| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੪. ਮੇਤ੍ਤਾਕਥਾ
4. Mettākathā
ਮੇਤ੍ਤਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Mettākathāvaṇṇanā
੨੨. ਇਦਾਨਿ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਕਥਾਨਨ੍ਤਰਂ ਕਥਿਤਾਯ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਕਥਾਗਤਿਯਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ ਮੇਤ੍ਤਾਕਥਾਯ ਅਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾਨੁવਣ੍ਣਨਾ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਾવ ਆਸੇવਿਤਾਯਾਤਿ ਆਦਰੇਨ ਸੇવਿਤਾਯ। ਭਾવਿਤਾਯਾਤਿ વਡ੍ਢਿਤਾਯ। ਬਹੁਲੀਕਤਾਯਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਤਾਯ। ਯਾਨੀਕਤਾਯਾਤਿ ਯੁਤ੍ਤਯਾਨਸਦਿਸਾਯ ਕਤਾਯ। વਤ੍ਥੁਕਤਾਯਾਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ વਤ੍ਥੁ વਿਯ ਕਤਾਯ। ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਯਾਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ। ਪਰਿਚਿਤਾਯਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਚਿਤਾਯ ਉਪਚਿਤਾਯ। ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਰਦ੍ਧਾਯ ਸੁਕਤਾਯ । ਆਨਿਸਂਸਾਤਿ ਗੁਣਾ। ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾਤਿ ਪਟਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੁਖਂ ਸੁਪਤੀਤਿ ਯਥਾ ਸੇਸਜਨਾ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਕਾਕਚ੍ਛਮਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਪਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਸੁਪਿਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਸੁਪਤਿ। ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਸੁਖਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤਾ વਿਜਮ੍ਭਨ੍ਤਾ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વਿਕਸਮਾਨਮਿવ ਪਦੁਮਂ ਸੁਖਂ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਤਿ। ਨ ਪਾਪਕਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਪਿ ਭਦ੍ਦਕਮੇવ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪੂਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਚ ਹੋਤਿ। ਯਥਾ ਪਨਞ੍ਞੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਚੋਰੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤਂ વਿਯ વਾਲ਼ੇਹਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤਂ વਿਯ ਪਪਾਤੇ ਪਤਨ੍ਤਂ વਿਯ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਏવਂ ਪਾਪਕਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਉਰੇ ਆਮੁਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤਾਹਾਰੋ વਿਯ ਸੀਸੇ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਮਾਲਾ વਿਯ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ। ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਯਥੇવ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ, ਏવਂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਾਨਮ੍ਪਿ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ। ਦੇવਤਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤਮਿવ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦੇવਤਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਨਾਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਿ વਾ વਿਸਂ વਾ ਸਤ੍ਥਂ વਾ ਕਮਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਅਗ੍ਗਿ વਾ વਿਸਂ વਾ ਸਤ੍ਥਂ વਾ ਨ ਕਮਤਿ ਨ ਪવਿਸਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਕਾਯਂ વਿਕੋਪੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੁવਟਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਨੋ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਂ। ਮੁਖવਣ੍ਣੋ વਿਪ੍ਪਸੀਦਤੀਤਿ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪਮੁਤ੍ਤਤਾਲਪਕ੍ਕਂ વਿਯ ਚਸ੍ਸ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨવਣ੍ਣਂ ਮੁਖਂ ਹੋਤਿ। ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਨੋ ਸਮ੍ਮੋਹਮਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ વਿਯ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ। ਉਤ੍ਤਰਿ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ વਿਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
