| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. មេត្តាសហគតសុត្តវណ្ណនា
4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā
២៣៥. កីទិសា គតិ និព្ពត្តិ ឯតិស្សាតិ កិំគតិកា, កិំនិដ្ឋាតិ វុត្តំ ហោតិ។ កីទិសី បរមា ឧត្តមា កោដិ ឯតិស្សាតិ កិំបរមា។ កីទិសំ ផលំ អានិសំសំ ឧទយោ ឯតិស្សាតិ កិំផលា។ សំសដ្ឋំ សម្បយុត្តន្តិ ឥទំ សហគត-សទ្ទស្ស អត្ថទស្សនមត្តំ, ឥធ បន មេត្តាឈានំ បាទកំ កត្វា វិបស្សនាបុព្ពភាគពោជ្ឈង្គា ច ‘‘មេត្តាសហគតំ សតិសម្ពោជ្ឈង្គ’’ន្តិអាទិនា វុត្តាតិ វេទិតព្ពំ។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពេសុ ពោជ្ឈង្គេសុ សព្ពេសុ ច ព្រហ្មវិហារេសុ។
235. Kīdisā gati nibbatti etissāti kiṃgatikā, kiṃniṭṭhāti vuttaṃ hoti. Kīdisī paramā uttamā koṭi etissāti kiṃparamā. Kīdisaṃ phalaṃ ānisaṃsaṃ udayo etissāti kiṃphalā. Saṃsaṭṭhaṃ sampayuttanti idaṃ sahagata-saddassa atthadassanamattaṃ, idha pana mettājhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanāpubbabhāgabojjhaṅgā ca ‘‘mettāsahagataṃ satisambojjhaṅga’’ntiādinā vuttāti veditabbaṃ. Sabbatthāti sabbesu bojjhaṅgesu sabbesu ca brahmavihāresu.
បដិកូលេតិ វិរជ្ជតីតិ បដិកូលំ, អនិដ្ឋំ។ ន បដិកូលំ អប្បដិកូលំ, ឥដ្ឋំ។ តេនាហ ‘‘ឥដ្ឋេ វត្ថុស្មិ’’ន្តិ។ ឯត្ថាតិ អប្បដិកូលវត្ថុស្មិំ។ ឯវន្តិ បដិកូលសញ្ញី។ សត្តេ អប្បដិកូលេ អសុភផរណំ, សង្ខារេ អប្បដិកូលេ អនិច្ចន្តិ មនសិការំ ករោន្តោ។ អសុភាយាតិ អសុភសញ្ញាយ។ អនិច្ចតោ វា ឧបសំហរតីតិ អនិច្ចន្តិ មនសិការំ បវត្តេតិ។ ‘‘ឯសេវ នយោ’’តិ សង្ខេបតោ វុត្តមត្ថំ វិវរិតុំ ‘‘អប្បដិកូលបដិកូលេសូ’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឆឡង្គុបេក្ខន្តិ ឆសុ អារម្មណេសុ បហីនានុរោធស្ស ឧប្បត្តិយា ឆឡង្គវន្តំ ឧបេក្ខំ។
Paṭikūleti virajjatīti paṭikūlaṃ, aniṭṭhaṃ. Na paṭikūlaṃ appaṭikūlaṃ, iṭṭhaṃ. Tenāha ‘‘iṭṭhe vatthusmi’’nti. Etthāti appaṭikūlavatthusmiṃ. Evanti paṭikūlasaññī. Satte appaṭikūle asubhapharaṇaṃ, saṅkhāre appaṭikūle aniccanti manasikāraṃ karonto. Asubhāyāti asubhasaññāya. Aniccato vā upasaṃharatīti aniccanti manasikāraṃ pavatteti. ‘‘Eseva nayo’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘appaṭikūlapaṭikūlesū’’tiādi vuttaṃ. Chaḷaṅgupekkhanti chasu ārammaṇesu pahīnānurodhassa uppattiyā chaḷaṅgavantaṃ upekkhaṃ.
