| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / सुत्तनिपात-अट्ठकथा • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
४. मेत्तगूसुत्तवण्णना
4. Mettagūsuttavaṇṇanā
१०५६. पुच्छामि तन्ति मेत्तगुसुत्तं। तत्थ मञ्ञामि तं वेदगुं भावितत्तन्ति ‘‘अयं वेदगू’’ति च ‘‘भावितत्तो’’ति च एवं तं मञ्ञामि।
1056.Pucchāmitanti mettagusuttaṃ. Tattha maññāmi taṃ vedaguṃ bhāvitattanti ‘‘ayaṃ vedagū’’ti ca ‘‘bhāvitatto’’ti ca evaṃ taṃ maññāmi.
१०५७. अपुच्छसीति एत्थ अ-इति पदपूरणमत्ते निपातो, पुच्छसिच्चेव अत्थो। पवक्खामि यथा पजानन्ति यथा पजानन्तो आचिक्खति, एवं आचिक्खिस्सामि। उपधिनिदाना पभवन्ति दुक्खाति तण्हादिउपधिनिदाना जातिआदिदुक्खविसेसा पभवन्ति।
1057.Apucchasīti ettha a-iti padapūraṇamatte nipāto, pucchasicceva attho. Pavakkhāmi yathā pajānanti yathā pajānanto ācikkhati, evaṃ ācikkhissāmi. Upadhinidānā pabhavanti dukkhāti taṇhādiupadhinidānā jātiādidukkhavisesā pabhavanti.
१०५८. एवं उपधिनिदानतो पभवन्तेसु दुक्खेसु – यो वे अविद्वाति गाथा। तत्थ पजानन्ति सङ्खारे अनिच्चादिवसेन जानन्तो। दुक्खस्स जातिप्पभवानुपस्सीति वट्टदुक्खस्स जातिकारणं ‘‘उपधी’’ति अनुपस्सन्तो।
1058. Evaṃ upadhinidānato pabhavantesu dukkhesu – yo ve avidvāti gāthā. Tattha pajānanti saṅkhāre aniccādivasena jānanto. Dukkhassajātippabhavānupassīti vaṭṭadukkhassa jātikāraṇaṃ ‘‘upadhī’’ti anupassanto.
१०५९. सोकपरिद्दवञ्चाति सोकञ्च परिदेवञ्च। तथा हि ते विदितो एस धम्मोति यथा यथा सत्ता जानन्ति, तथा तथा पञ्ञापनवसेन विदितो एस धम्मोति।
1059.Sokapariddavañcāti sokañca paridevañca. Tathā hi te vidito esa dhammoti yathā yathā sattā jānanti, tathā tathā paññāpanavasena vidito esa dhammoti.
१०६०-६१. कित्तयिस्सामि ते धम्मन्ति निब्बानधम्मं निब्बानगामिनिपटिपदाधम्मञ्च ते देसयिस्सामि। दिट्ठे धम्मेति दिट्ठे दुक्खादिधम्मे, इमस्मिंयेव वा अत्तभावे। अनीतिहन्ति अत्तपच्चक्खं। यं विदित्वाति यं धम्मं ‘‘सब्बे सङ्खारा अनिच्चा’’तिआदिना नयेन सम्मसन्तो विदित्वा। तञ्चाहं अभिनन्दामीति तं वुत्तपकारधम्मजोतकं तव वचनं अहं पत्थयामि। धम्ममुत्तमन्ति तञ्च धम्ममुत्तमं अभिनन्दामीति।
1060-61.Kittayissāmi te dhammanti nibbānadhammaṃ nibbānagāminipaṭipadādhammañca te desayissāmi. Diṭṭhe dhammeti diṭṭhe dukkhādidhamme, imasmiṃyeva vā attabhāve. Anītihanti attapaccakkhaṃ. Yaṃ viditvāti yaṃ dhammaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā nayena sammasanto viditvā. Tañcāhaṃ abhinandāmīti taṃ vuttapakāradhammajotakaṃ tava vacanaṃ ahaṃ patthayāmi. Dhammamuttamanti tañca dhammamuttamaṃ abhinandāmīti.
१०६२. उद्धं अधो तिरियञ्चापि मज्झेति एत्थ उद्धन्ति अनागतद्धा वुच्चति, अधोति अतीतद्धा, तिरियञ्चापि मज्झेति पच्चुप्पन्नद्धा। एतेसु नन्दिञ्च निवेसनञ्च, पनुज्ज विञ्ञाणन्ति एतेसु उद्धादीसु तण्हञ्च दिट्ठिनिवेसनञ्च अभिसङ्खारविञ्ञाणञ्च पनुदेहि, पनुदित्वा च भवे न तिट्ठे, एवं सन्ते दुविधेपि भवे न तिट्ठेय्य। एवं ताव पनुज्जसद्दस्स पनुदेहीति इमस्मिं अत्थविकप्पे सम्बन्धो, पनुदित्वाति एतस्मिं पन अत्थविकप्पे भवे न तिट्ठेति अयमेव सम्बन्धो। एतानि नन्दिनिवेसनविञ्ञाणानि पनुदित्वा दुविधेपि भवे न तिट्ठेय्याति वुत्तं होति।
1062.Uddhaṃadho tiriyañcāpi majjheti ettha uddhanti anāgataddhā vuccati, adhoti atītaddhā, tiriyañcāpi majjheti paccuppannaddhā. Etesu nandiñca nivesanañca, panujja viññāṇanti etesu uddhādīsu taṇhañca diṭṭhinivesanañca abhisaṅkhāraviññāṇañca panudehi, panuditvā ca bhave na tiṭṭhe, evaṃ sante duvidhepi bhave na tiṭṭheyya. Evaṃ tāva panujjasaddassa panudehīti imasmiṃ atthavikappe sambandho, panuditvāti etasmiṃ pana atthavikappe bhave na tiṭṭheti ayameva sambandho. Etāni nandinivesanaviññāṇāni panuditvā duvidhepi bhave na tiṭṭheyyāti vuttaṃ hoti.
