| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៤. មេត្តាសហគតសុត្តវណ្ណនា
4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā
២៣៥. ចតុត្ថេ មេត្តាសហគតេន ចេតសាតិអាទិ សព្ពំ សព្ពាការេន វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.២៤០-២៤១) វិត្ថារិតមេវ។ មយម្បិ ខោ, អាវុសោ, សាវកានំ ឯវំ ធម្មំ ទេសេមាតិ ឥទម្បិ តេ បុរិមនយេនេវ សត្ថុ ធម្មទេសនំ សុត្វា វទន្តិ។ តិត្ថិយានញ្ហិ សមយេ បញ្ចនីវរណប្បហានំ វា មេត្តាទិព្រហ្មវិហារភាវនា វា នត្ថិ។ កិំ គតិកា ហោតីតិ កិំ និប្ផត្តិ ហោតិ។ កិំ បរមាតិ កិំ ឧត្តមា។ កិំ ផលាតិ កិំ អានិសំសា។ កិំ បរិយោសានាតិ កិំ និដ្ឋា។ មេត្តាសហគតន្តិ មេត្តាយ សហគតំ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តំ។ ឯសេវ នយោ សព្ពត្ថ។ វិវេកនិស្សិតាទីនិ វុត្តត្ថានេវ។
235. Catutthe mettāsahagatena cetasātiādi sabbaṃ sabbākārena visuddhimagge (visuddhi. 1.240-241) vitthāritameva. Mayampi kho, āvuso, sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desemāti idampi te purimanayeneva satthu dhammadesanaṃ sutvā vadanti. Titthiyānañhi samaye pañcanīvaraṇappahānaṃ vā mettādibrahmavihārabhāvanā vā natthi. Kiṃ gatikā hotīti kiṃ nipphatti hoti. Kiṃ paramāti kiṃ uttamā. Kiṃ phalāti kiṃ ānisaṃsā. Kiṃ pariyosānāti kiṃ niṭṭhā. Mettāsahagatanti mettāya sahagataṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Eseva nayo sabbattha. Vivekanissitādīni vuttatthāneva.
អប្បដិកូលន្តិ ទុវិធំ អប្បដិកូលំ – សត្តអប្បដិកូលញ្ច, សង្ខារអប្បដិកូលញ្ច។ តស្មិំ អប្បដិកូលេ ឥដ្ឋេ វត្ថុស្មិន្តិ អត្ថោ។ បដិកូលសញ្ញីតិ អនិដ្ឋសញ្ញី។ កថំ បនេត្ថ ឯវំ វិហរតិ? អសុភផរណំ វា អនិច្ចន្តិ មនសិការំ វា ករោន្តោ។ វុត្តញ្ហេតំ បដិសម្ភិទាយំ ‘‘កថំ អប្បដិកូលេ បដិកូលសញ្ញី វិហរតិ។ ឥដ្ឋស្មិំ វត្ថុស្មិំ អសុភាយ វា ផរតិ, អនិច្ចតោ វា ឧបសំហរតី’’តិ។ បដិកូលេ បន អនិដ្ឋេ វត្ថុស្មិំ មេត្តាផរណំ វា ធាតុមនសិការំ វា ករោន្តោ អប្បដិកូលសញ្ញី វិហរតិ នាម។ យថាហ ‘‘កថំ បដិកូលេ អប្បដិកូលសញ្ញី វិហរតិ។ អនិដ្ឋស្មិំ វត្ថុស្មិំ មេត្តាយ វា ផរតិ, ធាតុតោ វា ឧបសំហរតី’’តិ (បដិ. ម. ២.១៧)។ ឧភយមិស្សកបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ អប្បដិកូលប្បដិកូលេសុ ហិ តទេវ អសុភផរណំ វា អនិច្ចន្តិ មនសិការំ វា ករោន្តោ បដិកូលសញ្ញី វិហរតិ នាម។ បដិកូលាបដិកូលេសុ ច តទេវ មេត្តាផរណំ វា ធាតុមនសិការំ វា ករោន្តោ អប្បដិកូលសញ្ញី វិហរតិ នាម។ ‘‘ចក្ខុនា រូបំ ទិស្វា នេវ សុមនោ ហោតី’’តិអាទិនា (បដិ. ម. ២.១៧) នយេន វុត្តំ បន ឆឡង្គុបេក្ខំ បវត្តយមានោ ‘‘អប្បដិកូលេ ច បដិកូលេ ច តទុភយំ អភិនិវជ្ជេត្វា ឧបេក្ខកោ តត្ថ វិហរតិ សតោ សម្បជានោ’’តិ វេទិតព្ពោ។
