāma. Nāmasannissitaṃ rūpanti sabbarūpaṃ nāmaṃ gahetvā pavattanato nāmasannissitaṃ nāma jātaṃ. Jātiyā anugatanti sabbaṃ kammādikaṃ jātiyā anupaviṭṭhaṃ. Jarāya anusaṭanti jarāya patthaṭaṃ. Byādhinā abhibhūtanti byādhidukkhena abhimadditaṃ. Maraṇena abbhāhatanti maccunā abhihaṭaṃ pahaṭaṃ. Atāṇanti puttādīhipi tāyanassa abhāvato atāyanaṃ anārakkhaṃ alabbhaṇeyyaṃ khemaṃ vā. Aleṇanti allīyituṃ nissayituṃ anarahaṃ, allīnānampi na leṇakiccakaraṇaṃ. Asaraṇanti nissitānaṃ na bhayahārakaṃ, na bhayavināsakaṃ. Asaraṇībhūtanti pure uppattiyā attano abhāveneva asaraṇaṃ, uppattisamakālameva asaraṇabhūtanti attho.
౧౯. అపుచ్ఛసీతి ఏత్థ అ-ఇతి పదపూరణమత్తే నిపాతో, పుచ్ఛసిత్వేవ అత్థో. పవక్ఖామి యథా పజానన్తి యథా పజానన్తో ఆచిక్ఖతి, ఏవం ఆచిక్ఖిస్సామి. ఉపధినిదానా పభవన్తి దుక్ఖాతి తణ్హాదిఉపధినిదానా జాతిఆదిదుక్ఖవిసేసా పభవన్తి.
19.Apucchasīti ettha a-iti padapūraṇamatte nipāto, pucchasitveva attho. Pavakkhāmi yathā pajānanti yathā pajānanto ācikkhati, evaṃ ācikkhissāmi. Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti taṇhādiupadhinidānā jātiādidukkhavisesā pabhavanti.
తణ్హూపధీతి తణ్హా ఏవ తణ్హూపధి. సస్సతుచ్ఛేదదిట్ఠి ఏవ దిట్ఠూపధి. రాగాదికిలేసా ఏవ కిలేసూపధి. పుఞ్ఞాదికమ్మాని ఏవ కమ్మూపధి. తివిధదుచ్చరితానియేవ దుచ్చరితూపధి. కబళీకారాదయో ఆహారా ఏవ ఆహారూపధి. దోసపటిఘో ఏవ పటిఘూపధి. కమ్మసముట్ఠానా కమ్మేనేవ గహితా పథవాదయో చతస్సో ధాతుయోవ చతస్సో ఉపాదిన్నధాతుయో ఉపధీ. చక్ఖాదిఛఅజ్ఝత్తికాని ఆయతనాని ఏవ ఛ అజ్ఝత్తికాని ఆయతనాని ఉపధీ. చక్ఖువిఞ్ఞాణాదిఛవిఞ్ఞాణకాయావ ఛ విఞ్ఞాణకాయా ఉపధీ. సబ్బమ్పి దుక్ఖం దుక్ఖమనట్ఠేనాతి సబ్బతేభూమకం దుక్ఖం దుస్సహనట్ఠేన ఉపధి.
Taṇhūpadhīti taṇhā eva taṇhūpadhi. Sassatucchedadiṭṭhi eva diṭṭhūpadhi. Rāgādikilesā eva kilesūpadhi. Puññādikammāni eva kammūpadhi. Tividhaduccaritāniyeva duccaritūpadhi. Kabaḷīkārādayo āhārā eva āhārūpadhi. Dosapaṭigho eva paṭighūpadhi. Kammasamuṭṭhānā kammeneva gahitā pathavādayo catasso dhātuyova catasso upādinnadhātuyo upadhī. Cakkhādichaajjhattikāni āyatanāni eva cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī. Cakkhuviññāṇādichaviññāṇakāyāva cha viññāṇakāyā upadhī. Sabbampi dukkhaṃ dukkhamanaṭṭhenāti sabbatebhūmakaṃ dukkhaṃ dussahanaṭṭhena upadhi.
౨౦. ఏవం ఉపధినిదానతో పభవన్తేసు దుక్ఖేసు – యో వే అవిద్వాతి గాథా. తత్థ పజానన్తి సఙ్ఖారే అనిచ్చాదివసేన జానన్తో. దుక్ఖస్స జాతిప్పభవానుపస్సీతి వట్టదుక్ఖస్స జాతికారణం ‘‘ఉపధీ’’తి అనుపస్సన్తో. ఇమిస్సా గాథాయ నిద్దేసే వత్తబ్బం నత్థి.
20. Evaṃ upadhinidānato pabhavantesu dukkhesu – yo ve avidvāti gāthā. Tattha pajānanti saṅkhāre aniccādivasena jānanto. Dukkhassa jātippabhavānupassīti vaṭṭadukkhassa jātikāraṇaṃ ‘‘upadhī’’ti anupassanto. Imissā gāthāya niddese vattabbaṃ natthi.
