| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
។ នមោ តស្ស ភគវតោ អរហតោ សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស។
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
អង្គុត្តរនិកាយេ
Aṅguttaranikāye
អដ្ឋកនិបាត-អដ្ឋកថា
Aṭṭhakanipāta-aṭṭhakathā
១. បឋមបណ្ណាសកំ
1. Paṭhamapaṇṇāsakaṃ
១. មេត្តាវគ្គោ
1. Mettāvaggo
១. មេត្តាសុត្តវណ្ណនា
1. Mettāsuttavaṇṇanā
១. អដ្ឋកនិបាតស្ស បឋមេ អាសេវិតាយាតិ អាទរេន សេវិតាយ។ ភាវិតាយាតិ វឌ្ឍិតាយ។ ពហុលីកតាយាតិ បុនប្បុនំ កតាយ។ យានិកតាយាតិ យុត្តយានសទិសកតាយ។ វត្ថុកតាយាតិ បតិដ្ឋានដ្ឋេន វត្ថុ វិយ កតាយ។ អនុដ្ឋិតាយាតិ បច្ចុបដ្ឋិតាយ។ បរិចិតាយាតិ សមន្តតោ ចិតាយ ឧបចិតាយ។ សុសមារទ្ធាយាតិ សុដ្ឋុ សមារទ្ធាយ សុកតាយ។ អានិសំសាតិ គុណា។ សុខំ សុបតីតិអាទីសុ យំ វត្តព្ពំ, តំ ឯកាទសកនិបាតេ វក្ខាម។
1. Aṭṭhakanipātassa paṭhame āsevitāyāti ādarena sevitāya. Bhāvitāyāti vaḍḍhitāya. Bahulīkatāyāti punappunaṃ katāya. Yānikatāyāti yuttayānasadisakatāya. Vatthukatāyāti patiṭṭhānaṭṭhena vatthu viya katāya. Anuṭṭhitāyāti paccupaṭṭhitāya. Paricitāyāti samantato citāya upacitāya. Susamāraddhāyāti suṭṭhu samāraddhāya sukatāya. Ānisaṃsāti guṇā. Sukhaṃ supatītiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ ekādasakanipāte vakkhāma.
អប្បមាណន្តិ ផរណវសេន អប្បមាណំ។ តនូ សំយោជនា ហោន្តិ, បស្សតោ ឧបធិក្ខយន្តិ មេត្តាបទដ្ឋានាយ វិបស្សនាយ អនុក្កមេន ឧបធិក្ខយសង្ខាតំ អរហត្តំ បត្តស្ស ទស សំយោជនា បហីយន្តីតិ អត្ថោ។ អថ វា តនូ សំយោជនា ហោន្តីតិ បដិឃញ្ចេវ បដិឃសម្បយុត្តសំយោជនា ច តនុកា ហោន្តិ។ បស្សតោ ឧបធិក្ខយន្តិ តេសំយេវ កិលេសូបធីនំ ខយសង្ខាតំ មេត្តំ អធិគមវសេន បស្សន្តស្ស។ កុសលី តេន ហោតីតិ តេន មេត្តាយនេន កុសលោ ហោតិ។ សត្តសណ្ឌន្តិ សត្តសង្ខាតេន សណ្ឌេន សមន្នាគតំ, សត្តភរិតន្តិ អត្ថោ។ វិជេត្វាតិ អទណ្ឌេន អសត្ថេន ធម្មេនេវ វិជិនិត្វា។ រាជិសយោតិ ឥសិសទិសា ធម្មិករាជានោ។ យជមានាតិ ទានានិ ទទមានា។ អនុបរិយគាតិ វិចរិំសុ។
Appamāṇanti pharaṇavasena appamāṇaṃ. Tanū saṃyojanā honti, passato upadhikkhayanti mettāpadaṭṭhānāya vipassanāya anukkamena upadhikkhayasaṅkhātaṃ arahattaṃ pattassa dasa saṃyojanā pahīyantīti attho. Atha vā tanū saṃyojanā hontīti paṭighañceva paṭighasampayuttasaṃyojanā ca tanukā honti. Passato upadhikkhayanti tesaṃyeva kilesūpadhīnaṃ khayasaṅkhātaṃ mettaṃ adhigamavasena passantassa. Kusalī tena hotīti tena mettāyanena kusalo hoti. Sattasaṇḍanti sattasaṅkhātena saṇḍena samannāgataṃ, sattabharitanti attho. Vijetvāti adaṇḍena asatthena dhammeneva vijinitvā. Rājisayoti isisadisā dhammikarājāno. Yajamānāti dānāni dadamānā. Anupariyagāti vicariṃsu.
