Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ചൂളനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥാ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā |
൪. മേത്തഗൂമാണവസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ
4. Mettagūmāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
൧൮. ചതുത്ഥേ മേത്തഗൂസുത്തേ – മഞ്ഞാമി തം വേദഗൂ ഭാവിതത്തന്തി ‘‘അയം വേദഗൂ’’തി ച ‘‘ഭാവിതത്തോ’’തി ച ഏവം തം മഞ്ഞാമി.
18. Catutthe mettagūsutte – maññāmi taṃ vedagū bhāvitattanti ‘‘ayaṃ vedagū’’ti ca ‘‘bhāvitatto’’ti ca evaṃ taṃ maññāmi.
അപരിത്തോതി ന അപ്പോ. മഹന്തോതി ന ഖുദ്ദകോ. ഗമ്ഭീരോതി ന ഉത്താനോ. അപ്പമേയ്യോതി മിനിതും ന സക്കുണേയ്യോ. ദുപ്പരിയോഗാള്ഹോതി അവഗാഹിതും ഓതരിതും ദുക്ഖോ. ബഹുരതനോ സാഗരൂപമോതി ബഹൂനം ധമ്മരതനാനം ആകരത്താ അനേകവിധരതനസമ്പന്നോ മഹാസമുദ്ദോ വിയ ബഹുരതനോ സാഗരസദിസോ.
Aparittoti na appo. Mahantoti na khuddako. Gambhīroti na uttāno. Appameyyoti minituṃ na sakkuṇeyyo. Duppariyogāḷhoti avagāhituṃ otarituṃ dukkho. Bahuratano sāgarūpamoti bahūnaṃ dhammaratanānaṃ ākarattā anekavidharatanasampanno mahāsamuddo viya bahuratano sāgarasadiso.
ന മങ്കു ഹോതീതി ന വികുണിതമുഖോ ഹോതി. അപ്പതിട്ഠിതചിത്തോതി ദോസവസേന ന ഘനീഭൂതചിത്തോ. അലീനമനസോതി ന സങ്കുചിതചിത്തോ. അബ്യാപന്നചേതസോതി ന പൂതിചിത്തോ.
Na maṅku hotīti na vikuṇitamukho hoti. Appatiṭṭhitacittoti dosavasena na ghanībhūtacitto. Alīnamanasoti na saṅkucitacitto. Abyāpannacetasoti na pūticitto.
ദിട്ഠേ ദിട്ഠമത്തോതി ചക്ഖുവിസയേ രൂപാരമ്മണേ ദിട്ഠമത്തോയേവ തം ആരമ്മണം ഭവിസ്സതി, കത്താ വാ കാരേതാ വാ നത്ഥി. യം ചക്ഖുനാ ദിട്ഠം വണ്ണായതനമേവ. സുതാദീസുപി ഏസേവ നയോ. അപി ച ദിട്ഠേതി ദസ്സനയോഗേന വണ്ണായതനം, സവനയോഗേന സദ്ദായതനം, മുതയോഗേന ഘാനജിവ്ഹാകായായതനാനി ദസ്സേതി. ഘാനസ്സ ഗന്ധായതനം, ജിവ്ഹായ രസായതനം, കായസ്സ പഥവീ തേജോ വായൂതി ഫോട്ഠബ്ബായതനം, വിഞ്ഞാതയോഗേന ധമ്മായതനം ദസ്സേതി. ദിട്ഠേ അനൂപയോതി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണേന ദിട്ഠേ രാഗൂപയവിരഹിതോ. അനപായോതി കോധവിരഹിതോ അപ്പടിഘോ . അനിസ്സിതോതി തണ്ഹായ അനല്ലീനോ. അപ്പടിബദ്ധോതി മാനേന ന ബദ്ധോ. വിപ്പമുത്തോതി സബ്ബാരമ്മണതോ മുത്തോ. വിസഞ്ഞുത്തോതി കിലേസേഹി വിയുത്തോ ഹുത്വാ ഠിതോ.
Diṭṭhe diṭṭhamattoti cakkhuvisaye rūpārammaṇe diṭṭhamattoyeva taṃ ārammaṇaṃ bhavissati, kattā vā kāretā vā natthi. Yaṃ cakkhunā diṭṭhaṃ vaṇṇāyatanameva. Sutādīsupi eseva nayo. Api ca diṭṭheti dassanayogena vaṇṇāyatanaṃ, savanayogena saddāyatanaṃ, mutayogena ghānajivhākāyāyatanāni dasseti. Ghānassa gandhāyatanaṃ, jivhāya rasāyatanaṃ, kāyassa pathavī tejo vāyūti phoṭṭhabbāyatanaṃ, viññātayogena dhammāyatanaṃ dasseti. Diṭṭhe anūpayoti cakkhuviññāṇena diṭṭhe rāgūpayavirahito. Anapāyoti kodhavirahito appaṭigho . Anissitoti taṇhāya anallīno. Appaṭibaddhoti mānena na baddho. Vippamuttoti sabbārammaṇato mutto. Visaññuttoti kilesehi viyutto hutvā ṭhito.
സംവിജ്ജതി ഭഗവതോ ചക്ഖൂതി ബുദ്ധസ്സ ഭഗവതോ പകതിമംസചക്ഖു ഉപലബ്ഭതി. പസ്സതീതി ദക്ഖതി ഓലോകേതി. ചക്ഖുനാ രൂപന്തി ചക്ഖുവിഞ്ഞാണേന രൂപാരമ്മണം. ഛന്ദരാഗോതി തണ്ഹാഛന്ദോ.
Saṃvijjati bhagavato cakkhūti buddhassa bhagavato pakatimaṃsacakkhu upalabbhati. Passatīti dakkhati oloketi. Cakkhunā rūpanti cakkhuviññāṇena rūpārammaṇaṃ. Chandarāgoti taṇhāchando.
ദന്തം നയന്തി സമിതിന്തി ഉയ്യാനകീളാമണ്ഡലാദീസു ഹി മഹാജനമജ്ഝം ഗച്ഛന്താ ദന്തമേവ ഗോണം വാ ദന്തം അസ്സാജാനീയം വാ യാനേ യോജേത്വാ നയന്തി. രാജാതി തഥാരൂപാനേവ ഠാനാനി ഗച്ഛന്തോ രാജാപി ദന്തമേവ അഭിരുഹതി. മനുസ്സേസൂതി മനുസ്സേസുപി ചതൂഹി അരിയമഗ്ഗേഹി ദന്തോ നിബ്ബിസേവനോവ സേട്ഠോ. യോതിവാക്യന്തി ഏവരൂപം അതിക്കമ്മവചനം പുനപ്പുനം വുച്ചമാനമ്പി തിതിക്ഖതി നപ്പതിപ്ഫരതി ന വിഹഞ്ഞതി, ഏവരൂപോ ദന്തോ സേട്ഠോതി അത്ഥോ.
Dantaṃ nayanti samitinti uyyānakīḷāmaṇḍalādīsu hi mahājanamajjhaṃ gacchantā dantameva goṇaṃ vā dantaṃ assājānīyaṃ vā yāne yojetvā nayanti. Rājāti tathārūpāneva ṭhānāni gacchanto rājāpi dantameva abhiruhati. Manussesūti manussesupi catūhi ariyamaggehi danto nibbisevanova seṭṭho. Yotivākyanti evarūpaṃ atikkammavacanaṃ punappunaṃ vuccamānampi titikkhati nappatippharati na vihaññati, evarūpo danto seṭṭhoti attho.