Appaṭikūlanti duvidhaṃ appaṭikūlaṃ – sattaappaṭikūlañca, saṅkhāraappaṭikūlañca. Tasmiṃ appaṭikūle iṭṭhe vatthusminti attho. Paṭikūlasaññīti aniṭṭhasaññī. Kathaṃ panettha evaṃ viharati? Asubhapharaṇaṃ vā aniccanti manasikāraṃ vā karonto. Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ ‘‘kathaṃ appaṭikūle paṭikūlasaññī viharati. Iṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ asubhāya vā pharati, aniccato vā upasaṃharatī’’ti. Paṭikūle pana aniṭṭhe vatthusmiṃ mettāpharaṇaṃ vā dhātumanasikāraṃ vā karonto appaṭikūlasaññī viharati nāma. Yathāha ‘‘kathaṃ paṭikūle appaṭikūlasaññī viharati. Aniṭṭhasmiṃ vatthusmiṃ mettāya vā pharati, dhātuto vā upasaṃharatī’’ti (paṭi. ma. 2.17). Ubhayamissakapadesupi eseva nayo. Appaṭikūlappaṭikūlesu hi tadeva asubhapharaṇaṃ vā aniccanti manasikāraṃ vā karonto paṭikūlasaññī viharati nāma. Paṭikūlāpaṭikūlesu ca tadeva mettāpharaṇaṃ vā dhātumanasikāraṃ vā karonto appaṭikūlasaññī viharati nāma. ‘‘Cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hotī’’tiādinā (paṭi. ma. 2.17) nayena vuttaṃ pana chaḷaṅgupekkhaṃ pavattayamāno ‘‘appaṭikūle ca paṭikūle ca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako tattha viharati sato sampajāno’’ti veditabbo.
ឯត្តាវតា ច ឥមស្ស ភិក្ខុនោ មេត្តាយ តិកចតុក្កជ្ឈានំ និព្ពត្តេត្វា តទេវ បាទកំ កត្វា វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា អរហត្តំ បត្តស្ស សហ វិបស្សនាយ មគ្គសម្ពោជ្ឈង្គានំ អរិយិទ្ធិយា ច ទស្សិតត្តា ទេសនា វិនិវដ្ដេតព្ពា សិយា។ ឥទំ បន មេត្តាឈានំ បាទកំ កត្វា សង្ខារេ សម្មសន្តោបិ យោ អរហត្តំ បាបុណិតុំ ន សក្កោតិ, យស្មា តស្ស អរហត្តបរមា មេត្តា ន ហោតិ។ យំបរមា បន ហោតិ, តំ ទស្សេតព្ពំ។ តស្មា តស្ស ទស្សនត្ថំ អយំ ទេសនា អារទ្ធា។ បរតោ សព្ពសោ វា បន រូបសញ្ញានំ សមតិក្កមាតិអាទីសុបិ ឥមិនា នយេន បុន ទេសនារម្ភបយោជនំ វេទិតព្ពំ។
Ettāvatā ca imassa bhikkhuno mettāya tikacatukkajjhānaṃ nibbattetvā tadeva pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattassa saha vipassanāya maggasambojjhaṅgānaṃ ariyiddhiyā ca dassitattā desanā vinivaṭṭetabbā siyā. Idaṃ pana mettājhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasantopi yo arahattaṃ pāpuṇituṃ na sakkoti, yasmā tassa arahattaparamā mettā na hoti. Yaṃparamā pana hoti, taṃ dassetabbaṃ. Tasmā tassa dassanatthaṃ ayaṃ desanā āraddhā. Parato sabbaso vā pana rūpasaññānaṃ samatikkamātiādīsupi iminā nayena puna desanārambhapayojanaṃ veditabbaṃ.
