| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៣. តតិយវគ្គោ
3. Tatiyavaggo
១. មិច្ឆាទិដ្ឋិកសុត្តវណ្ណនា
1. Micchādiṭṭhikasuttavaṇṇanā
៧០. តតិយវគ្គស្ស បឋមេ ទិដ្ឋា មយាតិ មយា ទិដ្ឋា, មម សមន្តចក្ខុនា ទិព្ពចក្ខុនា ចាតិ ទ្វីហិបិ ចក្ខូហិ ទិដ្ឋា បច្ចក្ខតោ វិទិតា។ តេន អនុស្សវាទិំ បដិក្ខិបតិ, អយញ្ច អត្ថោ ឥទានេវ បាឡិយំ អាគមិស្សតិ។ កាយទុច្ចរិតេន សមន្នាគតាតិ កាយទុច្ចរិតេន សមង្គីភូតា។ អរិយានំ ឧបវាទកាតិ ពុទ្ធាទីនំ អរិយានំ អន្តមសោ គិហិសោតាបន្នានម្បិ គុណបរិធំសនេន អភូតព្ភក្ខានេន ឧបវាទកា អក្កោសកា គរហកា។ មិច្ឆាទិដ្ឋិកាតិ វិបរីតទស្សនា។ មិច្ឆាទិដ្ឋិកម្មសមាទានាតិ មិច្ឆាទស្សនហេតុ សមាទិន្ននានាវិធកម្មា យេ ច, មិច្ឆាទិដ្ឋិមូលកេសុ កាយកម្មាទីសុ អញ្ញេបិ សមាទបេន្តិ។ ឯត្ថ ច វចីមនោទុច្ចរិតគ្គហណេនេវ អរិយូបវាទមិច្ឆាទិដ្ឋីសុ គហិតាសុ បុនវចនំ មហាសាវជ្ជភាវទស្សនត្ថំ នេសំ។ មហាសាវជ្ជោ ហិ អរិយូបវាទោ អានន្តរិយសទិសោ។ យថាហ –
70. Tatiyavaggassa paṭhame diṭṭhā mayāti mayā diṭṭhā, mama samantacakkhunā dibbacakkhunā cāti dvīhipi cakkhūhi diṭṭhā paccakkhato viditā. Tena anussavādiṃ paṭikkhipati, ayañca attho idāneva pāḷiyaṃ āgamissati. Kāyaduccaritena samannāgatāti kāyaduccaritena samaṅgībhūtā. Ariyānaṃ upavādakāti buddhādīnaṃ ariyānaṃ antamaso gihisotāpannānampi guṇaparidhaṃsanena abhūtabbhakkhānena upavādakā akkosakā garahakā. Micchādiṭṭhikāti viparītadassanā. Micchādiṭṭhikammasamādānāti micchādassanahetu samādinnanānāvidhakammā ye ca, micchādiṭṭhimūlakesu kāyakammādīsu aññepi samādapenti. Ettha ca vacīmanoduccaritaggahaṇeneva ariyūpavādamicchādiṭṭhīsu gahitāsu punavacanaṃ mahāsāvajjabhāvadassanatthaṃ nesaṃ. Mahāsāvajjo hi ariyūpavādo ānantariyasadiso. Yathāha –
‘‘សេយ្យថាបិ, សារិបុត្ត, ភិក្ខុ សីលសម្បន្នោ, សមាធិសម្បន្នោ, បញ្ញាសម្បន្នោ, ទិដ្ឋេវ ធម្មេ អញ្ញំ អារាធេយ្យ; ឯវំសម្បទមិទំ, សារិបុត្ត, វទាមិ តំ វាចំ អប្បហាយ, តំ ចិត្តំ អប្បហាយ, តំ ទិដ្ឋិំ អប្បដិនិស្សជ្ជិត្វា យថាភតំ និក្ខិត្តោ ឯវំ និរយេ’’តិ (ម. និ. ១.១៤៩)។
‘‘Seyyathāpi, sāriputta, bhikkhu sīlasampanno, samādhisampanno, paññāsampanno, diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya; evaṃsampadamidaṃ, sāriputta, vadāmi taṃ vācaṃ appahāya, taṃ cittaṃ appahāya, taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’’ti (ma. ni. 1.149).