അസ്സതരാതി വളവായ ഗദ്രഭേന ജാതാ. ആജാനീയാതി യം അസ്സദമ്മസാരഥി കാരണം കാരേതി, തസ്സ ഖിപ്പം ജാനനസമത്ഥാ. സിന്ധവാതി സിന്ധവരട്ഠേ ജാതാ അസ്സാ. മഹാനാഗാതി കുഞ്ജരസങ്ഖാതാ മഹാഹത്ഥിനോ. അത്തദന്തോതി ഏതേ അസ്സതരാ വാ സിന്ധവാ വാ കുഞ്ജരാ വാ ദന്താവ, ന അദന്താ. യോ പന ചതുമഗ്ഗസങ്ഖാതേന അത്തനോ ദന്തതായ അത്തദന്തോ നിബ്ബിസേവനോ, അയം തതോപി വരം, സബ്ബേഹിപി ഏതേഹി ഉത്തരിതരോതി അത്ഥോ.
Assatarāti vaḷavāya gadrabhena jātā. Ājānīyāti yaṃ assadammasārathi kāraṇaṃ kāreti, tassa khippaṃ jānanasamatthā. Sindhavāti sindhavaraṭṭhe jātā assā. Mahānāgāti kuñjarasaṅkhātā mahāhatthino. Attadantoti ete assatarā vā sindhavā vā kuñjarā vā dantāva, na adantā. Yo pana catumaggasaṅkhātena attano dantatāya attadanto nibbisevano, ayaṃ tatopi varaṃ, sabbehipi etehi uttaritaroti attho.
ന ഹി ഏതേഹി യാനേഹീതി യാനി ഏതാനി ഹത്ഥിയാനാദീനി ഉത്തമയാനാനി, ഏതേഹി യാനേഹി കോചി പുഗ്ഗലോ സുപിനന്തേനപി അഗതപുബ്ബത്താ ‘‘അഗത’’ന്തി സങ്ഖാതം നിബ്ബാനദിസം തഥാ ന ഗച്ഛേയ്യ. യഥാ പുബ്ബഭാഗേ ഇന്ദ്രിയദമേന ദന്തേന, അപരഭാഗേ അരിയമഗ്ഗഭാവനായ സുദന്തേന ദന്തോ നിബ്ബിസേവനോ സപ്പഞ്ഞോ പുഗ്ഗലോ തം അഗതപുബ്ബം ദിസം ഗച്ഛതി, ദന്തഭൂമിം പാപുണാതി, തസ്മാ അത്തദമനമേവ വരതരന്തി അത്ഥോ (ധ॰ പ॰ അട്ഠ॰ ൨.൩൨൨; മഹാനി॰ അട്ഠ॰ ൯൦).
Na hi etehi yānehīti yāni etāni hatthiyānādīni uttamayānāni, etehi yānehi koci puggalo supinantenapi agatapubbattā ‘‘agata’’nti saṅkhātaṃ nibbānadisaṃ tathā na gaccheyya. Yathā pubbabhāge indriyadamena dantena, aparabhāge ariyamaggabhāvanāya sudantena danto nibbisevano sappañño puggalo taṃ agatapubbaṃ disaṃ gacchati, dantabhūmiṃ pāpuṇāti, tasmā attadamanameva varataranti attho (dha. pa. aṭṭha. 2.322; mahāni. aṭṭha. 90).
വിധാസു ന വികമ്പന്തീതി നവവിധമാനകോട്ഠാസേസു ന ചലന്തി ന വേധേന്തി. വിപ്പമുത്താ പുനബ്ഭവാതി കമ്മകിലേസതോ സമുച്ഛേദവിമുത്തിയാ സുട്ഠു മുത്താ. ദന്തഭൂമിം അനുപ്പത്താതി അരഹത്തഫലം പാപുണിത്വാ ഠിതാ. തേ ലോകേ വിജിതാവിനോതി തേ വുത്തപ്പകാരാ ഖീണാസവാ സത്തലോകേ വിജിതവിജയാ നാമ (സം॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൨.൩.൭൬; മഹാനി॰ അട്ഠ॰ ൯൦).
Vidhāsu na vikampantīti navavidhamānakoṭṭhāsesu na calanti na vedhenti. Vippamuttā punabbhavāti kammakilesato samucchedavimuttiyā suṭṭhu muttā. Dantabhūmiṃ anuppattāti arahattaphalaṃ pāpuṇitvā ṭhitā. Te loke vijitāvinoti te vuttappakārā khīṇāsavā sattaloke vijitavijayā nāma (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.76; mahāni. aṭṭha. 90).
യസ്സിന്ദ്രിയാനി ഭാവിതാനീതി യസ്സ ഖീണാസവസ്സ സദ്ധാദിപഞ്ചിന്ദ്രിയാനി അരഹത്തഫലം പാപേത്വാ വഡ്ഢിതാനി. അജ്ഝത്തഞ്ച ബഹിദ്ധാ ചാതി ചക്ഖാദിഅജ്ഝത്തായതനാനി ച രൂപാദിബഹിദ്ധായതനാനി ച നിബ്ബിസേവനാനി കതാനി. സബ്ബലോകേതി സകലതേധാതുകേ ലോകേ ച. നിബ്ബിജ്ഝ ഇമം പരഞ്ച ലോകന്തി ഇമഞ്ച അത്തഭാവം പരലോകേ ച അത്തഭാവം അതിക്കമിത്വാ ഠിതോ ഖീണാസവോ . കാലം കങ്ഖതി ഭാവിതോ സ ദന്തോതി സോ ഖീണാസവോ ചക്ഖാദിതോ ദന്തോ വഡ്ഢിതചിത്തോ മരണകാലം പത്ഥേതി (സു॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൨.൫൨൨; മഹാനി॰ അട്ഠ॰ ൯൦).
Yassindriyāni bhāvitānīti yassa khīṇāsavassa saddhādipañcindriyāni arahattaphalaṃ pāpetvā vaḍḍhitāni. Ajjhattañca bahiddhā cāti cakkhādiajjhattāyatanāni ca rūpādibahiddhāyatanāni ca nibbisevanāni katāni. Sabbaloketi sakalatedhātuke loke ca. Nibbijjha imaṃ parañca lokanti imañca attabhāvaṃ paraloke ca attabhāvaṃ atikkamitvā ṭhito khīṇāsavo . Kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa dantoti so khīṇāsavo cakkhādito danto vaḍḍhitacitto maraṇakālaṃ pattheti (su. ni. aṭṭha. 2.522; mahāni. aṭṭha. 90).
യേസം ധമ്മാനം ആദിതോ സമുദാഗമനം പഞ്ഞായതീതി യേസം ഖന്ധാദിധമ്മാനം ഉപ്പത്തി പഞ്ഞായതി. അത്ഥങ്ഗമതോ നിരോധോതി അത്ഥങ്ഗമനവസേന തേസംയേവ അഭാവോ പഞ്ഞായതി. കമ്മസന്നിസ്സിതോ വിപാകോതി കുസലാകുസലകമ്മനിസ്സിതോ വിപാകോ കമ്മം അമുഞ്ചിത്വാ പവത്തനതോ വിപാകോപി കമ്മസന്നിസ്സിതോവ നാമ. നാമസന്നിസ്സിതം രൂപന്തി സബ്ബരൂപം നാമം ഗഹേത്വാ പവത്തനതോ നാമസന്നിസ്സിതം നാമ ജാതം. ജാതിയാ അനുഗതന്തി സബ്ബം കമ്മാദികം ജാതിയാ അനുപവിട്ഠം. ജരായ അനുസടന്തി ജരായ പത്ഥടം. ബ്യാധിനാ അഭിഭൂതന്തി ബ്യാധിദുക്ഖേന അഭിമദ്ദിതം. മരണേന അബ്ഭാഹതന്തി മച്ചുനാ അഭിഹടം പഹടം. അതാണന്തി പുത്താദീഹിപി തായനസ്സ അഭാവതോ അതായനം അനാരക്ഖം അലബ്ഭണേയ്യം ഖേമം വാ. അലേണന്തി അല്ലീയിതും നിസ്സയിതും അനരഹം, അല്ലീനാനമ്പി ന ലേണകിച്ചകരണം. അസരണന്തി നിസ്സിതാനം ന ഭയഹാരകം, ന ഭയവിനാസകം. അസരണീഭൂതന്തി പുരേ ഉപ്പത്തിയാ അത്തനോ അഭാവേനേവ അസരണം, ഉപ്പത്തിസമകാലമേവ അസരണഭൂതന്തി അത്ഥോ.