អស្សមេធន្តិអាទីសុ បោរាណករាជកាលេ កិរ សស្សមេធំ, បុរិសមេធំ, សម្មាបាសំ, វាចាបេយ្យន្តិ ចត្តារិ សង្គហវត្ថូនិ អហេសុំ, យេហិ រាជានោ លោកំ សង្គណ្ហិំសុ។ តត្ថ និប្ផន្នសស្សតោ ទសមភាគគ្គហណំ សស្សមេធំ នាម, សស្សសម្បាទនេ មេធាវិតាតិ អត្ថោ។ មហាយោធានំ ឆមាសិកំ ភត្តវេតនានុប្បទានំ បុរិសមេធំ នាម, បុរិសសង្គណ្ហនេ មេធាវិតាតិ អត្ថោ។ ទលិទ្ទមនុស្សានំ ហត្ថតោ លេខំ គហេត្វា តីណិ វស្សានិ វិនា វឌ្ឍិយា សហស្សទ្វិសហស្សមត្តធនានុប្បទានំ សម្មាបាសំ នាម។ តញ្ហិ សម្មា មនុស្សេ បាសេតិ ហទយេ ពន្ធិត្វា វិយ ឋបេតិ, តស្មា សម្មាបាសន្តិ វុច្ចតិ។ ‘‘តាត, មាតុលា’’តិអាទិនា នយេន បន សណ្ហវាចាភណនំ វាចាបេយ្យំ នាម, បិយវាចាតិ អត្ថោ។ ឯវំ ចតូហិ សង្គហវត្ថូហិ សង្គហិតំ រដ្ឋំ ឥទ្ធញ្ចេវ ហោតិ, ផីតញ្ច, ពហុអន្នបានំ, ខេមំ, និរព្ពុទំ។ មនុស្សា មុទា មោទមានា ឧរេ បុត្តេ នច្ចេន្តា អបារុតឃរា វិហរន្តិ។ ឥទំ ឃរទ្វារេសុ អគ្គឡានំ អភាវតោ និរគ្គឡន្តិ វុច្ចតិ។ អយំ បោរាណិកា បវេណិ។
Assamedhantiādīsu porāṇakarājakāle kira sassamedhaṃ, purisamedhaṃ, sammāpāsaṃ, vācāpeyyanti cattāri saṅgahavatthūni ahesuṃ, yehi rājāno lokaṃ saṅgaṇhiṃsu. Tattha nipphannasassato dasamabhāgaggahaṇaṃ sassamedhaṃ nāma, sassasampādane medhāvitāti attho. Mahāyodhānaṃ chamāsikaṃ bhattavetanānuppadānaṃ purisamedhaṃ nāma, purisasaṅgaṇhane medhāvitāti attho. Daliddamanussānaṃ hatthato lekhaṃ gahetvā tīṇi vassāni vinā vaḍḍhiyā sahassadvisahassamattadhanānuppadānaṃ sammāpāsaṃ nāma. Tañhi sammā manusse pāseti hadaye bandhitvā viya ṭhapeti, tasmā sammāpāsanti vuccati. ‘‘Tāta, mātulā’’tiādinā nayena pana saṇhavācābhaṇanaṃ vācāpeyyaṃ nāma, piyavācāti attho. Evaṃ catūhi saṅgahavatthūhi saṅgahitaṃ raṭṭhaṃ iddhañceva hoti, phītañca, bahuannapānaṃ, khemaṃ, nirabbudaṃ. Manussā mudā modamānā ure putte naccentā apārutagharā viharanti. Idaṃ gharadvāresu aggaḷānaṃ abhāvato niraggaḷanti vuccati. Ayaṃ porāṇikā paveṇi.