22. Idāni bojjhaṅgakathānantaraṃ kathitāya bojjhaṅgakathāgatiyā suttantapubbaṅgamāya mettākathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha suttante tāva āsevitāyāti ādarena sevitāya. Bhāvitāyāti vaḍḍhitāya. Bahulīkatāyāti punappunaṃ katāya. Yānīkatāyāti yuttayānasadisāya katāya. Vatthukatāyāti patiṭṭhānaṭṭhena vatthu viya katāya. Anuṭṭhitāyāti paccupaṭṭhitāya. Paricitāyāti samantato citāya upacitāya. Susamāraddhāyāti suṭṭhu samāraddhāya sukatāya . Ānisaṃsāti guṇā. Pāṭikaṅkhāti paṭikaṅkhitabbā icchitabbā. Sukhaṃ supatīti yathā sesajanā samparivattamānā kākacchamānā dukkhaṃ supanti, evaṃ asupitvā sukhaṃ supati. Niddaṃ okkantopi samāpattiṃ samāpanno viya hoti. Sukhaṃ paṭibujjhatīti yathā aññe nitthunantā vijambhantā samparivattantā dukkhaṃ paṭibujjhanti, evaṃ apaṭibujjhitvā vikasamānamiva padumaṃ sukhaṃ nibbikāraṃ paṭibujjhati. Na pāpakaṃ supinaṃ passatīti supinaṃ passantopi bhaddakameva supinaṃ passati. Cetiyaṃ vandanto viya pūjaṃ karonto viya dhammaṃ suṇanto viya ca hoti. Yathā panaññe attānaṃ corehi parivāritaṃ viya vāḷehi upaddutaṃ viya papāte patantaṃ viya ca passanti, na evaṃ pāpakaṃ supinaṃ passati. Manussānaṃ piyo hotīti ure āmuttamuttāhāro viya sīse piḷandhamālā viya ca manussānaṃ piyo hoti manāpo. Amanussānaṃ piyo hotīti yatheva ca manussānaṃ, evaṃ amanussānampi piyo hoti. Devatā rakkhantīti puttamiva mātāpitaro devatā rakkhanti. Nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamatīti mettāvihārissa kāye aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā na kamati na pavisati, nāssa kāyaṃ vikopetīti vuttaṃ hoti. Tuvaṭaṃ cittaṃ samādhiyatīti mettāvihārino khippameva cittaṃ samādhiyati, natthi tassa dandhāyitattaṃ. Mukhavaṇṇo vippasīdatīti bandhanā pamuttatālapakkaṃ viya cassa vippasannavaṇṇaṃ mukhaṃ hoti. Asammūḷho kālaṃ karotīti mettāvihārino sammohamaraṇaṃ nāma natthi, asammūḷho niddaṃ okkamanto viya kālaṃ karoti. Uttari appaṭivijjhantoti mettāsamāpattito uttariṃ arahattaṃ adhigantuṃ asakkonto ito cavitvā suttappabuddho viya brahmalokūpago hotīti brahmalokaṃ upapajjatīti attho.
ਮੇਤ੍ਤਾਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਨੋਧਿਸੋ ਫਰਣਾਤਿ ਓਧਿ ਮਰਿਯਾਦਾ, ਨ ਓਧਿ ਅਨੋਧਿ। ਤਤੋ ਅਨੋਧਿਸੋ, ਅਨੋਧਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਫੁਸਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਓਧਿਸੋਤਿ ਪਦੇਸવਸੇਨ। ਦਿਸਾਫਰਣਾਤਿ ਦਿਸਾਸੁ ਫਰਣਾ। ਸਬ੍ਬੇਤਿ ਅਨવਸੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ। ਸਤ੍ਤਾਤਿਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਞਾਣਕਥਾਮਾਤਿਕਾવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ, ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦੇਨ ਪਨ વੀਤਰਾਗੇਸੁਪਿ ਅਯਂ વੋਹਾਰੋ વਤ੍ਤਤਿ વਿਲੀવਮਯੇਪਿ ਬੀਜਨਿવਿਸੇਸੇ ਤਾਲવਣ੍ਟવੋਹਾਰੋ વਿਯ। ਅવੇਰਾਤਿ વੇਰਰਹਿਤਾ। ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਰਹਿਤਾ। ਅਨੀਘਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਾ। ਅਨਿਗ੍ਘਾਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੂਤਿ ਸੁਖਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਤ੍ਤਯਨ੍ਤੁ। ‘‘ਅવੇਰਾ’’ਤਿ ਚ ਸਕਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚ ਪਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਪਰਸਨ੍ਤਾਨੇ ਚ ਇਤਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚ વੇਰਾਭਾવੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ‘‘ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વੇਰਾਭਾવਾ ਤਮ੍ਮੂਲਕਬ੍ਯਾਪਾਦਾਭਾવੋ, ‘‘ਅਨੀਘਾ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਭਾવਾ ਤਮ੍ਮੂਲਕਦੁਕ੍ਖਾਭਾવੋ, ‘‘ਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਭਾવਾਸੁਖੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਹਰਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ વਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਇਮੇਸੁ ਚ ‘‘ਅવੇਰਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁਪਿ વਚਨੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਪਾਕਟਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਫਰਤਿ।