Yesaṃ dhammānaṃ ādito samudāgamanaṃ paññāyatīti yesaṃ khandhādidhammānaṃ uppatti paññāyati. Atthaṅgamato nirodhoti atthaṅgamanavasena tesaṃyeva abhāvo paññāyati. Kammasannissito vipākoti kusalākusalakammanissito vipāko kammaṃ amuñcitvā pavattanato vipākopi kammasannissitova nāma. Nāmasannissitaṃ rūpanti sabbarūpaṃ nāmaṃ gahetvā pavattanato nāmasannissitaṃ nāma jātaṃ. Jātiyā anugatanti sabbaṃ kammādikaṃ jātiyā anupaviṭṭhaṃ. Jarāya anusaṭanti jarāya patthaṭaṃ. Byādhinā abhibhūtanti byādhidukkhena abhimadditaṃ. Maraṇena abbhāhatanti maccunā abhihaṭaṃ pahaṭaṃ. Atāṇanti puttādīhipi tāyanassa abhāvato atāyanaṃ anārakkhaṃ alabbhaṇeyyaṃ khemaṃ vā. Aleṇanti allīyituṃ nissayituṃ anarahaṃ, allīnānampi na leṇakiccakaraṇaṃ. Asaraṇanti nissitānaṃ na bhayahārakaṃ, na bhayavināsakaṃ. Asaraṇībhūtanti pure uppattiyā attano abhāveneva asaraṇaṃ, uppattisamakālameva asaraṇabhūtanti attho.
൧൯. അപുച്ഛസീതി ഏത്ഥ അ-ഇതി പദപൂരണമത്തേ നിപാതോ, പുച്ഛസിത്വേവ അത്ഥോ. പവക്ഖാമി യഥാ പജാനന്തി യഥാ പജാനന്തോ ആചിക്ഖതി, ഏവം ആചിക്ഖിസ്സാമി. ഉപധിനിദാനാ പഭവന്തി ദുക്ഖാതി തണ്ഹാദിഉപധിനിദാനാ ജാതിആദിദുക്ഖവിസേസാ പഭവന്തി.
19.Apucchasīti ettha a-iti padapūraṇamatte nipāto, pucchasitveva attho. Pavakkhāmi yathā pajānanti yathā pajānanto ācikkhati, evaṃ ācikkhissāmi. Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti taṇhādiupadhinidānā jātiādidukkhavisesā pabhavanti.
തണ്ഹൂപധീതി തണ്ഹാ ഏവ തണ്ഹൂപധി. സസ്സതുച്ഛേദദിട്ഠി ഏവ ദിട്ഠൂപധി. രാഗാദികിലേസാ ഏവ കിലേസൂപധി. പുഞ്ഞാദികമ്മാനി ഏവ കമ്മൂപധി. തിവിധദുച്ചരിതാനിയേവ ദുച്ചരിതൂപധി. കബളീകാരാദയോ ആഹാരാ ഏവ ആഹാരൂപധി. ദോസപടിഘോ ഏവ പടിഘൂപധി. കമ്മസമുട്ഠാനാ കമ്മേനേവ ഗഹിതാ പഥവാദയോ ചതസ്സോ ധാതുയോവ ചതസ്സോ ഉപാദിന്നധാതുയോ ഉപധീ. ചക്ഖാദിഛഅജ്ഝത്തികാനി ആയതനാനി ഏവ ഛ അജ്ഝത്തികാനി ആയതനാനി ഉപധീ. ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദിഛവിഞ്ഞാണകായാവ ഛ വിഞ്ഞാണകായാ ഉപധീ. സബ്ബമ്പി ദുക്ഖം ദുക്ഖമനട്ഠേനാതി സബ്ബതേഭൂമകം ദുക്ഖം ദുസ്സഹനട്ഠേന ഉപധി.
Taṇhūpadhīti taṇhā eva taṇhūpadhi. Sassatucchedadiṭṭhi eva diṭṭhūpadhi. Rāgādikilesā eva kilesūpadhi. Puññādikammāni eva kammūpadhi. Tividhaduccaritāniyeva duccaritūpadhi. Kabaḷīkārādayo āhārā eva āhārūpadhi. Dosapaṭigho eva paṭighūpadhi. Kammasamuṭṭhānā kammeneva gahitā pathavādayo catasso dhātuyova catasso upādinnadhātuyo upadhī. Cakkhādichaajjhattikāni āyatanāni eva cha ajjhattikāni āyatanāni upadhī. Cakkhuviññāṇādichaviññāṇakāyāva cha viññāṇakāyā upadhī. Sabbampi dukkhaṃ dukkhamanaṭṭhenāti sabbatebhūmakaṃ dukkhaṃ dussahanaṭṭhena upadhi.
൨൦. ഏവം ഉപധിനിദാനതോ പഭവന്തേസു ദുക്ഖേസു – യോ വേ അവിദ്വാതി ഗാഥാ. തത്ഥ പജാനന്തി സങ്ഖാരേ അനിച്ചാദിവസേന ജാനന്തോ. ദുക്ഖസ്സ ജാതിപ്പഭവാനുപസ്സീതി വട്ടദുക്ഖസ്സ ജാതികാരണം ‘‘ഉപധീ’’തി അനുപസ്സന്തോ. ഇമിസ്സാ ഗാഥായ നിദ്ദേസേ വത്തബ്ബം നത്ഥി.
20. Evaṃ upadhinidānato pabhavantesu dukkhesu – yo ve avidvāti gāthā. Tattha pajānanti saṅkhāre aniccādivasena jānanto. Dukkhassa jātippabhavānupassīti vaṭṭadukkhassa jātikāraṇaṃ ‘‘upadhī’’ti anupassanto. Imissā gāthāya niddese vattabbaṃ natthi.
൨൧. സോകപരിദ്ദവഞ്ചാതി സോകഞ്ച പരിദേവഞ്ച. തഥാ ഹി തേ വിദിതോ ഏസ ധമ്മോതി യഥാ യഥാ സത്താ ജാനന്തി, തഥാ തഥാ ഞാപനവസേന വിദിതോ ഏസ തയാ ധമ്മോതി.
21.Sokapariddavañcāti sokañca paridevañca. Tathā hi te vidito esa dhammoti yathā yathā sattā jānanti, tathā tathā ñāpanavasena vidito esa tayā dhammoti.
