| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੪. ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā
੨੩੫. ਕੀਦਿਸਾ ਗਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਗਤਿਕਾ, ਕਿਂਨਿਟ੍ਠਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕੀਦਿਸੀ ਪਰਮਾ ਉਤ੍ਤਮਾ ਕੋਟਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਪਰਮਾ। ਕੀਦਿਸਂ ਫਲਂ ਆਨਿਸਂਸਂ ਉਦਯੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਂਫਲਾ। ਸਂਸਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਹਗਤ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਮਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਚ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਂ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੇਸੁ।
235. Kīdisā gati nibbatti etissāti kiṃgatikā, kiṃniṭṭhāti vuttaṃ hoti. Kīdisī paramā uttamā koṭi etissāti kiṃparamā. Kīdisaṃ phalaṃ ānisaṃsaṃ udayo etissāti kiṃphalā. Saṃsaṭṭhaṃ sampayuttanti idaṃ sahagata-saddassa atthadassanamattaṃ, idha pana mettājhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanāpubbabhāgabojjhaṅgā ca ‘‘mettāsahagataṃ satisambojjhaṅga’’ntiādinā vuttāti veditabbaṃ. Sabbatthāti sabbesu bojjhaṅgesu sabbesu ca brahmavihāresu.
ਪਟਿਕੂਲੇਤਿ વਿਰਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਿਕੂਲਂ, ਅਨਿਟ੍ਠਂ। ਨ ਪਟਿਕੂਲਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ, ਇਟ੍ਠਂ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਟ੍ਠੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਏવਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ। ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਅਸੁਭਫਰਣਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲੇ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਅਸੁਭਾਯਾਤਿ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾਯ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ વਾ ਉਪਸਂਹਰਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਮਨਸਿਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ વਿવਰਿਤੁਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਪਟਿਕੂਲੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਛਲ਼ਙ੍ਗੁਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਛਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਪਹੀਨਾਨੁਰੋਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਛਲ਼ਙ੍ਗવਨ੍ਤਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ।
Paṭikūleti virajjatīti paṭikūlaṃ, aniṭṭhaṃ. Na paṭikūlaṃ appaṭikūlaṃ, iṭṭhaṃ. Tenāha ‘‘iṭṭhe vatthusmi’’nti. Etthāti appaṭikūlavatthusmiṃ. Evanti paṭikūlasaññī. Satte appaṭikūle asubhapharaṇaṃ, saṅkhāre appaṭikūle aniccanti manasikāraṃ karonto. Asubhāyāti asubhasaññāya. Aniccato vā upasaṃharatīti aniccanti manasikāraṃ pavatteti. ‘‘Eseva nayo’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘appaṭikūlapaṭikūlesū’’tiādi vuttaṃ. Chaḷaṅgupekkhanti chasu ārammaṇesu pahīnānurodhassa uppattiyā chaḷaṅgavantaṃ upekkhaṃ.
ਮੇਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਯ। ਪਟਿਕੂਲਾਦੀਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਇਚ੍ਛਿਤવਿਹਾਰੇਨ વਿਹਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਏવ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਅਰਹਤੋ ਏવ ਇਜ੍ਝਨਤੋ ਅਰਿਯਿਦ੍ਧਿ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸਾ ਅਰਿਯਿਦ੍ਧਿਯਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ વਿਨਿવਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇਤਬ੍ਬਾ ਸਿਯਾ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਨਿਕਨ੍ਤਿਯਾ ਚ ਦੁਪ੍ਪਰਿਯਾਦਾਨਤੋ। ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਤਿ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਭਾવੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਆਰਦ੍ਧਾ। ਯੋ ਹਿ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਸੁ વਣ੍ਣਕਸਿਣੇਸੁ વਿਮੋਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤਂ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਸੁਭਂ ਖੋ ਪਨ વਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ।
Mettāyāti mettābhāvanāya. Paṭikūlādīsu vatthūsu icchitavihārena viharituṃ samatthatā ariyānaṃ eva, tattha ca arahato eva ijjhanato ariyiddhi nāma. Tassā ariyiddhiyā ca dassitattā desanā vinivaṭṭetabbā pariyosānetabbā siyā. Arahattaṃ pāpuṇituṃ na sakkoti indriyānaṃ aparipakkattā nikantiyā ca duppariyādānato. Ayaṃ desanāti ‘‘mettāsahagataṃ bojjhaṅgaṃ bhāvetī’’tiādinā ayaṃ desanā āraddhā. Yo hi mettājhānaṃ pādakaṃ katvā sammasanaṃ ārabhitvā arahattaṃ pāpuṇituṃ asakkonto parisuddhesu vaṇṇakasiṇesu vimokkhasaṅkhātaṃ rūpāvacarajjhānaṃ nibbatteti, taṃ sandhāyāha bhagavā – ‘‘subhaṃ kho pana vimokkhaṃ upasampajja viharatī’’ti.