មេត្តាយាតិ មេត្តាភាវនាយ។ បដិកូលាទីសុ វត្ថូសុ ឥច្ឆិតវិហារេន វិហរិតុំ សមត្ថតា អរិយានំ ឯវ, តត្ថ ច អរហតោ ឯវ ឥជ្ឈនតោ អរិយិទ្ធិ នាម។ តស្សា អរិយិទ្ធិយា ច ទស្សិតត្តា ទេសនា វិនិវដ្ដេតព្ពា បរិយោសានេតព្ពា សិយា។ អរហត្តំ បាបុណិតុំ ន សក្កោតិ ឥន្ទ្រិយានំ អបរិបក្កត្តា និកន្តិយា ច ទុប្បរិយាទានតោ។ អយំ ទេសនាតិ ‘‘មេត្តាសហគតំ ពោជ្ឈង្គំ ភាវេតី’’តិអាទិនា អយំ ទេសនា អារទ្ធា។ យោ ហិ មេត្តាឈានំ បាទកំ កត្វា សម្មសនំ អារភិត្វា អរហត្តំ បាបុណិតុំ អសក្កោន្តោ បរិសុទ្ធេសុ វណ្ណកសិណេសុ វិមោក្ខសង្ខាតំ រូបាវចរជ្ឈានំ និព្ពត្តេតិ, តំ សន្ធាយាហ ភគវា – ‘‘សុភំ ខោ បន វិមោក្ខំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតី’’តិ។
Mettāyāti mettābhāvanāya. Paṭikūlādīsu vatthūsu icchitavihārena viharituṃ samatthatā ariyānaṃ eva, tattha ca arahato eva ijjhanato ariyiddhi nāma. Tassā ariyiddhiyā ca dassitattā desanā vinivaṭṭetabbā pariyosānetabbā siyā. Arahattaṃ pāpuṇituṃ na sakkoti indriyānaṃ aparipakkattā nikantiyā ca duppariyādānato. Ayaṃ desanāti ‘‘mettāsahagataṃ bojjhaṅgaṃ bhāvetī’’tiādinā ayaṃ desanā āraddhā. Yo hi mettājhānaṃ pādakaṃ katvā sammasanaṃ ārabhitvā arahattaṃ pāpuṇituṃ asakkonto parisuddhesu vaṇṇakasiṇesu vimokkhasaṅkhātaṃ rūpāvacarajjhānaṃ nibbatteti, taṃ sandhāyāha bhagavā – ‘‘subhaṃ kho pana vimokkhaṃ upasampajja viharatī’’ti.
សុភបរមន្តិ សុភវិមោក្ខបរមំ។ ឥធ លោកេ ឯវ បញ្ញា អស្ស។ តេនាហ ‘‘លោកិយបញ្ញស្សាតិ អត្ថោ’’តិ។ អរហត្តបរមាវ មេត្តា អរហត្តមគ្គស្ស បាទកត្តា។ ករុណាទីសុបិ ឯសេវ នយោតិ ករុណាទិឈានំ បាទកំ កត្វា សង្ខារេ សម្មសន្តោ អរហត្តំ បត្តុំ សក្កោតិ, តស្ស អរហត្ថបរមា ករុណា ហោតិ, ឯវំ មុទិតាឧបេក្ខាសុបិ វត្តព្ពន្តិ ឥមមត្ថំ អតិទិសតិ។ បុន ទេសនារម្ភបយោជនំ បន ‘‘ឥមិនា នយេនា’’តិ ហេដ្ឋា អតិទិដ្ឋមេវ។
Subhaparamanti subhavimokkhaparamaṃ. Idha loke eva paññā assa. Tenāha ‘‘lokiyapaññassāti attho’’ti. Arahattaparamāva mettā arahattamaggassa pādakattā. Karuṇādīsupi eseva nayoti karuṇādijhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ pattuṃ sakkoti, tassa arahatthaparamā karuṇā hoti, evaṃ muditāupekkhāsupi vattabbanti imamatthaṃ atidisati. Puna desanārambhapayojanaṃ pana ‘‘iminā nayenā’’ti heṭṭhā atidiṭṭhameva.