തത്ഥ തരന്തീതി പഠമമഗ്ഗേന ദിട്ഠോഘം തരന്തി. ഉത്തരന്തീതി ദുതിയമഗ്ഗേന കാമോഘം തനുകരണവസേന ഉഗ്ഗന്ത്വാ തരന്തി. പതരന്തീതി തമേവ നിരവസേസപ്പഹാനവസേന തതിയമഗ്ഗേന വിസേസേന തരന്തി. സമതിക്കമന്തീതി ഭവോഘഅവിജ്ജോഘപ്പഹാനവസേന ചതുത്ഥമഗ്ഗേന സമ്മാ അതിക്കമന്തി. വീതിവത്തന്തീതി ഫലം പാപുണിത്വാ തിട്ഠന്തി.
Tattha tarantīti paṭhamamaggena diṭṭhoghaṃ taranti. Uttarantīti dutiyamaggena kāmoghaṃ tanukaraṇavasena uggantvā taranti. Patarantīti tameva niravasesappahānavasena tatiyamaggena visesena taranti. Samatikkamantīti bhavoghaavijjoghappahānavasena catutthamaggena sammā atikkamanti. Vītivattantīti phalaṃ pāpuṇitvā tiṭṭhanti.
൨൨. കിത്തയിസ്സാമി തേ ധമ്മന്തി നിബ്ബാനധമ്മം നിബ്ബാനഗാമിനിപടിപദാധമ്മഞ്ച തേ ദേസയിസ്സാമി. ദിട്ഠേ ധമ്മേതി ദിട്ഠേവ ദുക്ഖാദിധമ്മേ, ഇമസ്മിംയേവ വാ അത്തഭാവേ. അനീതിഹന്തി അത്തപച്ചക്ഖം. യം വിദിത്വാതി യം ധമ്മം ‘‘സബ്ബേ സങ്ഖാരാ അനിച്ചാ’’തിആദിനാ (ധ॰ പ॰ ൨൭൭; ഥേരഗാ॰ ൬൭൬; കഥാ॰ ൭൫൩) നയേന സമ്മസന്തോ വിദിത്വാ.
22.Kittayissāmi te dhammanti nibbānadhammaṃ nibbānagāminipaṭipadādhammañca te desayissāmi. Diṭṭhe dhammeti diṭṭheva dukkhādidhamme, imasmiṃyeva vā attabhāve. Anītihanti attapaccakkhaṃ. Yaṃ viditvāti yaṃ dhammaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277; theragā. 676; kathā. 753) nayena sammasanto viditvā.
തത്ഥ ആദികല്യാണന്തി ഹിത്വാപി അനുത്തരം വിവേകസുഖം ധമ്മം തവ കിത്തയിസ്സാമി, തഞ്ച ഖോ അപ്പം വാ ബഹും വാ കിത്തയന്തോ ആദികല്യാണാദിപ്പകാരമേവ കിത്തയിസ്സാമി. ആദിമ്ഹി കല്യാണം ഭദ്ദകം അനവജ്ജമേവ കത്വാ കിത്തയിസ്സാമി . മജ്ഝേപി. പരിയോസാനേപി ഭദ്ദകം അനവജ്ജമേവ കത്വാ കിത്തയിസ്സാമീതി വുത്തം ഹോതി. യസ്മിഞ്ഹി ഭഗവാ ഏകഗാഥമ്പി ദേസേസി, സാ സമന്തഭദ്ദകത്താ ധമ്മസ്സ പഠമപാദേന ആദികല്യാണാ, ദുതിയതതിയപാദേഹി മജ്ഝേകല്യാണാ, പച്ഛിമപാദേന പരിയോസാനകല്യാണാ. ഏകാനുസന്ധികം സുത്തം നിദാനേന ആദികല്യാണം, നിഗമനേന പരിയോസാനകല്യാണം, സേസേന മജ്ഝേകല്യാണം. നാനാനുസന്ധികം സുത്തം പഠമാനുസന്ധിനാ ആദികല്യാണം, പച്ഛിമേന പരിയോസാനകല്യാണം, സേസേഹി മജ്ഝേകല്യാണം.
Tattha ādikalyāṇanti hitvāpi anuttaraṃ vivekasukhaṃ dhammaṃ tava kittayissāmi, tañca kho appaṃ vā bahuṃ vā kittayanto ādikalyāṇādippakārameva kittayissāmi. Ādimhi kalyāṇaṃ bhaddakaṃ anavajjameva katvā kittayissāmi . Majjhepi. Pariyosānepi bhaddakaṃ anavajjameva katvā kittayissāmīti vuttaṃ hoti. Yasmiñhi bhagavā ekagāthampi desesi, sā samantabhaddakattā dhammassa paṭhamapādena ādikalyāṇā, dutiyatatiyapādehi majjhekalyāṇā, pacchimapādena pariyosānakalyāṇā. Ekānusandhikaṃ suttaṃ nidānena ādikalyāṇaṃ, nigamanena pariyosānakalyāṇaṃ, sesena majjhekalyāṇaṃ. Nānānusandhikaṃ suttaṃ paṭhamānusandhinā ādikalyāṇaṃ, pacchimena pariyosānakalyāṇaṃ, sesehi majjhekalyāṇaṃ.
അപി ച സനിദാനഉപ്പത്തിത്താ ആദികല്യാണം, വേനേയ്യാനം അനുരൂപതോ അത്ഥസ്സ അവിപരീതതായ ച ഹേതുദാഹരണയുത്തതോ ച മജ്ഝേകല്യാണം, സോതൂനം സദ്ധാപടിലാഭജനനേന നിഗമനേന ച പരിയോസാനകല്യാണം.
Api ca sanidānauppattittā ādikalyāṇaṃ, veneyyānaṃ anurūpato atthassa aviparītatāya ca hetudāharaṇayuttato ca majjhekalyāṇaṃ, sotūnaṃ saddhāpaṭilābhajananena nigamanena ca pariyosānakalyāṇaṃ.
സകലോ ഹി സാസനധമ്മോ അത്തനോ അത്ഥഭൂതേന സീലേന ആദികല്യാണോ, സമഥവിപസ്സനാമഗ്ഗഫലേഹി മജ്ഝേകല്യാണോ, നിബ്ബാനേന പരിയോസാനകല്യാണോ. സീലസമാധീഹി വാ ആദികല്യാണോ, വിപസ്സനാമഗ്ഗേഹി മജ്ഝേകല്യാണോ, ഫലനിബ്ബാനേഹി പരിയോസാനകല്യാണോ. ബുദ്ധസുബോധിതായ വാ ആദികല്യാണോ, ധമ്മസുധമ്മതായ മജ്ഝേകല്യാണോ, സങ്ഘസുപ്പടിപത്തിയാ പരിയോസാനകല്യാണോ . തം സുത്വാ തഥത്തായ പടിപന്നേന അധിഗന്തബ്ബായ അഭിസമ്ബോധിയാ വാ ആദികല്യാണോ, പച്ചേകബോധിയാ മജ്ഝേകല്യാണോ, സാവകബോധിയാ പരിയോസാനകല്യാണോ.
Sakalo hi sāsanadhammo attano atthabhūtena sīlena ādikalyāṇo, samathavipassanāmaggaphalehi majjhekalyāṇo, nibbānena pariyosānakalyāṇo. Sīlasamādhīhi vā ādikalyāṇo, vipassanāmaggehi majjhekalyāṇo, phalanibbānehi pariyosānakalyāṇo. Buddhasubodhitāya vā ādikalyāṇo, dhammasudhammatāya majjhekalyāṇo, saṅghasuppaṭipattiyā pariyosānakalyāṇo . Taṃ sutvā tathattāya paṭipannena adhigantabbāya abhisambodhiyā vā ādikalyāṇo, paccekabodhiyā majjhekalyāṇo, sāvakabodhiyā pariyosānakalyāṇo.