ਸੁਭਪਰਮਨ੍ਤਿ ਸੁਭવਿਮੋਕ੍ਖਪਰਮਂ। ਇਧ ਲੋਕੇ ਏવ ਪਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਸ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਲੋਕਿਯਪਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਪਰਮਾવ ਮੇਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਾਦਕਤ੍ਤਾ। ਕਰੁਣਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ ਕਰੁਣਾਦਿਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਥਪਰਮਾ ਕਰੁਣਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਮੁਦਿਤਾਉਪੇਕ੍ਖਾਸੁਪਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ਪੁਨ ਦੇਸਨਾਰਮ੍ਭਪਯੋਜਨਂ ਪਨ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨਾ’’ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਤਿਦਿਟ੍ਠਮੇવ।
Subhaparamanti subhavimokkhaparamaṃ. Idha loke eva paññā assa. Tenāha ‘‘lokiyapaññassāti attho’’ti. Arahattaparamāva mettā arahattamaggassa pādakattā. Karuṇādīsupi eseva nayoti karuṇādijhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasanto arahattaṃ pattuṃ sakkoti, tassa arahatthaparamā karuṇā hoti, evaṃ muditāupekkhāsupi vattabbanti imamatthaṃ atidisati. Puna desanārambhapayojanaṃ pana ‘‘iminā nayenā’’ti heṭṭhā atidiṭṭhameva.
ਸੁਭਪਰਮਾਦਿਤਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਮੁਦਿਤਾਉਪੇਕ੍ਖਾਨਂ ਸੁਭਪਰਮਤਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਪਰਮਤਾ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਪਰਮਤਾ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਪਰਮਤਾ। ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਭવਿਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਾਨਞ੍ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ। ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਪਰਿਚਯਾਤਿ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣੇ ਮਨਸਿਕਾਰਬਹੁਲੀਕਾਰਾ। ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવਾਤਿ ਸੁਖੇਨੇવ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ વਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਇਟ੍ਠੇਸੁ વਣ੍ਣਕਸਿਣੇਸੁ। ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਾਮਯਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਅਪ੍ਪਨਾવਸੇਨ। ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਸੁਭવਿਮੋਕ੍ਖਤੋ ਪਰਂ વਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਭਾવੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
Subhaparamāditāti mettākaruṇāmuditāupekkhānaṃ subhaparamatā ākāsānañcāyatanaparamatā, viññāṇañcāyatanaparamatā, ākiñcaññāyatanaparamatā. Tassa tassāti subhavimokkhassa heṭṭhā tiṇṇaṃ arūpajjhānānañca yathākkamaṃ upanissayattā. Appaṭikūlaparicayāti iṭṭhārammaṇe manasikārabahulīkārā. Appakasirenevāti sukheneva. Tatthāti visuddhatāya iṭṭhesu vaṇṇakasiṇesu. Cittanti bhāvanāmayacittaṃ pakkhandati appanāvasena. Tato paranti tato subhavimokkhato paraṃ vimokkhānaṃ upanissayo nāma na hoti, mettāsahagatabhāvo daṭṭhabbo.
ਸਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਣ੍ਡੇਨ ਅਭਿਹਟਪ੍ਪਤ੍ਤਰੂਪਹੇਤੁਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਦੁਕ੍ਖਂ ਞਾਣੇਨ વੀਮਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਤਯਿਦਂ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਕਂ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਞਾਣੇਨ ਕਰੁਣਾવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ વਿਸੇਸਤੋ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ, ਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅਰੂਪੇ ਆਨਿਸਂਸਦਸ੍ਸਨਤੋ।
Sattadukkhaṃ samanupassantassāti daṇḍena abhihaṭappattarūpahetuṃ sattesu uppajjanakadukkhaṃ ñāṇena vīmaṃsantassa. Tayidaṃ rūpanimittakaṃ sattesu uppajjanakaṃ dukkhaṃ ñāṇena karuṇāvihārissa visesato pakkhandatīti katvā vuttaṃ ‘‘appakasireneva tattha cittaṃ pakkhandatī’’ti, na pana sabbaso arūpe ānisaṃsadassanato.
વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਗਹਣਮੁਖੇਨ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਸਮ੍ਭવਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਞ੍ਞਾਣਗ੍ਗਹਣਪਰਿਚਿਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਿਞ੍ਞਾਣਗ੍ਗਹਣੇ ਪਰਿਚਿਤਂ।
Viññāṇaṃsamanupassantassāti idaṃ pāmojjagahaṇamukhena tannissayaviññāṇassa gahaṇaṃ sambhavatīti katvā vuttaṃ. Viññāṇaggahaṇaparicitanti vuttanayena viññāṇaggahaṇe paricitaṃ.
ਉਪੇਕ੍ਖਾવਿਹਾਰਿਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਂ વਿਹਰਤੋ। ਆਭੋਗਾਭਾવਤੋਤਿ ਸੁਖਾਦਿવਸੇਨ ਆਭੁਜਨਾਭਾવਤੋ। ਸੁਖ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਭવਤੋਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਕਮ੍ਮਗ੍ਗਹਣੇ વਿਮੁਖਤਾਸਮ੍ਭવਤੋ। ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਗ੍ਗਹਣਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਸਤ੍ਤਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਗਹਣਪਰਿਚਿਤਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕੁਸਲਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Upekkhāvihārissāti upekkhābrahmavihāraṃ viharato. Ābhogābhāvatoti sukhādivasena ābhujanābhāvato. Sukha…pe… sambhavatoti sukhadukkhāti paramatthakammaggahaṇe vimukhatāsambhavato. Avijjamānaggahaṇadukkhanti paramatthato avijjamānasattapaññattigahaṇaparicitaṃ tassa tassa abhāvamattakassa gahaṇampi dukkhaṃ kusalampi hoti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Mettāsahagatasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੪. ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਸੁਤ੍ਤਂ • 4. Mettāsahagatasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Mettāsahagatasuttavaṇṇanā
