Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൪. മേത്തജിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
4. Mettajittheragāthāvaṇṇanā
നമോ ഹി തസ്സ ഭഗവതോതി ആയസ്മതോ മേത്തജിത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോ കിര അനോമദസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ സാസനേ അഭിപ്പസന്നോ ഹുത്വാ ബോധിരുക്ഖസ്സ ഇട്ഠകാഹി വേദികം ചിനിത്വാ സുധാപരികമ്മം കാരേസി. സത്ഥാ തസ്സ അനുമോദനം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിത്വാ അപരാപരം പുഞ്ഞാനി കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ മഗധരട്ഠേ അഞ്ഞതരസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി, മേത്തജീതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ കാമേസു ആദീനവം ദിസ്വാ താപസപബ്ബജ്ജം പബ്ബജിത്വാ അരഞ്ഞേ വിഹരന്തോ ബുദ്ധുപ്പാദം സുത്വാ പുബ്ബഹേതുനാ ചോദിയമാനോ സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ പവത്തിനിവത്തിയോ ആരബ്ഭ പഞ്ഹം പുച്ഛിത്വാ സത്ഥാരാ പഞ്ഹേ വിസ്സജ്ജിതേ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനം പട്ഠപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧൫.൨൬-൩൧) –
Namohi tassa bhagavatoti āyasmato mettajittherassa gāthā. Kā uppatti? So kira anomadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto sāsane abhippasanno hutvā bodhirukkhassa iṭṭhakāhi vedikaṃ cinitvā sudhāparikammaṃ kāresi. Satthā tassa anumodanaṃ akāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, mettajītissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto kāmesu ādīnavaṃ disvā tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto buddhuppādaṃ sutvā pubbahetunā codiyamāno satthu santikaṃ gantvā pavattinivattiyo ārabbha pañhaṃ pucchitvā satthārā pañhe vissajjite paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.15.26-31) –
‘‘അനോമദസ്സീമുനിനോ, ബോധിവേദിമകാസഹം;
‘‘Anomadassīmunino, bodhivedimakāsahaṃ;
സുധായ പിണ്ഡം ദത്വാന, പാണികമ്മം അകാസഹം.
Sudhāya piṇḍaṃ datvāna, pāṇikammaṃ akāsahaṃ.
‘‘ദിസ്വാ തം സുകതം കമ്മം, അനോമദസ്സീ നരുത്തമോ;
‘‘Disvā taṃ sukataṃ kammaṃ, anomadassī naruttamo;
ഭിക്ഖുസങ്ഘേ ഠിതോ സത്ഥാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.
Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ഇമിനാ സുധകമ്മേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
‘‘Iminā sudhakammena, cetanāpaṇidhīhi ca;
സമ്പത്തിം അനുഭോത്വാന, ദുക്ഖസ്സന്തം കരിസ്സതി.
Sampattiṃ anubhotvāna, dukkhassantaṃ karissati.
‘‘പസന്നമുഖവണ്ണോമ്ഹി, ഏകഗ്ഗോ സുസമാഹിതോ;
‘‘Pasannamukhavaṇṇomhi, ekaggo susamāhito;
ധാരേമി അന്തിമം ദേഹം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാസനേ.
Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.
‘‘ഇതോ കപ്പസതേ ആസിം, പരിപുണ്ണേ അനൂനകേ;
‘‘Ito kappasate āsiṃ, paripuṇṇe anūnake;
രാജാ സബ്ബഘനോ നാമ, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലോ.
Rājā sabbaghano nāma, cakkavattī mahabbalo.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ സത്ഥാരം ഥോമേന്തോ –
Arahattaṃ pana patvā satthāraṃ thomento –
൯൪.
94.
‘‘നമോ ഹി തസ്സ ഭഗവതോ, സക്യപുത്തസ്സ സിരീമതോ;
‘‘Namo hi tassa bhagavato, sakyaputtassa sirīmato;
തേനായം അഗ്ഗപ്പത്തേന, അഗ്ഗധമ്മോ സുദേസിതോ’’തി. – ഗാഥം അഭാസി;
Tenāyaṃ aggappattena, aggadhammo sudesito’’ti. – gāthaṃ abhāsi;
തത്ഥ നമോതി നമക്കാരോ. ഹീതി നിപാതമത്തം. തസ്സാതി യോ സോ ഭഗവാ സമത്തിംസപാരമിയോ പൂരേത്വാ സബ്ബകിലേസേ ഭഞ്ജിത്വാ അനുത്തരം സമ്മാസമ്ബോധിം അഭിസമ്ബുദ്ധോ, സക്യരാജസ്സ പുത്തോതി സക്യപുത്തോ. അനഞ്ഞസാധാരണായ പുഞ്ഞസമ്പത്തിയാ ച സമ്ഭാവിതോ ഉത്തമായ രൂപകായസിരിയാ ധമ്മകായസിരിയാ ച സമന്നാഗതത്താ സിരീമാ, തസ്സ ഭഗവതോ സക്യപുത്തസ്സ സിരീമതോ നമോ അത്ഥു, തം നമാമീതി അത്ഥോ. തേനാതി തേന ഭഗവതാ. അയന്തി തസ്സ ധമ്മസ്സ അത്തനോ പച്ചക്ഖതായ വദതി. അഗ്ഗപ്പത്തേനാതി അഗ്ഗം സബ്ബഞ്ഞുതം, സബ്ബേഹി വാ ഗുണേഹി അഗ്ഗഭാവം സേട്ഠഭാവം പത്തേന. അഗ്ഗധമ്മോതി അഗ്ഗോ ഉത്തമോ നവവിധലോകുത്തരോ ധമ്മോ സുട്ഠു അവിപരീതം ദേസിതോ പവേദിതോതി.
Tattha namoti namakkāro. Hīti nipātamattaṃ. Tassāti yo so bhagavā samattiṃsapāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, sakyarājassa puttoti sakyaputto. Anaññasādhāraṇāya puññasampattiyā ca sambhāvito uttamāya rūpakāyasiriyā dhammakāyasiriyā ca samannāgatattā sirīmā, tassa bhagavato sakyaputtassa sirīmato namo atthu, taṃ namāmīti attho. Tenāti tena bhagavatā. Ayanti tassa dhammassa attano paccakkhatāya vadati. Aggappattenāti aggaṃ sabbaññutaṃ, sabbehi vā guṇehi aggabhāvaṃ seṭṭhabhāvaṃ pattena. Aggadhammoti aggo uttamo navavidhalokuttaro dhammo suṭṭhu aviparītaṃ desito paveditoti.
മേത്തജിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Mettajittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൪. മേത്തജിത്ഥേരഗാഥാ • 4. Mettajittheragāthā