អបរភាគេ បន ឱក្កាករាជកាលេ ព្រាហ្មណា ឥមានិ ចត្តារិ សង្គហវត្ថូនិ ឥមញ្ច រដ្ឋសម្បត្តិំ បរិវត្តេត្វា ឧទ្ធំមូលកំ កត្វា អស្សមេធំ បុរិសមេធន្តិអាទិកេ បញ្ច យញ្ញេ នាម អកំសុ។ តេសុ អស្សមេត្ថ មេធន្តិ វធេន្តីតិ អស្សមេធោ។ ទ្វីហិ បរិយញ្ញេហិ យជិតព្ពស្ស ឯកវីសតិយូបស្ស ឯកស្មិំ បច្ឆិមទិវសេយេវ សត្តនវុតិបញ្ចបសុសតឃាតភិំសនស្ស ឋបេត្វា ភូមិញ្ច បុរិសេ ច អវសេសសព្ពវិភវទក្ខិណស្ស យញ្ញស្សេតំ អធិវចនំ។ បុរិសមេត្ថ មេធន្តីតិ បុរិសមេធោ។ ចតូហិ បរិយញ្ញេហិ យជិតព្ពស្ស សទ្ធិំ ភូមិយា អស្សមេធេ វុត្តវិភវទក្ខិណស្ស យញ្ញស្សេតំ អធិវចនំ។ សម្មមេត្ថ បាសន្តីតិ សម្មាបាសោ។ ទិវសេ ទិវសេ យុគច្ឆិគ្គឡេ បវេសនទណ្ឌកសង្ខាតំ សម្មំ ខិបិត្វា តស្ស បតិតោកាសេ វេទិំ កត្វា សំហារិមេហិ យូបាទីហិ សរស្សតីនទិយា និមុគ្គោកាសតោ បភុតិ បដិលោមំ គច្ឆន្តេន យជិតព្ពស្ស សត្រយាគស្សេតំ អធិវចនំ។ វាជមេត្ថ បិវន្តីតិ វាជបេយ្យោ។ ឯកេន បរិយញ្ញេន សត្តរសហិ បសូហិ យជិតព្ពស្ស ពេលុវយូបស្ស សត្តរសកទក្ខិណស្ស យញ្ញស្សេតំ អធិវចនំ។ នត្ថិ ឯត្ថ អគ្គឡាតិ និរគ្គឡោ។ នវហិ បរិយញ្ញេហិ យជិតព្ពស្ស សទ្ធិំ ភូមិយា ច បុរិសេហិ ច អស្សមេធេ វុត្តវិភវទក្ខិណស្ស សព្ពមេធបរិយាយនាមស្ស អស្សមេធវិកប្បស្សេតំ អធិវចនំ។
Aparabhāge pana okkākarājakāle brāhmaṇā imāni cattāri saṅgahavatthūni imañca raṭṭhasampattiṃ parivattetvā uddhaṃmūlakaṃ katvā assamedhaṃ purisamedhantiādike pañca yaññe nāma akaṃsu. Tesu assamettha medhanti vadhentīti assamedho. Dvīhi pariyaññehi yajitabbassa ekavīsatiyūpassa ekasmiṃ pacchimadivaseyeva sattanavutipañcapasusataghātabhiṃsanassa ṭhapetvā bhūmiñca purise ca avasesasabbavibhavadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Purisamettha medhantīti purisamedho. Catūhi pariyaññehi yajitabbassa saddhiṃ bhūmiyā assamedhe vuttavibhavadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Sammamettha pāsantīti sammāpāso. Divase divase yugacchiggaḷe pavesanadaṇḍakasaṅkhātaṃ sammaṃ khipitvā tassa patitokāse vediṃ katvā saṃhārimehi yūpādīhi sarassatīnadiyā nimuggokāsato pabhuti paṭilomaṃ gacchantena yajitabbassa satrayāgassetaṃ adhivacanaṃ. Vājamettha pivantīti vājapeyyo. Ekena pariyaññena sattarasahi pasūhi yajitabbassa beluvayūpassa sattarasakadakkhiṇassa yaññassetaṃ adhivacanaṃ. Natthi ettha aggaḷāti niraggaḷo. Navahi pariyaññehi yajitabbassa saddhiṃ bhūmiyā ca purisehi ca assamedhe vuttavibhavadakkhiṇassa sabbamedhapariyāyanāmassa assamedhavikappassetaṃ adhivacanaṃ.
កលម្បិ តេ នានុភវន្តិ សោឡសិន្តិ តេ សព្ពេបិ មហាយាគា ឯកស្ស មេត្តាចិត្តស្ស វិបាកមហន្តតាយ សោឡសិំ កលំ ន អគ្ឃន្តិ, សោឡសមំ ភាគំ ន បាបុណន្តីតិ អត្ថោ។ ន ជិនាតីតិ ន អត្តនា បរស្ស ជានិំ ករោតិ។ ន ជាបយេតិ ន បរេន បរស្ស ជានិំ ការេតិ។ មេត្តំសោតិ មេត្តាយមានចិត្តកោដ្ឋាសោ ហុត្វា។ សព្ពភូតានន្តិ សព្ពសត្តេសុ។ វេរំ តស្ស ន កេនចីតិ តស្ស កេនចិ សទ្ធិំ អកុសលវេរំ វា បុគ្គលវេរំ វា នត្ថិ។
Kalampite nānubhavanti soḷasinti te sabbepi mahāyāgā ekassa mettācittassa vipākamahantatāya soḷasiṃ kalaṃ na agghanti, soḷasamaṃ bhāgaṃ na pāpuṇantīti attho. Na jinātīti na attanā parassa jāniṃ karoti. Na jāpayeti na parena parassa jāniṃ kāreti. Mettaṃsoti mettāyamānacittakoṭṭhāso hutvā. Sabbabhūtānanti sabbasattesu. Veraṃ tassa na kenacīti tassa kenaci saddhiṃ akusalaveraṃ vā puggalaveraṃ vā natthi.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. មេត្តាសុត្តំ • 1. Mettāsuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១. មេត្តាសុត្តវណ្ណនា • 1. Mettāsuttavaṇṇanā