Mettāniddese anodhiso pharaṇāti odhi mariyādā, na odhi anodhi. Tato anodhiso, anodhitoti attho, nippadesato phusanāti vuttaṃ hoti. Odhisoti padesavasena. Disāpharaṇāti disāsu pharaṇā. Sabbeti anavasesapariyādānaṃ. Sattātipadassa attho ñāṇakathāmātikāvaṇṇanāyaṃ vutto, ruḷhīsaddena pana vītarāgesupi ayaṃ vohāro vattati vilīvamayepi bījanivisese tālavaṇṭavohāro viya. Averāti verarahitā. Abyāpajjāti byāpādarahitā. Anīghāti niddukkhā. Anigghātipi pāṭho. Sukhī attānaṃpariharantūti sukhitā hutvā attabhāvaṃ vattayantu. ‘‘Averā’’ti ca sakasantāne ca pare paṭicca, parasantāne ca itare paṭicca verābhāvo dassito, ‘‘abyāpajjā’’tiādīsu verābhāvā tammūlakabyāpādābhāvo, ‘‘anīghā’’ti byāpādābhāvā tammūlakadukkhābhāvo, ‘‘sukhī attānaṃ pariharantū’’ti dukkhābhāvāsukhena attabhāvapariharaṇaṃ dassitanti evamettha vacanasambandho veditabboti. Imesu ca ‘‘averā hontū’’tiādīsu catūsupi vacanesu yaṃ yaṃ pākaṭaṃ hoti, tassa tassa vasena mettāya pharati.
ਪਾਣਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਾਣਨਤਾਯ ਪਾਣਾ, ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਭੂਤਾ, ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਰਯੋ, ਤਂ ਪੁਂ ਗਲਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਅਤ੍ਤਭਾવੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਰੀਰਂ, ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਮੇવ વਾ, ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਸਬ੍ਭਾવਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਾਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ। ਯਥਾ ਚ ਸਤ੍ਤਾਤਿ વਚਨਂ, ਏવਂ ਸੇਸਾਨਿਪਿ ਰੁਲ਼੍ਹੀવਸੇਨ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਨੇਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤવੇવਚਨਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਕਾਮਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਜਨ੍ਤੂ ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤવੇવਚਨਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਾਕਟવਸੇਨ ਪਨ ਇਮਾਨੇવ ਪਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਨੋਧਿਸੋ ਫਰਣਾ ਮੇਤ੍ਤਾਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯੇ ਪਨ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ ਪਾਣਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਨ ਕੇવਲਂ વਚਨਮਤ੍ਤਤੋવ, ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਥਤੋਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੇਸਂ ਅਨੋਧਿਸੋ ਫਰਣਾ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾ ਅਤ੍ਥਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰવਸੇਨ ਅਨੋਧਿਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਫਰਤਿ।
Pāṇātiādīsu pāṇanatāya pāṇā, assāsapassāsāyattavuttitāyāti attho. Bhūtattā bhūtā, abhinibbattāti attho. Puṃ vuccati nirayo, taṃ puṃ galanti gacchantīti puggalā. Attabhāvo vuccati sarīraṃ, khandhapañcakameva vā, taṃ upādāya paññattimattasabbhāvato, tasmiṃ attabhāve pariyāpannā paricchinnā antogadhāti attabhāvapariyāpannā. Yathā ca sattāti vacanaṃ, evaṃ sesānipi ruḷhīvasena āropetvā sabbānetāni sabbasattavevacanānīti veditabbāni. Kāmañca aññānipi ‘‘sabbe jantū sabbe jīvā’’tiādīni sabbasattavevacanāni atthi, pākaṭavasena pana imāneva pañca gahetvā ‘‘pañcahākārehi anodhiso pharaṇā mettācetovimuttī’’ti vuccati. Ye pana ‘‘sattā pāṇā’’tiādīnaṃ na kevalaṃ vacanamattatova, atha kho atthatopi nānattameva iccheyyuṃ, tesaṃ anodhiso pharaṇā virujjhati. Tasmā tathā atthaṃ aggahetvā imesu pañcasu ākāresu aññataravasena anodhiso mettāya pharati.