មិច្ឆាទិដ្ឋិតោ ច មហាសាវជ្ជតរំ នាម អញ្ញំ នត្ថិ។ យថាហ –
Micchādiṭṭhito ca mahāsāvajjataraṃ nāma aññaṃ natthi. Yathāha –
‘‘នាហំ, ភិក្ខវេ, អញ្ញំ ឯកធម្មម្បិ សមនុបស្សាមិ, យំ ឯវំ មហាសាវជ្ជតរំ យថយិទំ, ភិក្ខវេ, មិច្ឆាទិដ្ឋិ។ មិច្ឆាទិដ្ឋិបរមានិ, ភិក្ខវេ, វជ្ជានី’’តិ (អ. និ. ១.៣១០)។
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi, yaṃ evaṃ mahāsāvajjataraṃ yathayidaṃ, bhikkhave, micchādiṭṭhi. Micchādiṭṭhiparamāni, bhikkhave, vajjānī’’ti (a. ni. 1.310).
តំ ខោ បនាតិអាទិ យថាវុត្តស្ស អត្ថស្ស អត្តបច្ចក្ខភាវំ ទឡ្ហតរំ កត្វា ទស្សេតុំ អារទ្ធំ។ តម្បិ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Taṃkho panātiādi yathāvuttassa atthassa attapaccakkhabhāvaṃ daḷhataraṃ katvā dassetuṃ āraddhaṃ. Tampi suviññeyyameva.
គាថាសុ មិច្ឆា មនំ បណិធាយាតិ អភិជ្ឈាទីនំ វសេន ចិត្តំ អយោនិសោ ឋបេត្វា។ មិច្ឆា វាចញ្ច ភាសិយាតិ មិច្ឆា មុសាវាទាទិវសេន វាចំ ភាសិត្វា។ មិច្ឆា កម្មានិ កត្វានាតិ បាណាតិបាតាទិវសេន កាយកម្មានិ កត្វា។ អថ វា មិច្ឆា មនំ បណិធាយាតិ មិច្ឆាទិដ្ឋិវសេន ចិត្តំ វិបរីតំ ឋបេត្វា។ សេសបទទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ ឥទានិស្ស តថា ទុច្ចរិតចរណេ ការណំ ទស្សេតិ អប្បស្សុតោតិ, អត្តនោ បរេសញ្ច ហិតាវហេន សុតេន វិរហិតោតិ អត្ថោ។ អបុញ្ញករោតិ តតោ ឯវ អរិយធម្មស្ស អកោវិទតាយ កិព្ពិសការី បាបធម្មោ។ អប្បស្មិំ ឥធ ជីវិតេតិ ឥធ មនុស្សលោកេ ជីវិតេ អតិបរិត្តេ។ តថា ចាហ ‘‘យោ ចិរំ ជីវតិ, សោ វស្សសតំ អប្បំ វា ភិយ្យោ’’តិ (ទី. និ. ២.៩៣; សំ. និ. ១.១៤៥), ‘‘អប្បមាយុ មនុស្សាន’’ន្តិ (សំ. និ. ១.១៤៥; មហានិ. ១០) ច។ តស្មា ពហុស្សុតោ សប្បញ្ញោ សីឃំ បុញ្ញានិ កត្វា សគ្គូបគោ និព្ពានបតិដ្ឋោ វា ហោតិ។ យោ បន អប្បស្សុតោ អបុញ្ញករោ, កាយស្ស ភេទា ទុប្បញ្ញោ និរយំ សោ ឧបបជ្ជតីតិ។
Gāthāsu micchā manaṃ paṇidhāyāti abhijjhādīnaṃ vasena cittaṃ ayoniso ṭhapetvā. Micchāvācañca bhāsiyāti micchā musāvādādivasena vācaṃ bhāsitvā. Micchā kammāni katvānāti pāṇātipātādivasena kāyakammāni katvā. Atha vā micchā manaṃ paṇidhāyāti micchādiṭṭhivasena cittaṃ viparītaṃ ṭhapetvā. Sesapadadvayepi eseva nayo. Idānissa tathā duccaritacaraṇe kāraṇaṃ dasseti appassutoti, attano paresañca hitāvahena sutena virahitoti attho. Apuññakaroti tato eva ariyadhammassa akovidatāya kibbisakārī pāpadhammo. Appasmiṃ idha jīviteti idha manussaloke jīvite atiparitte. Tathā cāha ‘‘yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’’ti (dī. ni. 2.93; saṃ. ni. 1.145), ‘‘appamāyu manussāna’’nti (saṃ. ni. 1.145; mahāni. 10) ca. Tasmā bahussuto sappañño sīghaṃ puññāni katvā saggūpago nibbānapatiṭṭho vā hoti. Yo pana appassuto apuññakaro, kāyassa bhedā duppañño nirayaṃ so upapajjatīti.
បឋមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ១. មិច្ឆាទិដ្ឋិកសុត្តំ • 1. Micchādiṭṭhikasuttaṃ