౨౧. సోకపరిద్దవఞ్చాతి సోకఞ్చ పరిదేవఞ్చ. తథా హి తే విదితో ఏస ధమ్మోతి యథా యథా సత్తా జానన్తి, తథా తథా ఞాపనవసేన విదితో ఏస తయా ధమ్మోతి.
21.Sokapariddavañcāti sokañca paridevañca. Tathā hi te vidito esa dhammoti yathā yathā sattā jānanti, tathā tathā ñāpanavasena vidito esa tayā dhammoti.
తత్థ తరన్తీతి పఠమమగ్గేన దిట్ఠోఘం తరన్తి. ఉత్తరన్తీతి దుతియమగ్గేన కామోఘం తనుకరణవసేన ఉగ్గన్త్వా తరన్తి. పతరన్తీతి తమేవ నిరవసేసప్పహానవసేన తతియమగ్గేన విసేసేన తరన్తి. సమతిక్కమన్తీతి భవోఘఅవిజ్జోఘప్పహానవసేన చతుత్థమగ్గేన సమ్మా అతిక్కమన్తి. వీతివత్తన్తీతి ఫలం పాపుణిత్వా తిట్ఠన్తి.
Tattha tarantīti paṭhamamaggena diṭṭhoghaṃ taranti. Uttarantīti dutiyamaggena kāmoghaṃ tanukaraṇavasena uggantvā taranti. Patarantīti tameva niravasesappahānavasena tatiyamaggena visesena taranti. Samatikkamantīti bhavoghaavijjoghappahānavasena catutthamaggena sammā atikkamanti. Vītivattantīti phalaṃ pāpuṇitvā tiṭṭhanti.
౨౨. కిత్తయిస్సామి తే ధమ్మన్తి నిబ్బానధమ్మం నిబ్బానగామినిపటిపదాధమ్మఞ్చ తే దేసయిస్సామి. దిట్ఠే ధమ్మేతి దిట్ఠేవ దుక్ఖాదిధమ్మే, ఇమస్మింయేవ వా అత్తభావే. అనీతిహన్తి అత్తపచ్చక్ఖం. యం విదిత్వాతి యం ధమ్మం ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తిఆదినా (ధ॰ ప॰ ౨౭౭; థేరగా॰ ౬౭౬; కథా॰ ౭౫౩) నయేన సమ్మసన్తో విదిత్వా.
22.Kittayissāmi te dhammanti nibbānadhammaṃ nibbānagāminipaṭipadādhammañca te desayissāmi. Diṭṭhe dhammeti diṭṭheva dukkhādidhamme, imasmiṃyeva vā attabhāve. Anītihanti attapaccakkhaṃ. Yaṃ viditvāti yaṃ dhammaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277; theragā. 676; kathā. 753) nayena sammasanto viditvā.
తత్థ ఆదికల్యాణన్తి హిత్వాపి అనుత్తరం వివేకసుఖం ధమ్మం తవ కిత్తయిస్సామి, తఞ్చ ఖో అప్పం వా బహుం వా కిత్తయన్తో ఆదికల్యాణాదిప్పకారమేవ కిత్తయిస్సామి. ఆదిమ్హి కల్యాణం భద్దకం అనవజ్జమేవ కత్వా కిత్తయిస్సామి . మజ్ఝేపి. పరియోసానేపి భద్దకం అనవజ్జమేవ కత్వా కిత్తయిస్సామీతి వుత్తం హోతి. యస్మిఞ్హి భగవా ఏకగాథమ్పి దేసేసి, సా సమన్తభద్దకత్తా ధమ్మస్స పఠమపాదేన ఆదికల్యాణా, దుతియతతియపాదేహి మజ్ఝేకల్యాణా, పచ్ఛిమపాదేన పరియోసానకల్యాణా. ఏకానుసన్ధికం సుత్తం నిదానేన ఆదికల్యాణం, నిగమనేన పరియోసానకల్యాణం, సేసేన మజ్ఝేకల్యాణం. నానానుసన్ధికం సుత్తం పఠమానుసన్ధినా ఆదికల్యాణం, పచ్ఛిమేన పరియోసానకల్యాణం, సేసేహి మజ్ఝేకల్యాణం.
Tattha ādikalyāṇanti hitvāpi anuttaraṃ vivekasukhaṃ dhammaṃ tava kittayissāmi, tañca kho appaṃ vā bahuṃ vā kittayanto ādikalyāṇādippakārameva kittayissāmi. Ādimhi kalyāṇaṃ bhaddakaṃ anavajjameva katvā kittayissāmi . Majjhepi. Pariyosānepi bhaddakaṃ anavajjameva katvā kittayissāmīti vuttaṃ hoti. Yasmiñhi bhagavā ekagāthampi desesi, sā samantabhaddakattā dhammassa paṭhamapādena ādikalyāṇā, dutiyatatiyapādehi majjhekalyāṇā, pacchimapādena pariyosānakalyāṇā. Ekānusandhikaṃ suttaṃ nidānena ādikalyāṇaṃ, nigamanena pariyosānakalyāṇaṃ, sesena majjhekalyāṇaṃ. Nānānusandhikaṃ suttaṃ paṭhamānusandhinā ādikalyāṇaṃ, pacchimena pariyosānakalyāṇaṃ, sesehi majjhekalyāṇaṃ.