សុភបរមន្តិ សុភនិដ្ឋំ, សុភកោដិកំ, សុភនិប្ផត្តិំ។ ឥធបញ្ញស្សាតិ ឥធេវ បញ្ញា អស្ស, នយិមំ លោកំ អតិក្កមតីតិ ឥធបញ្ញោ, តស្ស ឥធបញ្ញស្ស, លោកិយបញ្ញស្សាតិ អត្ថោ។ ឧត្តរិវិមុត្តិំ អប្បដិវិជ្ឈតោតិ លោកុត្តរធម្មំ អប្បដិវិជ្ឈន្តស្ស។ យោ បន បដិវិជ្ឈិតុំ សក្កោតិ, តស្ស អរហត្តបរមាវ មេត្តា ហោតីតិ អត្ថោ។ ករុណាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។
Subhaparamanti subhaniṭṭhaṃ, subhakoṭikaṃ, subhanipphattiṃ. Idhapaññassāti idheva paññā assa, nayimaṃ lokaṃ atikkamatīti idhapañño, tassa idhapaññassa, lokiyapaññassāti attho. Uttarivimuttiṃ appaṭivijjhatoti lokuttaradhammaṃ appaṭivijjhantassa. Yo pana paṭivijjhituṃ sakkoti, tassa arahattaparamāva mettā hotīti attho. Karuṇādīsupi eseva nayo.
កស្មា បនេតាសំ មេត្តាទីនំ សុភបរមាទិតា វុត្តា ភគវតាតិ? សភាគវសេន តស្ស តស្ស ឧបនិស្សយត្តា។ មេត្តាវិហារិស្ស ហិ សត្តា អប្បដិកូលា ហោន្តិ, អថស្ស អប្បដិកូលបរិចយា អប្បដិកូលេសុ បរិសុទ្ធវណ្ណេសុ នីលាទីសុ ចិត្តំ ឧបសំហរតោ អប្បកសិរេនេវ តត្ថ ចិត្តំ បក្ខន្ទតិ។ ឥតិ មេត្តា សុភវិមោក្ខស្ស ឧបនិស្សយោ ហោតិ, ន តតោ បរំ, តស្មា សុភបរមាតិ វុត្តា។
Kasmā panetāsaṃ mettādīnaṃ subhaparamāditā vuttā bhagavatāti? Sabhāgavasena tassa tassa upanissayattā. Mettāvihārissa hi sattā appaṭikūlā honti, athassa appaṭikūlaparicayā appaṭikūlesu parisuddhavaṇṇesu nīlādīsu cittaṃ upasaṃharato appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandati. Iti mettā subhavimokkhassa upanissayo hoti, na tato paraṃ, tasmā subhaparamāti vuttā.
ករុណាវិហារិស្ស ឧណ្ហាភិឃាតាទិរូបនិមិត្តំ សត្តទុក្ខំ សមនុបស្សន្តស្ស ករុណាយ បវត្តិសម្ភវតោ រូបេ អាទីនវោ បរិវិទិតោ ហោតិ , អថស្ស បរិវិទិតរូបាទីនវត្តា បថវីកសិណាទីសុ អញ្ញតរំ ឧគ្ឃាដេត្វា រូបនិស្សរណេ អាកាសេ ចិត្តំ ឧបសំហរតោ អប្បកសិរេនេវ តត្ថ ចិត្តំ បក្ខន្ទតិ។ ឥតិ ករុណា អាកាសានញ្ចាយតនស្ស ឧបនិស្សយោ ហោតិ, ន តតោ បរំ, តស្មា អាកាសានញ្ចាយតនបរមាតិ វុត្តា។
Karuṇāvihārissa uṇhābhighātādirūpanimittaṃ sattadukkhaṃ samanupassantassa karuṇāya pavattisambhavato rūpe ādīnavo parividito hoti , athassa parividitarūpādīnavattā pathavīkasiṇādīsu aññataraṃ ugghāṭetvā rūpanissaraṇe ākāse cittaṃ upasaṃharato appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandati. Iti karuṇā ākāsānañcāyatanassa upanissayo hoti, na tato paraṃ, tasmā ākāsānañcāyatanaparamāti vuttā.