സുയ്യമാനോ ചേസ നീവരണവിക്ഖമ്ഭനതോ ഭവനേനപി കല്യാണമേവ ആവഹതീതി ആദികല്യാണോ, പടിപജ്ജിയമാനോ സമഥവിപസ്സനാസുഖാവഹനതോ പടിപത്തിയാപി കല്യാണമേവ ആവഹതീതി മജ്ഝേകല്യാണോ, തഥാപടിപന്നോ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൧) ച പടിപത്തിഫലേ നിട്ഠിതേ താദിഭാവാവഹനതോ പടിപത്തിഫലേനപി കല്യാണമേവ ആവഹതീതി പരിയോസാനകല്യാണോതി.
Suyyamāno cesa nīvaraṇavikkhambhanato bhavanenapi kalyāṇameva āvahatīti ādikalyāṇo, paṭipajjiyamāno samathavipassanāsukhāvahanato paṭipattiyāpi kalyāṇameva āvahatīti majjhekalyāṇo, tathāpaṭipanno (pārā. aṭṭha. 1.1) ca paṭipattiphale niṭṭhite tādibhāvāvahanato paṭipattiphalenapi kalyāṇameva āvahatīti pariyosānakalyāṇoti.
യം പനേസ ഭഗവാ ധമ്മം ദേസേന്തോ സാസനബ്രഹ്മചരിയം മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയഞ്ച പകാസേതി, നാനാനയേഹി ദീപേതി. തം യഥാനുരൂപം അത്ഥസമ്പത്തിയാ സാത്ഥം. ബ്യഞ്ജനസമ്പത്തിയാ സബ്യഞ്ജനം. സങ്കാസനപകാസനവിവരണവിഭജനഉത്താനീകരണപഞ്ഞത്തിഅത്ഥപദസമായോഗതോ സാത്ഥം. അക്ഖരപദബ്യഞ്ജനാകാരനിരുത്തിനിദ്ദേസസമ്പത്തിയാ സബ്യഞ്ജനം. അത്ഥഗമ്ഭീരതാപടിവേധഗമ്ഭീരതാഹി സാത്ഥം . ധമ്മഗമ്ഭീരതാദേസനാഗമ്ഭീരതാഹി സബ്യഞ്ജനം. അത്ഥപടിഭാനപടിസമ്ഭിദാവിസയതോ സാത്ഥം. ധമ്മനിരുത്തിപടിസമ്ഭിദാവിസയതോ സബ്യഞ്ജനം. പണ്ഡിതവേദനീയതോ സരിക്ഖകജനപ്പസാദകന്തി സാത്ഥം. സദ്ധേയ്യതോ ലോകിയജനപ്പസാദകന്തി സബ്യഞ്ജനം. ഗമ്ഭീരാധിപ്പായതോ സാത്ഥം. ഉത്താനപദതോ സബ്യഞ്ജനം. ഉപനേതബ്ബസ്സ അഭാവതോ സകലപരിപുണ്ണഭാവേന കേവലപരിപുണ്ണം. അപനേതബ്ബസ്സ അഭാവതോ നിദ്ദോസഭാവേന പരിസുദ്ധം.
Yaṃ panesa bhagavā dhammaṃ desento sāsanabrahmacariyaṃ maggabrahmacariyañca pakāseti, nānānayehi dīpeti. Taṃ yathānurūpaṃ atthasampattiyā sātthaṃ. Byañjanasampattiyā sabyañjanaṃ. Saṅkāsanapakāsanavivaraṇavibhajanauttānīkaraṇapaññattiatthapadasamāyogato sātthaṃ. Akkharapadabyañjanākāraniruttiniddesasampattiyā sabyañjanaṃ. Atthagambhīratāpaṭivedhagambhīratāhi sātthaṃ. Dhammagambhīratādesanāgambhīratāhi sabyañjanaṃ. Atthapaṭibhānapaṭisambhidāvisayato sātthaṃ. Dhammaniruttipaṭisambhidāvisayato sabyañjanaṃ. Paṇḍitavedanīyato sarikkhakajanappasādakanti sātthaṃ. Saddheyyato lokiyajanappasādakanti sabyañjanaṃ. Gambhīrādhippāyato sātthaṃ. Uttānapadato sabyañjanaṃ. Upanetabbassa abhāvato sakalaparipuṇṇabhāvena kevalaparipuṇṇaṃ. Apanetabbassa abhāvato niddosabhāvena parisuddhaṃ.
അപി ച – പടിപത്തിയാ അധിഗമബ്യത്തിതോ സാത്ഥം. പരിയത്തിയാ ആഗമബ്യത്തിതോ സബ്യഞ്ജനം. സീലാദിപഞ്ചധമ്മക്ഖന്ധയുത്തതോ കേവലപരിപുണ്ണം. നിരുപക്കിലേസതോ നിത്ഥരണത്ഥായ പവത്തിതോ ലോകാമിസനിരപേക്ഖതോ ച പരിസുദ്ധം. സിക്ഖത്തയപരിഗ്ഗഹിതത്താ ബ്രഹ്മഭൂതേഹി സേട്ഠേഹി ചരിതബ്ബതോ, തേസഞ്ച ചരിയഭാവതോ ബ്രഹ്മചരിയം (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൧).
Api ca – paṭipattiyā adhigamabyattito sātthaṃ. Pariyattiyā āgamabyattito sabyañjanaṃ. Sīlādipañcadhammakkhandhayuttato kevalaparipuṇṇaṃ. Nirupakkilesato nittharaṇatthāya pavattito lokāmisanirapekkhato ca parisuddhaṃ. Sikkhattayapariggahitattā brahmabhūtehi seṭṭhehi caritabbato, tesañca cariyabhāvato brahmacariyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.1).
ഏവം പരിയത്തിധമ്മം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി ലോകുത്തരധമ്മം ദസ്സേതും ‘‘ചത്താരോ സതിപട്ഠാനേ’’തി ആഹ. സത്തതിംസബോധിപക്ഖിയധമ്മേ ദസ്സേത്വാ നിബ്ബത്തിതലോകുത്തരം ദസ്സേതും ‘‘നിബ്ബാനഞ്ചാ’’തി ആഹ. നിബ്ബാനഗാമിനിഞ്ച പടിപദന്തി പുബ്ബഭാഗസീലസമാധിവിപസ്സനാധമ്മഞ്ച കിത്തയിസ്സാമി.
Evaṃ pariyattidhammaṃ dassetvā idāni lokuttaradhammaṃ dassetuṃ ‘‘cattāro satipaṭṭhāne’’ti āha. Sattatiṃsabodhipakkhiyadhamme dassetvā nibbattitalokuttaraṃ dassetuṃ ‘‘nibbānañcā’’ti āha. Nibbānagāminiñca paṭipadanti pubbabhāgasīlasamādhivipassanādhammañca kittayissāmi.
ദുക്ഖേ ദിട്ഠേതി ദുക്ഖസച്ചേ സരസലക്ഖണേന ദിട്ഠേ ദുക്ഖസച്ചം പകാസേസ്സാമി. സമുദയാദീസുപി ഏസേവ നയോ.
Dukkhe diṭṭheti dukkhasacce sarasalakkhaṇena diṭṭhe dukkhasaccaṃ pakāsessāmi. Samudayādīsupi eseva nayo.
൨൩. തഞ്ചാഹം അഭിനന്ദാമീതി തം വുത്തപ്പകാരധമ്മജോതകം തവ വചനം അഹം പത്ഥയാമി. ധമ്മമുത്തമന്തി തഞ്ച ധമ്മമുത്തമം അഭിനന്ദാമി.
23.Tañcāhaṃabhinandāmīti taṃ vuttappakāradhammajotakaṃ tava vacanaṃ ahaṃ patthayāmi. Dhammamuttamanti tañca dhammamuttamaṃ abhinandāmi.
തത്ഥ മഹതോ തമോകായസ്സ പദാലനന്തി മഹതോ അവിജ്ജാരാസിസ്സ ഛേദനം. അനിച്ചലക്ഖണവസേന ഏസീ. ദുക്ഖലക്ഖണവസേന ഗവേസീ. അനത്തലക്ഖണവസേന സമന്തതോ പരിയേസീ. മഹതോ വിപല്ലാസസ്സ പഭേദനന്തി മഹന്തസ്സ അസുഭേ സുഭന്തിആദിദ്വാദസവിധസ്സ വിപല്ലാസസ്സ ഭേദനം. മഹതോ തണ്ഹാസല്ലസ്സ അബ്ബഹനന്തി മഹന്തസ്സ അന്തോതുദനട്ഠേന തണ്ഹാകണ്ടകസ്സ ലുഞ്ചനം. ദിട്ഠിസങ്ഘാടസ്സ വിനിവേഠനന്തി ദിട്ഠിയേവ അബ്ബോച്ഛിന്നപ്പവത്തിതോ സങ്ഘടിതട്ഠേന സങ്ഘാടോ, തസ്സ ദിട്ഠിസങ്ഘാടസ്സ നിവത്തനം. മാനധജസ്സ പാതനന്തി ഉസ്സിതട്ഠേന ഉന്നതിലക്ഖണസ്സ മാനദ്ധജസ്സ പാതനം. അഭിസങ്ഖാരസ്സ വൂപസമന്തി പുഞ്ഞാദിഅഭിസങ്ഖാരസ്സ ഉപസമനം. ഓഘസ്സ നിത്ഥരണന്തി വട്ടേ ഓസീദാപനസ്സ കാമോഘാദിഓഘസ്സ നിത്ഥരണം നിക്ഖമനം. ഭാരസ്സ നിക്ഖേപനന്തി രൂപാദിപഞ്ചക്ഖന്ധഭാരസ്സ ഖിപനം ഛഡ്ഡനം. സംസാരവട്ടസ്സ ഉപച്ഛേദന്തി ഖന്ധാദിപടിപാടിസംസാരവട്ടസ്സ ഹേതുനസ്സനേന ഉച്ഛിജ്ജനം. സന്താപസ്സ നിബ്ബാപനന്തി കിലേസസന്താപസ്സ നിബ്ബുതിം. പരിളാഹസ്സ പടിപസ്സദ്ധന്തി കിലേസപരിളാഹസ്സ വൂപസമം പടിപസ്സമ്ഭനം. ധമ്മധജസ്സ ഉസ്സാപനന്തി നവവിധലോകുത്തരധമ്മസ്സ ഉസ്സാപേത്വാ ഠപനം. പരമത്ഥം അമതം നിബ്ബാനന്തി ഉത്തമട്ഠേന പരമത്ഥം. നത്ഥി ഏതസ്സ മരണസങ്ഖാതം മതന്തി അമതം. കിലേസവിസപടിപക്ഖത്താ അഗദന്തിപി അമതം. സംസാരദുക്ഖപടിപക്ഖഭൂതത്താ നിബ്ബുതന്തി നിബ്ബാനം. നത്ഥേത്ഥ തണ്ഹാസങ്ഖാതം വാനന്തിപി നിബ്ബാനം.
Tattha mahato tamokāyassa padālananti mahato avijjārāsissa chedanaṃ. Aniccalakkhaṇavasena esī. Dukkhalakkhaṇavasena gavesī. Anattalakkhaṇavasena samantato pariyesī. Mahato vipallāsassa pabhedananti mahantassa asubhe subhantiādidvādasavidhassa vipallāsassa bhedanaṃ. Mahato taṇhāsallassa abbahananti mahantassa antotudanaṭṭhena taṇhākaṇṭakassa luñcanaṃ. Diṭṭhisaṅghāṭassa viniveṭhananti diṭṭhiyeva abbocchinnappavattito saṅghaṭitaṭṭhena saṅghāṭo, tassa diṭṭhisaṅghāṭassa nivattanaṃ. Mānadhajassa pātananti ussitaṭṭhena unnatilakkhaṇassa mānaddhajassa pātanaṃ. Abhisaṅkhārassa vūpasamanti puññādiabhisaṅkhārassa upasamanaṃ. Oghassa nittharaṇanti vaṭṭe osīdāpanassa kāmoghādioghassa nittharaṇaṃ nikkhamanaṃ. Bhārassa nikkhepananti rūpādipañcakkhandhabhārassa khipanaṃ chaḍḍanaṃ. Saṃsāravaṭṭassa upacchedanti khandhādipaṭipāṭisaṃsāravaṭṭassa hetunassanena ucchijjanaṃ. Santāpassa nibbāpananti kilesasantāpassa nibbutiṃ. Pariḷāhassa paṭipassaddhanti kilesapariḷāhassa vūpasamaṃ paṭipassambhanaṃ. Dhammadhajassa ussāpananti navavidhalokuttaradhammassa ussāpetvā ṭhapanaṃ. Paramatthaṃ amataṃ nibbānanti uttamaṭṭhena paramatthaṃ. Natthi etassa maraṇasaṅkhātaṃ matanti amataṃ. Kilesavisapaṭipakkhattā agadantipi amataṃ. Saṃsāradukkhapaṭipakkhabhūtattā nibbutanti nibbānaṃ. Natthettha taṇhāsaṅkhātaṃ vānantipi nibbānaṃ.
മഹേസക്ഖേഹി സത്തേഹീതി മഹാനുഭാവേഹി സക്കാദീഹി സത്തേഹി. പരിയേസിതോതി പരിയിട്ഠോ. കഹം ദേവദേവോതി ദേവാനം അതിദേവോ കുഹിം. കഹം നരാസഭോതി ഉത്തമപുരിസോ.
Mahesakkhehi sattehīti mahānubhāvehi sakkādīhi sattehi. Pariyesitoti pariyiṭṭho. Kahaṃ devadevoti devānaṃ atidevo kuhiṃ. Kahaṃ narāsabhoti uttamapuriso.
൨൪. ഉദ്ധം അധോ തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി ഏത്ഥ ഉദ്ധന്തി അനാഗതദ്ധാ വുച്ചതി. അധോതി അതീതദ്ധാ. തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി പച്ചുപ്പന്നദ്ധാ. ഏതേസു നന്ദിഞ്ച നിവേസനഞ്ച, പനുജ്ജ വിഞ്ഞാണന്തി ഏതേസു ഉദ്ധാദീസു തണ്ഹഞ്ച ദിട്ഠിനിവേസനഞ്ച അഭിസങ്ഖാരവിഞ്ഞാണഞ്ച പനുദേഹി. പനുദിത്വാ ച ഭവേ ന തിട്ഠേതി ഏവം സന്തേ ദുവിധേപി ഭവേ ന തിട്ഠേയ്യ. ഏവം താവ പനുജ്ജസദ്ദസ്സ പനുദേഹീതി ഇമസ്മിം അത്ഥവികപ്പേ സമ്ബന്ധോ. പനുദിത്വാതി ഏതസ്മിം പന അത്ഥവികപ്പേ ഭവേ ന തിട്ഠേതി അയമേവ സമ്ബന്ധോ. ഏതാനി നന്ദീനിവേസനവിഞ്ഞാണാനി പനുദിത്വാ ദുവിധേപി ഭവേ ന തിട്ഠേയ്യാതി.