అపి చ సనిదానఉప్పత్తిత్తా ఆదికల్యాణం, వేనేయ్యానం అనురూపతో అత్థస్స అవిపరీతతాయ చ హేతుదాహరణయుత్తతో చ మజ్ఝేకల్యాణం, సోతూనం సద్ధాపటిలాభజననేన నిగమనేన చ పరియోసానకల్యాణం.
Api ca sanidānauppattittā ādikalyāṇaṃ, veneyyānaṃ anurūpato atthassa aviparītatāya ca hetudāharaṇayuttato ca majjhekalyāṇaṃ, sotūnaṃ saddhāpaṭilābhajananena nigamanena ca pariyosānakalyāṇaṃ.
సకలో హి సాసనధమ్మో అత్తనో అత్థభూతేన సీలేన ఆదికల్యాణో, సమథవిపస్సనామగ్గఫలేహి మజ్ఝేకల్యాణో, నిబ్బానేన పరియోసానకల్యాణో. సీలసమాధీహి వా ఆదికల్యాణో, విపస్సనామగ్గేహి మజ్ఝేకల్యాణో, ఫలనిబ్బానేహి పరియోసానకల్యాణో. బుద్ధసుబోధితాయ వా ఆదికల్యాణో, ధమ్మసుధమ్మతాయ మజ్ఝేకల్యాణో, సఙ్ఘసుప్పటిపత్తియా పరియోసానకల్యాణో . తం సుత్వా తథత్తాయ పటిపన్నేన అధిగన్తబ్బాయ అభిసమ్బోధియా వా ఆదికల్యాణో, పచ్చేకబోధియా మజ్ఝేకల్యాణో, సావకబోధియా పరియోసానకల్యాణో.
Sakalo hi sāsanadhammo attano atthabhūtena sīlena ādikalyāṇo, samathavipassanāmaggaphalehi majjhekalyāṇo, nibbānena pariyosānakalyāṇo. Sīlasamādhīhi vā ādikalyāṇo, vipassanāmaggehi majjhekalyāṇo, phalanibbānehi pariyosānakalyāṇo. Buddhasubodhitāya vā ādikalyāṇo, dhammasudhammatāya majjhekalyāṇo, saṅghasuppaṭipattiyā pariyosānakalyāṇo . Taṃ sutvā tathattāya paṭipannena adhigantabbāya abhisambodhiyā vā ādikalyāṇo, paccekabodhiyā majjhekalyāṇo, sāvakabodhiyā pariyosānakalyāṇo.
సుయ్యమానో చేస నీవరణవిక్ఖమ్భనతో భవనేనపి కల్యాణమేవ ఆవహతీతి ఆదికల్యాణో, పటిపజ్జియమానో సమథవిపస్సనాసుఖావహనతో పటిపత్తియాపి కల్యాణమేవ ఆవహతీతి మజ్ఝేకల్యాణో, తథాపటిపన్నో (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౧) చ పటిపత్తిఫలే నిట్ఠితే తాదిభావావహనతో పటిపత్తిఫలేనపి కల్యాణమేవ ఆవహతీతి పరియోసానకల్యాణోతి.
Suyyamāno cesa nīvaraṇavikkhambhanato bhavanenapi kalyāṇameva āvahatīti ādikalyāṇo, paṭipajjiyamāno samathavipassanāsukhāvahanato paṭipattiyāpi kalyāṇameva āvahatīti majjhekalyāṇo, tathāpaṭipanno (pārā. aṭṭha. 1.1) ca paṭipattiphale niṭṭhite tādibhāvāvahanato paṭipattiphalenapi kalyāṇameva āvahatīti pariyosānakalyāṇoti.
యం పనేస భగవా ధమ్మం దేసేన్తో సాసనబ్రహ్మచరియం మగ్గబ్రహ్మచరియఞ్చ పకాసేతి, నానానయేహి దీపేతి. తం యథానురూపం అత్థసమ్పత్తియా సాత్థం. బ్యఞ్జనసమ్పత్తియా సబ్యఞ్జనం. సఙ్కాసనపకాసనవివరణవిభజనఉత్తానీకరణపఞ్ఞత్తిఅత్థపదసమాయోగతో సాత్థం. అక్ఖరపదబ్యఞ్జనాకారనిరుత్తినిద్దేససమ్పత్తియా సబ్యఞ్జనం. అత్థగమ్భీరతాపటివేధగమ్భీరతాహి సాత్థం . ధమ్మగమ్భీరతాదేసనాగమ్భీరతాహి సబ్యఞ్జనం. అత్థపటిభానపటిసమ్భిదావిసయతో సాత్థం. ధమ్మనిరుత్తిపటిసమ్భిదావిసయతో సబ్యఞ్జనం. పణ్డితవేదనీయతో సరిక్ఖకజనప్పసాదకన్తి సాత్థం. సద్ధేయ్యతో లోకియజనప్పసాదకన్తి సబ్యఞ్జనం. గమ్భీరాధిప్పాయతో సాత్థం. ఉత్తానపదతో సబ్యఞ్జనం. ఉపనేతబ్బస్స అభావతో సకలపరిపుణ్ణభావేన కేవలపరిపుణ్ణం. అపనేతబ్బస్స అభావతో నిద్దోసభావేన పరిసుద్ధం.