१०६३-४. एतानि विनोदेत्वा भवे अतिट्ठन्तो एसो – एवंविहारीति गाथा। तत्थ इधेवाति इमस्मिंयेव सासने, इमस्मिंयेव वा अत्तभावे। सुकित्तितं गोतमनूपधीकन्ति एत्थ अनुपधिकन्ति निब्बानं। तं सन्धाय भगवन्तं आलपन्तो आह – ‘‘सुकित्तितं गोतमनूपधीक’’न्ति।
1063-4. Etāni vinodetvā bhave atiṭṭhanto eso – evaṃvihārīti gāthā. Tattha idhevāti imasmiṃyeva sāsane, imasmiṃyeva vā attabhāve. Sukittitaṃ gotamanūpadhīkanti ettha anupadhikanti nibbānaṃ. Taṃ sandhāya bhagavantaṃ ālapanto āha – ‘‘sukittitaṃ gotamanūpadhīka’’nti.
१०६५. न केवलं दुक्खमेव पहासि – ते चापीति गाथा। तत्थ अट्ठितन्ति सक्कच्चं, सदा वा। तं तं नमस्सामीति तस्मा तं नमस्सामि। समेच्चाति उपगन्त्वा। नागाति भगवन्तं आलपन्तो आह।
1065. Na kevalaṃ dukkhameva pahāsi – te cāpīti gāthā. Tattha aṭṭhitanti sakkaccaṃ, sadā vā. Taṃ taṃ namassāmīti tasmā taṃ namassāmi. Sameccāti upagantvā. Nāgāti bhagavantaṃ ālapanto āha.
१०६६. इदानि तं भगवा ‘‘अद्धा हि भगवा पहासि दुक्ख’’न्ति एवं तेन ब्राह्मणेन विदितोपि अत्तानं अनुपनेत्वाव पहीनदुक्खेन पुग्गलेन ओवदन्तो ‘‘यं ब्राह्मण’’न्ति गाथमाह। तस्सत्थो – यं त्वं अभिजानन्तो ‘‘अयं बाहितपापत्ता ब्राह्मणो, वेदेहि गतत्ता वेदगू, किञ्चनाभावेन अकिञ्चनो, कामेसु च भवेसु च असत्तत्ता कामभवे असत्तो’’ति जञ्ञा जानेय्यासि। अद्धा हि सो इमं ओघं अतारि, तिण्णो च पारं अखिलो अकङ्खो।
1066. Idāni taṃ bhagavā ‘‘addhā hi bhagavā pahāsi dukkha’’nti evaṃ tena brāhmaṇena viditopi attānaṃ anupanetvāva pahīnadukkhena puggalena ovadanto ‘‘yaṃ brāhmaṇa’’nti gāthamāha. Tassattho – yaṃ tvaṃ abhijānanto ‘‘ayaṃ bāhitapāpattā brāhmaṇo, vedehi gatattā vedagū, kiñcanābhāvena akiñcano, kāmesu ca bhavesu ca asattattā kāmabhave asatto’’ti jaññā jāneyyāsi. Addhā hi so imaṃ oghaṃ atāri, tiṇṇo ca pāraṃ akhilo akaṅkho.
१०६७. किञ्च भिय्यो – विद्वा च योति गाथा। तत्थ इधाति इमस्मिं सासने, अत्तभावे वा। विसज्जाति वोस्सज्जित्वा। सेसं सब्बत्थ पाकटमेव।
1067. Kiñca bhiyyo – vidvā ca yoti gāthā. Tattha idhāti imasmiṃ sāsane, attabhāve vā. Visajjāti vossajjitvā. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
एवं भगवा इमम्पि सुत्तं अरहत्तनिकूटेनेव देसेसि। देसनापरियोसाने च वुत्तसदिसो एव धम्माभिसमयो अहोसीति।
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi. Desanāpariyosāne ca vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
परमत्थजोतिकाय खुद्दक-अट्ठकथाय
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
सुत्तनिपात-अट्ठकथाय मेत्तगूसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya mettagūsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / सुत्तनिपातपाळि • Suttanipātapāḷi / ४. मेत्तगूमाणवपुच्छा • 4. Mettagūmāṇavapucchā