24.Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti ettha uddhanti anāgataddhā vuccati. Adhoti atītaddhā. Tiriyañcāpi majjheti paccuppannaddhā. Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇanti etesu uddhādīsu taṇhañca diṭṭhinivesanañca abhisaṅkhāraviññāṇañca panudehi. Panuditvā ca bhave na tiṭṭheti evaṃ sante duvidhepi bhave na tiṭṭheyya. Evaṃ tāva panujjasaddassa panudehīti imasmiṃ atthavikappe sambandho. Panuditvāti etasmiṃ pana atthavikappe bhave na tiṭṭheti ayameva sambandho. Etāni nandīnivesanaviññāṇāni panuditvā duvidhepi bhave na tiṭṭheyyāti.
സഹോകാസവസേന ദേവലോകോ ഉദ്ധം. അപായലോകോ അധോ. മനുസ്സലോകോ മജ്ഝേ. തത്ഥ കുസലാ ധമ്മാതി അപായം മുഞ്ചിത്വാ ഉപരി പടിസന്ധിദാനതോ കുസലാ ധമ്മാ ഉദ്ധന്തി വുച്ചന്തി. അകുസലാ ധമ്മാ അപായേസു പടിസന്ധിദാനതോ അധോതി. തദുഭയവിമുത്തത്താ അബ്യാകതാ ധമ്മാ തിരിയഞ്ചാപി മജ്ഝേതി വുച്ചന്തി. സബ്ബോപരിവസേന അരൂപധാതു ഉദ്ധം. സബ്ബഅധോവസേന കാമധാതു അധോ. തദുഭയന്തരവസേന രൂപധാതു മജ്ഝേ. കായചിത്താബാധഖനനവസേന സുഖാ വേദനാ ഉദ്ധം . ദുക്ഖമനവസേന ദുക്ഖാ വേദനാ അധോ. അദുക്ഖമസുഖാ വേദനാ മജ്ഝേ. അത്തഭാവവസേന പരിച്ഛേദം ദസ്സേന്തോ ‘‘ഉദ്ധന്തി ഉദ്ധം പാദതലാ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ ഉദ്ധം പാദതലാതി പാദതലതോ ഉപരി. അധോ കേസമത്ഥകാതി കേസമത്ഥകതോ അധോ. മജ്ഝേതി ദ്വിന്നം അന്തരം.
Sahokāsavasena devaloko uddhaṃ. Apāyaloko adho. Manussaloko majjhe. Tattha kusalā dhammāti apāyaṃ muñcitvā upari paṭisandhidānato kusalā dhammā uddhanti vuccanti. Akusalādhammā apāyesu paṭisandhidānato adhoti. Tadubhayavimuttattā abyākatā dhammā tiriyañcāpi majjheti vuccanti. Sabboparivasena arūpadhātu uddhaṃ. Sabbaadhovasena kāmadhātu adho. Tadubhayantaravasena rūpadhātu majjhe. Kāyacittābādhakhananavasena sukhā vedanā uddhaṃ . Dukkhamanavasena dukkhā vedanā adho. Adukkhamasukhā vedanā majjhe. Attabhāvavasena paricchedaṃ dassento ‘‘uddhanti uddhaṃ pādatalā’’tiādimāha. Tattha uddhaṃ pādatalāti pādatalato upari. Adho kesamatthakāti kesamatthakato adho. Majjheti dvinnaṃ antaraṃ.
പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം വിഞ്ഞാണന്തി തേരസവിധപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരസമ്പയുത്തം കമ്മവിഞ്ഞാണം. അപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം വിഞ്ഞാണന്തി ദ്വാദസവിധഅപുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരസമ്പയുത്തം കമ്മവിഞ്ഞാണം. ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം വിഞ്ഞാണന്തി ചതുബ്ബിധം ആനേഞ്ജാഭിസങ്ഖാരസഹഗതം കമ്മവിഞ്ഞാണം. നുജ്ജാതി ഖിപ. പനുജ്ജാതി അതീവ ഖിപ. നുദാതി ലുഞ്ച. പനുദാതി അതീവ ലുഞ്ച. പജഹാതി ഛഡ്ഡേഹി. വിനോദേഹീതി ദൂരം കരോഹി.
Puññābhisaṅkhārasahagataṃviññāṇanti terasavidhapuññābhisaṅkhārasampayuttaṃ kammaviññāṇaṃ. Apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇanti dvādasavidhaapuññābhisaṅkhārasampayuttaṃ kammaviññāṇaṃ. Āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇanti catubbidhaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ kammaviññāṇaṃ. Nujjāti khipa. Panujjāti atīva khipa. Nudāti luñca. Panudāti atīva luñca. Pajahāti chaḍḍehi. Vinodehīti dūraṃ karohi.
കമ്മഭവഞ്ചാതി പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരചേതനാവ. പടിസന്ധികഞ്ച പുനബ്ഭവന്തി പടിസന്ധിയാ രൂപാദിപുനബ്ഭവഞ്ച. പജഹന്തോ പഠമമഗ്ഗേന, വിനോദേന്തോ ദുതിയമഗ്ഗേന, ബ്യന്തീ കരോന്തോ തതിയമഗ്ഗേന, അനഭാവം ഗമേന്തോ ചതുത്ഥമഗ്ഗേന. കമ്മഭവേ ന തിട്ഠേയ്യാതി പുഞ്ഞാദിഅഭിസങ്ഖാരേ ന തിട്ഠേയ്യ.
Kammabhavañcāti puññābhisaṅkhāracetanāva. Paṭisandhikañca punabbhavanti paṭisandhiyā rūpādipunabbhavañca. Pajahanto paṭhamamaggena, vinodento dutiyamaggena, byantī karonto tatiyamaggena, anabhāvaṃ gamento catutthamaggena. Kammabhave na tiṭṭheyyāti puññādiabhisaṅkhāre na tiṭṭheyya.
൨൫. ഏതാനി വിനോദേത്വാ ഭവേ അതിട്ഠന്തോ ഏസോ – ഏവം വിഹാരീതി ഗാഥാ. തത്ഥ ഇധേവാതി ഇമസ്മിംയേവ സാസനേ, ഇമസ്മിംയേവ വാ അത്തഭാവേ. ഇമിസ്സാ ഗാഥായ നിദ്ദേസോ ഉത്താനത്ഥോവ.
25. Etāni vinodetvā bhave atiṭṭhanto eso – evaṃ vihārīti gāthā. Tattha idhevāti imasmiṃyeva sāsane, imasmiṃyeva vā attabhāve. Imissā gāthāya niddeso uttānatthova.
൨൬. സുകിത്തിതം ഗോതമനൂപധീകന്തി ഏത്ഥ അനൂപധീകന്തി നിബ്ബാനം, തം സന്ധായ ഭഗവന്തം ആലപന്തോ ആഹ – ‘‘സുകിത്തിതം ഗോതമനൂപധീക’’ന്തി.
26.Sukittitaṃ gotamanūpadhīkanti ettha anūpadhīkanti nibbānaṃ, taṃ sandhāya bhagavantaṃ ālapanto āha – ‘‘sukittitaṃ gotamanūpadhīka’’nti.