Yaṃ panesa bhagavā dhammaṃ desento sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca pakāseti, nānānayehi dīpeti. Taṃ yathānurūpaṃ atthasampattiyā sātthaṃ. Byañjanasampattiyā sabyañjanaṃ. Saṅkāsanapakāsanavivaraṇavibhajanauttānīkaraṇapaññattiatthapadasamāyogato sātthaṃ. Akkharapadabyañjanākāraniruttiniddesasampattiyā sabyañjanaṃ. Atthagambhīratāpaṭivedhagambhīratāhi sātthaṃ. Dhammagambhīratādesanāgambhīratāhi sabyañjanaṃ. Atthapaṭibhānapaṭisambhidāvisayato sātthaṃ. Dhammaniruttipaṭisambhidāvisayato sabyañjanaṃ. Paṇḍitavedanīyato sarikkhakajanappasādakanti sātthaṃ. Saddheyyato lokiyajanappasādakanti sabyañjanaṃ. Gambhīrādhippāyato sātthaṃ. Uttānapadato sabyañjanaṃ. Upanetabbassa abhāvato sakalaparipuṇṇabhāvena kevalaparipuṇṇaṃ. Apanetabbassa abhāvato niddosabhāvena parisuddhaṃ.
అపి చ – పటిపత్తియా అధిగమబ్యత్తితో సాత్థం. పరియత్తియా ఆగమబ్యత్తితో సబ్యఞ్జనం. సీలాదిపఞ్చధమ్మక్ఖన్ధయుత్తతో కేవలపరిపుణ్ణం. నిరుపక్కిలేసతో నిత్థరణత్థాయ పవత్తితో లోకామిసనిరపేక్ఖతో చ పరిసుద్ధం. సిక్ఖత్తయపరిగ్గహితత్తా బ్రహ్మభూతేహి సేట్ఠేహి చరితబ్బతో, తేసఞ్చ చరియభావతో బ్రహ్మచరియం (పారా॰ అట్ఠ॰ ౧.౧).
Api ca – paṭipattiyā adhigamabyattito sātthaṃ. Pariyattiyā āgamabyattito sabyañjanaṃ. Sīlādipañcadhammakkhandhayuttato kevalaparipuṇṇaṃ. Nirupakkilesato nittharaṇatthāya pavattito lokāmisanirapekkhato ca parisuddhaṃ. Sikkhattayapariggahitattā brahmabhūtehi seṭṭhehi caritabbato, tesañca cariyabhāvato brahmacariyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.1).
ఏవం పరియత్తిధమ్మం దస్సేత్వా ఇదాని లోకుత్తరధమ్మం దస్సేతుం ‘‘చత్తారో సతిపట్ఠానే’’తి ఆహ. సత్తతింసబోధిపక్ఖియధమ్మే దస్సేత్వా నిబ్బత్తితలోకుత్తరం దస్సేతుం ‘‘నిబ్బానఞ్చా’’తి ఆహ. నిబ్బానగామినిఞ్చ పటిపదన్తి పుబ్బభాగసీలసమాధివిపస్సనాధమ్మఞ్చ కిత్తయిస్సామి.
Evaṃ pariyattidhammaṃ dassetvā idāni lokuttaradhammaṃ dassetuṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhāne’’ti āha. Sattatiṃsabodhipakkhiyadhamme dassetvā nibbattitalokuttaraṃ dassetuṃ ‘‘nibbānañcā’’ti āha. Nibbānagāminiñca paṭipadanti pubbabhāgasīlasamādhivipassanādhammañca kittayissāmi.
దుక్ఖే దిట్ఠేతి దుక్ఖసచ్చే సరసలక్ఖణేన దిట్ఠే దుక్ఖసచ్చం పకాసేస్సామి. సముదయాదీసుపి ఏసేవ నయో.
Dukkhe diṭṭheti dukkhasacce sarasalakkhaṇena diṭṭhe dukkhasaccaṃ pakāsessāmi. Samudayādīsupi eseva nayo.
౨౩. తఞ్చాహం అభినన్దామీతి తం వుత్తప్పకారధమ్మజోతకం తవ వచనం అహం పత్థయామి. ధమ్మముత్తమన్తి తఞ్చ ధమ్మముత్తమం అభినన్దామి.
23.Tañcāhaṃabhinandāmīti taṃ vuttappakāradhammajotakaṃ tava vacanaṃ ahaṃ patthayāmi. Dhammamuttamanti tañca dhammamuttamaṃ abhinandāmi.
