Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၄. မေတ္တဇိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
4. Mettajittheragāthāvaṇṇanā
နမော ဟိ တသ္သ ဘဂဝတောတိ အာယသ္မတော မေတ္တဇိတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? သော ကိရ အနောမဒသ္သိသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော သာသနေ အဘိပ္ပသန္နော ဟုတ္ဝာ ဗောဓိရုက္ခသ္သ ဣဋ္ဌကာဟိ ဝေဒိကံ စိနိတ္ဝာ သုဓာပရိကမ္မံ ကာရေသိ။ သတ္ထာ တသ္သ အနုမောဒနံ အကာသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝလောကေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ အပရာပရံ ပုညာနိ ကတ္ဝာ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ မဂဓရဋ္ဌေ အညတရသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ, မေတ္တဇီတိသ္သ နာမံ အဟောသိ။ သော ဝယပ္ပတ္တော ကာမေသု အာဒီနဝံ ဒိသ္ဝာ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အရညေ ဝိဟရန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတ္ဝာ ပုဗ္ဗဟေတုနာ စောဒိယမာနော သတ္ထု သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ပဝတ္တိနိဝတ္တိယော အာရဗ္ဘ ပဉ္ဟံ ပုစ္ဆိတ္ဝာ သတ္ထာရာ ပဉ္ဟေ ဝိသ္သဇ္ဇိတေ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ အရဟတ္တံ ပာပုဏိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၁၅.၂၆-၃၁) –
Namohi tassa bhagavatoti āyasmato mettajittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira anomadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto sāsane abhippasanno hutvā bodhirukkhassa iṭṭhakāhi vedikaṃ cinitvā sudhāparikammaṃ kāresi. Satthā tassa anumodanaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, mettajītissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto kāmesu ādīnavaṃ disvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto buddhuppādaṃ sutvā pubbahetunā codiyamāno satthu santikaṃ gantvā pavattinivattiyo ārabbha pañhaṃ pucchitvā satthārā pañhe vissajjite paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.26-31) –
‘‘အနောမဒသ္သီမုနိနော၊ ဗောဓိဝေဒိမကာသဟံ။
‘‘Anomadassīmunino, bodhivedimakāsahaṃ;
သုဓာယ ပိဏ္ဍံ ဒတ္ဝာန၊ ပာဏိကမ္မံ အကာသဟံ။
Sudhāya piṇḍaṃ datvāna, pāṇikammaṃ akāsahaṃ.
‘‘ဒိသ္ဝာ တံ သုကတံ ကမ္မံ၊ အနောမဒသ္သီ နရုတ္တမော။
‘‘Disvā taṃ sukataṃ kammaṃ, anomadassī naruttamo;
ဘိက္ခုသင္ဃေ ဌိတော သတ္ထာ၊ ဣမာ ဂာထာ အဘာသထ။
Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ဣမိနာ သုဓကမ္မေန၊ စေတနာပဏိဓီဟိ စ။
‘‘Iminā sudhakammena, cetanāpaṇidhīhi ca;
သမ္ပတ္တိံ အနုဘောတ္ဝာန၊ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကရိသ္သတိ။
Sampattiṃ anubhotvāna, dukkhassantaṃ karissati.
‘‘ပသန္နမုခဝဏ္ဏောမ္ဟိ၊ ဧကဂ္ဂော သုသမာဟိတော။
‘‘Pasannamukhavaṇṇomhi, ekaggo susamāhito;
ဓာရေမိ အန္တိမံ ဒေဟံ၊ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသာသနေ။
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ဣတော ကပ္ပသတေ အာသိံ၊ ပရိပုဏ္ဏေ အနူနကေ။
‘‘Ito kappasate āsiṃ, paripuṇṇe anūnake;
ရာဇာ သဗ္ဗဃနော နာမ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလော။
Rājā sabbaghano nāma, cakkavattī mahabbalo.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ သတ္ထာရံ ထောမေန္တော –
Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ thomento –
၉၄.
94.
‘‘နမော ဟိ တသ္သ ဘဂဝတော၊ သက္ယပုတ္တသ္သ သိရီမတော။
‘‘Namo hi tassa bhagavato, sakyaputtassa sirīmato;
တေနာယံ အဂ္ဂပ္ပတ္တေန၊ အဂ္ဂဓမ္မော သုဒေသိတော’’တိ။ – ဂာထံ အဘာသိ။
Tenāyaṃ aggappattena, aggadhammo sudesito’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
တတ္ထ နမောတိ နမက္ကာရော။ ဟီတိ နိပာတမတ္တံ။ တသ္သာတိ ယော သော ဘဂဝာ သမတ္တိံသပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗကိလေသေ ဘဉ္ဇိတ္ဝာ အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓော, သက္ယရာဇသ္သ ပုတ္တောတိ သက္ယပုတ္တော။ အနညသာဓာရဏာယ ပုညသမ္ပတ္တိယာ စ သမ္ဘာဝိတော ဥတ္တမာယ ရူပကာယသိရိယာ ဓမ္မကာယသိရိယာ စ သမန္နာဂတတ္တာ သိရီမာ, တသ္သ ဘဂဝတော သက္ယပုတ္တသ္သ သိရီမတော နမော အတ္ထု, တံ နမာမီတိ အတ္ထော။ တေနာတိ တေန ဘဂဝတာ။ အယန္တိ တသ္သ ဓမ္မသ္သ အတ္တနော ပစ္စက္ခတာယ ဝဒတိ။ အဂ္ဂပ္ပတ္တေနာတိ အဂ္ဂံ သဗ္ဗညုတံ, သဗ္ဗေဟိ ဝာ ဂုဏေဟိ အဂ္ဂဘာဝံ သေဋ္ဌဘာဝံ ပတ္တေန။ အဂ္ဂဓမ္မောတိ အဂ္ဂော ဥတ္တမော နဝဝိဓလောကုတ္တရော ဓမ္မော သုဋ္ဌု အဝိပရီတံ ဒေသိတော ပဝေဒိတောတိ။
Tattha namoti namakkāro. Hīti nipātamattaṃ. Tassāti yo so bhagavā samattiṃsapāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, sakyarājassa puttoti sakyaputto. Anaññasādhāraṇāya puññasampattiyā ca sambhāvito uttamāya rūpakāyasiriyā dhammakāyasiriyā ca samannāgatattā sirīmā, tassa bhagavato sakyaputtassa sirīmato namo atthu, taṃ namāmīti attho. Tenāti tena bhagavatā. Ayanti tassa dhammassa attano paccakkhatāya vadati. Aggappattenāti aggaṃ sabbaññutaṃ, sabbehi vā guṇehi aggabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ pattena. Aggadhammoti aggo uttamo navavidhalokuttaro dhammo suṭṭhu aviparītaṃ desito paveditoti.
မေတ္တဇိတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Mettajittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၄. မေတ္တဇိတ္ထေရဂာထာ • 4. Mettajittheragāthā