ਓਧਿਸੋ ਫਰਣੇ ਪਨ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪੁਰਿਸਾਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਰਿਯਾ ਅਨਰਿਯਾਤਿ ਅਰਿਯਪੁਥੁਜ੍ਜਨવਸੇਨ, ਦੇવਾਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ। ਦਿਸਾਫਰਣੇਪਿ ਦਿਸਾવਿਭਾਗਂ ਅਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਫਰਣਤੋ ਅਨੋਧਿਸੋ ਫਰਣਾ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਫਰਣਤੋ ਓਧਿਸੋ ਫਰਣਾ।
Odhiso pharaṇe pana itthiyo purisāti liṅgavasena vuttaṃ, ariyā anariyāti ariyaputhujjanavasena, devāmanussā vinipātikāti upapattivasena. Disāpharaṇepi disāvibhāgaṃ akatvā sabbadisāsu ‘‘sabbe sattā’’tiādinā nayena pharaṇato anodhiso pharaṇā hoti, sabbadisāsu ‘‘sabbā itthiyo’’tiādinā nayena pharaṇato odhiso pharaṇā.
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਯਂ ਤਿવਿਧਾਪਿ ਮੇਤ੍ਤਾਫਰਣਾ ਅਪ੍ਪਨਾਪਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੀਸੁ વਾਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਨਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਅਨੋਧਿਸੋ ਫਰਣੇ ਤਾવ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਅવੇਰਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏਕਾ, ‘‘ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏਕਾ ‘‘ਅਨੀਘਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏਕਾ, ‘‘ਸੁਖੀ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏਕਾ। ਤਾਨਿਪਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਹਿਤੋਪਸਂਹਾਰਲਕ੍ਖਣਾ ਹਿ ਮੇਤ੍ਤਾ। ਇਤਿ ‘‘ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਅਪ੍ਪਨਾਨਂ વਸੇਨ વੀਸਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਓਧਿਸੋ ਫਰਣੇ ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਆਕਾਰੇਸੁ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਚਤਸ੍ਸਨ੍ਨਂ વਸੇਨ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾ। ਦਿਸਾਫਰਣੇ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕਮੇਕਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ વੀਸਤਿ વੀਸਤਿ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਸਤਾਨਿ, ‘‘ਸਬ੍ਬਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕਮੇਕਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਕਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿ ਦ੍વੇ ਸਤਾਨੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਚ ਅਪ੍ਪਨਾ। ਇਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਇਧ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਅਟ੍ਠવੀਸਾਧਿਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਨਾਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਤਿવਿਧੇਨ ਫਰਣਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾਉਪੇਕ੍ਖਾਨਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਾવ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Yasmā pana ayaṃ tividhāpi mettāpharaṇā appanāpattacittassa vasena vuttā, tasmā tīsu vāresu appanā gahetabbā. Anodhiso pharaṇe tāva ‘‘sabbe sattā averā hontū’’ti ekā, ‘‘abyāpajjā hontū’’ti ekā ‘‘anīghā hontū’’ti ekā, ‘‘sukhī attānaṃ pariharantū’’ti ekā. Tānipi hi cattāri hitopasaṃhāravaseneva vuttāni. Hitopasaṃhāralakkhaṇā hi mettā. Iti ‘‘sattā’’tiādīsu pañcasu ākāresu catassannaṃ catassannaṃ appanānaṃ vasena vīsati appanā honti, odhiso pharaṇe ‘‘sabbā itthiyo’’tiādīsu sattasu ākāresu catassannaṃ catassannaṃ vasena aṭṭhavīsati appanā. Disāpharaṇe pana ‘‘sabbe puratthimāya disāya sattā’’tiādinā nayena ekamekissā disāya vīsati vīsati katvā dve satāni, ‘‘sabbā puratthimāya disāya itthiyo’’tiādinā nayena ekamekissā disāya aṭṭhavīsati aṭṭhavīsati katvā asīti dve satānīti cattāri satāni asīti ca appanā. Iti sabbānipi idha vuttāni aṭṭhavīsādhikāni pañca appanāsatāni honti. Yathā ca mettāya tividhena pharaṇā vuttā, tathā karuṇāmuditāupekkhānampi vuttāva hotīti veditabbaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੪. ਮੇਤ੍ਤਾਕਥਾ • 4. Mettākathā