తత్థ మహతో తమోకాయస్స పదాలనన్తి మహతో అవిజ్జారాసిస్స ఛేదనం. అనిచ్చలక్ఖణవసేన ఏసీ. దుక్ఖలక్ఖణవసేన గవేసీ. అనత్తలక్ఖణవసేన సమన్తతో పరియేసీ. మహతో విపల్లాసస్స పభేదనన్తి మహన్తస్స అసుభే సుభన్తిఆదిద్వాదసవిధస్స విపల్లాసస్స భేదనం. మహతో తణ్హాసల్లస్స అబ్బహనన్తి మహన్తస్స అన్తోతుదనట్ఠేన తణ్హాకణ్టకస్స లుఞ్చనం. దిట్ఠిసఙ్ఘాటస్స వినివేఠనన్తి దిట్ఠియేవ అబ్బోచ్ఛిన్నప్పవత్తితో సఙ్ఘటితట్ఠేన సఙ్ఘాటో, తస్స దిట్ఠిసఙ్ఘాటస్స నివత్తనం. మానధజస్స పాతనన్తి ఉస్సితట్ఠేన ఉన్నతిలక్ఖణస్స మానద్ధజస్స పాతనం. అభిసఙ్ఖారస్స వూపసమన్తి పుఞ్ఞాదిఅభిసఙ్ఖారస్స ఉపసమనం. ఓఘస్స నిత్థరణన్తి వట్టే ఓసీదాపనస్స కామోఘాదిఓఘస్స నిత్థరణం నిక్ఖమనం. భారస్స నిక్ఖేపనన్తి రూపాదిపఞ్చక్ఖన్ధభారస్స ఖిపనం ఛడ్డనం. సంసారవట్టస్స ఉపచ్ఛేదన్తి ఖన్ధాదిపటిపాటిసంసారవట్టస్స హేతునస్సనేన ఉచ్ఛిజ్జనం. సన్తాపస్స నిబ్బాపనన్తి కిలేససన్తాపస్స నిబ్బుతిం. పరిళాహస్స పటిపస్సద్ధన్తి కిలేసపరిళాహస్స వూపసమం పటిపస్సమ్భనం. ధమ్మధజస్స ఉస్సాపనన్తి నవవిధలోకుత్తరధమ్మస్స ఉస్సాపేత్వా ఠపనం. పరమత్థం అమతం నిబ్బానన్తి ఉత్తమట్ఠేన పరమత్థం. నత్థి ఏతస్స మరణసఙ్ఖాతం మతన్తి అమతం. కిలేసవిసపటిపక్ఖత్తా అగదన్తిపి అమతం. సంసారదుక్ఖపటిపక్ఖభూతత్తా నిబ్బుతన్తి నిబ్బానం. నత్థేత్థ తణ్హాసఙ్ఖాతం వానన్తిపి నిబ్బానం.
Tattha mahato tamokāyassa padālananti mahato avijjārāsissa chedanaṃ. Aniccalakkhaṇavasena esī. Dukkhalakkhaṇavasena gavesī. Anattalakkhaṇavasena samantato pariyesī. Mahato vipallāsassa pabhedananti mahantassa asubhe subhantiādidvādasavidhassa vipallāsassa bhedanaṃ. Mahato taṇhāsallassa abbahananti mahantassa antotudanaṭṭhena taṇhākaṇṭakassa luñcanaṃ. Diṭṭhisaṅghāṭassa viniveṭhananti diṭṭhiyeva abbocchinnappavattito saṅghaṭitaṭṭhena saṅghāṭo, tassa diṭṭhisaṅghāṭassa nivattanaṃ. Mānadhajassa pātananti ussitaṭṭhena unnatilakkhaṇassa mānaddhajassa pātanaṃ. Abhisaṅkhārassa vūpasamanti puññādiabhisaṅkhārassa upasamanaṃ. Oghassa nittharaṇanti vaṭṭe osīdāpanassa kāmoghādioghassa nittharaṇaṃ nikkhamanaṃ. Bhārassa nikkhepananti rūpādipañcakkhandhabhārassa khipanaṃ chaḍḍanaṃ. Saṃsāravaṭṭassa upacchedanti khandhādipaṭipāṭisaṃsāravaṭṭassa hetunassanena ucchijjanaṃ. Santāpassa nibbāpananti kilesasantāpassa nibbutiṃ. Pariḷāhassa paṭipassaddhanti kilesapariḷāhassa vūpasamaṃ paṭipassambhanaṃ. Dhammadhajassa ussāpananti navavidhalokuttaradhammassa ussāpetvā ṭhapanaṃ. Paramatthaṃ amataṃ nibbānanti uttamaṭṭhena paramatthaṃ. Natthi etassa maraṇasaṅkhātaṃ matanti amataṃ. Kilesavisapaṭipakkhattā agadantipi amataṃ. Saṃsāradukkhapaṭipakkhabhūtattā nibbutanti nibbānaṃ. Natthettha taṇhāsaṅkhātaṃ vānantipi nibbānaṃ.
మహేసక్ఖేహి సత్తేహీతి మహానుభావేహి సక్కాదీహి సత్తేహి. పరియేసితోతి పరియిట్ఠో. కహం దేవదేవోతి దేవానం అతిదేవో కుహిం. కహం నరాసభోతి ఉత్తమపురిసో.
Mahesakkhehi sattehīti mahānubhāvehi sakkādīhi sattehi. Pariyesitoti pariyiṭṭho. Kahaṃ devadevoti devānaṃ atidevo kuhiṃ. Kahaṃ narāsabhoti uttamapuriso.
౨౪. ఉద్ధం అధో తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి ఏత్థ ఉద్ధన్తి అనాగతద్ధా వుచ్చతి. అధోతి అతీతద్ధా. తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి పచ్చుప్పన్నద్ధా. ఏతేసు నన్దిఞ్చ నివేసనఞ్చ, పనుజ్జ విఞ్ఞాణన్తి ఏతేసు ఉద్ధాదీసు తణ్హఞ్చ దిట్ఠినివేసనఞ్చ అభిసఙ్ఖారవిఞ్ఞాణఞ్చ పనుదేహి. పనుదిత్వా చ భవే న తిట్ఠేతి ఏవం సన్తే దువిధేపి భవే న తిట్ఠేయ్య. ఏవం తావ పనుజ్జసద్దస్స పనుదేహీతి ఇమస్మిం అత్థవికప్పే సమ్బన్ధో. పనుదిత్వాతి ఏతస్మిం పన అత్థవికప్పే భవే న తిట్ఠేతి అయమేవ సమ్బన్ధో. ఏతాని నన్దీనివేసనవిఞ్ఞాణాని పనుదిత్వా దువిధేపి భవే న తిట్ఠేయ్యాతి.
24.Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti ettha uddhanti anāgataddhā vuccati. Adhoti atītaddhā. Tiriyañcāpi majjheti paccuppannaddhā. Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇanti etesu uddhādīsu taṇhañca diṭṭhinivesanañca abhisaṅkhāraviññāṇañca panudehi. Panuditvā ca bhave na tiṭṭheti evaṃ sante duvidhepi bhave na tiṭṭheyya. Evaṃ tāva panujjasaddassa panudehīti imasmiṃ atthavikappe sambandho. Panuditvāti etasmiṃ pana atthavikappe bhave na tiṭṭheti ayameva sambandho. Etāni nandīnivesanaviññāṇāni panuditvā duvidhepi bhave na tiṭṭheyyāti.
సహోకాసవసేన దేవలోకో ఉద్ధం. అపాయలోకో అధో. మనుస్సలోకో మజ్ఝే. తత్థ కుసలా ధమ్మాతి అపాయం ముఞ్చిత్వా ఉపరి పటిసన్ధిదానతో కుసలా ధమ్మా ఉద్ధన్తి వుచ్చన్తి. అకుసలా ధమ్మా అపాయేసు పటిసన్ధిదానతో అధోతి. తదుభయవిముత్తత్తా అబ్యాకతా ధమ్మా తిరియఞ్చాపి మజ్ఝేతి వుచ్చన్తి. సబ్బోపరివసేన అరూపధాతు ఉద్ధం. సబ్బఅధోవసేన కామధాతు అధో. తదుభయన్తరవసేన రూపధాతు మజ్ఝే. కాయచిత్తాబాధఖననవసేన సుఖా వేదనా ఉద్ధం . దుక్ఖమనవసేన దుక్ఖా వేదనా అధో. అదుక్ఖమసుఖా వేదనా మజ్ఝే. అత్తభావవసేన పరిచ్ఛేదం దస్సేన్తో ‘‘ఉద్ధన్తి ఉద్ధం పాదతలా’’తిఆదిమాహ. తత్థ ఉద్ధం పాదతలాతి పాదతలతో ఉపరి. అధో కేసమత్థకాతి కేసమత్థకతో అధో. మజ్ఝేతి ద్విన్నం అన్తరం.
Sahokāsavasena devaloko uddhaṃ. Apāyaloko adho. Manussaloko majjhe. Tattha kusalā dhammāti apāyaṃ muñcitvā upari paṭisandhidānato kusalā dhammā uddhanti vuccanti. Akusalādhammā apāyesu paṭisandhidānato adhoti. Tadubhayavimuttattā abyākatā dhammā tiriyañcāpi majjheti vuccanti. Sabboparivasena arūpadhātu uddhaṃ. Sabbaadhovasena kāmadhātu adho. Tadubhayantaravasena rūpadhātu majjhe. Kāyacittābādhakhananavasena sukhā vedanā uddhaṃ . Dukkhamanavasena dukkhā vedanā adho. Adukkhamasukhā vedanā majjhe. Attabhāvavasena paricchedaṃ dassento ‘‘uddhanti uddhaṃ pādatalā’’tiādimāha. Tattha uddhaṃ pādatalāti pādatalato upari. Adho kesamatthakāti kesamatthakato adho. Majjheti dvinnaṃ antaraṃ.
పుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారసహగతం విఞ్ఞాణన్తి తేరసవిధపుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారసమ్పయుత్తం కమ్మవిఞ్ఞాణం. అపుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారసహగతం విఞ్ఞాణన్తి ద్వాదసవిధఅపుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారసమ్పయుత్తం కమ్మవిఞ్ఞాణం. ఆనేఞ్జాభిసఙ్ఖారసహగతం విఞ్ఞాణన్తి చతుబ్బిధం ఆనేఞ్జాభిసఙ్ఖారసహగతం కమ్మవిఞ్ఞాణం. నుజ్జాతి ఖిప. పనుజ్జాతి అతీవ ఖిప. నుదాతి లుఞ్చ. పనుదాతి అతీవ లుఞ్చ. పజహాతి ఛడ్డేహి. వినోదేహీతి దూరం కరోహి.
Puññābhisaṅkhārasahagataṃviññāṇanti terasavidhapuññābhisaṅkhārasampayuttaṃ kammaviññāṇaṃ. Apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇanti dvādasavidhaapuññābhisaṅkhārasampayuttaṃ kammaviññāṇaṃ. Āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇanti catubbidhaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ kammaviññāṇaṃ. Nujjāti khipa. Panujjāti atīva khipa. Nudāti luñca. Panudāti atīva luñca. Pajahāti chaḍḍehi. Vinodehīti dūraṃ karohi.
కమ్మభవఞ్చాతి పుఞ్ఞాభిసఙ్ఖారచేతనావ. పటిసన్ధికఞ్చ పునబ్భవన్తి పటిసన్ధియా రూపాదిపునబ్భవఞ్చ. పజహన్తో పఠమమగ్గేన, వినోదేన్తో దుతియమగ్గేన, బ్యన్తీ కరోన్తో తతియమగ్గేన, అనభావం గమేన్తో చతుత్థమగ్గేన. కమ్మభవే న తిట్ఠేయ్యాతి పుఞ్ఞాదిఅభిసఙ్ఖారే న తిట్ఠేయ్య.
Kammabhavañcāti puññābhisaṅkhāracetanāva. Paṭisandhikañca punabbhavanti paṭisandhiyā rūpādipunabbhavañca. Pajahanto paṭhamamaggena, vinodento dutiyamaggena, byantī karonto tatiyamaggena, anabhāvaṃ gamento catutthamaggena. Kammabhave na tiṭṭheyyāti puññādiabhisaṅkhāre na tiṭṭheyya.
౨౫. ఏతాని వినోదేత్వా భవే అతిట్ఠన్తో ఏసో – ఏవం విహారీతి గాథా. తత్థ ఇధేవాతి ఇమస్మింయేవ సాసనే, ఇమస్మింయేవ వా అత్తభావే. ఇమిస్సా గాథాయ నిద్దేసో ఉత్తానత్థోవ.
25. Etāni vinodetvā bhave atiṭṭhanto eso – evaṃ vihārīti gāthā. Tattha idhevāti imasmiṃyeva sāsane, imasmiṃyeva vā attabhāve. Imissā gāthāya niddeso uttānatthova.
౨౬. సుకిత్తితం గోతమనూపధీకన్తి ఏత్థ అనూపధీకన్తి నిబ్బానం, తం సన్ధాయ భగవన్తం ఆలపన్తో ఆహ – ‘‘సుకిత్తితం గోతమనూపధీక’’న్తి.
26.Sukittitaṃ gotamanūpadhīkanti ettha anūpadhīkanti nibbānaṃ, taṃ sandhāya bhagavantaṃ ālapanto āha – ‘‘sukittitaṃ gotamanūpadhīka’’nti.
నిద్దేసే కిలేసా చాతి ఉపతాపనట్ఠేన రాగాదయో కిలేసా చ రాసట్ఠేన విపాకభూతా పఞ్చక్ఖన్ధా చ కుసలాదిఅభిసఙ్ఖారా చేతనా చ ‘‘ఉపధీ’’తి వుచ్చన్తి కథీయన్తి. ఉపధిప్పహానం తదఙ్గప్పహానేన, ఉపధివూపసమం విక్ఖమ్భనప్పహానేన, ఉపధిపటినిస్సగ్గం సముచ్ఛేదప్పహానేన ఉపధిపటిపస్సద్ధం ఫలేనాతి.
Niddese kilesā cāti upatāpanaṭṭhena rāgādayo kilesā ca rāsaṭṭhena vipākabhūtā pañcakkhandhā ca kusalādiabhisaṅkhārā cetanā ca ‘‘upadhī’’ti vuccanti kathīyanti. Upadhippahānaṃ tadaṅgappahānena, upadhivūpasamaṃ vikkhambhanappahānena, upadhipaṭinissaggaṃ samucchedappahānena upadhipaṭipassaddhaṃ phalenāti.
౨౭. న కేవలం దుక్ఖమేవ పహాసి – తే చాపీతి గాథా. తత్థ అట్ఠితన్తి సక్కచ్చం, సదా వా. తం తం నమస్సామీతి తస్మా తం నమస్సామి. సమేచ్చాతి ఉపగన్త్వా. నాగాతి భగవన్తం ఆలపన్తో ఆహ.
27. Na kevalaṃ dukkhameva pahāsi – te cāpīti gāthā. Tattha aṭṭhitanti sakkaccaṃ, sadā vā. Taṃ taṃ namassāmīti tasmā taṃ namassāmi. Sameccāti upagantvā. Nāgāti bhagavantaṃ ālapanto āha.