សុភបរមាទិតាតិ មេត្តាករុណាមុទិតាឧបេក្ខានំ សុភបរមតា អាកាសានញ្ចាយតនបរមតា, វិញ្ញាណញ្ចាយតនបរមតា, អាកិញ្ចញ្ញាយតនបរមតា។ តស្ស តស្សាតិ សុភវិមោក្ខស្ស ហេដ្ឋា តិណ្ណំ អរូបជ្ឈានានញ្ច យថាក្កមំ ឧបនិស្សយត្តា។ អប្បដិកូលបរិចយាតិ ឥដ្ឋារម្មណេ មនសិការពហុលីការា។ អប្បកសិរេនេវាតិ សុខេនេវ។ តត្ថាតិ វិសុទ្ធតាយ ឥដ្ឋេសុ វណ្ណកសិណេសុ។ ចិត្តន្តិ ភាវនាមយចិត្តំ បក្ខន្ទតិ អប្បនាវសេន។ តតោ បរន្តិ តតោ សុភវិមោក្ខតោ បរំ វិមោក្ខានំ ឧបនិស្សយោ នាម ន ហោតិ, មេត្តាសហគតភាវោ ទដ្ឋព្ពោ។
Subhaparamāditāti mettākaruṇāmuditāupekkhānaṃ subhaparamatā ākāsānañcāyatanaparamatā, viññāṇañcāyatanaparamatā, ākiñcaññāyatanaparamatā. Tassa tassāti subhavimokkhassa heṭṭhā tiṇṇaṃ arūpajjhānānañca yathākkamaṃ upanissayattā. Appaṭikūlaparicayāti iṭṭhārammaṇe manasikārabahulīkārā. Appakasirenevāti sukheneva. Tatthāti visuddhatāya iṭṭhesu vaṇṇakasiṇesu. Cittanti bhāvanāmayacittaṃ pakkhandati appanāvasena. Tato paranti tato subhavimokkhato paraṃ vimokkhānaṃ upanissayo nāma na hoti, mettāsahagatabhāvo daṭṭhabbo.
សត្តទុក្ខំ សមនុបស្សន្តស្សាតិ ទណ្ឌេន អភិហដប្បត្តរូបហេតុំ សត្តេសុ ឧប្បជ្ជនកទុក្ខំ ញាណេន វីមំសន្តស្ស។ តយិទំ រូបនិមិត្តកំ សត្តេសុ ឧប្បជ្ជនកំ ទុក្ខំ ញាណេន ករុណាវិហារិស្ស វិសេសតោ បក្ខន្ទតីតិ កត្វា វុត្តំ ‘‘អប្បកសិរេនេវ តត្ថ ចិត្តំ បក្ខន្ទតី’’តិ, ន បន សព្ពសោ អរូបេ អានិសំសទស្សនតោ។
Sattadukkhaṃ samanupassantassāti daṇḍena abhihaṭappattarūpahetuṃ sattesu uppajjanakadukkhaṃ ñāṇena vīmaṃsantassa. Tayidaṃ rūpanimittakaṃ sattesu uppajjanakaṃ dukkhaṃ ñāṇena karuṇāvihārissa visesato pakkhandatīti katvā vuttaṃ ‘‘appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandatī’’ti, na pana sabbaso arūpe ānisaṃsadassanato.
វិញ្ញាណំ សមនុបស្សន្តស្សាតិ ឥទំ បាមោជ្ជគហណមុខេន តន្និស្សយវិញ្ញាណស្ស គហណំ សម្ភវតីតិ កត្វា វុត្តំ។ វិញ្ញាណគ្គហណបរិចិតន្តិ វុត្តនយេន វិញ្ញាណគ្គហណេ បរិចិតំ។
Viññāṇaṃsamanupassantassāti idaṃ pāmojjagahaṇamukhena tannissayaviññāṇassa gahaṇaṃ sambhavatīti katvā vuttaṃ. Viññāṇaggahaṇaparicitanti vuttanayena viññāṇaggahaṇe paricitaṃ.
ឧបេក្ខាវិហារិស្សាតិ ឧបេក្ខាព្រហ្មវិហារំ វិហរតោ។ អាភោគាភាវតោតិ សុខាទិវសេន អាភុជនាភាវតោ។ សុខ…បេ.… សម្ភវតោតិ សុខទុក្ខាតិ បរមត្ថកម្មគ្គហណេ វិមុខតាសម្ភវតោ។ អវិជ្ជមានគ្គហណទុក្ខន្តិ បរមត្ថតោ អវិជ្ជមានសត្តបញ្ញត្តិគហណបរិចិតំ តស្ស តស្ស អភាវមត្តកស្ស គហណម្បិ ទុក្ខំ កុសលម្បិ ហោតិ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Upekkhāvihārissāti upekkhābrahmavihāraṃ viharato. Ābhogābhāvatoti sukhādivasena ābhujanābhāvato. Sukha…pe… sambhavatoti sukhadukkhāti paramatthakammaggahaṇe vimukhatāsambhavato. Avijjamānaggahaṇadukkhanti paramatthato avijjamānasattapaññattigahaṇaparicitaṃ tassa tassa abhāvamattakassa gahaṇampi dukkhaṃ kusalampi hoti. Sesaṃ suviññeyyameva.
មេត្តាសហគតសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Mettāsahagatasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. មេត្តាសហគតសុត្តំ • 4. Mettāsahagatasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. មេត្តាសហគតសុត្តវណ្ណនា • 4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā
