Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā |
౪. మేత్తజిత్థేరగాథావణ్ణనా
4. Mettajittheragāthāvaṇṇanā
నమో హి తస్స భగవతోతి ఆయస్మతో మేత్తజిత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర అనోమదస్సిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో సాసనే అభిప్పసన్నో హుత్వా బోధిరుక్ఖస్స ఇట్ఠకాహి వేదికం చినిత్వా సుధాపరికమ్మం కారేసి. సత్థా తస్స అనుమోదనం అకాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే మగధరట్ఠే అఞ్ఞతరస్స బ్రాహ్మణస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, మేత్తజీతిస్స నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో కామేసు ఆదీనవం దిస్వా తాపసపబ్బజ్జం పబ్బజిత్వా అరఞ్ఞే విహరన్తో బుద్ధుప్పాదం సుత్వా పుబ్బహేతునా చోదియమానో సత్థు సన్తికం గన్త్వా పవత్తినివత్తియో ఆరబ్భ పఞ్హం పుచ్ఛిత్వా సత్థారా పఞ్హే విస్సజ్జితే పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౫.౨౬-౩౧) –
Namohi tassa bhagavatoti āyasmato mettajittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira anomadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto sāsane abhippasanno hutvā bodhirukkhassa iṭṭhakāhi vedikaṃ cinitvā sudhāparikammaṃ kāresi. Satthā tassa anumodanaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, mettajītissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto kāmesu ādīnavaṃ disvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto buddhuppādaṃ sutvā pubbahetunā codiyamāno satthu santikaṃ gantvā pavattinivattiyo ārabbha pañhaṃ pucchitvā satthārā pañhe vissajjite paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.26-31) –
‘‘అనోమదస్సీమునినో, బోధివేదిమకాసహం;
‘‘Anomadassīmunino, bodhivedimakāsahaṃ;
సుధాయ పిణ్డం దత్వాన, పాణికమ్మం అకాసహం.
Sudhāya piṇḍaṃ datvāna, pāṇikammaṃ akāsahaṃ.
‘‘దిస్వా తం సుకతం కమ్మం, అనోమదస్సీ నరుత్తమో;
‘‘Disvā taṃ sukataṃ kammaṃ, anomadassī naruttamo;
భిక్ఖుసఙ్ఘే ఠితో సత్థా, ఇమా గాథా అభాసథ.
Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ఇమినా సుధకమ్మేన, చేతనాపణిధీహి చ;
‘‘Iminā sudhakammena, cetanāpaṇidhīhi ca;
సమ్పత్తిం అనుభోత్వాన, దుక్ఖస్సన్తం కరిస్సతి.
Sampattiṃ anubhotvāna, dukkhassantaṃ karissati.
‘‘పసన్నముఖవణ్ణోమ్హి, ఏకగ్గో సుసమాహితో;
‘‘Pasannamukhavaṇṇomhi, ekaggo susamāhito;
ధారేమి అన్తిమం దేహం, సమ్మాసమ్బుద్ధసాసనే.
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ఇతో కప్పసతే ఆసిం, పరిపుణ్ణే అనూనకే;
‘‘Ito kappasate āsiṃ, paripuṇṇe anūnake;
రాజా సబ్బఘనో నామ, చక్కవత్తీ మహబ్బలో.
Rājā sabbaghano nāma, cakkavattī mahabbalo.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అరహత్తం పన పత్వా సత్థారం థోమేన్తో –
Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ thomento –
౯౪.
94.
‘‘నమో హి తస్స భగవతో, సక్యపుత్తస్స సిరీమతో;
‘‘Namo hi tassa bhagavato, sakyaputtassa sirīmato;
తేనాయం అగ్గప్పత్తేన, అగ్గధమ్మో సుదేసితో’’తి. – గాథం అభాసి;
Tenāyaṃ aggappattena, aggadhammo sudesito’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
తత్థ నమోతి నమక్కారో. హీతి నిపాతమత్తం. తస్సాతి యో సో భగవా సమత్తింసపారమియో పూరేత్వా సబ్బకిలేసే భఞ్జిత్వా అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో, సక్యరాజస్స పుత్తోతి సక్యపుత్తో. అనఞ్ఞసాధారణాయ పుఞ్ఞసమ్పత్తియా చ సమ్భావితో ఉత్తమాయ రూపకాయసిరియా ధమ్మకాయసిరియా చ సమన్నాగతత్తా సిరీమా, తస్స భగవతో సక్యపుత్తస్స సిరీమతో నమో అత్థు, తం నమామీతి అత్థో. తేనాతి తేన భగవతా. అయన్తి తస్స ధమ్మస్స అత్తనో పచ్చక్ఖతాయ వదతి. అగ్గప్పత్తేనాతి అగ్గం సబ్బఞ్ఞుతం, సబ్బేహి వా గుణేహి అగ్గభావం సేట్ఠభావం పత్తేన. అగ్గధమ్మోతి అగ్గో ఉత్తమో నవవిధలోకుత్తరో ధమ్మో సుట్ఠు అవిపరీతం దేసితో పవేదితోతి.
Tattha namoti namakkāro. Hīti nipātamattaṃ. Tassāti yo so bhagavā samattiṃsapāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, sakyarājassa puttoti sakyaputto. Anaññasādhāraṇāya puññasampattiyā ca sambhāvito uttamāya rūpakāyasiriyā dhammakāyasiriyā ca samannāgatattā sirīmā, tassa bhagavato sakyaputtassa sirīmato namo atthu, taṃ namāmīti attho. Tenāti tena bhagavatā. Ayanti tassa dhammassa attano paccakkhatāya vadati. Aggappattenāti aggaṃ sabbaññutaṃ, sabbehi vā guṇehi aggabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ pattena. Aggadhammoti aggo uttamo navavidhalokuttaro dhammo suṭṭhu aviparītaṃ desito paveditoti.
మేత్తజిత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Mettajittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౪. మేత్తజిత్థేరగాథా • 4. Mettajittheragāthā