నిద్దేసే సమేచ్చాతి జానిత్వా, ఏకతో హుత్వా వా. అభిసమేచ్చాతి పటివిజ్ఝిత్వా. సమాగన్త్వాతి సమ్ముఖా హుత్వా. అభిసమాగన్త్వాతి సమీపం గన్త్వా. సమ్ముఖాతి సమ్ముఖే. ఆగుం న కరోతీతి పాపం న కరోతి.
Niddese sameccāti jānitvā, ekato hutvā vā. Abhisameccāti paṭivijjhitvā. Samāgantvāti sammukhā hutvā. Abhisamāgantvāti samīpaṃ gantvā. Sammukhāti sammukhe. Āguṃ na karotīti pāpaṃ na karoti.
౨౮. ఇదాని నం భగవా ‘‘అద్ధా హి భగవా పహాసి దుక్ఖ’’న్తి ఏవం తేన బ్రాహ్మణేన విదితోపి అత్తానం అనుపనేత్వావ పహీనదుక్ఖేన పుగ్గలేన ఓవదన్తో ‘‘యం బ్రాహ్మణ’’న్తి గాథమాహ. తస్సత్థో – యం తం అభిజానన్తో ‘‘అయం బాహితపాపత్తా బ్రాహ్మణో, వేదేహి గతత్తా వేదగూ, కిఞ్చనాభావా అకిఞ్చనో, కామేసు చ భవేసు చ అసత్తత్తా కామభవే అసత్తో’’తి జఞ్ఞా జానేయ్యాసి. అద్ధా హి సో ఓఘమిమం అతారి, తిణ్ణో చ పారం అఖిలో అకఙ్ఖో.
28. Idāni naṃ bhagavā ‘‘addhā hi bhagavā pahāsi dukkha’’nti evaṃ tena brāhmaṇena viditopi attānaṃ anupanetvāva pahīnadukkhena puggalena ovadanto ‘‘yaṃ brāhmaṇa’’nti gāthamāha. Tassattho – yaṃ taṃ abhijānanto ‘‘ayaṃ bāhitapāpattā brāhmaṇo, vedehi gatattā vedagū, kiñcanābhāvā akiñcano, kāmesu ca bhavesu ca asattattā kāmabhave asatto’’ti jaññā jāneyyāsi. Addhā hi so oghamimaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho.
నిద్దేసే రాగకిఞ్చనన్తి రాగపలిబోధం. దోసకిఞ్చనన్తిఆదిపి ఏసేవ నయో. కామోఘం తిణ్ణో అనాగామిమగ్గేన. భవోఘం తిణ్ణో అరహత్తమగ్గేన. దిట్ఠోఘం తిణ్ణో సోతాపత్తిమగ్గేన. అవిజ్జోఘం తిణ్ణో అరహత్తమగ్గేన. సంసారపథం తిణ్ణో కుసలాకుసలకమ్మప్పభేదేనాతి. ఉత్తిణ్ణో పఠమమగ్గేన. నిత్తిణ్ణో దుతియమగ్గేన. అతిక్కన్తో తతియమగ్గేన. సమతిక్కన్తో చతుత్థమగ్గేన.వీతివత్తో ఫలేన.
Niddese rāgakiñcananti rāgapalibodhaṃ. Dosakiñcanantiādipi eseva nayo. Kāmoghaṃ tiṇṇo anāgāmimaggena. Bhavoghaṃ tiṇṇo arahattamaggena. Diṭṭhoghaṃ tiṇṇo sotāpattimaggena. Avijjoghaṃ tiṇṇo arahattamaggena. Saṃsārapathaṃ tiṇṇo kusalākusalakammappabhedenāti. Uttiṇṇo paṭhamamaggena. Nittiṇṇo dutiyamaggena. Atikkanto tatiyamaggena. Samatikkanto catutthamaggena.Vītivatto phalena.
౨౯. కిఞ్చ భియ్యో – విద్వా చ యోతి గాథా. తత్థ ఇధాతి ఇమస్మిం సాసనే, అత్తభావే వా. విసజ్జాతి వోసజ్జిత్వా.
29. Kiñca bhiyyo – vidvā ca yoti gāthā. Tattha idhāti imasmiṃ sāsane, attabhāve vā. Visajjāti vosajjitvā.
నిద్దేసే సజ్జన్తి ముఞ్చనం. విసజ్జన్తి వోసజ్జనం. సేసం సబ్బత్థ పాకటమేవ. ఏవం భగవా ఇదమ్పి సుత్తం అరహత్తనికూటేనేవ దేసేసి. దేసనాపరియోసానే చ వుత్తసదిసో ఏవ ధమ్మాభిసమయో అహోసీతి.
Niddese sajjanti muñcanaṃ. Visajjanti vosajjanaṃ. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva. Evaṃ bhagavā idampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ca vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
సద్ధమ్మప్పజ్జోతికాయ చూళనిద్దేస-అట్ఠకథాయ
Saddhammappajjotikāya cūḷaniddesa-aṭṭhakathāya
మేత్తగూమాణవసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Mettagūmāṇavasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi
౪. మేత్తగూమాణవపుచ్ఛా • 4. Mettagūmāṇavapucchā
౪. మేత్తగూమాణవపుచ్ఛానిద్దేసో • 4. Mettagūmāṇavapucchāniddeso