നിദ്ദേസേ കിലേസാ ചാതി ഉപതാപനട്ഠേന രാഗാദയോ കിലേസാ ച രാസട്ഠേന വിപാകഭൂതാ പഞ്ചക്ഖന്ധാ ച കുസലാദിഅഭിസങ്ഖാരാ ചേതനാ ച ‘‘ഉപധീ’’തി വുച്ചന്തി കഥീയന്തി. ഉപധിപ്പഹാനം തദങ്ഗപ്പഹാനേന, ഉപധിവൂപസമം വിക്ഖമ്ഭനപ്പഹാനേന, ഉപധിപടിനിസ്സഗ്ഗം സമുച്ഛേദപ്പഹാനേന ഉപധിപടിപസ്സദ്ധം ഫലേനാതി.
Niddese kilesā cāti upatāpanaṭṭhena rāgādayo kilesā ca rāsaṭṭhena vipākabhūtā pañcakkhandhā ca kusalādiabhisaṅkhārā cetanā ca ‘‘upadhī’’ti vuccanti kathīyanti. Upadhippahānaṃ tadaṅgappahānena, upadhivūpasamaṃ vikkhambhanappahānena, upadhipaṭinissaggaṃ samucchedappahānena upadhipaṭipassaddhaṃ phalenāti.
൨൭. ന കേവലം ദുക്ഖമേവ പഹാസി – തേ ചാപീതി ഗാഥാ. തത്ഥ അട്ഠിതന്തി സക്കച്ചം, സദാ വാ. തം തം നമസ്സാമീതി തസ്മാ തം നമസ്സാമി. സമേച്ചാതി ഉപഗന്ത്വാ. നാഗാതി ഭഗവന്തം ആലപന്തോ ആഹ.
27. Na kevalaṃ dukkhameva pahāsi – te cāpīti gāthā. Tattha aṭṭhitanti sakkaccaṃ, sadā vā. Taṃ taṃ namassāmīti tasmā taṃ namassāmi. Sameccāti upagantvā. Nāgāti bhagavantaṃ ālapanto āha.
നിദ്ദേസേ സമേച്ചാതി ജാനിത്വാ, ഏകതോ ഹുത്വാ വാ. അഭിസമേച്ചാതി പടിവിജ്ഝിത്വാ. സമാഗന്ത്വാതി സമ്മുഖാ ഹുത്വാ. അഭിസമാഗന്ത്വാതി സമീപം ഗന്ത്വാ. സമ്മുഖാതി സമ്മുഖേ. ആഗും ന കരോതീതി പാപം ന കരോതി.
Niddese sameccāti jānitvā, ekato hutvā vā. Abhisameccāti paṭivijjhitvā. Samāgantvāti sammukhā hutvā. Abhisamāgantvāti samīpaṃ gantvā. Sammukhāti sammukhe. Āguṃ na karotīti pāpaṃ na karoti.
൨൮. ഇദാനി നം ഭഗവാ ‘‘അദ്ധാ ഹി ഭഗവാ പഹാസി ദുക്ഖ’’ന്തി ഏവം തേന ബ്രാഹ്മണേന വിദിതോപി അത്താനം അനുപനേത്വാവ പഹീനദുക്ഖേന പുഗ്ഗലേന ഓവദന്തോ ‘‘യം ബ്രാഹ്മണ’’ന്തി ഗാഥമാഹ. തസ്സത്ഥോ – യം തം അഭിജാനന്തോ ‘‘അയം ബാഹിതപാപത്താ ബ്രാഹ്മണോ, വേദേഹി ഗതത്താ വേദഗൂ, കിഞ്ചനാഭാവാ അകിഞ്ചനോ, കാമേസു ച ഭവേസു ച അസത്തത്താ കാമഭവേ അസത്തോ’’തി ജഞ്ഞാ ജാനേയ്യാസി. അദ്ധാ ഹി സോ ഓഘമിമം അതാരി, തിണ്ണോ ച പാരം അഖിലോ അകങ്ഖോ.
28. Idāni naṃ bhagavā ‘‘addhā hi bhagavā pahāsi dukkha’’nti evaṃ tena brāhmaṇena viditopi attānaṃ anupanetvāva pahīnadukkhena puggalena ovadanto ‘‘yaṃ brāhmaṇa’’nti gāthamāha. Tassattho – yaṃ taṃ abhijānanto ‘‘ayaṃ bāhitapāpattā brāhmaṇo, vedehi gatattā vedagū, kiñcanābhāvā akiñcano, kāmesu ca bhavesu ca asattattā kāmabhave asatto’’ti jaññā jāneyyāsi. Addhā hi so oghamimaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho.
നിദ്ദേസേ രാഗകിഞ്ചനന്തി രാഗപലിബോധം. ദോസകിഞ്ചനന്തിആദിപി ഏസേവ നയോ. കാമോഘം തിണ്ണോ അനാഗാമിമഗ്ഗേന. ഭവോഘം തിണ്ണോ അരഹത്തമഗ്ഗേന. ദിട്ഠോഘം തിണ്ണോ സോതാപത്തിമഗ്ഗേന. അവിജ്ജോഘം തിണ്ണോ അരഹത്തമഗ്ഗേന. സംസാരപഥം തിണ്ണോ കുസലാകുസലകമ്മപ്പഭേദേനാതി. ഉത്തിണ്ണോ പഠമമഗ്ഗേന. നിത്തിണ്ണോ ദുതിയമഗ്ഗേന. അതിക്കന്തോ തതിയമഗ്ഗേന. സമതിക്കന്തോ ചതുത്ഥമഗ്ഗേന.വീതിവത്തോ ഫലേന.
Niddese rāgakiñcananti rāgapalibodhaṃ. Dosakiñcanantiādipi eseva nayo. Kāmoghaṃ tiṇṇo anāgāmimaggena. Bhavoghaṃ tiṇṇo arahattamaggena. Diṭṭhoghaṃ tiṇṇo sotāpattimaggena. Avijjoghaṃ tiṇṇo arahattamaggena. Saṃsārapathaṃ tiṇṇo kusalākusalakammappabhedenāti. Uttiṇṇo paṭhamamaggena. Nittiṇṇo dutiyamaggena. Atikkanto tatiyamaggena. Samatikkanto catutthamaggena.Vītivatto phalena.
൨൯. കിഞ്ച ഭിയ്യോ – വിദ്വാ ച യോതി ഗാഥാ. തത്ഥ ഇധാതി ഇമസ്മിം സാസനേ, അത്തഭാവേ വാ. വിസജ്ജാതി വോസജ്ജിത്വാ.
29. Kiñca bhiyyo – vidvā ca yoti gāthā. Tattha idhāti imasmiṃ sāsane, attabhāve vā. Visajjāti vosajjitvā.
നിദ്ദേസേ സജ്ജന്തി മുഞ്ചനം. വിസജ്ജന്തി വോസജ്ജനം. സേസം സബ്ബത്ഥ പാകടമേവ. ഏവം ഭഗവാ ഇദമ്പി സുത്തം അരഹത്തനികൂടേനേവ ദേസേസി. ദേസനാപരിയോസാനേ ച വുത്തസദിസോ ഏവ ധമ്മാഭിസമയോ അഹോസീതി.
Niddese sajjanti muñcanaṃ. Visajjanti vosajjanaṃ. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva. Evaṃ bhagavā idampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ca vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
സദ്ധമ്മപ്പജ്ജോതികായ ചൂളനിദ്ദേസ-അട്ഠകഥായ
Saddhammappajjotikāya cūḷaniddesa-aṭṭhakathāya
മേത്തഗൂമാണവസുത്തനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mettagūmāṇavasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ചൂളനിദ്ദേസപാളി • Cūḷaniddesapāḷi
൪. മേത്തഗൂമാണവപുച്ഛാ • 4. Mettagūmāṇavapucchā
൪. മേത്തഗൂമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസോ • 4. Mettagūmāṇavapucchāniddeso