មុទិតាវិហារិស្ស បន តេន តេន បាមោជ្ជការណេន ឧប្បន្នបាមោជ្ជសត្តានំ វិញ្ញាណំ សមនុបស្សន្តស្ស មុទិតាយ បវត្តិសម្ភវតោ វិញ្ញាណគ្គហណបរិចិតំ ហោតិ, អថស្ស អនុក្កមាធិគតំ អាកាសានញ្ចាយតនំ អតិក្កម្ម អាកាសនិមិត្តគោចរេ វិញ្ញាណេ ចិត្តំ ឧបសំហរតោ អប្បកសិរេនេវ តត្ថ ចិត្តំ បក្ខន្ទតិ។ ឥតិ មុទិតា វិញ្ញាណញ្ចាយតនស្ស ឧបនិស្សយោ ហោតិ, ន តតោ បរំ, តស្មា វិញ្ញាណញ្ចាយតនបរមាតិ វុត្តា។
Muditāvihārissa pana tena tena pāmojjakāraṇena uppannapāmojjasattānaṃ viññāṇaṃ samanupassantassa muditāya pavattisambhavato viññāṇaggahaṇaparicitaṃ hoti, athassa anukkamādhigataṃ ākāsānañcāyatanaṃ atikkamma ākāsanimittagocare viññāṇe cittaṃ upasaṃharato appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandati. Iti muditā viññāṇañcāyatanassa upanissayo hoti, na tato paraṃ, tasmā viññāṇañcāyatanaparamāti vuttā.
ឧបេក្ខាវិហារិស្ស បន ‘‘សត្តា សុខិតា វា ហោន្តុ, ទុក្ខតោ វា វិមុច្ចន្តុ, សម្បត្តសុខតោ វា មា វិគច្ឆន្តូ’’តិ អាភោគាភាវតោ សុខទុក្ខាទិបរមត្ថគាហវិមុខសម្ភវតោ អវិជ្ជមានគ្គហណទុក្ខចិត្តំ ហោតិ។ អថស្ស បរមត្ថគាហតោ វិមុខភាវបរិចិតចិត្តស្ស បរមត្ថតោ អវិជ្ជមានគ្គហណទុក្ខចិត្តស្ស ច អនុក្កមាធិគតំ វិញ្ញាណាញ្ចាយតនំ សមតិក្កម្មសម្ភវតោ អវិជ្ជមានេ បរមត្ថភូតស្ស វិញ្ញាណស្ស អភាវេ ចិត្តំ ឧបសំហរតោ អប្បកសិរេនេវ តត្ថ ចិត្តំ បក្ខន្ទតិ។ ឥតិ ឧបេក្ខា អាកិញ្ចញ្ញាយតនស្ស ឧបនិស្សយោ ហោតិ, ន តតោ បរំ, តស្មា អាកិញ្ចញ្ញាយតនបរមាតិ វុត្តា។ ទេសនាបរិយោសានេ បញ្ចសតា ភិក្ខូ អរហត្តំ បត្តាតិ។
Upekkhāvihārissa pana ‘‘sattā sukhitā vā hontu, dukkhato vā vimuccantu, sampattasukhato vā mā vigacchantū’’ti ābhogābhāvato sukhadukkhādiparamatthagāhavimukhasambhavato avijjamānaggahaṇadukkhacittaṃ hoti. Athassa paramatthagāhato vimukhabhāvaparicitacittassa paramatthato avijjamānaggahaṇadukkhacittassa ca anukkamādhigataṃ viññāṇāñcāyatanaṃ samatikkammasambhavato avijjamāne paramatthabhūtassa viññāṇassa abhāve cittaṃ upasaṃharato appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandati. Iti upekkhā ākiñcaññāyatanassa upanissayo hoti, na tato paraṃ, tasmā ākiñcaññāyatanaparamāti vuttā. Desanāpariyosāne pañcasatā bhikkhū arahattaṃ pattāti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. មេត្តាសហគតសុត្តំ • 4. Mettāsahagatasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៤. មេត្តាសហគតសុត្តវណ្ណនា • 4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā
